Klimaat en landbouw - Opgave en kansen voor Twente
|
|
- Guus Verbeek
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Klimaat en landbouw - Opgave en kansen voor Twente Gijs Kuneman en Erik van Well 11 juli
2 Inhoud De context De Twentse landbouwbijdrage Kansen op korte termijn Kansen op lange(re) termijn Voorbeelden 2
3
4 Bronnen CO 2 Energiegebruik bedrijf (diesel, gas, electra) Aanwenden grondstoffen (veevoer, kunstmest) CH 4 Pensfermentatie Stalmestemissies N 2 O Stalmestemissies Bodememissies (direct en indirect) 4
5 Sinks CO 2 Bodem-organische stof Hout Bossen Houtwallen Bouwmateriaal 5
6 Doelstelling Klimaatakkoord 49% reductie emissie BKG in 2030, ten opzichte van 1990 Aanvullende ambitie: liefst naar 55% reductie in 2030 Voor landbouw: 3,5 Mton CO 2 -eq reductie 1 Mton energie glastuinbouw 1,5 Mton slim landgebruik (landbouw veen/zand & klei, bos en natuur), m.n. CO 2 1 Mton reductie methaan Aanvullende ambitie 1,7 Mton extra uit landgebruik 6
7 Wie is aan zet? Emissiereductie politieke keuze: Landbouw Industrie en elektriciteit Gebouwde omgeving Verkeer en vervoer 3,5 Mton = 13% (27 Mton) 35 Mton = 35% (100 Mton) 3,5 Mton = 14% (24 Mton) 7 Mton = 20% (35 Mton) 7
8 Aanpak onder Klimaatakkoord Varkenshouderij: opkoop rechten, stalmaatregelen Melkveehouderij: voer- en mestmaatregelen Veenweiden: vernatting Minerale bodems: organisch stofbeheer Bos en natuur: aanplant en bosbeheer Glastuinbouw: energiebesparing en innovatie Consumptie: minder dierlijk, minder verspilling Overig: energieopwekking, minder import soja/palm, minder kunstmest, 8
9 Onderzoek klimaat-envelop Methaan: innovatie veevoer, stallen, mestopslag, meten en monitoring Veenweiden: onderwaterdrainage, proef in 2 polders Landgebruik: meetmethoden, structureren data, praktijkmodel, koolstof-certificaat als basis voor incentives, agrarisch onderwijs (afgerond voorjaar 2019) praktijkpilots (looptijd 5-10 jaar beoogd) Bos en natuur 9
10 Onderzoek klimaat-envelop: bodem Consortia met WUR, LBI, CLM, LTO, ProBos e.a. Juni 2018 april
11 Onderzoek klimaat-envelop: methaan Consortia met WUR, CLM, Schuttelaar, Monteny Milieuadvies e.a. Juni 2018 december
12 Broeikasgasemissie Impact landbouw Landbouwsectoren en bijdrage aan broeikasgasemissies vleesveehouderij varkenshouderij groenvoedergewassen glastuinbouw melkveehouderij pluimveehouderij akkerbouw Overig 3% 7% 14% 3% 4% 6% 13% 50% 12
13 Broeikasgasemissie Werk aan de winkel? 13
14 Citaat Het gras moet kort de winter in, maar wanneer begint de winter? 14
15 Citaat Een strenge winter wil wel een hoop troep opruimen. 15
16 Citaat Met het broeikaseffect zitten we hier op de goudkust; vruchtbare grond, Voldoende water, een zachter wordend klimaat én boven NAP. 16
17 Klimaatverandering? Dicht bij huis 17
18 Klimaat en klimaatverandering Verhouding in Twente NL Twente melkkoeien ,3% jongvee totaal ,2% vlees en weidevee totaal ,3% vleeskalveren totaal ,8% varkens totaal ,2% leghennen totaal ,9% vleeskippen totaal ,1% Akkerbouw ,8% snijmais ,7% grasland ,5% vollegrondsgroenten ,1% Fruit ,2% Bloemen ,9% Glastuinbouw ,4% landbouwareaal totaal ,2% 18
19 Klimaat en klimaatverandering Verhouding emissies in Twente Subsector Twente Nederland vleesveehouderij ,8% melkveehouderij ,3% varkenshouderij ,4% leghenhouderij ,1% vleeskuikenhouderij ,1% schapenhouderij ,1% paardenhouderij ,9% geitenhouderij ,6% groenvoedergewassen ,0% akkerbouw ,8% vollegrondsgroenten ,1% glastuinbouw ,3% fruitteelt ,2% bloembollen ,2% totaal ,1% 19
20 Klimaat en klimaatverandering Verhouding in Twente Twente CH 4 N 2 O CO 2 stalmestemissies % bodememissies direct % bodememissies indirect % pensfermentatie % bedrijfsemissies % veevoerproductie % kunstmestproductie % % 47% 22% 31% 20
21 Klimaat en klimaatverandering Verhouding in Twente Twente CH 4 N 2 O CO 2 stalmestemissies 6,3% 4,6% 5,9% 16% bodememissies direct 5,3% 5,3% 14% bodememissies indirect 5,6% 5,6% 5% pensfermentatie 6,1% 6,1% 33% bedrijfsemissies 2,3% 2,3% 9% veevoerproductie 6,0% 6,0% 20% kunstmestproductie 3,7% 3,7% 2% 6,2% 5,3% 3,9% 5,1% 100% Twente 47% 22% 31% Nederland 39% 21% 40% 21
22 Broeikasgasemissie Maatregelen melkveehouderij/varkens Bemestingsmaatregelen Precisiebemesting Teeltmaatregelen Teelt N-efficiënte gewassen Vermindering grondbewerking Rantsoenaanpassingen Lagere hoeveelheid ruwe celstof in het voer Betere stikstofverteerbaarheid Gerichte veevoeding en lager N-gehalte in de mest Keuze krachtvoer Meer bijproducten Voederconversie Meer vethoudende producten in het rantsoen 22
23 Broeikasgasemissie Maatregelen melkveehouderij/varkens Diermaatregelen Optimale melkgift per koe Levensduur van melkvee verhogen Mestopslag Mestopslag zo kort mogelijk op een koele plek Co-vergisting van mest of andere verwerkingstechnieken Bodemmaatregelen Verhogen effectieve organische stof Beperk scheuren grasland Energiebesparing Voorkoeler Frequentieregelaar Verlichting Isolatie 23
24 Broeikasgasemissie Aandeel per bron maatregelen Pilot en klimaateffecten (-50% elect., ureum 19) voeraankoop 140,0 122,4 109,9 (-10%) kunstmestaankoop 120,0 11,7 indirecte bodememissies biologisch N-binding 11,3 9,0 100,0 10,9 11,3 grasland scheuren 1,1 0,2 6,7 10,2 bemesting kunstmest 80,0 5,7 0,0 0,2 3,1 6,7 5,4 bemesting dierlijk 17,7 2,6 60,0 beweiding 17,1 stal en mestopslag 40,0 pensfermentatie 45,6 42,2 transport, arbeid derden 20,0 energiegebruik 1,0 7,4 0,0 4,3 1,0 0,0 0,0 Veenmineralisatie huidig scenario 24
25 Broeikasgasemissie Aandeel per bron Broeikasgasemissie Braakman 140,0 122,4 121,4 (-1%) CO2-eq (kg) 120,0 100,0 80,0 60,0 21,9 12,0 6,8 3,1 7,2 1,7 8,4 7,5 16,2 13,5 4,4 4,0 voeraankoop indirecte bodememissies biologisch N- binding grasland scheuren bemesting dierlijk beweiding stal en mestopslag 40,0 20,0 51,4 49,6 pensfermentatie transport, arbeid derden energiegebruik 0,0 7,3 7,
26 Broeikasgasemissie 'eenvoudige maatregelen melkveehouderij Reductie ± 10% ± kton CO 2 /jaar Tov totaal in Twente ± 6% 26
27 Maatregelen per hectare Organischestofopbouw 0,5% per 15 jaar 0,5-1,5 ton CO 2 (Bron CLM, WUR) Bosaanplant na 20 jaar 20 jaar: ton CO 2 (4-14 ton/jaar) (Bron Probos) Zonne-energie 80 MW/100 ha Productie jaarlijks MWh 800 MWh/ha = 557 ton CO 2 (Bron RVO) Bio-energie (maisvergisting) 100 ha Productie jaarlijks 2400 MWh 24 MWh/ha = 17 ton CO 2 (Bron RVO) Wind-energie 4 molens 3 MW, 2000 uur per 100 ha, MWh 240 MWh/ha = 167 ton CO 2 (Bron RVO) 27
28 Windenergie? Discussie Staat feitelijk los van landbouw (grond) Kleine windmolens (15 meter, EAZ) 28
29 Monovergisting? 29
30 Zonneweiden? Discussie Gecombineerd met andere doelen Eerst daken? 30
31 Opbouw Organische (Kool)stof 31
32 Opbouw Organische (Kool)stof 32
33 Opbouw Organische (Kool)stof Akkerbouwland ± 0,5 ton CO 2 /ha/jaar Grasland ± 1,5 ton CO 2 /ha/jaar Totaal ± 90 kiloton CO 2 /jaar in Twente (6%) 33
34 Agroforestry (of bomen) 34
35 Agroforestry (of bos/bomen) 35
36 Agroforestry (of bomen) 36
37 Agroforestry (of bomen) 37
38 Agroforestry (of bomen) 38
39 Agroforestry (of bomen) 39
40 Agroforestry (of bomen) 40
41 Agroforestry (of bomen) 41
42 Agroforestry (of bomen) 42
43 Agroforestry (of bomen) 43
44 Agroforestry (of bomen) 44
45 Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Dank voor uw aandacht Vragen? 45
KLIMAAT EN LANDBOUW IN FRYSLAN
1 Managementsamenvatting van: KLIMAAT EN LANDBOUW IN FRYSLAN (uitstoot van broeikasgassen) Uitgevoerd door het Centrum voor Landbouw en Milieu, 2009 in opdracht van de provincie Fryslân Inleiding Landbouw
Nadere informatieLuchtkwaliteit: ammoniak en broeikasgassen. VK Loonwerkers Najaar 2018
Luchtkwaliteit: ammoniak en broeikasgassen VK Loonwerkers Najaar 2018 Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: Methaan Lachgas Kooldioxide Ammoniak Nitraat Fosfaat Milieuopgave melkveehouderij 1 Ammoniak
Nadere informatieLandbouw en klimaatverandering in Zuid-Holland. Erik van Well en Carin Rougoor
Landbouw en klimaatverandering in Zuid-Holland Erik van Well en Carin Rougoor Landbouw en klimaatverandering in Zuid-Holland Abstract: Beschrijving van de broeikasgasemissies vanuit de landbouw in Zuid-Holland,
Nadere informatieLandbouw en klimaatverandering in Fryslân. Carin Rougoor en Erik van Well
Landbouw en klimaatverandering in Fryslân Carin Rougoor en Erik van Well Landbouw en klimaatverandering in Fryslân Abstract: Beschrijving van de broeikasgasemissies vanuit de landbouw in Fryslân, mogelijke
Nadere informatieLandbouw en klimaatverandering in Drenthe. Erik van Well en Carin Rougoor
Landbouw en klimaatverandering in Drenthe Erik van Well en Carin Rougoor Landbouw en klimaatverandering in Drenthe Abstract: Beschrijving van de broeikasgasemissies vanuit de landbouw in Drenthe, mogelijke
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Drenthe
Landbouw en klimaat in Drenthe Landbouw en klimaat in Drenthe E.A.P. van Well E.V. Elferink CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, oktober 2008 CLM 686 2008 Abstract (Broeikasgasemissie, klimaat, landbouw,
Nadere informatieLandbouw en klimaatverandering in Groningen. Erik van Well en Carin Rougoor
Landbouw en klimaatverandering in Groningen Erik van Well en Carin Rougoor Landbouw en klimaatverandering in Groningen Abstract: Beschrijving van de broeikasgasemissies vanuit de landbouw in Groningen,
Nadere informatie3 April 2013, CAH Vilentum, 2D. Inhoud presentatie Sturen op broeikasgassen Zwier van der Vegte. Duurzame melkveehouderij.
Sturen op Broeikasgassen Duurzame melkveehouderij 3 April 2013, CAH Vilentum, 2D KTC De Marke Wageningen UR Livestock Research Inhoud presentatie Bijdrage veeteelt aan BKG emissies welke stoffen welke
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Fryslân
Landbouw en klimaat in Fryslân Landbouw en klimaat in Fryslân E.V. Elferink A.A.C. Otto E.A.P. van Well CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, juli 2009 CLM 709-2009 Abstract (Broeikasgasemissie, klimaat,
Nadere informatieLandbouw en klimaatverandering in Flevoland. Erik van Well, Carin Rougoor, Bas Allema en Gijs Kuneman
Landbouw en klimaatverandering in Flevoland Erik van Well, Carin Rougoor, Bas Allema en Gijs Kuneman Landbouw en klimaatverandering in Flevoland Erik van Well, Carin Rougoor, Bas Allema en Gijs Kuneman
Nadere informatieBroeikasgasemissies Landbouw en Visserij: cijfers en beleid
Broeikasgasemissies Landbouw en Visserij: cijfers en beleid Rondetafel Klimaat, 20/06/2016 Departement Landbouw en Visserij Inhoud (1) Waar wil Europa naartoe? (2) Waar staat Vlaanderen? Landbouw en visserij?
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Gelderland
Landbouw en klimaat in Gelderland Carin Rougoor en Erik van Well Abstract: Beschrijving van de broeikasgasemissies vanuit de landbouw in Gelderland. April 2016 CLM CLM Onderzoek en Advies Postbus: Bezoekadres:
Nadere informatieVruchtbare Kringloop Overijssel = Kringlooplandbouw. Gerjan Hilhorst WUR De Marke
Vruchtbare Kringloop Overijssel = Kringlooplandbouw Gerjan Hilhorst WUR De Marke Kringlooplandbouw Kringlooplandbouw begint met het verminderen van de verliezen => sluiten van de kringloop => minder aanvoer
Nadere informatieLandbouw en klimaat. in Groningen
Landbouw en klimaat in Groningen Landbouw en klimaat in Groningen E.A.P. van Well A.A.C. Otto E.V. Elferink CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, februari 2009 CLM 691-2009 Abstract (Broeikasgasemissie,
Nadere informatieNationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave. door Gert Jan van den Born
Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave door Gert Jan van den Born 1 Klimaatbeleid: Nationale uitwerking Europese klimaatafspraken: kader voor de nationale opgave
Nadere informatieKlimaatneutrale landbouw? Binnen bereik??
Klimaatneutrale landbouw? Binnen bereik?? Road map Klimaatvriendelijk: carbon footprint Wat is carbon footprint? Wat is klimaatneutraal? Broeikasgassen en akkerbouw Het project boerenklimaat.nl Perspectief
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Utrecht
Landbouw en klimaat in Utrecht Landbouw en klimaat in Utrecht E.V. Elferink E.A.P. van Well L.N.C. Vlaar CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, november 2007 CLM 659 2007 ISBN 978-90-5634-205-0 Inhoud
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD kans voor de agrarische sector (?) LTO Nederland April 2019
KLIMAATAKKOORD kans voor de agrarische sector (?) LTO Nederland April 2019 In dit document Inleiding Wat doet de sector al op het gebied van het klimaat? Wat verwacht de buitenwereld van de land- en tuinbouw?
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Zeeland
Landbouw en klimaat in Zeeland Landbouw en klimaat in Zeeland E.V. Elferink E.A.P. van Well L.N.C. Vlaar CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, december 2010 CLM 749-2010 Abstract (Broeikasgasemissie,
Nadere informatieGedetailleerde doelen Duurzame Zuivelketen
Gedetailleerde doelen Duurzame Zuivelketen Inleiding Via de Duurzame Zuivelketen streven zuivelondernemingen (NZO) en melkveehouders (LTO) gezamenlijk naar een toekomstbestendige en verantwoorde zuivelsector.
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatiePrestaties, potenties en ambities. Quickscan landbouw en klimaat
Prestaties, potenties en ambities Quickscan landbouw en klimaat Prestaties, potenties en ambities Quickscan landbouw en klimaat Frits van der Schans Erik van Well Laurens Vlaar CLM Onderzoek en Advies
Nadere informatieGrondgebondenheid = Eiwit van eigen land
Grondgebondenheid = Eiwit van eigen land Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: Gerjan Hilhorst WUR De Marke Inhoud Resultaten (waar staan we?) Vergelijking laag en hoog scorende bedrijven Resultaten
Nadere informatieVan gas los! Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw
Van gas los! Klimaat Opties glastuinbouw Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw Minder energie gebruiken CO2
Nadere informatieNMVisie op Koe&Klimaat
Wat is de positie van de melkveehouderij in het klimaatvraagstuk? Voor ons blijft onderbelicht wat het significante verschil is met overige bronnen van broeikasgassen. Positie van de melkveehouderij in
Nadere informatieBorgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw?
Borgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw? Carin Rougoor (CLM Onderzoek en Advies) Opbouw verhaal Achtergrond; koolstofvastlegging in de bodem. Hoe en
Nadere informatieMilieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen
Naam: Milieu Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Slootrandenbeheer Baggeren Krabbescheer bevorderen
Nadere informatieWat is het Agroconvenant?
Wat is het Agroconvenant? Nationale doelen Agroconvenant: 200 PJ Biomassa, 12 PJ Windenergie 2 %/jr Efficiencyverbetering 30 % Reductie broeikasgasemissies Gebaseerd op ambitieuze Schoon & Zuinig doelen,
Nadere informatieUitslag KringloopWijzer
Uitslag KringloopWijzer Bedrijfspecifieke excretie melkvee Bedrijfs-kringloopscore Jaaropgave : 2014 Omschrijving : plomp 2014 feb15 Naam veehouder : Plomp Agro Vof Straat + huisnummer : Geerkade 10 Postcode
Nadere informatieVerduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
Nadere informatieTechnologie ontwikkeling als aandrijver van de circulaire economie Biobased economy met MEST & MINERALEN
Technologie ontwikkeling als aandrijver van de circulaire economie Biobased economy met MEST & MINERALEN Jeroen Sluijsmans mob. 06 53544671 / sluijsmans@kiemt.nl Symposium Circulaire technologie Saxion
Nadere informatieResultaten KringloopWijzers 2016
Resultaten KringloopWijzers 2016 7 september 2017 Gerjan Hilhorst WLR - De Marke Het belang van lage verliezen Mineralenverliezen belasten het milieu EU beleid: beperken verliezen uit landbouw Streven:
Nadere informatieMestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij
Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij 19 november 2014 ABO Ooststellingwerf Nijeberkoop LTO Noord Programma Duurzame Energie Auke Jan Veenstra (aveenstra@ltonoord.nl) Inhoud Activiteiten
Nadere informatieAmmoniakreductie, een zaak van het gehele bedrijf
Ammoniakreductie, een zaak van het gehele bedrijf Pilotveehouder Henk van Dijk Proeftuinadviseur Gerrit de Lange Countus Accountants Proeftuin Natura 2000 Overijssel wordt mede mogelijk gemaakt door: 8
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieHoe haal ik voordeel uit de KringloopWijzer?
Hoe haal ik voordeel uit de KringloopWijzer? NISCOO Heerenveen Zwier van der Vegte, Bedrijfsleider KTC De Marke Het belang van lage verliezen Mineralenverliezen belasten het milieu: Overheid wil dit beperken
Nadere informatieCopernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development
Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid
Nadere informatiede bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank
de bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank Verhoeven Verstand van het platteland! Boerenverstand werken aan praktische duurzaamheid! Zo verkopen we de melk Wat is duurzame melk? Blije koeien:
Nadere informatieLandgebruik in Gelderland. Juni 2016, Ronald Hutjes & collega s
Landgebruik in Gelderland Juni 2016, Ronald Hutjes & collega s Overzicht Emissies uit landgebruik Veeteelt, akkerbouw, bosbouw, bioeconomy Gelderland, NL, EU en Wereld Reductie opties synergiën / knelpunten
Nadere informatieHet klimaat en onze bodem
Het klimaat en onze bodem Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer Het klimaat en onze bodem Ons klimaat verandert Wateroverlast Droogte Verzilting Klimaatakkoord Transitie is nodig voor adaptatie en mitigatie
Nadere informatieLandbouw en klimaat in Brabant
Landbouw en klimaat in Brabant Landbouw en klimaat in Brabant T.J. Blonk A. Kool L.N.C. Vlaar CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, juni 2007 CLM 655 2007 Dit project is mogelijk gemaakt door bijdragen
Nadere informatieDOELEN DUURZAME ZUIVELKETEN 2030
DOELEN DUURZAME ZUIVELKETEN 2030 HERIJKINGSMOMENTEN: 2023 EN 2027 Verdien modellen Verdienmodellen In beeld brengen verdienmodellen. Verdienmodel voor melkveehouders bij duurzaamheidsprestaties door middel
Nadere informatieEllen van Selm. P10 - Ingrediënten. Wij zijn de bestuurders van het platteland, van 16 gemeenten met:
en wat het te bieden heeft een bodem voor de borrel bij de P10 Ellen van Selm voorzitter P10 & burgemeester gemeente Opsterland P10 - Wij zijn de bestuurders van het platteland, van 16 gemeenten met: Veel
Nadere informatieLedenbijeenkomsten melkveehouderij 2018 NAJAARSRONDE
Ledenbijeenkomsten melkveehouderij 2018 NAJAARSRONDE Welkom Programma Inventarisatie van vragen die leven Klimaat: inzet zuivelketen en uitwerking op bedrijf Grondgebondenheid: de aanpak en uitdagingen
Nadere informatieEnergie- en klimaatmonitor agrosectoren Hernieuwbare energie, reductie broeikasgassen en energiebesparing
Energie- en klimaatmonitor agrosectoren Hernieuwbare energie, reductie broeikasgassen en energiebesparing Inleiding In 28 sloten de overheid en de agrosectoren het convenant Schone en Zuinige agrosectoren.
Nadere informatieDuurzaamheid in de melkveehouderij
Duurzaamheid in de melkveehouderij Kampereiland 15 maart 2012, Alfons Beldman Opbouw presentatie 1. Wat is duurzaamheid? 2. Ontwikkeling duurzaamheid melkveehouderij. 3. Duurzame zuivelketen 4. Kies je
Nadere informatieDe KringloopWijzer & bodem
De KringloopWijzer & bodem Arnold Froklage Agrifirm Exlan 16-7-2015 Zwolle Agenda Achtergrond mestbeleid De KringloopWijzer Resultaten Vruchtbare Kringloop Achterhoek Vragen test Produceren binnen milieurandvoorwaarden
Nadere informatieHoe maak ik mijn bedrijf klimaatvriendelijk?
2018 Hoe maak ik mijn bedrijf klimaatvriendelijk? De ervaringen van VKA-kennisgroep Melk & Klimaat Voorwoord We hebben een oplossing Er is een klimaatprobleem. Daarover voeren we binnen Vruchtbare Kringloop
Nadere informatieWelkom! Wifi: Muntgebouw Wachtwoord: Muntgebouw1
Welkom! Wifi: Muntgebouw Wachtwoord: Muntgebouw1 Sectortafel Landbouw en landgebruik 25 september 2018 Hoofdlijnen landbouw en landgebruik Opdracht sectortafel om taakstelling 3,5 Mton CO2eq voor sector
Nadere informatiePerspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas
Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl
Nadere informatieKringloopWijzer. Johan Temmink
KringloopWijzer Johan Temmink 1 Juli 2013: Sectorplan koersvast richting 2020 Melkveehouderij: Zuivelplan (NZO, LTO) Technische invulling binnen milieurandvoorwaarden KringloopWijzer centraal Film KringloopWijzer
Nadere informatieVruchtbare Kringloop Achterhoek en Grondgebondenheid
2018 Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Grondgebondenheid Kringlooplandbouw in de praktijk Voorwoord De toekomst is grondgebonden De toekomst is aan grondgebonden melkveehouderij. Dat belijden alle partijen,
Nadere informatieUw resultaat. (m2/100 kg melk) NH3/melkkoe/jaar) melk) 1 / 14
Uw resultaat Voor de acht verschillende duurzaamheidthema's geeft het octagram het bedrijfsresultaat (bruine vlak) en het gemiddelde van alle bedrijven die meedoen (oranje lijn) in 2012 weer. U kunt aan
Nadere informatieCoöperatieve vereniging van bos en natuureigenaren
www. www. www. Coöperatieve vereniging van bos en natuureigenaren www. Coöperatieve vereniging van bos en natuureigenaren Stimuleren en promoten duurzaam beheer van bos en natuur www. Coöperatieve vereniging
Nadere informatieKlimaatlat melkveehouderij. Gebruikershandleiding
Klimaatlat melkveehouderij Gebruikershandleiding Klimaatlat melkveehouderij Gebruikershandleiding Emiel Elferink Erik van Well Eric Hees Frits van der Schans CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, april
Nadere informatieSamenvatting duurzaamheidscans bedrijven Amelisweerd
Samenvatting duurzaamheidscans bedrijven Amelisweerd De gemeente Utrecht verpacht gronden aan drie agrarische bedrijven op het landgoed Amelisweerd. Dit betreft de gangbare melkveebedrijven van Van Dijk
Nadere informatieBorging duurzaamheid vaste biomassa in de SDE+ Joyce de Wit RVO.nl
Borging duurzaamheid vaste biomassa in de SDE+ Joyce de Wit RVO.nl Aan bod komt: Wanneer duurzaamheid aantonen? Waar gaan de eisen over? Hoe toon je duurzaamheid aan? Gebruik goedgekeurde certificaten
Nadere informatiePassen kruidenrijke weiden in de moderne melkveehouderij?
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Passen kruidenrijke weiden in de moderne melkveehouderij? Weidetop - 11 juni 2014 Gijs Kuneman Directeur CLM Onderzoek en Advies Over CLM Onafhankelijk
Nadere informatieVruchtbare Kringloop Overijssel
Vruchtbare Kringloop Overijssel Resultaten KringloopWijzers Gerjan Hilhorst (WUR De Marke) Inhoud Resultaten vee Gewasopbrengsten en bemesting Bodemoverschot Vergelijking Vruchtbare Kringloop Overijssel
Nadere informatieMesdag Zuivelfonds NLTO
Onderwerpen Mesdagfonds Actuele thema s die keuze vragen Onderzoek uitspoeling stikstof (WUR) Onderzoek vastlegging CO2 (AEQUATOR) Conclusie en aanbevelingen Mesdag Zuivelfonds NLTO Ontstaan: fonds kwaliteit
Nadere informatieHerijking doelen Duurzame Zuivelketen, aanpassingen naar aanleiding van opmerkingen adviesraad 17 december 2014
Herijking doelen Duurzame Zuivelketen, aanpassingen naar aanleiding van opmerkingen adviesraad 17 december 2014 Aan: Nadere informatie: Adviesraad Duurzame Zuivelketen Op heeft de adviesraad Duurzame Zuivelketen
Nadere informatieMilieucijfers SuperWijzer
Milieucijfers SuperWijzer Achtergrond onderzoek Geert Bergsma en Marieke Head Ketenanalysegroep CE Delft Doelstelling onderzoek CE Delft Wat is de milieubelasting van verschillende eiwitproducten te koop
Nadere informatieDe Energieboerderij 10/21/2011. Inhoudsopgave. toont duurzaamheid aan! Bio-energie: oplossing bij reststromen? Waarom Energieboerderij?
Inhoudsopgave De Energieboerderij Jan Kamp Wageningen UR (PPO-AGV) toont duurzaamheid aan! Waarom Energieboerderij? Opzet project Resultaten 2008 en 2009 Strategieën voor verbetering Waarom Energieboerderij?
Nadere informatieDe landbouwsector als essentieel onderdeel van het Vlaams- en Europees klimaatbeleid
De landbouwsector als essentieel onderdeel van het Vlaams- en Europees klimaatbeleid Rondetafel Transport en Klimaat Julien Matheys Afdeling Lucht Dienst Klimaat Tania Van Mierlo Afdeling Lucht, Hinder,
Nadere informatieGeachte melkveehouder,
Geachte melkveehouder, Vanaf 23 januari 2018 wordt de KringloopWijzer uitgebreid met een klimaatmodule. Hiermee krijgt u gemakkelijk inzicht in de broeikasgasproductie van uw bedrijf en hoe u deze kan
Nadere informatieBiomassa: brood of brandstof?
RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply
Nadere informatieWat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei 2016 1 Duurzaam? 2 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2.
Nadere informatieMonitor Schoon en Zuinig
Monitor Schoon en Zuinig Actuele stand van zaken 2008 Den Haag, 13 mei 2009 www.ecn.nl Overzicht Monitor Schoon en Zuinig: doel en kader Opzet monitor en stand van zaken 2008: - Doelgrootheden - Effecten
Nadere informatieManagement samenvatting
Management samenvatting Onderzoek naar de milieu-impact van natuurlijk grassportvelden Dit rapport beschrijft de milieu-impact van natuurlijke grassportvelden en de mogelijkheden om deze milieu-impact
Nadere informatieBodemvruchtbaarheid. fundament onder voedselproductie. René Schils
Bodemvruchtbaarheid fundament onder voedselproductie René Schils Bodemvruchtbaarheid fundament onder voedselproductie Wat is bodemvruchtbaarheid? Waarom is bodemvruchtbaarheid belangrijk? Wat zijn de actuele
Nadere informatieOnze zorgboerderij. Ons melkveebedrijf. Denken in kringlopen (2010): Bodemgezondheid
Ons melkveebedrijf 26,45 ha huiskavel 18. kg melk/ha 6 melkkoeien 22 jongvee zorgtak 1993 bedrijfsverplaatsing 2 bedrijfsovername 28 oprichting VOF met Conny 28 bouw jongveestal 29 start zorgboerderij
Nadere informatieNulmeting emissie broeikasgassen Gelderse land- en tuinbouw
Nulmeting emissie broeikasgassen Gelderse land- en tuinbouw J.P. Lesschen P.J. Kuikman I. van den Wyngaert Emissie (kg CO 2 - eq/ha) 25000 Alterra-rapport 1891,
Nadere informatieKlimaatlat melkveehouderij. Gebruikershandleiding
Klimaatlat melkveehouderij Gebruikershandleiding 1 Inleiding 1.1 De Klimaatlat melkveehouderij De Klimaatlat melkveehouderij is een communicatie-instrument bedoeld om inzicht te geven in de broeikasgasemissies
Nadere informatieInnovatieve mestverwerking op de boerderij
Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op
Nadere informatieNutriëntenbalans (N & P) in BRP. Wetenschappelijke onderbouwing. CLM Onderzoek en Advies BV
Nutriëntenbalans (N & P) in BRP Wetenschappelijke onderbouwing CLM Onderzoek en Advies BV Culemborg, Juli 2012 Inleiding De nutriëntenbalans brengt de nutriëntenkringloop op een melkveebedrijf in beeld.
Nadere informatie25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030
25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren
Nadere informatieMULTIFUNCTIONELE LANDBOUW
MULTIFUNCTIONELE LANDBOUW VEELZIJDIG BOEREN MIDDEN IN DE SAMENLEVING VOORWOORD De Multifunctionele Landbouw is een groeiende sector. Steeds meer agrarische bedrijven combineren de productie van voedsel
Nadere informatieInnovatie/EIP in Nederland Kees Anker - National Contactpoint EIP-Agri, Network Support Unit NL
Innovatie/EIP in Nederland Kees Anker - National Contactpoint EIP-Agri, Network Support Unit NL Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland 22 november 2018
Nadere informatieKringloopdenken. centraal. op elk melkveebedrijf! ir. Frank Verhoeven
Kringloopdenken centraal op elk melkveebedrijf! ir. Frank Verhoeven Inhoud - Introductie - Duurzame melk en de kringloopwijzer - Wetgeving geeft weinig andere opties - Van kringloopwijzer naar kringloopboer!
Nadere informatieKlimaatverandering en onze voedselzekerheid
Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen
Nadere informatieKringloopWijzer. BEC de koolstofkringloop bedrijfsspecifiek in beeld Michel de Haan & Roselinde Goselink
KringloopWijzer BEC de koolstofkringloop bedrijfsspecifiek in beeld Michel de Haan & Roselinde Goselink de KringloopWijzer Overeenkomst KringloopWijzer: bedrijf scoren 1. - voeding/excretie N, P 2. -
Nadere informatieKlimaatbeleid en bodem C vastlegging
Klimaatbeleid en bodem C vastlegging Jan Peter Lesschen, Peter Kuikman, Martijn Root Wageningen Environmental Research (Alterra) Inhoud Introductie Klimaatbeleid Voorstel Europese Commissie Bodemkoolstof
Nadere informatieQ&A Advies Grondgebondenheid (Versie 12 april 2018)
Q&A Advies Grondgebondenheid (Versie 12 april 2018) Commissie + aanvullingen LTO Nederland Algemene vragen over de Commissie en het advies Waarom is de Commissie ingesteld? Wat houdt dat in, een bindend
Nadere informatieReview Voedselvisie Natuur & Milieu een quick scan. Carin Rougoor, Erik van Well, Frits van der Schans
Review Voedselvisie Natuur & Milieu een quick scan Carin Rougoor, Erik van Well, Frits van der Schans Review Voedselvisie Natuur & Milieu een quick scan Abstract: Natuur & Milieu heeft een Voedselvisie
Nadere informatieWarmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst
Warmtetransitie en het nieuwe kabinet Nico Hoogervorst 24 november 2017 Regeerakkoord Rutte III (2017 - ) Opmerkelijk: Lange formatie Klimaat-minister op EZ Duurzaam = klimaatbescherming Milieubescherming
Nadere informatiePerspectief Regionale voercentra
Perspectief Regionale voercentra Aanjager voor optimaliseren op gebiedsniveau Onderwijs Dronten, 22 november 2012 Paul Galama Onderwerpen Waarom voercentrum? Hoe werkt het in praktijk? Gevolgen voor kostprijs
Nadere informatieEmissies door de land- en tuinbouw en natuur - BKG. Rondetafel Klimaat, 20 juni 2016
Emissies door de land- en tuinbouw en natuur - BKG Rondetafel Klimaat, 20 juni 2016 Land- en tuinbouw / Natuur Veeteelt NH 3, CH 4, N 2 O, NO, NMVOS Kunstmest NH 3, N 2 O, NO Mestverwerking (vanaf 2000)
Nadere informatieReductieplan Overige Broeikasgassen.
Reductieplan Overige Broeikasgassen (ROB) www.robklimaat.nl Kansen en bedreigingen in de electriciteitssector Erik ter Avest 29 juni 2006 1 Wat is het ROB? Andere vragen? Discussie Enkele begrippen wat
Nadere informatieBroeikasgasemissies in Nederland,
Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatieAntwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (PvdD) (d.d. 1 mei 2018) Nummer 3390
van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PvdD) (d.d. 1 mei 2018) Nummer 3390 Onderwerp Advies Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur om veestapel te reduceren Aan de leden van Provinciale
Nadere informatieKringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem. Linda van der Weijden
Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem Linda van der Weijden Opzet Inhoud: Hoe ontwikkel je met het natuurlijk systeem? Proces: Hoe pakken we dat aan? 2 Wat is kringlooplandbouw?
Nadere informatieMestverwerking in De Peel
Mestverwerking in De Peel Mestverwerking Jan van Hoof, Jeanne Stoks, Wim Verbruggen Maart 2012 Agenda Doel van de avond Wat is mest? Wat is het mestprobleem? Waar komt mest vandaan? Hoeveel mest is er?
Nadere informatieBiomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)
Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) Marit van Hout, PBL 10 oktober 2018, Den Bosch TKI BBE overleg Wat staat er over biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het
Nadere informatieWorkshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies
Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Markt ontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke
Nadere informatieELK: Werken aan een nieuw evenwicht tussen landbouw en klimaat
ELK: Werken aan een nieuw evenwicht tussen landbouw en klimaat Sam DE CAMPENEERE Studiedag Werken aan een nieuw evenwicht tussen landbouw en klimaat 17 april 2018, Melle Het Expertisecentrum Landbouw en
Nadere informatieDe bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof
Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl De bodem onder de kringloop Hou rekening met organische stof Marjoleine Hanegraaf
Nadere informatieGrondgebruik (ha) Grasland 27,00 Bouwland 5,00. Aantal graasdieren (incl. uitgeschaard naar natuurterrein) 100 Melkkoeien 90,0
1. CONCLUSIES 1.1. BEDRIJFSSITUATIE Grondgebruik (ha) Grasland 27,00 Bouwland 5,00 Aantal graasdieren (incl. uitgeschaard naar natuurterrein) 100 Melkkoeien 90,0 Melkproductie (totaal per jaar) 765.000
Nadere informatieir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011
ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011 De vruchtbaarheid en de biologische activiteit van de bodem worden behouden en verbeterd - Door de teelt van vlinderbloemigen, groenbemesters
Nadere informatie