KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG. Stedelijk Gymnasium VWO

Transcriptie

1 KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG Stedelijk Gymnasium VWO Plaats : Breda BRIN nummer : 03AM C1 BRIN nummer : 03AM 00 VWO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : februari 2016 Datum vaststelling : 11 april 2016

2 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 23 en 25 februari 2016 een onderzoek uitgevoerd bij het Stedelijk Gymnasium Breda, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dit onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs ten minste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2015 zullen rapporteren, te weten leraarschap en de professionele ruimte van leraren in relatie tot omgaan met verschillen tussen leerlingen. Het Stedelijk Gymnasium Breda is een categoraal gymnasium. De school heeft ruim 900 leerlingen en is gehuisvest in een gloednieuw gebouw aan de rand van het stadscentrum van Breda. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, vaksecties, leraren, ondersteuningsfunctionarissen, mentoren, leerlingen en leden van de MR. Pagina 3 van 12

4 - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en een lid van de Raad van bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op het Stedelijk Gymnasium Breda hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het Stedelijk Gymnasium Breda is als volgt. Op basis van het onderzoek kennen wij aan de school het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op het Stedelijk Gymnasium Breda op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau zijn. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Stedelijk Gymnasium Breda. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen Beeld Het Stedelijk Gymnasium Breda is een inspirerende school. Talentvolle leerlingen krijgen les van professionele docenten. De school behaalt voldoende opbrengsten en spant zich in om leerlingen ook buiten de reguliere lessen uitdagingen te bieden om hun talenten verder te ontwikkelen. Wel is de inspectie ervan overtuigd dat door een meer bewuste vormgeving van het didactisch proces binnen de reguliere lessen, nog meer uitdaging kan worden geboden. De hulp aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben wordt adequaat vormgegeven. Bij de kwaliteitszorg bevindt de school zich op een omslagpunt. De school is zich goed bewust van de noodzaak haar eigen kwaliteiten in beeld te brengen en maatregelen te treffen om te komen tot kwaliteitsverbetering. De monitoring van de kwaliteit is inmiddels redelijk op orde. Nu zal de stap gezet moeten worden om op basis van de resultaten van die monitoring tot een bewuste beïnvloeding van het onderwijsproces te komen. De school is op dat punt nog aan het zoeken naar het goede evenwicht tussen ruimte voor de individuele professional en een bewuste sturing op enkele cruciale aspecten van het onderwijsbeleid. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Pagina 6 van 12

7 Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming De school vormt een sociaal veilige gemeenschap. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. Pagina 7 van 12

8 De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben (basisondersteuning). (De school bestrijdt effectief achterstanden) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. De schoolleiding zorgt dat leraren kunnen presteren en zich ontwikkelen conform de visie van de school De schoolleiding zorgt dat de visie van de school op onderwijs vertaald is in concrete professionele normen voor leraren De schoolleiding zorgt voor draagvlak bij leraren voor de schooleigen visie en de daarvan afgeleide ambities en verbeterdoelen De schoolleiding stuurt via haar personeelsbeleid op het realiseren van de onderwijskundige doelen van de school De schoolleiding stuurt leraren(teams) aan om het onderwijsproces zelf vorm te geven passend bij de ambities van de school De schoolleiding verantwoordt zich intern over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Pagina 8 van 12

9 De leraren benutten de professionele ruimte voor goed onderwijs Leraren evalueren de kwaliteit van het onderwijs die zij bieden Leraren vullen het onderwijs in passend bij de onderwijsvisie van de school/afdeling Leraren werken doelgericht aan hun bekwaamheden en de benodigde competenties voor het realiseren van de visie van de school Lerarenteams verantwoorden zich over de bereikte resultaten van hun professionaliserings- en verbeteractiviteiten. Het bestuur maakt met behulp van een goed functionerend systeem van kwaliteitszorg en kwaliteitsborging, zijn wettelijke zorgplicht voor de kwaliteit van het onderwijs waar Het bestuur heeft zicht op de kwaliteit van het onderwijs op de school/ de scholen en de daaronder vallende afdeling(en). Nalevingsindicatoren 2013 ja nee N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Opbrengsten De opbrengsten zijn voldoende. Op alle vier de indicatoren voor de opbrengsten voldoet de school aan de inspectienorm. Volgens de nieuwe systematiek van opbrengstenbeoordeling dreigt de school in de gevarenzone terecht te komen: de beide indicatoren met betrekking tot het rendement in de onderbouw zouden volgens de huidige meting onder de norm liggen. Dit zou leiden tot een oordeel onvoldoende voor de opbrengsten. De school wijst in dit verband op een samenloop van omstandigheden. Door de nieuwe wettelijke regeling met betrekking tot de toelating voelt ze zich gedwongen alleen leerlingen met een vwo advies toe te laten, waar in het verleden ook een aantal leerlingen met havo/vwo advies werden toegelaten. Dit Pagina 9 van 12

10 heeft een negatief effect op positie van de leerling aan eind van de onderbouw. Daarnaast heeft de school te maken met een aanzienlijke instroom van leerlingen die het basisonderwijs versneld hebben afgerond, maar door hun jonge leeftijd in het eerste of tweede jaar van het gymnasium om sociaalemotionele redenen toch in het gedrang dreigen te komen. Veel van deze kinderen blijken volgens de school baat te hebben bij een eenmalige doublure in de onderbouw van het gymnasium. Dit beïnvloedt de indicator 'verblijfsduur onderbouw' negatief. Onderwijsproces Het onderwijsproces is voldoende. Het leerstofaanbod is van het vereiste niveau. De uitleg is begrijpelijk. Leerlingen zijn over het algemeen actief betrokken. Waar de betrokkenheid niet optimaal is, ligt de oorzaak daarvan regelmatig bij het gebrek aan uitdaging. De school heeft dat ook zelf vastgesteld aan de hand van tevredenheidsonderzoeken onder leerlingen. Om hier verbetering in te brengen is het nodig dat docenten bewuster keuzes maken bij de didactische vormgeving van hun lessen. Een aanzienlijk deel van de lessen mist een herkenbare structuur: de vakinhoud krijgt veel aandacht maar de vraag op welke wijze het leerproces rondom die vakinhoud moet worden gestructureerd krijgt minder aandacht. De lesvorm, het tempo, de afwisseling instructie en verwerking en meer algemeen de opbouw van de les verdienen nadere overdenking om de effectiviteit van de lessen te vergroten. Daarbij kan ook de differentiatie een duidelijke plaats te krijgen. Op enkele mooie uitzonderingen na, wordt in de meeste lessen geen systematisch onderscheid gemaakt tussen leerlingen op basis van verschillen in mogelijkheden en begeleidingsbehoeften. Dat leidt ertoe dat een deel van de leerlingen zijn belangstelling verliest omdat de instructie weinig meer toevoegt (of de opgaven te eenvoudig zijn) terwijl een andere deel van de leerlingen juist behoefte heeft aan aanvullende instructie of een verwerking aan de hand van meer of andere opdrachten. Ondersteuning en begeleiding De ondersteuning en begeleiding zijn voldoende. Afgezien van wat hiervoor is gezegd over het gebrek aan differentiatie zorgt de school er wel voor dat zij een goed inzicht heeft in ontwikkeling van de leerlingen. De school kent daarbij een afgewogen systeem van ondersteuning waar dat nodig is, met een centrale rol voor de mentor en aanvullende ondersteuning van ondermeer zorgcoaches en ambulant begeleiders. De school heeft haar netwerk met diensten en instanties buiten school goed georganiseerd. Aan de hand van enkele voorbeelden hebben wij kunnen vaststellen dat het systeem functioneert zoals beoogd en dat leerlingen die extra steun nodig Pagina 10 van 12

11 hebben tijdig worden gesignaleerd en vervolgens goed worden begeleid. Door onderzoek te doen naar oorzaken van voortijdige schooluitval brengt de school het effect van haar eigen zorgvoorzieningen goed in beeld. De kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is voldoende. De laatste jaren heeft de kwaliteitszorg binnen de school nieuwe impulsen gekregen. Dat heeft er toe geleid dat de school nu beter dan voorheen in beeld brengt wat haar resultaten zijn. Die resultaten worden o.a. systematisch vergeleken met die van andere categorale gymnasia. Voor vakken met tegenvallende resultaten wordt door de schoolleiding met de secties gezocht naar oorzaken en oplossingen. De oorzaken en oplossingen worden vastgelegd in plannen van de secties. Het management heeft hierdoor de mogelijkheid om systematisch zicht te hebben op de voortgang. Het is wel verstandig als de school naast de aandacht voor examenresultaten op een vergelijkbare wijze het onderbouw- en bovenbouwrendement gaat monitoren, zeker gezien de genoemde risico s op dit gebied. De overleggen met de secties gebruikt de schoolleiding om ook meer algemeen de kwaliteit van het onderwijs aan de orde te stellen. Daarbij wordt ondermeer gebruik gemaakt van de uitkomsten van ouder- en leerlingtevredenheidsonderzoeken. Verder maakt de schoolleiding gebruik van de uitkomsten van de HRM-gesprekken en de docentenbeoordelingen die in dat kader worden opgemaakt aan de hand van enquêtes bij specifieke klassen. De beeldvorming van de schoolleiding over de gerealiseerde onderwijskwaliteit zou aan kracht kunnen winnen door ook zelf lesbezoeken af te leggen. De school heeft inmiddels besloten om in de komende ronde van HRM-gesprekken lesbezoeken te gaan afleggen om zich zo te vergewissen van de feitelijke onderwijskwaliteit binnen de school Daarmee heeft de schoolleiding de nodige ingrediënten verzameld om vorm te geven aan de toekomstige schoolontwikkeling. We hebben vastgesteld dat een deel van de kritische opmerkingen die hiervoor zijn gemaakt door de schoolleiding worden onderschreven. Op dit moment wordt echter nog gezocht naar een effectieve manier om de opgedane inzichten te vertalen in concreet beleid. Daarbij is ook aandacht nodig voor een dusdanige formulering van de voornemens dat die een richtinggevende en discriminerende betekenis krijgen en houvast bieden voor een beoordeling van de bereikte resultaten. Nu zijn veel voornemens in het schoolplan en vaksectieplannen nog in te algemene termen geformuleerd, dan wel uitsluitend geformuleerd in termen van te ondernemen activiteiten en niet of in mindere mate van te bereiken effecten. Pagina 11 van 12

12 Professionele ruimte We hebben met instemming kennis genomen van de wijze waarop binnen de school docenten de ruimte wordt geboden de eigen deskundigheid te onderhouden en uit te bouwen. Er wordt veel waarde gehecht aan het onderhoud van vakinhoudelijke kennis, maar er is ook volop ruimte de onderwijskundige expertise verder uit te breiden. Het initiatief daartoe ligt bij de individuele docent. Bij sommige secties is er al duidelijk sprake van een sectiebrede benadering van scholingsvraagstukken. De schoolleiding kent zichzelf een stimulerende en faciliterende rol toe. In navolging van hetgeen hiervoor bij de kwaliteitsborging is opgemerkt achten wij het gewenst dat de schoolleiding op onderdelen een meer proactieve rol op zich neemt. Deze opvatting lijkt door de schoolleiding zelf ook te worden onderschreven, waarbij ook hier geldt dat nog gezocht wordt naar de wijze waarop die actievere rol vorm kan worden gegeven. Er is volop ruimte voor de docenten om hun professionaliteit in te zetten bij de vormgeving van het onderwijs. De uitdaging van de school ligt er vooral in de professionaliteit van de individuele docenten samen te brengen en om te vormen tot een geheel dat groter is dan de som der delen. Pagina 12 van 12