Duurzaam Agrarisch Natuuren. Landschapsbeheer (ANLB) Rationalisatie Landbouw. agrarische natuur. 1 Landbouw, landschap en natuur -> ANLB

Transcriptie

1 Duurzaam agrarisch Natuuren Landschapsbeheer (ANLB) Duurzaam Agrarisch Natuuren Landschapsbeheer (ANLB). Landbouw natuur/landschap -> ANLB Geert de Snoo Duurzaamheid van ANLB Hoe groen wordt het? Hoe wordt het groen? Universiteit Wageningen / Universiteit Leiden Geert.deSnoo@wur.nl Landbouw, landschap en natuur -> ANLB Drager van het landschap Condities voor biodiversiteit agrarische natuur Ontwerp M. Hermus Rationalisatie Landbouw Natuurelementen op akkerbouwbedrijven NL Stimulatie productie wereldmarkten, onthechting van: % 3 Voedsel vs. groen Producent vs. consument Boer vs. burger Haarlemmermeer Wieringermeer Zeeland Drenthe veenkolonien Drenthe zandgronden Noord Brabant zand Over Betuwe Natte elementen Grazige elementen Houtige elementen Manhoudt & De Snoo, 3

2 Intensivering: Graanopbrengst - Grauwe Gors Aantal broedparen / ha # Breeding pairs Corn bunting per ha Corn bunting... y = E+3x -3. R =... Graanopbrengst Cereal yield in kg/ha (kg/ha) Terlouw & de Snoo NL Territoria/ ha Extensivering: Biologische akkerbouw - Kieviten Dichtheid Biologisch Gangbaar Nestsucces 3 3 Uitkomstpercentage Kragten & de Snoo, 7 Samenvattend Landbouw: Bepalend voor condities biodiversiteit Belangrijke oorzaak voor achteruitgang kwaliteit biodiversiteit Behouden man made life? Geen makkelijke oplossingen landbouw Ook actoren relevant: stad, water: ruimtelijke ordening Agrarisch natuur- en landschapsbeheer Vanaf 9 Bottom up beweging(en) 3 Agrarische natuurverenigingen in NL 9 agrariërs lid, burgerleden % van het NL platteland NL: Los van productie Erkenning door overheid Duurzaamheid ANLB Hoe groen wordt het platteland? Inhoud: doelen en resultaten Hoe wordt het platteland groen? Proces: organisatie, kosten, motivatie Doelstellingen ANLB? Reservaten duidelijk maar agrarische natuur en agrarisch landschap?. Behoud specifieke soorten in het veranderende agrarisch landschap? Weidevogels akkerkruiden ( reservaatbeheer ). Inpassen van maximale biodiversiteit in de landbouwbedrijfsvoering? Randvoorwaarden scheppen ( natuurontwikkeling ) 3. Realisatie beleefbare natuur & landschap? Nederland weer mooi

3 Behoud van specifieke soorten Dominante natuurbehoudlijn soortenbeleid (Grutto, ganzen, Veldleeuwerik, Hamster) internationale verplichtingen Maatregelen: uitstellen maaidatum op bedrijven: NIET EFFECTIEF: veel factoren, één boer maakt natuur nu steeds verdergaand: kuikenland, Nederland Gruttoland grondwaterstand, predatorcontrole systeemgericht in ruimtelijke samenhang Grutto populatie (index) Friesland en West-Nederland,, reservaat noord reservaat west agrarisch noord agrarisch west cf. Teunissen et al., Weidevogelbeheer: optimalisatie externe factoren mogelijk -> geschikt gebied: provincies Totaal weidevogelbeheer Belemmerende factoren Buiten weidevogelareaal Landschappelijke verdichting Droge gronden Hoge predatiekans Geluidsverstoring Totaal belemmerd (%) 3 9 % Weidevogels optimalisatie intern beheer: kuikenoverleving Kennissysteem weidevogels (Alterra, ) cf. Melman, Hunink, Schotman & de Snoo, Nadelen soortenlijn? Focus op soort: hoe andere soorten? Weidevogellandschap Weinig recht aan veranderlijkheid natuur Hoe ver ga je hiermee door i.r.t. dynamiek landbouw? ANLB staat grotendeels los van productie gaan we naar reservaatbeheer toe? Weidewachters? Kosten steeds hoger? Slechts in bepaalde regio s? Kerngebieden Scheppen randvoorwaarden natuur: Natuurontwikkeling A Natuurlijke processen in en op perceel Productieoppervlak B Ruimte scheppen voor natuur Niet-productieoppervlak: randen -> Gezien de achteruitgang van biodiversiteit is op alle landbouwbedrijven actie nodig! 3

4 Natuurlijke processen op percelen? Schone bodem, water Rijk bodemleven: wormen etc. kleine spul in en op het land = basis voedselweb Gruttokuiken: insecten per dag Sluit aan bij geïntegreerde landbouw / functionele biodiversiteit Overal van toepassing: alle bedrijven, kosten beperkt Natuur heeft ook ruimte nodig Kan -3% meer worden? Voedsel & dekking Vragen: resultaten? echte natuur - toevallige soorten? boeren: ongewervelden? Foto: A. Visser, PPO Functionele Agrobiodiversiteit Hoeksche Waard Kreken, sloten Dijken Landschap! Effectiviteit ANLB hangt samen met reservaten: slootkanten ZH Species richness of target species in the ditch bank vegetation versus distance kaart: F. van Alebeek, PPO Bosjes Boomgaarden Permanente grasranden (winter habitat) Eenjarige bloemstroken (nectar en stuifmeel) number of target species distance (m) AES wit hout AES Randenbeheer: onverwachte effecten: amfibieën in sloten ZH Vijfheerenlanden: zonder Bruine kikker (volwassen).3.7 Br. kikker (kikkervisjes)..* Heikikker.* Kleine watersalamander. 3.* met ANBL Meer extensieve randen Natuur: echte groene dooradering in aanvulling op EHS Milieu: emissie reductie (KRW etc.) Mensen: beleving.

5 3 Beleefbare natuur en landschap Recreatie, toegankelijkheid Kleur, geur, gefladder en gezoem Visie: mensgericht platteland Vitamine G (Groen) Drie doelen, nou en? Gaan die altijd samen op? Andere methoden om doelen te bereiken? Andere succes- en faalfactoren? -> Wat wil provincie waar bereiken? -> Zijn we in contact met de goede actoren? Foto: Omslag boek, Stichting Nederlands Cultuurlandschap ANWB, Hoe wordt het platteland groen? Proces ANLB versterken Zonder gemotiveerde boeren kan het niet (aanbod) Met alleen boeren lukt het niet (vraag): coalitiegenoten: Kwetsbare spp. Landschappen: Natuur- en landschapsbeleid ( mld. EHS) Randvoorwaarden scheppen: (% etc.) Landbouwbeleid:. mld. -> cross compliance Agro-productieketen: maatschappelijk verantwoord ondern. Burgers / provincie (wonen & werken in het groen, Noord-brabant) Versterken motivatie ZH! Geld Geld helpt natuurlijk -> als tijdelijke stimulering Wisselende vergoedingen afhankelijkheid: duurzaam? Normen en waarden Boeren: maken en breken: vakmanschap Landschapszorg en zorg natuur horen erbij Sturen van opzij Biodiversiteit zeer variabel: uitgangspunt voor stimulatie Bij vrijwillig beheer speelt identiteit grote rol (trots) Boer moet eigen natuurprestaties natuur kennen en communiceren met collega s, keten en provincie Positie t.o.v. collega s Oppervlakte natuur op bedrijven Bedrijfsrapport natuur Eigen prestatie over: - Hoeveelheid natuurelementen - Type natuurelementen - Kwaliteit van beheer - Bijdrage aan soortgroepen

6 Sturen van opzij: ANV s Effectiviteit slootkantbeheer Groene Hart ANV 3 7 Trendanalyse Trend ANLB,7***,*,***,*** controle -,7 ** netto effect slootkantbeheer Duurzaamheid instrumenten. Normen en waarden jaar Educatie / fatsoen, goede landbouwpraktijk. Wet en regelgeving jaar Erfdienstbaarheid (vgl. aankoop Natuurterreinen) WRO 3. Contracten/convenanten jaar Programma beheer Fondsvorming, Groene diensten?. Vrije markt jaar Productkeurmerken en consumenten Gewijzigd naar Williamson, Samenvattend: toekomst ANLB Reflectie op doelen (inhoud) en aanpak: Soorten Randvoorwaarden Vitamine Groen -> landschapscontext Reflectie op processen: rol actoren Ingrediënten duurzaam ANLB: Reflectie op instrumenten (geld-motivatie) Kwaliteit (kennis), transparantie Onderzoeksprogramma WUR Randvoorwaarden scheppen natuur en landschap: lijnvormige elementen effectiviteit verhogen: wat, waar doen in landschapscontext transparantie: inzicht als motivatie Onderzoeksprogramma WUR Natuurwetenschappelijk: Extensieve grasranden: micro-mozaïek: ZH Ruimte voor akkerranden: effectiviteit op landschapschaal Beleidsinstrumenten: Benchmarking natuurprestaties: sturing van opzij: ZH Beslissing ondersteunend model: effectiviteit op landschapsschaal alle soorten