Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?

Transcriptie

1 Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei

2 Duurzaam? 2

3 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2. Vergelijking van een aantal systemen 3. Hoe komen we vooruit? 3

4 N, P, NH3, CO2 kg kg kg N, P, GWB Graan, melk

5 Intensiveren kg N, P, NH3, CO2 kg kg N, P, GWB Graan, melk

6 Intensiveren nuance graag! 1. Sectoren onderscheiden 2. Goed definiëren wat 3. Weten waar Akkerbouwer Steendijk in Kamperland: precisielandbouw, minder zaad, meer opbrengst. 6

7 Intensiveren niet overal 7

8 Landbouw als levend systeem

9 Landbouw als levend systeem N, P, NH3 CO2 kg kg N, P, GWB Graan, melk kg

10 Landbouw als levend systeem N, P, NH3 CO2 kg kg Bodem kg N, P, GWB Graan, melk biodiversiteit, landschap dierenwelzijn

11 Landbouw als levend systeem Bodem Biodiversiteit is complex Inzet biologie voor verduurzaming 11

12 Bodem 12

13 Bodem organische stof 13

14 14

15 Biodiversiteit: veerkracht en kwetsbaarheid The key to preventing unexpected ecosystem change is managing resilience, and resilience management should focus on maintaining biodiversity. Scheffer, WUR (2014) 15

16 Conclusie: ecologiseren N, P, NH3 CO2 CO2 N, P, GWB Graan, melk zaad schimmels bacteriën biodiv, landschap dierenwelz

17 2. Vergelijking biologisch - gangbaar 17

18 Meta-analyse [Gomeiro, Pimentel and Paoletti, 2011] van 250 studies gangbaar-biologisch. 18

19 19

20 20

21 Vergelijking: gangbaar vs biologisch CLM-onderzoek klimaateffect biologisch In bestaande LCAs mist: - Ontbossing voor veevoer - Vastlegging OS in bodem 21

22 x 22

23 Vergelijking: gangbaar vs biologisch Noties: - Discussie opbrengst per ha nog niet gesloten - Soms is kunstmest echt nodig - Agrarisch natuurbeheer levert vaak meer natuur op dan biologisch 23

24 Vergelijking: bedekte teelt vs volle grond 24

25 Vergelijking: bedekte teelt vs volle grond Productie tomaten in volle grond en bedekte teelt 25

26 Vergelijking: bedekte teelt of volle grond LCA sla in Italie en Spanje, onverwarmd glas vs volle grond: volle grond tot 70% grotere (negatieve) impact. [Bartzas et al 2015]. LCA tomaten in Noorwegen: zelfs bij kassen met verwarming op houtsnippers in Noorwegen is import van tomaten uit Middellandse Zeegebied milieuvriendelijker dan teelt in Noorwegen. [Nordenström et al 2010] 26

27 Vergelijking: bedekt teelt vs volle grond Conclusies: - Productie per m2 in kas vaak (veel) hoger - Teelt (circulatie, ziekten en plagen, emissies) veel beter te beheersen - Daarmee meeste impacts per kg veel lager - Energiegebruik achilleshiel (verwarming/lokaal of transport/import) - Watergebruik: vooral issue als regionaal schaars - Nuance vergelijking alternatieven Noorse case 27

28 Vergelijking: bedekt teelt vs volle grond Vraag: Wat is de productkwaliteit bij substraatteelt? Is een gezonde tomaat een optelsom van 20 nutrienten, water en CO2? 28

29 En dus Bedekte teelten: naar optimale efficiëntie mét aandacht voor productkwaliteit Open teelten: omslag in denken van chemie naar biologie - Productie van diensten - Inzet schimmels en bacteriën als bestrijders - Bodemkwaliteit (fysiek, chemisch en biologisch) - Letterlijk en figuurlijk ruimte voor biodiversiteit 29

30 Verschillen tussen systemen of boeren 30

31 Verschillen tussen systemen of boeren Aantal boeren Duurzaamheid 31

32 Verschillen tussen systemen of boeren Aantal boeren Duurzaamheid 32

33 Verschillen tussen systemen of boeren Aantal boeren Duurzaamheid 33

34 Verschillen tussen systemen of boeren Het systeem bepaalt maar ten dele hoe duurzaam de boer werkt. Dat onderkennen we nu onvoldoende. 34

35 3. Hoe komen we vooruit? 1. Wet en certificering zijn de basis 2. Nichemarkten 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer 35

36 3. Hoe komen we vooruit? 1. Wet en certificering zijn de basis - Milieuruimte en productkwaliteit afgebakend - Beheer geborgd - Extra stappen wenselijk: - sturing op bodemkwaliteit - sturing op ruimtelijke samenhang (biodiversiteit, landschap) - continue verbetering 36

37 Hoe komen we vooruit? 2. Nichemarkten - Onderdeel van algehele verduurzaming - Kans voor verbinden consument en producent - Innovatie 37

38 Hoe komen we vooruit? 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer Boer zelf: intervisie / peer pressure / samen leren 38

39 Hoe komen we vooruit? 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer Boer zelf: intervisie / peer pressure / samen leren Keten: actief inzetten op kennis, bv Cool Farm Tool 39

40 Hoe komen we vooruit? 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer Boer zelf: intervisie / peer pressure / samen leren Keten: actief inzetten op kennis, bv Cool Farm Tool Keten: voorkeur inkoop bv AH Schoon Water 40

41 Hoe komen we vooruit? 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer Boer zelf: intervisie / peer pressure / samen leren Keten: actief inzetten op kennis, bv Cool Farm Tool Keten: voorkeur inkoop bv AH Schoon Water Verbinden van keten aan regio scope 4 41

42

43 Scope 4, landscape approach, sustainable landscapes, watershed approach

44 Hoe komen we daar dan? 3. Vooruitgang stimuleren bij elke boer Boer zelf: intervisie / peer pressure / samen leren Keten: actief inzetten op kennis, bv Cool Farm Tool Keten: voorkeur inkoop bv AH Schoon Water Verbinden van keten aan regio scope 4 Alle actoren: bundelen van prikkels voor goed bodembeheer 44

45 Prikkels voor bodemkwaliteit: Ketenpartijen: informatie en beloning Banken: rentevoordeel Waterbedrijven: inputs en pachtvoorwaarden Regionale overheid als grondeigenaar: pachtvoorwaarden Grondeigenaren: korting op pacht Rijksoverheid 45

46 Prikkels voor bodemkwaliteit: Ketenpartijen: informatie en beloning Banken: rentevoordeel Waterbedrijven: inputs en pachtvoorwaarden - Vitens Regionale overheid als grondeigenaar: pachtvoorwaarden Brabant Grondeigenaren: korting op pacht - ASR Rijksoverheid 46

47 Dank voor uw aandacht