TestTheCyclist. Met welke testbatterij kunnen trainers jonge, competitieve wegwielrenners screenen? Interne promotor: meneer Joost Vansteenkiste

Transcriptie

1 Campus Sint-Jorisstraat bachelor Sport en Bewegen St-Jorisstraat 71, 8000 Brugge tel: 050/ TestTheCyclist Met welke testbatterij kunnen trainers jonge, competitieve wegwielrenners screenen? Mathias Segers Academiejaar Bachelor Sport en Bewegen Interne promotor: meneer Joost Vansteenkiste Hoge school West-Vlaanderen Campus: Sint-Jorisstraat Brugge Eindwerk voorgelegd tot het behalen van de graad Professionele Bachelor Sport en Bewegen

2 2

3 De auteur geeft de toelating dit afstudeerwerk voor consultatie beschikbaar te stellen en delen van het afstudeerwerk te kopiëren voor persoonlijk gebruik. Elk ander gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met betrekking tot de verplichting de bron uitdrukkelijk te vermelden bij het aanhalen van resultaten uit dit afstudeerwerk. 3

4 Campus Sint-Jorisstraat bachelor Sport en Bewegen St-Jorisstraat 71, 8000 Brugge tel: 050/ TestTheCyclist Met welke testbatterij kunnen trainers jonge, competitieve wegwielrenners screenen? Mathias Segers Academiejaar Bachelor Sport en Bewegen Interne promotor: meneer Joost Vansteenkiste Hoge school West-Vlaanderen Campus: Sint-Jorisstraat Brugge Eindwerk voorgelegd tot het behalen van de graad Professionele Bachelor Sport en Bewegen 4

5 Woord vooraf Via deze bachelorproef en het eindproduct wil ik een hulpmiddel bieden aan wielertrainers bij off-bike trainingen. Ook mensen die zich specifiek met off-bike trainingen, binnen het wielrennen, bezig houden kunnen hierbij een meerwaarde vinden. Hierbij wil ik graag even de mensen bedanken die mij hebben geholpen in het tot stand brengen van deze bachelorproef. Zonder deze mensen was het wellicht niet gelukt om eenzelfde resultaat voor te leggen. Eerst en vooral wil ik mijn interne promotor, meneer Joost Vansteenkiste docent aan de Hoge School West-Vlaanderen, bedanken voor zijn medewerking. Hij gaf mij een richting waarmee ik verder kon werken, stond mij met raad en daad bij en was telkens bereikbaar voor feedback. Meneer Vansteenkiste wil ik dan ook ten zeerste bedanken voor zijn goede begeleiding. Ook de andere lectoren die zich inzetten voor de begeleiding van de bachelorproef mogen niet vergeten worden. In het bijzonder mevrouw Heleen Spittaels, docente aan de Hoge School West-Vlaanderen, die telkens de lessen in goede banen heeft geleid. Zij zorgde ervoor dat mijn onderzoeksvraag, een essentieel onderdeel, in orde was. Dieter Segers, wielrenner bij Flemish Cycling Project (FCP), moet zeker en vast ook bedankt worden voor zijn tijd en inzet. Dieter geeft de toestemming gegeven om telkens op de afbeeldingen te staan. Zonder hem had ik geen duidelijke afbeeldingen kunnen aanbieden. Verder wil ik ook de mensen bedanken die hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Zonder deze mensen was er nooit een bachelorproef of product mogelijk geweest. Deze mensen hebben hun vrije tijd opgeofferd om mij te kunnen bijstaan in mijn leerproces. Ze hebben mij dan ook voorzien van zeer mooie feedback en commentaren waarmee ik deze bachelorproef tot een goed einde kon brengen. Zonder deze mensen ging de realisatie van mijn studie niet tot een goed einde zijn gekomen. Deze mensen hebben een vermelding dus zeker verdiend. Mathias Segers Wevelgem 22/05/2015

6 Abstract Deze bachelorproef is een leidraad voor wielertrainers om hun renners op een betere manier te kunnen trainen met behulp van een testbatterij zonder fiets. Probleemstelling Wielertrainers worden dagelijks geconfronteerd met het feit dat ze nieuwe renners moeten begeleiden waarvan ze niet weten waartoe hun lichaam in staat is. Als trainer is het enorm moeilijk om het niveau van die renner te bepalen. Een inspanningstest op de fiets is een must geworden terwijl bewezen is dat er ook off-bike trainingen nodig zijn. Ook deze trainingen naast de fiets zoals lenigheid en stabilisatietrainingen maken deel uit van de trainingen. Voor oudere trainers is dit een nieuw werkterrein. Trainers weten niet hoe men off-bike training moet aanpakken. Het doel van het onderzoek Dit onderzoek gaat dieper in op de noden van de wielertrainer. Aan de hand van dit onderzoek is de efficiëntie van een nieuwe, specifieke testbatterij onderzocht. Dit moet zowel de renner maar ook de trainer of personal coach helpen bij het proces van training. Met een specifieke testbatterij wordt een reeks testen bedoeld. Deze testen zijn gelinkt aan een theoretisch kader. De testen zijn wetenschappelijk onderbouwd en sluiten aan bij de belangen van de renner. Dit onderzoek kan ook een eerste aanzet zijn tot blessurepreventie. Hier werd echter niet dieper op ingegaan. Praktijkgericht onderzoek 21 wielertrainers werden aangesproken om deel te nemen aan het onderzoek. Deze mensen moesten meer informatie geven in hoeverre een testbatterij nodig zou zijn in hun trainingsproces. Daarna werd een op maat gemaakte tool ontwikkeld en in de praktijk uitgetest bij 8 trainers. Met de feedback van die 8 experten werd er een optimalisatie gemaakt van de testbatterij. Dit werd de uitgangsbasis van de website die hiervoor werd ontwikkeld: Praktische toepassing in het werkveld 6

7 TestTheCyclist wordt gebruikt bij wielerclub De Molenspurters Meulebeke. Er zal eveneens gebruikt gemaakt worden van enkele testen door de Topsportschool Gent, specialisatie wielrennen. Verder zijn er enkele trainers die op zichzelf renners trainen die ook de testbatterij gebruiken in hun trainingsopbouw. 7

8 Verklarende woordenlijst Woorden die in de verklarende woordenlijst voorkomen worden aangeduid met een ster (*) boven het woord aan de rechterkant. De woordenlijst is alfabetisch opgemaakt. Acetylcholine (ACH) = stof die ervoor zorgt dat signalen van de zenuw op de spier worden overgebracht, dit wordt een neurotransmitter genoemd. Actine-elementen = één van de eiwitten in de spieren, deze zorgt voor de samentrekking van de spier, ze haakt in elkaar met de myosinekoppen. Aerobe drempel = De aerobe drempel is het punt waar een geleidelijke stijging van de lactaatconcentratie waar te nemen is. In de wetenschappelijke literatuur wordt algemeen aangenomen dat deze drempel zich situeert bij een concentratie van 2 mmol.l (Vrijens, Bourgois & Lenoir, 2001) Anaerobe drempel = De belasting waarbij de lactaatconcentratie brutaal begint te stijgen wordt anaërobe drempel of lactaatbuigpunt genoemd. In de wetenschappelijke literatuur werd deze grens om praktische redenen aanvaard op 4mmol.l (Vrijens, Bourgois & Lenoir, 2001) ATP = of Adenosinetrifosfaat is een stof waarin een energierijke verbinding zit waardoor energie in de cel (bij alle organismen) wordt opgeslagen. Wanneer energie nodig is voor groei, beweging,.. dan wordt ATP in ADP omgezet en komt de nodige energie vrij. Myosinekoppen = het belangrijkste eiwit in spieren, bewerkstelligt de samentrekking. Het kan zich vastzetten in de actine-elementen om zo tot een contractie van de spier te komen. Proneert = komt van proneren wat betekent: houding van de hand zodanig veranderen dat de handpalm naar beneden wijst, of de houding van de voet zodanig veranderen dat de binnenzijde van de voet naar beneden is gekeerd. ROM (range of motion) = de bewegingshoeveelheid die mogelijk is ter hoogte van een gewricht (Booze & Azen, 1979) Sacro-iliacale gewricht = heeft betrekking op het heiligbeen (os sacrum) en het darmbeen (os illium). Deze twee botten vormen een deel van het bekken. Supineert = komt van supineren wat betekent: 1. houding van de hand waarbij de handpalm naar boven wijst 2. Rugligging. 8

9 Synergistische dominantie = meestal zijn meerdere spieren verantwoordelijk voor één beweging waarbij één spier het meest arbeid levert. Synergistische dominantie treedt op wanneer de hulpspieren meer arbeid moeten leveren dan de werkelijke hoofdspier. Triggerpoints = een triggerpoint is een irritatie in een skeletspier vergelijkbaar met dat van een knobbel. Het is een supergevoelige bobbel op de spier, die meestal voelbaar is met de hand. (Hong & Simons, 1998) 9

10 Inleiding Met welke testbatterij kunnen trainers jonge competitieve wegwielrenners screenen? Dit rapport werd opgebouwd rond bovenstaande vraag. Het theoretisch kader evenals het uiteindelijke product zal als antwoord dienen op deze vraag. De eerste wielerwedstrijd van het jaar vindt meestal plaats in het eerste weekend van maart. Daarin nemen jonge wielrenners het op tegen elkaar om als eerste over de witte lijn te komen. Deze jongeren hebben een hele winter goed getraind om hiervan nu de vruchten te plukken. De meerderheid van deze jongeren heeft een privétrainer die hen begeleidt. Deze trainers hebben meestal van een opleiding bij de Vlaamse Trainers School (VTS) genoten of gelijkaardige opleidingen. Ze hebben veel ervaring met het trainen op de fiets. Als bewegingsdeskundige is het noodzakelijk om vooraf altijd een goede screening te doen. Deze screening is het meest zinvol wanneer de renner en trainer een bepaald doel voor ogen hebben. Tijdens de opleiding Sport en Bewegen wordt dit duidelijk naar voor gebracht. De onderzoeksvraag vertrekt vooral uit het Health Coach model en het Renson model. Naast het bekende functional movement screening (FMS) en Spartanova is het werkveld op zoek naar andere testen die zich specifiek op het wegwielrennen toespitsen. De vraag naar een specifieke testbatterij wordt dus breed gedragen. Na het bevragen van een aantal trainers was het mogelijk om enkele zaken te weten te komen. Deze trainers vinden het moeilijk om het beginniveau van hun renner te bepalen. De wielrenner kent zijn lichaam meestal zelf nog onvoldoende omdat hij nog in de puberteit zit. Tijdens deze periode verandert het lichaam bijna constant. Denk hierbij aan spieropbouw, hormonenwisselingen,. Het doel van dit onderzoek is om trainers te helpen in het leren kennen van de jongere. Dit aan de hand van een nieuwe testbatterij met enkele specifieke testen. In dit onderzoek zal een specifieke testbatterij voorgelegd worden aan een aantal wielertrainers, kinesisten en personal trainers. De bedoeling is om te polsen naar hun ervaring met de testbatterij en hen hierover feedback te vragen. 10

11 Enkele renners zullen onderworpen worden aan de testen. Van hun trainers wordt een enquête afgenomen om de hanteerbaarheid van de testbatterij te bevragen. Aan de hand van hun feedback worden aanpassingen gedaan om zo de testbatterij te optimaliseren en effectief te implementeren in het werkveld. Deze testbatterij bevat enkele specifieke testen, voor wielrenners, die een jongere kunnen screenen. Deze testbatterij kan bijvoorbeeld maandelijks afgenomen worden. De trainer krijgt hierdoor een beeld van de afgelopen trainingen. Op deze manier krijgt de trainer ook een goed beeld van zijn renner alsook hoe hij reageert op bepaalde trainingen. De trainer en renner zijn gebaat bij dit soort testen omdat zwaktes altijd zullen bovendrijven. Het is aan de trainer om hierop te anticiperen en deze zwaktes te beperken tot het minimum of zelfs weg te werken. 11

12 Inhoud Woord vooraf... 5 Abstract... 6 Verklarende woordenlijst... 8 Inleiding Mindmap Verantwoording van het gekozen concept Hoofdstuk 1: Theoretisch kader Kernwoorden onderzoeksvraag Trainer Jonge, competitieve wegwielrenner Testbatterij Screenen Product, meerwaarde en doelgroep Verdieping in het wielrennen Omschrijving sport Biomechanica van een renner Spierweefsel spierelasticiteit De optimale spierlengte Actieve spieren tijdens het fietsen verdieping in core stability Testbatterijen Eurofit testbatterij Spartanova Functional Movement Screening (FMS) belang van een screening via testbatterij hypothese theoretisch kader Hoofdstuk 2: praktijkgericht onderzoek Methodologie Testfase Ontwikkeling product

13 2.1.3 Testfase Optimalisatie product Toekomst product Testfase Belangrijkste conclusies tot nu toe Ontwikkeling product Voorontwerp product Schematische voorstelling van het product Argumentering keuze vorm en inhoud product Testfase optimalisatie product Hoofdstuk 3: Praktische toepassing in het werkveld Inleiding Resultatenvergelijking met literatuurstudie Toepassing in het breder werkveld Toekomstvisie Algemeen website Conclusie Bijlagen Bijlage 1: Enquêteformulier A Testfase Bijlage 2: enquêteformulier B diploma trainer B/A of gelijkaardig Bijlage 3: Product TestTheCyclist testbatterij Bijlage 4: Overzicht figuren Bijlage 5: toestemmingsformulier verspreiding fotomateriaal Bijlage 6: oefenbibliotheek Literatuurlijst

14 Mindmap Figuur 1: mindmap proces bachelorproef 14

15 Verantwoording van het gekozen concept Deze testbatterij is gebaseerd op het model van Renson e.a. uit Dit model zet de mens, als levend wezen, centraal. Het gedragscomponent (menswetenschappen), het fysiek-organisch component (natuurwetenschappen) en het motorische component (menselijke bewegingsleer) zijn de drie hoofdcomponenten.. Ditzelfde model werd gebruikt, toegepast en ontwikkeld bij de EUROFIT-testbatterij. De fysiek-organische component heeft betrekking op de lichamelijke groei en het cardio respiratorisch uithoudingsvermogen. De motorische component van fysieke fitheid benadrukt de ontwikkeling en de uitvoering van groot-motorische activiteit. Deze component kan niet bepaald worden door middel van één test. Dit kan wel gemeten worden door een testbatterij, waarin elke test een andere factor meet. De drie basisdimensies van de motorische fitheid namelijk, kracht, spieruithouding en snelheid, omvatten meer dan één factor. De dimensies lenigheid en evenwicht worden als een algemene factor gezien. Meestal kunnen beide aspecten met eenzelfde test bepaald worden. De gedragscomponent wil zeggen dat Ons bewegingsgedrag bepaald wordt door sociale invloeden zoals de situatie van lichamelijke opvoeding in het schoolsysteem of de toegankelijkheid van sportorganisaties en sportinfrastructuur. Er is een verband tussen deze drie componenten. Het is belangrijk om een verschil te maken in het type renner. Een sprinter zal meer wegen dan een klimmer. Het is dan ook belangrijk om vooraf enkele antropometrische metingen zoals lichaamslengte, lichaamsgewicht, en huidplooien in de beoordeling op te nemen. De testbatterij bevat voornamelijk prestatiegerelateerde tests. Echter moet hierbij vermeld worden dat er enkel bevraagd wordt of een testbatterij efficiënt is. De testresultaten kunnen niet met elkaar vergeleken worden omdat dit niet binnen het domein van een bewegingsdeskundige Sport & Bewegen valt. Hier moeten statistische gegevens verwerkt worden, wat binnen deze richting niet mogelijk is. 15

16 Figuur 2: de fysieke fitheidsdriehoek van Renson (1979) Één model volstond niet om deze bachelorproef tot een goed einde te volbrengen omdat het domein erg breed is. Daarom is het Health Coach model een handige tool om mee te werken. Het gaat in principe het proces van een Personal Trainer bevorderen maar kan ook hier in dit onderzoek gebruikt worden. Er kunnen een aantal fasen toegepast worden. Hier wordt vooral gewerkt rond het aspect Measure wat meten wil zeggen. Een testbatterij is gemaakt om te meten. Dit zal verder worden uitgebreid in het onderzoek. Figuur 3 : het Health Coach model (Vansteenkiste, 2013) De fitheids-driehoek van Renson e.a. betreft vooral het fitheidsaspect van de mens. Vandaar dat dit model ook gekoppeld werd aan het Health Coach model (Vansteenkiste, 2013). 16

17 Dit model werd ontwikkeld voor de studenten van de richting Sport en Bewegen. Het wordt gegeven aan de Hoge School West-Vlaanderen te Brugge. Voor hen is het een hulpmiddel in het opmaken van beweegsessies. Het is vooral gericht op de arbeidsmarkt die vraagt naar een model voor Personal Trainers. Deze bachelorproef resulteert uit een combinatie van de twee bovenstaande modellen Via de testbatterij wordt de functionaliteit van de renner gemeten. Dit aan de hand van enkele gestandaardiseerde tests via een duidelijke organisatie met vooropgestelde materialen en een grondig plan. Dit zou ervoor moeten zorgen dat de doelstelling van zowel renner als trainer verwezenlijkt worden. 17

18 Hoofdstuk 1: Theoretisch kader Met welke testbatterij kunnen trainers jonge competitieve wegwielrenners screenen? In hoofdstuk 1 wordt een theoretisch kader uitgewerkt. Dit moet dienen als basis voor volgende hoofdstukken. Aan de hand van bepaalde onderzoeken en de daaropvolgende resultaten zullen verschillende conclusies getrokken worden. 1.1 Kernwoorden onderzoeksvraag Trainer Volgens wikipedia is: Een trainer is iemand die zich op professionele basis bezighoudt met de prestaties van een persoon (een trainee) of dier. In tegenstelling tot een coach ligt de nadruk bij een trainer vooral op de fysieke prestatie en veel minder op geestelijke en emotionele ondersteuning. (Trainer, 2015) Zoals hierboven beschreven is een trainer iemand die zich vooral bezighoudt op prestatieniveau. Daarom is deze testbatterij nuttig voor een trainer. De bedoeling van deze persoon is om zijn trainee tot een hoger niveau te brengen en dit aan de hand van bepaalde trainingsprikkels. De trainer zoekt, in samenspraak met zijn trainee, naar de beste manier om dit te doen. Beiden halen ze voldoening uit het bereiken van prestaties, elk op hun eigen manier. Het wegwielrennen in België kent al langer succes, 26% van de Belgische volwassen bevolking beoefent de fietssport op regelmatige basis (Scheerder et al., 2013). Dit is ook merkbaar bij de jeugdcategorieën, waar ook al op jonge leeftijd met persoonlijke trainers gewerkt wordt. Een individuele trainer voor een 16-jarige wegwielrenner is geen uitzondering meer, in tegendeel. Zo is de doelgroep tot stand gekomen. In België hebben de meeste wielertrainers genoten van een opleiding aan de Vlaamse Trainersschool (VTS). Daar kan men een opleiding als initiator, trainer B of trainer A wielrennen volgen. De Vlaamse Trainersschool werd in 1994 opgericht als samenwerkingsverband tussen Bloso, verschillende universiteiten en vele Belgische sportfederaties. VTS geeft zowel opleidingen, advies, wetenschappelijke expertise enzoverder Jonge, competitieve wegwielrenner In dit onderzoek zullen jonge wegwielrenners gescreend worden. Deze jeugdige sporters zijn jaar oud. Deze groep ondergaat enkele fundamentele lichaamsveranderingen. Die 18

19 kunnen zorgen voor bepaalde problemen of prestatieverminderingen (Visser, Geuze & Kalvenboer, 1999). Daarom wordt hiermee rekening gehouden in de testbatterij. Wanneer kan iemand een competitieve wegwielrenner genoemd worden? Volgens de website van de Belgische Wielerbond moet men een vergunning hebben vooraleer men kan deelnemen aan wedstrijden. Deze wedstrijden, georganiseerd door de Belgische of Vlaamse Wielerbond, bestaan uit een competitie. Wanneer men deelneemt aan dit soort wedstrijden en dus een vergunning heeft wordt men een competitief wegwielrenner genoemd. Een 18-jarige jongeman die deelneemt aan een parochiewedstrijd van zijn gemeente of stad wordt dus geen competitief wegwielrenner genoemd omdat hij geen vergunning heeft en enkel eenmalig deelneemt aan een wedstrijd, die niet georganiseerd is door de Belgische of Vlaamse Wielerbond. Dit wordt beschreven in het reglement van de Koninklijke Belgische Wielerbond Testbatterij Een testbatterij is een reeks gestandaardiseerde tests die elk afzonderlijk één bepaald gegeven meten binnen een bepaald onderzoek. Op deze testen wordt een bepaalde score gegeven. Aan deze scores hangen bepaalde resultaten vast die ofwel goed ofwel minder goed zijn. Aan de hand van deze scores kan de trainer, in dit onderzoek, een bepaald beeld maken van zijn trainee. Het kan een handig hulpmiddel zijn om bepaalde trainingen uit te stippelen en een pre- en posttest uit te voeren. Dit wil zeggen dat hij een test uitvoert, daarna een trainingsprikkel van een bepaalde duur geeft en na deze periode nogmaals dezelfde test uitvoert. Daarna kan hij bekijken of er verschil is en waar het verschil heeft plaatsgevonden. Het geeft hem veel informatie. Er bestaan veel verschillende testbatterijen waarvan de bekendste de EUROFIT testbatterij is. Verder bestaat er ook nog FMS en Spartanova. Deze testen worden verder nog uitgebreid toegelicht. In hoofdstuk 1, 2 en 3 zal veelal gesproken worden over een testbatterij. Deze term werd gebruikt om het product aan te tonen. Er moet hierbij verwezen worden naar bijlage 3: product TestTheCyclist testbatterij in de bundel bijlagen Screenen 19

20 Met screenen wordt eigenlijk onderzoeken of bekijken bedoeld. Een screening afnemen van iemand is eigenlijk zijn lichaam, al dan niet dynamisch, bekijken en kijken wat er gebeurt. De testbatterij van dit onderzoek zal vooral gebaseerd zijn op screening. Hierbij is het dus belangrijk om te bekijken wat er gebeurt bij een bepaald beweging. Vaak wordt screenen gelinkt aan een dynamische oefening. Bijvoorbeeld bij FMS (Burton & Cook, 2006) gaat men specifiek kijken wat het lichaam doet bij bepaalde basisbewegingen. 20

21 1.2 Product, meerwaarde en doelgroep Uit voorafgaande definities werd de onderzoeksvraag duidelijk toegelicht. Deze begrippen in acht genomen volgt een theoretisch kader. Dit is nodig om te onderzoeken wat er precies nodig is binnen het werkveld. Er zal een testbatterij ontwikkelt worden die zich toespitst op de jonge, competitieve wegwielrenner. Dit wordt de doelgroep. Deze jongeren hebben een leeftijd van 14 tot en met 18 jaar. Zowel de trainer als de renner zullen voordeel hebben bij de ontwikkeling van dit soort testbatterij. Aan de meerwaarde van dit product zal niet te twijfelen vallen weliswaar omdat het zal ontwikkeld worden op noden van de wielertrainers zelf. Deze mensen zullen dan ook grondig bevraagd worden. Voorafgaand onderzoek is essentieel. Dit wordt in hoofdstuk 1 grondig aangepakt. In hoofdstuk 2 is alles terug te vinden over het praktijk gericht onderzoek terwijl hoofdstuk 3 de voorafgaande hoofdstukken bundelt. Daarin wordt verdergegaan over de toepassingen in het werkveld. 1.3 Verdieping in het wielrennen Omschrijving sport Hierbij wordt verder verdiept in het wegwielrennen en verschillende facetten ervan. Wegwielrennen wordt beoefend met een racefiets. Het technisch aspect van de fiets heeft bij dit onderzoek geen betekenis. De renner, die de racefiets bestuurt, is echter wel belangrijk. Een renner moet zichzelf kunnen voortbewegen met die racefiets en uiteindelijk, na een bepaalde tocht, proberen om als eerste over de meet te komen. Een renner moet dus snel kunnen fietsen, behendig zijn, wedstrijdkennis hebben en zoveel meer. De fysiek-organische en motorische component van het Renson-model komen hier tot uiting. Wegwielrenner wordt gerekend onder de duursporten. Dat wil zeggen dat deze sport vooral onder de aerobe drempel * wordt beoefend. Een renner traint dus vooral in de aerobe zone en deels in de aerobe zone *. Omdat wedstrijden, afhankelijk van de leeftijd, een langere duurtijd hebben is er sprake van een duursport. Lange-afstand-lopen wordt bijvoorbeeld ook bij duursport gerekend. Algemeen wordt gezegd dat duursport langdurig achtereen sporten is. Dit heeft zowel gevolgen op spierniveau als op botniveau. Tussen een athletieker (lopen) en een 21

22 duursporter (wielrenner) zijn er veel morfologische verschillen. Daarom dat deze testbatterij specifiek werd opgesteld voor die ene doelgroep. Er bestaan enkele disciplines binnen het wielrennen meerbepaald: wegwielrennen, veldwielrennen, BMX, piste en mountainbike. Wegwielrennen is wellicht de meeste bekende vorm van wielrennen en wordt door de Belgische jeugd vaak beoefend. Volgens de Belgische Wielerbond zijn er ongeveer 800 nieuwelingen (14-16 jaar) aangesloten in West-Vlaanderen alleen. 22

23 1.4 Biomechanica van een renner Spierweefsel Vooraf is het belangrijk om te weten dat er drie soorten spierweefsels bestaan. Hartspierweefsel, het glad spierweefsel en het skeletspierweefsel zorgen voor de spierwerking binnen het menselijk lichaam. Het onderzoek heeft vooral betrekking op het skeletspierweefsel. Dit is dan ook een zeer belangrijk weefsel dat leidt tot spiercontracties en uiteindelijk tot bewegingen. Ze hebben vier primaire functies; in stand houden van de lichaamshouding, warmteproductie, bescherming en de mogelijkheid tot bewegen. Aansluitend zijn er vier eigenschappen die ervoor zorgen dat een spier kan functioneren namelijk elektrische prikkelbaarheid, de contractiliteit, de rekbaarheid en de elasticiteit. Problemen of afwijkingen in de skeletspieren hebben een directe invloed op het menselijk lichaam en zijn functioneren. Dit wordt verder uitgelegd in het deel de optimale spierlengte. Een skeletspier bestaat uit zeer kleine structuren, het kleinste element wordt een spiervezel genoemd. Spiervezels worden omgeven door een spierbundel. Een spier bestaat dus uit talloze spierbundels naast elkaar. In onderstaande afbeelding is duidelijk dat een spier aanhecht op een bot doormiddel van een pees. Een pees is een sterke structuur en zorgt voor de energieovergang van de spier naar de botten. Ze zorgen ervoor dat een mens kan bewegen. Figuur 4: voorstelling van een skeletspier met al zijn facetten Spieren hebben meestal twee of meer aanhechtingspunten of pezen die de spier verbinden met de botten. Voor renners is het belangrijk om een goed beweegapparaat en dus voldoende ontwikkelde spieren te hebben. 23

24 Daarom ligt de focus van de testbatterij sterk op het beweegapparaat en hoe dit zich gedraagt in zijn geheel. Verder in dit stuk wordt dieper ingegaan op de functionaliteit van dit beweegapparaat. De optimale spierlengte bepalen is uiterst moeilijk. Dit verschilt weliswaar van sport tot sport. Het is duidelijk dat een danser of gymnast leniger is dan een wielrenner. Omdat onderzoek heeft uitgewezen dat zeer bewegelijke gewrichten ook nadelig kunnen zijn wordt het aspect lenigheid naar de achtergrond verwezen. Een renner die zeer lenig is zal daardoor niet beter presteren en minder blessures hebben. Integendeel dit kan nog nadeliger zijn (Van Nugteren, 2011). Er wordt dus niet specifiek naar één enkele spier gekeken maar naar de onderlinge relatie tussen deze spieren. Hoe gedraagt de rectus femoris zich, in een functionele bewegen als een squat, ten opzichte van de gluteus maximus. De contractie van een spier begint vanuit de kleinste structuur, de spiervezel. Deze spiervezel bestaat opnieuw uit verschillende elementen. Uiteindelijk zijn het de myosinekoppen * en actineelementen * die zorgen voor een contractie van de spier. Op dit kleine niveau wordt de aanzet gegeven voor een spiercontractie. Figuur 5: dieper inzicht in een skeletspier met al zijn facetten Er zijn hier verschillende processen die zorgen voor de contractie van een spier. Dit heeft echter geen invloed op het ontstaan van de testbatterij en wordt niet binnen het kennisdomein van een trainer, personal coach, begeleider gerekend. Figuur 6: myosine- en actine koppen in een skeletspier spierelasticiteit Uit de literatuurstudie van Erik Witvrouw, Fysiotherapeut, afdeling Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie, vakgroep REVAKI, Universitair Ziekenhuis Gent; hoofd unit Sportrevalidatie van het centrum voor sportgeneeskunde van het Universitair Ziekenhuis Gent, 24

25 is het belangrijk om een onderscheid te maken tussen bepaalde sporten. Activiteiten zoals fietsen gebruiken voornamelijk positieve arbeidscirkels waarbij er weinig gelegenheid bestaat tot het opslaan van bepaalde energie. Dit gebeurt wel bij sporten zoals basket waar spierpeeseenheden mechanische energie kunnen opslaan als potentiële energie tijdens excentrische contracties. Enkele onderzoeken staven het feit dat energie niet kan worden opgeslagen bij sporten met een positieve arbeidscirkel zoals fietsen (Biewener et al., 1992; Biewener et al., 1998; Kuitunen et al., 2002). Er is zelfs onderzoek dat aantoont dat stijvere spier-peeseenheden bijdragen tot een grotere krachtlevering dan spoelere spier-peeseenheden. Wilson et al (1992) onderzocht namelijk proefpersonen met soepele spier-peeseenheden en stijvere spierpeeseenheden. De groep met de stijvere spier-peeseenheden scoorde beter in het onderzoek dan de andere, soepelere, groep dit zowel bij isometrische als concentrische tests. De conclusie hiervan is dat stijve spier-peessystemen de kracht onmiddellijk overbrachten naar de spierbotovergang. Hoe stijver de spier-peeseenheid, des te sneller de kracht wordt overgebracht naar de botten; de resulterende beweging van het gewricht is sneller. Echter lenige spieren zoals bijvoorbeeld de hamstrings zorgen ervoor dat het bekken tijdens het fietsen niet al te veel kantelt en zorgt ook voor een betere uitvoering van het beweegpatroon. Meer zelfs lenige hamstrings zorgen voor een betere lokale doorbloeding die de kans op krampen laat dalen (Vrijens & Bourgois, 2007). Meerdere onderzoeken tonen aan dat zowel dynamisch als statisch stretchen om de lenigheid te verhogen noodzakelijk is (Weerapong, Hume & Kolt, 2008). Toch zijn er bepaalde momenten waarop men best kiest voor de ene manier of de andere manier. Voor een zware, langere (>30 seconden) inspanning wordt statisch stretchen afgeraden omdat het zorgt voor een mindere prestatie. De submaximale VO2 wordt sneller bereikt en dit heeft directe invloed op de prestaties (Wolfe et al., 2011). Tot op vandaag zijn er tegenstrijdige gegevens over lenigheid. Daarom gaat de aandacht binnen dit onderzoek naar lenige spiergroepen, niet naar de lenigheid van één enkele spier. 25

26 1.4.3 De optimale spierlengte In het algemeen kan gesteld worden dat een spier bestaat uit één vlak, opgebouwd uit verschillende spiervezels. Deze vezels liggen zeer dicht naast en op elkaar waardoor een spier één sterkt geheel wordt. Een spier kan zich zowel opspannen (contractie) als ontspannen (relaxatie). Bij een contractie worden actinedelen en myosinedelen over elkaar geschoven. Dit zorgt ervoor dat een spier kan contraheren. Deze delen bevinden zich in een spiervezel. Het is dan ook hier waar er problemen kunnen ontstaan. Wanneer een spiervezel zich lange tijd in een contraherende positie bevindt heeft hij moeite met opnieuw naar de optimale lengte over te gaan. Zo ontstaan er ophopingen. De ophopingen zijn oneffenheden in de spiervezels, ze worden ook wel triggerpoints * Figuur 7: een triggerpointvoorstelling in een skeletspier genoemd (Hong & Simons, 1998). Het probleem met triggerpoints ontstaat meestal door overbelasting, veel repetities, bij chronische spierspanning, bij excentrische contracties of bij langdurige isometrische contracties. Deze triggerpoints ontstaan doordat er te weinig of zelfs geen Acetylcholine * (ACH) geproduceerd kan worden. Acethylcholine zorgt voor de aanmaak van ATP *, wat de energieleverancier is voor de actine-elementen en de myosinekoppen. Hierdoor blijft de spier in een verkorte positie (Simons, Travell & Simons, 1999). Door ons dagelijks leefpatroon is ons lichaam onderhevig aan bepaalde zaken. Mensen die een zittend beroep hebben worden vaak geconfronteerd met het feit dat hun heupflexoren verkort zijn omdat ze zich continu in een contractie bevinden. Voor renners is dit net hetzelfde, hun heupflexoren hebben meer kans om in een verkorte positie te staan en hun gluteus (bilspieren) hebben meer kans om in een verlengde positie te staan (zie figuur 8). 26

27 Beide gegevens (verkorting & verlenging) zijn niet wenselijk in een functioneel beweegpatroon. Toch moet er hierbij rekening gehouden worden met enkele vragen. Moet een renner heupflexoren hebben die op een optimale lengte functioneren evenals bilspieren die een welbepaald lengte hebben? Er moet hierbij afgewogen worden of er wel een verschil gemaakt kan worden. In dit onderzoek wordt verondersteld dat iemand die perfect functioneel beweegt, dit wil zeggen dat alle spieren op een juiste lengte gebruikt worden, beter presteert en dus betere resultaten haalt. In functie van blessurepreventie is het belangrijk om een functioneel beweegpatroon te hebben. Een functioneel beweegapparaat wil zeggen dat elke spier in het lichaam met een normale lengte, zonder verkortingen of triggerpoints, zich beweegt. Figuur 8: verzwakte spierketens bij het aannemen van een fietspositie Actieve spieren tijdens het fietsen toelichting Volgend theoretisch onderzoek zal dieper ingaan op de werking van spieren tijdens het fietsen, specifiek gericht op wielrenners. Het is belangrijk om te weten welke spieren hierbij (de meeste) arbeid moeten leveren. Echter de testbatterij wordt niet gebaseerd op de kracht die één spier kan leveren. Er wordt vooral gekeken naar de onderlinge relatie tussen deze spieren en hoe ze zich gedragen ten opzichte van elkaar. Met de testbatterij moet het de bedoeling zijn om een zo compleet mogelijke renner te verkrijgen. Aan de hand van verschillende screeningstesten krijgt 27

28 de trainer een perfect beeld van welke de zwakke schakels zijn in het lichaam van de renner. Een theoretische achtergrond is hierbij essentieel, vandaar dat elke spier toch afzonderlijk wordt toegelicht onderlichaam Uit een onderzoek van Ericson et al. (1984) blijkt dat er enkele spieren van de onderste ledenmaten actief zijn bij iemand die op de fiets zit. Volgende gegevens kwamen uit het onderzoek naar voor: de heup extensor spieren produceren 27%, heupflexoren 4%, knie extensoren 39%, knie flexoren 10% en de enkel plantaire flexoren 20 % van het totaal mechanisch werk op fietsvlak. Met andere woorden, het onderzoek laat zien welke spieren er specifiek actief zijn. Meer bepaald de musculus Vastus medialis en musculus Vastus lateralis, musculus gatrocnemius medialis en - lateralis en musculus soleus waren het meest actief. Of zij nu concentrisch of excentrisch werkten werd niet vermeld. Uit hetzelfde onderzoek kwam naar voor dat een hogere trapfrequentie zorgt voor een hogere activering van de spieren.(ericson, 1986) Figuur 9: anatomische voorstelling van de belangrijkste beenspieren bij renners 28

29 Dezelfde resultaten blijken uit de gegevens. Op figuur 10 is duidelijk te zien welke zones (rood) belangrijk zijn. Deze zones zijn spieren die actief moeten werken om de renner te helpen in zijn sportbeoefening. Het belang van de gluteus maximus, medius en minimus mag hierbij niet onderschat worden. Deze spier komt zowel in werking wanneer Figuur 10: anatomische bekeken renner met de focus op been- en rugspieren. de renner in het zadel zit als wanneer hij op de trappers gaat lopen. Evenals is te zien dat de renner gebruikt maakt van de hamstrings (semitendinosus, semimembranosus en biceps femoris). In de testbatterij wordt niet nagegaan hoe sterk deze spieren zijn maar wel hoe ze zich gedragen. Deze spierketen is bijvoorbeeld belangrijk bij de Vorlauf test waar gekeken wordt naar problemen met het sacro-iliacale gewricht * (verder meer). De gluteusspieren zijn enkele spieren die hieraan bevestigd zijn en helpen bij de krachtoverdracht. Ze spelen dus een BELANG-rijke rol in de vergroting van de kracht in de beenspieren (Vleeming, Stoeckart & Snijders, 1992). Figuur 11: anatomische voorstelling van de onderste beenspieren in één trapbeweging 29

30 Evenals de onderste beenspieren meerbepaald de tibialis anterior, extensor digitorum longus, peroneus longus als de gastrocnemius en de soleus zijn belangrijke spieren. Deze spieren bevinden zich echter onder het kniegewricht en leveren minder bij in functie van kracht. Deze spieren zijn vooral belangrijk bij de cadans of de trapfrequentie van de renner. Dit geldt dan vooral voor de gastrocnemius die erg afhankelijk is van de trapfrequentie. (Sanderson et al., 2006). Ze helpen vooral de range of motion * ( ROM) van zowel het kniegewricht als het enkel gewricht maximaal te gaan gebruiken wanneer de cadans gemanipuleerd wordt. Dit werd zowel door Gregor et al. als door Creswell et al. bevestigd. Figuur 12 & 13: anatomische voorstelling met de focus op de onderste beenspieren, onder het kniegewricht. Dezelfde resultaten komen naar voor in een ander onderzoek dat recenter afgenomen werd (Neary, Hall & Bhambhani, 2001). Hierin kwam opnieuw naar voor dat de musculus Vastus medialis de meest actieve spier was. Een mindere werking van één van deze actieve spieren zal dus een directe invloed hebben op de prestatie. Verdergaande op het onderzoek van Ericson et al. (1984) kwam een nieuw onderzoek met de resultaten dat de musculus hamstrings ook een belangrijke spiergroep zijn voor wielrenners (Eisner, Bode, Nyland & Caborn, 1999). Verkorte musculus hamstrings hadden directe invloed op de prestaties. Een 10-minuten durende stretchsessie bij sporters in het algemeen zorgde voor significante stijgingen in het passieve spiermoment, de ROM en de elasticiteit van de musculus hamstrings (Halbertsma, Van Bolhuis & Göeken, 1996). 30

31 Hierbij wordt nogmaals benadrukt dat een optimale spierlengte van essentieel belang is. Een verkorting van een van deze belangrijke spieren zorgt ervoor dat andere spieren meer moeten gaan werken. Wanneer een spier teveel moet werken en dus in een soort overdrive gaat zal dit zorgen voor een overbelasting in de zwakste schakel van die spier. Blessures zowel op spierals peesniveau kunnen hier de gevolgen van worden op lange termijn Bovenlichaam Wanneer renners op de fiets zitten dan genereren ze kracht vanuit hun rug (zie figuur 14). Een renner heeft dan ook nood aan een sterke rug. De musculus erector spinae, de musculus lattisimus dorsi en de musculus trapezius en de musculus rhomboideus zijn hierbij de belangrijkste spieren. Zij zorgen voor een Figuur 14: anatomische voorstelling van een renner met de focus op de rugspieren. Figuur 14b: anatomische voorstelling van de rugspieren ondersteuning van de wervelkolom en hebben daarnaast een positieve invloed op de aerodynamica (Laurita, 2013). Hierbij ligt vooral de focus op de rugspieren. Natuurlijk worden ook spieren rond het schoudergewricht, ellebooggewricht en polsgewricht gebruikt maar die zijn in mindere mate belangrijk. Bovenstaande spieren helpen bij het stabiliseren van het bovenlichaam in het algemeen. Ook de armspieren moeten werken tijdens het fietsen. Wanneer een renner met de handen in de beugel rijdt dan verandert zijn positie waardoor de musculus biceps onder meer spanning zal staan. 31

32 Terwijl bij het rijden met de handen boven op het stuur de musculus triceps onder meer spanning zal staan. Deze spieren moeten gedurende de hele tijd werken. Ze helpen bij het stabiliseren van het schoudergewricht. De musculus rhomboideus, de rotator cuff spieren, de spieren rond het schoudergewricht en de musculus deltoideus zorgen daarnaast voor de stabiliteit van het bovenlichaam. Wanneer deze niet goed ontwikkeld zijn zal dit leiden tot lage rugpijn. Opnieuw zorgen deze spieren voor de stabilisatie maar dan enkel voor het bovenlichaam. Figuur 15: anatomische voorstelling van een renner met de focus op de rugspieren verdieping in core stability Core stability of rugweg de stabiliteit van de romp. Stabilisatietrainingen worden meer dan ooit beoefend in alle sporten. Ook binnen het wielrennen is dit onderdeel geworden van de training. Sterke rompspieren zorgen voor een betere krachtoverdracht van het bovenlichaam naar het onderlichaam (Akuthota & Nadler, 2004). Vooral de musculus abdominals, obliques, latissimus dorsi en de spieren rond de spine (vb thoracolumbar fascia) staan onder grote druk tijdens het fietsen. Deze spieren zorgen ervoor dat het lichaam recht gehouden wordt, zorgen voor comfort en elimineren blessures aan de heup, knie en onderrug (Hicks, 2013). Een 10 wekenlange krachttraining van de rompspieren zorgt ervoor dat de tijd tot uitputting verhoogd wordt. Hickson et al, onderzocht wat het effect is van zo n programma op duathleten en kwam met de volgende resultaten af. Men stelde een grens op (80% van de VO2max) en die was significant hoger na afloop van het 10 wekenlange programma. Hierbij moet echter wel vermeld worden dat er geen controlegroep aanwezig was tijdens dit onderzoek. Deze nieuwe vorm van krachttraining, op eigen lichaamsgewicht, zou nog meerdere gezondheidsvoordelen hebben. 32

33 De Harvard School of Public Health bron heeft een grootschalig onderzoek gevoerd tussen 1990 en 2008 en kwam tot de resultaten dat het trainen van de rompspieren de risico s op diabetes type 2 met 1/3 verlaagt (Grøntved et al., 2012). Om maar te zeggen dat het belang van stabilisatietraining niet mag onderschat worden Spiersystemen van de core Bij nader onderzoek naar de core-spieren wordt duidelijk dat deze spieren in drie grote groepen onderverdeeld kunnen worden: 1) lokaal stabiliserend systeem, 2) globaal stabiliserend systeem, 3) bewegend systeem. Lokaal stabiliserend systeem Dit spiersysteem bevat alle spieren die direct verbonden zijn aan de wervels. Deze spieren worden ook wel de diepe spieren genoemd. Ze bestaan vooral uit type 1, trage spiervezels. De musculus transversus abdominis, de musculus internal obliques, de musculus lumbar multifidus, het diafragma en de zogenaamde bekkenbodemspieren behoren allemaal tot het lokaal stabiliserend systeem. Wanneer deze spieren te zwak zijn dan gaat een individu gaan compenseren met andere spieren. Het compenseergedrag van onze spieren is een normale zaak en wordt synergistische dominantie * genoemd. Dit wil zeggen dat de spieren van het lokaal stabiliserend systeem te zwak zijn andere spieren hun taak moeten overnemen wat natuurlijk opnieuw zorgt voor overspannen spieren. Dit zorgt voor bijvoorbeeld rugklachten waarvan % van de volwassen bevolking wel eens last heeft. (Tulder & Koes, 2013). Onderactieve musculus Gluteus maximus en overactieve hamstrings zouden hier het probleem van kunnen zijn (Wagner, 2010). Het is belangrijk om eerst aandacht te besteden aan het lokale systeem daarna aan het globale en het bewegende systeem. Het lokaal stabiliserend systeem wordt gezien als de basis van de core-spieren. (Comerford & Mottram, 2001). Globaal stabiliserend systeem Deze spieren verbinden het bekken met de wervelkolom. Hier gaat het over grote meestal krachtige spieren die oppervlakkig liggen. Ze bestaan opnieuw vooral uit type 1, trage spiervezels. De musculus Quadratus lumborum, de musculus Psoas major, de musculus External obliques, de musculus Rectus abdominis, de musculus Gluteus medius en de adductoren vormen het globaal stabiliserend systeem. 33

34 Bewegend systeem Deze spieren bestaan vooral uit type 2, snelle spiervezels en zijn actief tijdens (grote) bewegingen. De musculus Latissimus dorsi, de musculus Gluteus maximus, de hamstrings, de heupflexoren en de musculus quadriceps vormen het bewegend syteem van de core-spieren. Het is belangrijk om te weten dat deze spieren nog bij de stabilisatiespieren gerekend worden. Figuur 16 & 17: anatomische voorstelling van een renner met de focus op de core -spieren. 34

35 1.5 Testbatterijen Eurofit testbatterij De bekenste testbatterij is wellicht de EUROFIT testbatterij. Deze omvat 7 lichaamsmetingen en 9 motorische testen. Het is een zeer gestandardiseerde en algemeen aanvaarde testbatterij om de fysieke fitheid te meten zowel bij jongeren als bij volwassenen. Bloso gebruikt bijvoorbeeld deze batterij om de evolutie van de fysieke fitheid te meten en dit bij de Vlaamse jeugd (Phillippaerts, Van Lierde & Van der Aerschot, 2005). Bloso maakte zelfs een handboek waarmee LO-leerkrachten de tests op een makkelijke manier kunnen uitvoeren. Het handboek handboek Eurofit (Lefevre, 1993) is gebaseerd op gegevens die men sinds 1993 bijhoudt en met elkaar vergelijkt. Hiernaast bracht Bloso ook het boek Eurofit remediëring en fysieke activiteit en voeding uit. Via bijscholing wil men leerkrachten deze materie aanleren en de jeugd fitter maken Doel en ontstaan De testbatterij is ontstaan omdat men ondervonden heeft dat een meerderheid van de Vlaamse jeugd een fitheidsprobleem heeft. De batterij heeft is bedoeld om dat probleem aan te pakken en aan te tonen waar de problemen liggen. Met bepaalde interventies die geleid worden door de Vlaamse overheid en door Bloso wil men dat probleem aanpakken. De batterij wordt vier maal per jaar afgenomen bij de desbetreffende doelgroepen. Zo kan men uitmaken of het geleverde werk resultaten opbrengt. Bloso bijvoorbeeld organiseert tal van sportkampen om de brug tussen een sportclub en het inactief zijn te verkleinen. Men promoot op die manier bepaalde sporten bij de Vlaamse jeugd Spartanova Spartanova werd opgericht in 2010 door een samenwerking van verschillende organisaties. Het was uiteindelijk de UGent en de Vrije Universiteit Brussel die ermee uitpakten. Aan de hand van de meest recente wetenschappelijke inzichten over preventie, revalidatie, monitoring en trainer werd een tool ontwikkeld voor professionals en veldexperts. Spartanova werkt samen met vele instanties zoals runnerslab, disporta,. Op die manier bereiken ze een synergie waarbij er telkens nieuwe inzichten gevonden worden. Men biedt een nieuwe kijk op preventie en wetenschappelijk onderbouwde screening, opvolging en training. Spartanova wordt ondertussen in verschillende landen, door verschillende domeinexperten gebruikt. Achter de schermen werken een vijftal mensen aan de verdere ontwikkeling en 35

36 opvolging van deze tool. Ook de topsportschool te Gent gebruikt deze screening voor zijn atleten. Spartanova is een tool die in vele kinesistenpraktijken gebruikt wordt. Lieven Maesschalck, SV Zulte Waregem en andere instanties zijn zeer bekend met deze tool. Uiteindelijk is dit een mooi initiatief wat toont dat België echt bezig is met het optimaliseren van zijn sportbeleid. Zelfs de federale overheid steunt dit project Functional Movement Screening (FMS) Functional Movement screen of afgekort FMS is een instrument waarbij inzicht gecreeërd wordt in de beperkingen wat mobiliteit, stabiliteit en flexibiliteit betreft. Dit wordt gemeten doormiddel van 7 verschillende oefeningen waarbij er per oefening een bepaalde score wordt toegekend. Deze score bepaald in of de geteste persoon beperkingen heeft en geeft ook weer waar die beperkingen zich bevinden. Het FMS is voornamelijk ontwikkeld voor sporters en fysiotherapeuten die zich met revalidatie bezighouden. Deze testbatterij zet de probleempunten van het menselijk lichaam in kaart, wat helemaal niet evident is. Zwakke schakels zullen worden opgetraint om verdere regressie en blessure te vermijden. FMS is een Amerikaans model wat meer en meer geïntegreerd raakt in sportpraktijken in België. Op dit moment zit het nog altijd in de lift wel is waar dat het minder bekend is bij het bredere publiek. Enkel specialisten verdiepen zich tot nu toe in deze materie. Desondanks zijn korte bestaan (2006) wordt het met succes onthaald op verschillende hoge scholen en universiteiten. Daar leert men de studenten kennis maken met dit nieuwe principe. 36

37 1.6 belang van een screening via testbatterij De meest voorkomende problemen bij volwassen mensen zijn rugklachten, specifiek chronische lage rugpijn. Dit heeft men dikwijls te danken aan een slechte houding tijdens het zitten. Met een screening is het mogelijk om bepaalde oorzaken te filteren en bepaalde problemen gemakkelijk te kunnen aanpakken. Wanneer een renner met knieklachten bij zijn of haar trainer aanklopt wordt soms de verkeerde conclusie genomen. Men gaat zich vooral richten naar de menisci, de ligamenten of het kniegewricht zelf. Maar het probleem kan evenwel voortkomen uit een verkeerde stand van de enkels.wat als de enkel teveel proneert * of supineert *? De gehele lichaamsstand kan hierdoor veranderen. Dit kan invloed hebben op het kniegewricht, het heupgewricht zelfs het schoudergewricht kan hierdoor problemen ondervinden. Met een screening kan men dit soort oorzaken achterhalen. Hierbij moet wel benadrukt worden dat dit geen algemene wetenschap is. De reden van het knieprobleem kan liggen aan een verkeerd enkelpositie maar dit is geen absolute zekerheid. Met een screening wordt er nagegaan welke spieren onderactief of overactief zijn (Clark, Lucett & Krikendall, 2010). Dit zorgt voor compensatiegedrag bij de renner, wat kan leiden tot meer blessures en mindere prestaties. Het streven naar een optimaal beweegapparaat is echter niet zo simpel. Een testbatterij kan daarin een hulpmiddel zijn. Het belang van trainen zonder fiets bij renners mag dus zeker niet onderschat worden. 37

38 1.7 hypothese theoretisch kader Uit de verschillende onderzoeken die tot één geheel werden gekoppeld kunnen drie belangrijke, afzonderlijke conclusies getrokken worden. conclusie 1: de belangrijkste spieren bij een wielrenner zijn spieren die zich in de benen bevinden. Meer bepaald de spieren in de omgeving van het heupgewricht en rond het kniegewricht. De Quadriceps, de Hamstrings, heupbuigers, heupstrekkers en de onderste spieren (onder het kniegewricht) vormen hier de grote vijf. Een mindere prestatie van deze spiergroepen zal invloed hebben op de prestaties. De testbatterij moet dusdanig opgebouwd worden dat de kwaliteit van deze spieren gecontroleerd wordt. Evenals hun onderlinge relatie blijkt van enorm belang te zijn. Dit wordt vooral in deel spierelasticiteit en optimale spierlengte toegelicht. Hierbij kan worden overgegaan naar de tweede conclusie Conclusie 2: de onderlinge relatie tussen spiergroepen is van vitaal belang om goed te kunnen functioneren. Daarmee wordt bedoeld dat elke spiergroep zodanig werkt dat geen andere spiergroep de taak van een ander moet overnemen. Hiermee worden blessures en vermindere prestaties vermeden. De testbatterij moet erop voorzien zijn dat de testen verschillende spieren gaan controleren en hun onderlinge relatie gaat testen. Bijvoorbeeld wat doet de heup wanneer er een diepe squat (verkorting quadriceps, verlenging hamstrings) wordt aangenomen? Dit alles moet uiteindelijk een beeld geven van hoe goed het beweegapparaat van die ene renner werkt. Conclusie 3: de rompspieren, wat wordt toegelicht in deel inkijk in de core -spieren blijken zéér belangrijk te zijn bij wielrenners. Zo voorkomen ze rugproblemen en helpen de renner bij het optimaal presteren. De sterkte van deze spieren moet worden nagegaan in de testbatterij. Daarentegen moet de testbatterij ruimte voorzien om progressie te maken op dit domein. Dit wil zeggen dat een re-testing mogelijk moet zijn. Deze core -spieren moeten in elke sport getraind worden. Wielrenners mogen dus zeker niet achterblijven. Algemene conclusie: een renner moet dus een veelvoud van zaken bezitten en ontwikkelen vooraleer hij optimale prestaties kan neerzetten. Daarom moet de testbatterij verschillende domeinen en aspecten een renner kunnen testen. Alleen een gehele screening zal dus een meerwaarde opleveren voor zowel de trainer als de renner. 38