Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Transcriptie

1 Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018

2 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister Van controle naar adaptieve landbouw Twee sporen: technologisch en efficiëntie verhogen Natuurinclusieve landbouw Praktijkvoorbeelden en de Biodiversiteitsmonitor Markdal? 2

3 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) 3

4 Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in t westen) Een belangrijke agrarische sector; Groot economisch belang Grootschaligheid, industriële productie, efficiëntie, specialistische bedrijven Internationalisering, mondiaal werken, mondiale markt 4 4

5 Opbrengsten en kosten ( ) Consumenten besteding en inkomen boer (% of inkomen) Jaar Opbrengsten per ha Betaalde kosten en afschrijving, exclusief betaalde pacht/ha Gezinsinkomen uit bedrijf, incl. betaalde pacht/ha 5

6 Milieudruk landbouw neemt af en is nog te hoog Landbouw productie is economisch en ecologisch zeer efficiënt per eenheid product Maar vanwege de omvang, is de milieudruk hoog (per ha) Nederland grootgebruiker pesticiden Binnen de EU worden alleen in Malta meer kilogrammen pesticiden per hectare verkocht dan in Nederland. Dat blijkt uit cijfers van Eurostat, het statistisch bureau van de EU. Volgens cijfers van Eurostat werd in onderzoeksjaar 2013 bijna 6 kg aan pesticiden per hectare verkocht. Lees meer 6

7 Landbouwbodems onder druk Verdichting (50% v/d bodems verdicht) Vermindering inputs (mest en middelen) Klimaatverandering (extreme neerslag, droogte) Afname OS, sporenelementen, biodiversiteit Relatie bodems & waterkwaliteit (KRW, DAW) Ziekten & plagen Stagnatie opbrengsten Druk vanuit de keten (focus op korte termijn) Hoge grond- en pachtprijzen 7 7

8 Diverse systemen En de diversiteit in het landschap verdwijnt Bio-uniforme en monoculturen Biodiversiteit en natuurwaarden op laagste peil? 8

9 Meerdere oorzaken Rond percelen: Veranderd landgebruik 50% van de cultuur historische lijnelementen verdwenen (< 1990) minder randen of overgangen, weinig overhoekjes of bosjes en/of struweel Op percelen: Afname bloeiende maaigewassen en fruitbomen 9

10 Boer zit klem onder druk van economie, consument en regels? Product Maatschappelijke 10

11 Visie landbouw minister Schouten Economische positie boeren waardering voedsel Vernieuwing productiemethoden 11

12 12

13 Wat nu? 13

14 De huidige en veerkrachtige landbouw - Probleemgericht - Variatie uitschakelen - Continue monitoring en direct ingrijpen - Hoog risico - Statisch evenwicht - Optimalisatie opbrengsten - Systeemgericht - Variatie gebruiken - Zelfregulerend vermogen stimuleren, indirect sturen - Laag risico - Dynamisch evenwicht - Optimalisatie kwaliteit van bodem en leefomgeving 14

15 Zet integrale lange termijn doelen centraal 2018 Het vertrekpunt: gedeelde urgentie De routes naar doelen vanuit perspectieven 2050 Vanuit publieke waarden: doelen NU Route 1 Route 2 Route 3.. Integrale kaders Bodem + Water, lucht + Biodiversiteit + Landschap + Natuur + Dierenwelzijn + Gezond voedsel 15

16 16 Twee oplossingsrichtingen (routes) Technologie spoor Natuurinclusieve landbouw 16

17 Route: technologie en efficiëntie verhogen Oneworld.nl Potato Valley 17

18 Route: natuur-inclusief (Bron: Stichting Van Akker naar Bos) Bodem bepaalt geschiktheid type landbouw Diversiteit als basis voor weerbaarheid/veerkracht 18

19 (Bio)diversiteit als basis voor veerkracht Grote diversiteit Weinig diversiteit Genetische Variatie gewassen Diversiteit op Het bedrijf Variatie in een Regio Variatie in dieet 19

20 Natuurinclusieve (veerkrachtige) landbouw is: Productie van veilig, voldoende en gezond voedsel Gebruikmakend van natuurlijke processen en ecologie Op een gezonde bodem passend in het landschap Binnen de randvoorwaarden van natuur- en milieukwaliteit, biodiversiteit en klimaat Goed voor boer, burger en economie (verdienmodel). 20

21 4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw Functionele Agro-biodiversiteit 21

22 4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw Functionele Agro-biodiversiteit Landschappelijke diversiteit FELIXX/WWF NL 22

23 4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw Functionele Agro-biodiversiteit Landschappelijke diversiteit Regionale biodiversiteit FELIXX/WWF NL 23

24 4 samenhangende pijlers van natuurinclusieve landbouw Functionele Agro-biodiversiteit Landschappelijke diversiteit Regionale biodiversiteit Diversiteit van soorten FELIXX/WWF NL 24

25 Voorbeelden 25

26 Van biouniform naar diversiteit 26

27 Biodiversiteitsmonitor: voor beloning en integrale sturing 27

28 Praktijkvoorbeelden 28

29 Wat hebben Schiermonnikoog en het Markdal gemeen? 29

30 Stappen richting gebiedsaanpak Start bij de boeren Druk of potentie (verdienmodel) Vertrouwen boeren en stakeholders Kennis! Ondernemerschap Zekerheid bieden Financieel rendement (verdienmodel) Betrokkenheid stakeholders en alternatief voor verliezers Samenwerking boeren (coöperatie?) 30

31 Productie - opbrengsten Subsidies Herontwerp systeem Adaptief model Controle model Agrarisch Natuurbeheer Nieuwe bedrijfsmodellen Productiemiddelen : Bodem, agrobiodiversiteit, landschap 31

32 Bedankt voor uw aandacht 32

33 Natuurinclusieve landbouw Kringlooplandbouw Regeneratieve landbouw Duurzame veehouderij Agroforestry Voedselbossen Biologische landbouw Permacultuur Functionele Agro-biodiversiteit Landschappelijke diversiteit Landbouw in natuurgebieden Regionale biodiversiteit Diversiteit van soorten Biodiversiteitsmonitor 33