RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK VWO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK VWO Plaats : Leeuwarden BRIN nummer : 20DL 02 VWO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : mei 2014 Datum vaststelling : 17 juni 2014

2 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 en 27 mei 2014 een onderzoek uitgevoerd op het Stedelijk Gymnasium te Leeuwarden, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Op de school is in de afgelopen periode geen onderzoek is uitgevoerd in het kader van risicogericht toezicht of themaonderzoek. De inspectie voert daarom op deze scholen een zogenoemd vierjaarlijks bezoek uit. Daarnaast deed de inspectie op deze school een thema-onderzoek naar onderwijs aan excellente leerlingen. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de school, hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo zijn indicatoren over de omgang met excellente leerlingen toegevoegd. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - We hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Onder de leerlingen is een digitale vragenlijst uitgezet waarin leerlingen bevraagd zijn naar hun oordeel over het didactisch handelen. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met de directie, leraren, zorgcoördinator, coördinatoren van het excellentieprogramma, mentoren en leerlingen. - Aan het eind van het schoolbezoek hebben we onze bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het Pagina 3 van 12

4 onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht in houden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor het Stedelijk Gymnasium te Leeuwarden is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan de school het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten alsook de kwaliteit van het onderwijsproces op de meeste van de onderzochte onderdelen van voldoende niveau is. Dit betekent dat wij op dit moment geen reden hebben om het toezicht te intensiveren. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 12

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Stedelijk Gymnasium te Leeuwarden. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld Het Stedelijk Gymnasium Leeuwarden biedt zijn leerlingen een brede vorming in een veilige omgeving met een positieve sfeer. Uit een vragenlijst die wij recentelijk uitzetten blijkt dat leerlingen erg positief zijn over de sfeer en de veiligheid in school en de begeleiding die de school biedt. Ook de inspectie komt tot de conclusie dat de school kan bogen op een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. De school beschikt over een team van vakleerkrachten dat voldoende resultaten met de leerlingen weten te behalen. De school maakt veel werk van een aantal uitdagende extra-curriculaire programma's, waarmee zij excellente leerlingen goed mee weet uit te dagen tot hoge prestaties. Veel van het gemêleerde excellentie-aanbod staat open voor een brede groep leerlingen. De reguliere lessen zijn van voldoende niveau, maar missen, door een gebrek aan expliciete doelgerichtheid en beredeneerde afstemming op verschillen, het stimulerende karakter van het extra-curriculaire aanbod. Het valt op dat in de reguliere lessen een overwegend eenvormige aanpak overheerst. We hebben weinig variatie in werkvormen waargenomen. Ten slotte is de besteding van onderwijstijd in De Manege niet altijd effectief. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed Pagina 6 van 12

7 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_V 1.3_V 1.4_V De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming De school kent een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. Het schoolklimaat is stimulerend en ambitieus De school is gericht op het stimuleren van talent. 6.2 De school is gericht op het leveren van (intellectuele) prestaties. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. Pagina 7 van 12

8 De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de prestaties van de leerlingen. 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2014 Onvoldoende Voldoende N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 8 van 12

9 Pagina 9 van 12

10 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: Opbrengsten, onderwijsproces, kwaliteitszorg en het thema omgaan met excellente leerlingen. Opbrengsten De inspectie berekent de opbrengsten over drie schooljaren, waarvan de vergelijkingsgegevens met het landelijke gemiddelde bekend zijn. Dat wil zeggen over de drie laatste (examen)jaren (2011 tot en met 2013). We beoordelen de opbrengsten van het Stedelijk Gymnasium Leeuwarden als voldoende. De enige indicator van dit aspect die we als onvoldoende beoordelen is het rendement onderbouw. In de afgelopen jaren behaalden de leerlingen in de onderbouw in onvoldoende mate de resultaten die van hen verwacht konden worden. Om daar verbetering in aan te brengen heeft de school inmiddels wel afspraken gemaakt met het toeleverend basisonderwijs, gericht op een betere advisering. Het bevorderingsbeleid en de begeleiding zijn aangepast. Of die aanpak het gewenste effect zal hebben is nog afwachten. Gemiddeld over drie jaren behaalden de leerlingen van het Stedelijk Gymnasium hoge resultaten op hun eindexamen. Het verschil tussen het gemiddelde ce-cijfer en het gemiddelde se-cijfer bleef hierbij te verwaarlozen. Onderwijsproces De lessen van het Stedelijk Gymnasium voldoen aan de basiskwaliteit. Dit is overeenkomstig het beeld van de inspectie tijdens het kwaliteitsonderzoek in Er heerst een goede sfeer in de lessen; docenten en leerlingen gaan op een prettige manier met elkaar om. Docenten leggen begrijpelijk uit en zorgen voor een taakgerichte werksfeer. Alle lessen die we zagen, waren over het geheel genomen van voldoende niveau. De effectiviteit van de lessen kan echter verbeterd worden. Weliswaar zijn deze over het algemeen voldoende gestructureerd, maar de leraren delen eigenlijk bij geen enkele les het doel dat ze voor ogen hebben met hun leerlingen. Dat kan duidelijk beter en de effectiviteit van hun lessen kunnen ze ook versterken door aan het einde van de les samen met de leerlingen terug te blikken op het lesdoel. Alhoewel de actieve betrokkenheid van de leerlingen in de les voldoende is, kan deze duidelijk vergroot worden. Dit is onder andere mogelijk door meer rekening te houden met de verschillen in niveau en leerstijl van leerlingen. Vormen van differentiatie hebben we in de lessen nog onvoldoende waargenomen. Daarnaast kunnen de leerlingen meer in de "leerstand" worden Pagina 10 van 12

11 gezet door bijvoorbeeld de dialoog in de klas te laten domineren door (denk)vragen en het kritisch denken van leerlingen aan te moedigen. Zeker ook, omdat de leerlingen van het Stedelijk Gymnasium zeer welwillend en goed te motiveren zijn. We hebben in een aantal lessen goede voorbeelden gezien, maar in de meeste lessen kan de lat hoger worden gelegd en kunnen de leerlingen meer gestimuleerd worden. De relatieve eenvormigheid van de lessen heeft als nadeel dat leerlingen veel worden aangesproken op dezelfde vaardigheden: luisteren en werken uit het boek. Door meer variatie in werkvormen worden leerlingen breder bevraagd op verschillende leerstijlen en competenties, bovendien kunnen de reguliere lessen inspirerender en prikkelender worden. Onze bevindingen komen grotendeels overeen met die tijdens het onderzoek in 2010 en dat is toch enigszins teleurstellend. Dit geldt ook voor het beeld van het onderwijs in De Manege. Hoewel het team aangeeft in de afgelopen periode gewerkt te hebben aan een verbetering van het onderwijs in De Manege, viel tijdens ons onderzoek op dat de besteding van de onderwijstijd niet altijd effectief is. Het is voor de leerlingen en hun begeleiders soms moeilijk om zinvolle activiteiten te bedenken en hier gemotiveerd aan te werken. Gezien het feit dat alle leerlingen meerdere uren per week in De Manege verblijven, is het van belang hier aandacht voor te houden. De leerlingenzorg is voldoende. Er is aandacht voor de leerlingen en voor de onderwijsbehoeften die deze hebben. Het mentoraat en de georganiseerde extra begeleiding functioneren naar behoren. Leerlingen worden gekend op het Gymnasium. De school gebruikt genormeerde toetsen om objectief vast te stellen wat het cognitief niveau is op het gebied van taal en rekenen. Op basis van de resultaten biedt de school waar nodig extra ondersteuning. Ook valt de begeleiding van leerlingen die zijn blijven zitten in positieve zin op. Kwaliteitszorg Op één indicator na beoordelen we de zorg voor kwaliteit als voldoende. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten. Dat blijkt onder andere uit het feit dat de schoolleiding regelmatig gesprekken voert met de verschillende secties of individuele leraren over het verschil tussen het centraal examencijfer en het schoolexamencijfer. Op het niveau van het vwo als totaal is dit verschil weliswaar laag, maar voor sommige vakken is het aan de hoge kant. Jaarlijks maakt de school een integrale opbrengstanalyse, op basis waarvan deze gesprekken en eventuele beleidswijzigingen plaatsvinden. De kwaliteit van het onderwijs heeft ook de aandacht van de schoolleiding, zij het voornamelijk op het niveau van de kwaliteit van de individuele docent, in het Pagina 11 van 12

12 kader van personeelsbeleid. De school neemt daarnaast deel aan de visitatiecyclus van de vereniging van zelfstandige gymnasia. De resultaten van analyses en evaluaties weet de school op overzichtelijke en overdraagbare wijze vast te leggen. Daarmee zorgt de schoolleiding voor de borging van het beleid en van de gemaakte afspraken. De school kan kwaliteitszorg een belangrijke extra impuls geven door planmatiger dan nu gebeurt, haar verbeteracties vorm te geven. Te denken valt hierbij aan concrete verbeterdoelen met afspraken over de wijze waarop leerlingen in een actievere stand kunnen worden gezet, een onderwerp waarop sinds 2010 weinig vooruitgang geboekt is. Het is voor het team en de schoolleiding van het Stedelijk Gymnasium van belang om zelfkritisch te blijven kijken naar de kwaliteit van de lessen en de mogelijkheden die er zijn om de effectiviteit van de lessen te verhogen. Thema excellente leerlingen Het Stedelijk Gymnasium Leeuwarden biedt leerlingen die de potentie hebben tot excelleren vooral mogelijkheden om zich te ontplooien buiten het reguliere curriculum. Voor een aantal vakken krijgen de leerlingen de mogelijkheid deel te nemen aan Olympiadeprogramma s en voor de vakken Engels, Duits en Frans kunnen leerlingen speciale certificaten behalen. Daarnaast draait in de onderbouw de zogenoemde Thales-methode, bestemd voor leerlingen die op het theoretische vlak meer uitdaging nodig hebben dan het reguliere curriculum biedt. In de bovenbouw is de school dit schooljaar gestart met het Honoursprogramma. Een methodiek die de leerlingen laat werken aan een achttal competenties. De keuzevrijheid van leerlingen om zelf te kiezen op welke wijze of met welk project ze aan hun vaardigheden werken is hierbij erg belangrijk. Leerlingen stellen deze opties en kansen op prijs, zo bleek tijdens het gesprek dat we met hen hadden. Daar staat echter, zoals gezegd, tegenover, dat in de reguliere lessen te weinig sprake is van differentiatie in tempo, aanbod of zelfs instructie. De school zou, meer dan nu het geval is, ambitie kunnen tonen door ook binnen de lesprogramma s het onderwijs toe te spitsen op leerlingen die zich de reguliere stof heel snel of heel gemakkelijk eigen maken. Pagina 12 van 12