Beheerevaluatie 2018 weidevogels

Transcriptie

1 Beheerevaluatie 2018 weidevogels Auteur Opdrachtgever Status Stichting Landschapsbeheer Gelderland Collectief Rivierenland Definitief Datum

2 Inhoudsopgave 1 Inhoudsopgave 2 Inleiding Duivense broek Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Meilanden Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Eldikse veld Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Ingense waard Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Ommerense- en Ingense veld Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Maurikse broek

3 8.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Maurikse waard Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Rijswijkse veld Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Zoelense veld Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Leuvensche veld Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Bruchemse broek Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Nestsucces Kuikenoverleving Beheer in Actiepunten en aanbevelingen Conclusies

4 Bijlagen Bijlage 1 Begrenzingen weidevogelgebieden Bijlage 2 Resultaten BTS-tellingen Losse bijlage: Kaartjes Sovon resultaten NEM Monitoring 4

5 2 Inleiding In opdracht van het collectief Rivierenland is in 2016 in een aantal gebieden gestart met beheermonitoring van weidevogels. In 2017 is geteld in 7 gebieden en in 2018 zijn 11 gebieden gemonitoord. In alle weidevogelgebieden van het collectief Rivierenland zijn beheermaatregelen afgesproken met deelnemers aan ANLb. De beheermonitoring is gecoördineerd door Stichting Landschapsbeheer Gelderland en uitgevoerd door vrijwilligers in nauwe samenwerking met het collectief en de lokale agrarische natuurverenigingen. De resultaten van zowel de beheermonitoring als ook de nestregistratie en het uitgevoerde beheer zijn opgenomen in de volgende hoofdstukken. Dank gaat uit naar Sovon voor het delen van de resultaten van het Netwerk Ecologische Monitoring. De kaartjes hiervan zijn opgenomen als aparte bijlage. Bijlage 1 geeft een beeld van de grenzen van de BTS-telgebieden t.o.v. de begrenzing van het leefgebied open grasland nat en de grenzen van de telgebieden van de NEM-monitoring uitgevoerd door Sovon. De kaartjes van de uitgevoerde tellingen in 2018 zijn opgenomen in bijlage 2. 5

6 3 Duivense broek 3.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Een deel van het Duivense broek, de Lage Veldslagen is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2010 weergegeven in tabel en grafiek is niet geteld. In bijlage 1 is het kaartje met de telgegevens van Sovon van 2018 opgenomen. De telgegevens van de Tureluur zijn toegevoegd in tabel en grafiek, omdat te laten zien dat deze soort erg geprofiteerd heeft van de realisatie van de plas-dras. 262 Ha Lage Veldslagen Territoria Grutto's Tureluur dichtheid soortgroep 2018 grutto dichtheid 27 per 100 ha 2 per 100 ha 80 Territoria NEM monitoring soortgroep weidevogels grutto tureluur De trend van de weidevogels vertoonde een dalende lijn, maar vanaf 2015 lijken de territoria van de weidevogels weer in de lift te zitten, dit hangt zeer waarschijnlijk samen met het creëren van een plas-dras situatie in het centrale deel van het gebied. Toch laat 2018 weer een lichte daling zien. De dichtheden zijn nog steeds erg laag. Om een succesvol weidevogelgebied te worden, moeten de aantallen territoria wel weer gaan stijgen. 6

7 3.2 Nestsucces Bij uitvoering van de weidevogelbescherming door vrijwilligers hebben zij de mogelijkheid om het uitkomstresultaat en de eventuele verliesoorzaak per gevonden nest te registreren. In het Duivense broek wordt al vanaf 2008 goed bijgehouden wat de resultaten en verliesoorzaken per nest zijn. De grafiek hierboven geeft aan dat het uitkomstpercentage van beschermde nesten in het Duivense broek varieert tussen de 42 en 64 %, dit ligt onder het Gelderse gemiddelde van ca 72%. In 2018 was het uitkomstpercentage in het Duivense broek 64,3%. De grafiek hierboven geeft ook aan dat het percentage dat verloren is gegaan door predatie wisselend is per jaar, maar altijd boven de 15% zat en in het algemeen boven de 23%. In 2018 lag het percentage verloren nesten door predatie op 14,6%. Dit is extreem laag voor het Duivense broek. Hierbij dient gemeld te worden dat de gegevens zijn gebaseerd op alle nesten die in het hele Duivense broek gevonden worden, dus niet alleen binnen de begrensde weidevogelgebieden. En op percelen waar een contract op ligt worden de nesten niet opgezocht dus de gegevens hebben alleen betrekking op de nesten die beschermd zijn door de weidevogelvrijwilligers. Ook valt op dat het aantal beschermde legsels al jaren afneemt, Dit wordt grotendeels veroorzaakt door de afname van weidevogels in het Duivense broek buiten de ANLb-gebieden en deels veroorzaakt doordat er niet gezocht wordt op percelen met een beheerovereenkomst. 3.3 Kuikenoverleving In de meeste Gelderse weidevogelgebieden worden BTS-tellingen uitgevoerd om het zogenaamde Bruto Territoriaal Succes (BTS) van de grutto te kunnen berekenen. Dit wordt gedaan door het berekenen van het aantal alarmerende gruttopaartjes als percentage van het aantal gruttoparen in de broedfase. Een laag BTS geeft daarbij aan dat er weinig gruttokuikens vliegvlug zijn geworden. Om de sterfte in een gruttopopulatie te compenseren door aanwas, moet het BTS tenminste 65% bedragen. Het BTS is een graadmeter van de kuikenoverleving, maar biedt geen informatie omtrent de oorzaak van een eventuele lage kuikenoverleving. Die oorzaak zou kunnen liggen in ziekte, voedseltekort, verdrinking, landbouwwerkzaamheden etc. Echter omdat onderzoek heeft aangetoond dat predatie de belangrijkste verliesoorzaak van kuikens is, mag worden aangenomen 7

8 dat een laag BTS voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door predatie. Maar ook de lokale veldsituatie, zoals het aanwezige beheermozaïek speelt hierbij een grote rol. Omdat in het Duivense broek alleen in het centrale deel (2) en in het noordelijk deel (1) grutto s zijn aangetroffen, kan ook alleen voor deze delen het BTS worden berekend. Omdat het theoretisch mogelijk is dat grutto s weglopen met hun gezinnen uit dit gebied, mogen de gegevens niet als 100% betrouwbaar worden beschouwd, maar het geeft wel een duidelijk indicatie. In het noordelijk deel (Duivense broek 1) is 1 broedpaar aangetroffen, maar geen gezinnen met kuikens, BTS dus 0%. In het Duivense broek 2 ligt het berekende BTS-percentage op 63,6% (11 broedparen en 7 alarmerende gezinnen), dit is redelijk goed en t.o.v een mooie verbetering van het broedscucces en van de aantallen grutto s. 8

9 3.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Duivense broek 2: 12,16 ha kruidenrijk grasland voor 9 grutto s is in principe voldoende. Als het aantal grutto s stijgt, dienen ook de ha kruidenrijk grasland te stijgen. Verdeling weidevogelpakketten in het Duivense broek Duivense broek ha % Grasland met rustperiode 13,57 25% plas-dras 4,48 8% legselbeheer op grasland 17,05 31% kruidenrijk grasland 19,17 35% randenbeheer 0,50 1% Totaal 54,77 In principe is de verdeling van de pakketten goed, in verhouding redelijk veel ha s plas-dras en veel kruidenrijk weiland. Maar het totale gebied is 357 ha, waarvan maar 55 ha onder beheer ligt, dat is veel te weinig. Alleen in het centrale deel zijn de ha s redelijk goed verdeeld. Het blok met percelen met een rustperiode heeft hier weinig meerwaarde voor de vogels. In het Duivense broek kan het mozaiekbeheer nog wel verbeterd worden door meer maaitrappen in te bouwen en te zorgen voor variatie in de situering van de pakketten. In 2018 is hier al wel een start mee gemaakt. Momenteel wordt ook nog maar weinig gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuikens tijdens het seizoen namelijk beter beschermd worden. 3.5 Actiepunten en aanbevelingen Verbeteren weidevogelmozaiek door meer maaitrappen in te bouwen Zorgen voor variatie in situering van de pakketten Verbeteren kwaliteit kruidenrijk grasland Verhogen aandeel kruidenrijk grasland Meer inzetten op last-minute beheer Vergroten van het oppervlakte onder beheer buiten het centrale deel Aandacht geven aan preventieve predatiemaatregelen 9

10 Aantal 4 Meilanden 4.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Een deel van de Meilanden, Homoet, is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. Als bijlage is het kaartje met de telgegevens van Sovon van 2018 opgenomen. 181 ha Meilanden Homoet Territoria Grutto's dichtheid 2017 grutto dichtheid 51 per 100 ha 7 per 100 ha NEM Meilanden Soortgroep weidevogels Grutto's De trend van de weidevogels vertoonde een dalende lijn, maar vanaf 2015 lijken de territoria van de weidevogels weer in de lift te zitten, dit hangt zeer waarschijnlijk samen met het uitgevoerde beheer en sinds 2017 het creëren van een plas-dras situatie in het gebied. De dichtheden zijn gemiddeld te noemen, het aantal grutto s ligt aan de lage kant. Om een succesvol weidevogelgebied te worden, moeten de aantallen grutto-territoria nog wel stijgen. 10

11 4.2 Nestsucces Bij uitvoering van de weidevogelbescherming door vrijwilligers hebben zij de mogelijkheid om het uitkomstresultaat en de eventuele verliesoorzaak per gevonden nest te registreren. In de Meilanden wordt al vanaf 2008 goed bijgehouden wat de resultaten van de nestbescherming zijn. Ook wordt daarbij genoteerd wat daarbij de verliesoorzaak per nest is. De grafiek hierboven geeft aan dat het percentage dat verloren is gegaan door predatie wisselend is per jaar, maar altijd onder de 20% zit. Het uitkomstpercentage van de nesten varieert tussen de 67 en 87 %, dit zijn percentages die boven het Gelderse gemiddelde liggen. In 2018 was het uitkomstpercentage 80,82% en het percentage verloren nesten door predatie: 8,90%. Dit zijn goede cijfers. 4.3 Kuikenoverleving In de meeste Gelderse weidevogelgebieden worden BTS-tellingen uitgevoerd om het zogenaamde Bruto Territoriaal Succes (BTS) van de grutto te kunnen berekenen. Dit wordt gedaan door het berekenen van het aantal alarmerende gruttopaartjes als percentage van het aantal gruttoparen in de broedfase. Een laag BTS geeft daarbij aan dat er weinig gruttokuikens vliegvlug zijn geworden. Om de sterfte in een gruttopopulatie te compenseren door aanwas, moet het BTS tenminste 65% bedragen. Het BTS is een graadmeter van de kuikenoverleving, maar biedt geen informatie omtrent de oorzaak van een eventuele lage kuikenoverleving. Die oorzaak zou kunnen liggen in ziekte, voedseltekort, verdrinking, landbouwwerkzaamheden etc. Echter omdat onderzoek heeft aangetoond dat predatie de belangrijkste verliesoorzaak van kuikens is, mag worden aangenomen dat een laag BTS voor een belangrijk deel wordt veroorzaakt door predatie. Maar ook de lokale veldsituatie, zoals het aanwezige beheermozaïek speelt hierbij een grote rol. 11

12 12

13 In de Meilanden wordt sinds 2016 in 3 gebieden BTS geteld. Zie de grafieken hierboven. In 2018 is besloten Meilanden 1 en 2 samen te voegen tot 1 gebied: Meilanden 2. Dit is gedaan omdat de vrijwilligers van mening waren dat het er sprake was van uitwisseling tussen de gebieden. In Meilanden 2 lag het BTS in 2018 op 57,9 %. Dit is ongeveer gelijk aan 2017 maar nog net niet voldoende om de lokale populatie te laten stijgen. Meilanden 3 is wederom het gebied waar in 2018 goede BTS-resultaten zijn bereikt, namelijk 75%. De aantallen grutto s zijn in allebei gebieden nog redelijk beperkt. Door alle betrokkenen wordt het beeld gedeeld dat het broedsucces beter wordt, maar nog niet voldoende is. 4.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Meilanden totaal: 16 ha kruidenrijk grasland voor 30 grutto s, dit is te weinig. Hier ligt een uitdaging om meer kruidenrijk weiland te realiseren. Verdeling weidevogelpakketten in de Meilanden Meilanden Ha % Grasland met rustperiode 45,93 34% Legselbeheer 63,31 47% plas dras 4,89 4% kruidenrijk grasland 16,43 12% extensieve beweiding 2,81 2% Totaal 133,36 In principe is de verdeling van de pakketten redelijk, in verhouding zijn er veel ha s legselbeheer, dit is een minder waardevol pakket voor de weidevogelkuikens. De Meilanden heeft sinds 2017 een plas-dras situatie. Momenteel wordt goed gebruik gemaakt van last-minute beheer, het is belangrijk dit te blijven voortzetten. 4.5 Actiepunten en aanbevelingen Realiseren van meer hectares kruidenrijk grasland (bij voorkeur ten koste van hectares legselbeheer) Realiseren kruidenrijk grasland binnen bereik van de weidevogelgezinnen Realiseren extra plas-dras centraal in het gebied Verhogen aandeel extensieve beweiding Organiseren cursus weidevogelbescherming en beheermonitoring voor nieuwe vrijwilligers Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 13

14 5 Eldikse veld 5.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Het Eldikse veld is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. 177,45 ha Eldikse veld west Territoria Grutto's dichtheid 2018 grutto dichtheid 47 per 100 ha 10 per 100 ha De trend van de weidevogels vertoonde een licht dalende lijn, maar vanaf 2015 lijken de territoria van de weidevogels weer iets in de lift te zitten, dit hangt zeer waarschijnlijk samen met het uitgevoerde beheer. Wel liggen de dichtheden nog onder het gewenste aantal van 15 grutto s per 100 ha. Dit dichtheid van de soortgroep weidevogels is wel goed. Om een succesvol weidevogelgebied te worden, moeten de aantallen territoria van grutto s nog stijgen. 5.2 Nestsucces Bij uitvoering van de weidevogelbescherming door vrijwilligers hebben zij de mogelijkheid om het uitkomstresultaat en de eventuele verliesoorzaak per gevonden nest te registreren. 14

15 De vrijwilligersgroep Lienden-Ochten-Maurik-Ommeren houdt sinds een aantal jaar de gegevens van gevonden en beschermde nesten bij. Ze hebben hierbij aangegeven niet altijd zeker te zijn van de verliesoorzaak en daardoor zijn deze gegevens niet 100% betrouwbaar. Duidelijk is wel dat het uitkomstpercentage van de nesten dalende was, maar 2018 lijkt weer een goed jaar te zijn geweest met een uitkomstpercentage van 92,52 % en verliezen door predatie van 3,74%. 5.3 Kuikenoverleving In het Eldikse veld is in 2018 voor het eerst een gebiedsdekkende BTS-tellingen uitgevoerd. Het BTS was in ,4%, dit is redelijk goed. 5.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Eldikse veld: 5 ha kruidenrijk grasland voor 39 grutto s is veel te weinig. Hierdoor is er te weinig voedsel en dekking voor de kuikens. 15

16 Verdeling weidevogelpakketten (SNL en ANLB) in het Eldikse veld Eldikse veld 179 ha Ha % Grasland met rustperiode 14,55 43% legselbeheer op grasland 2,29 7% kruidenrijk grasland 5,01 15% extensieve beweiding 12,29 36% Totaal 34,14 In het Eldikse veld werd in 2017 nog een aantal greppels plas-dras gezet, in 2018 wilde de grondeigenaar geen medewerking meer verlenen voor dit pakket Hierdoor wordt er nu niets meer onder water gezet t.b.v. de weidevogels, het zou heel waardevol zijn als dit aandeel weer vergroot kan worden. Er is wel sprake van veel percelen met extensieve beweiding, maar meer dan de helft wordt begraasd door schapen en die combinatie met weidevogels is niet ideaal. Het totale gebied is 179 ha, waarvan maar 34 ha onder beheer ligt, dat is te weinig, er zijn te veel percelen waar de weidevogels geen bescherming krijgen. Momenteel wordt ook nog geen gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuiken tijdens het seizoen namelijk beter beschermd worden. 5.5 Actiepunten en aanbevelingen Werven extra vrijwilligers tbv uitvoeren BTS-telling Opleiden extra vrijwilligers t.b.v. nestbescherming en beheermonitoring Verhogen aandeel kruidenrijk grasland op bereikbare plekken voor weidevogelgezinnen Realiseren van een (grote) plas-dras centraal in het gebied Verminderen schapenbegrazing en meer inzetten op extensieve beweiding door koeien Lastminute-beheer gaan inzetten mbv vrijwilligers Vergroten van de oppervlakte gecontracteerd beheer Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 16

17 6 Ingense waard 6.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring De Ingense waard oost is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. In 2018 is niet geteld. 84 ha Ingense waard oost Territoria Grutto's dichtheid 2017 grutto dichtheid 79 per 100 ha 11 per 100 ha De trend van de soortgroep weidevogels vertoont een stijgende lijn voor de Ingense waard oost. Het aantal grutto s lijkt stabiel. Wel liggen de dichtheden grutto s nog steeds aan de lage kant. Om een succesvol weidevogelgebied te worden, moeten de aantallen territoria nog wel stijgen. 6.2 Nestsucces Zie paragraaf 5.2 (Eldikse veld). 6.3 Kuikenoverleving In de Ingense waard oost is in 2017 voor het eerst een BTS-telling uitgevoerd en deze is in 2018 herhaald. Het resultaat was een BTS van 33,3%, dit is te laag om de populatie te laten groeien. Alle gruttoparen bleken tijdens beide tellingen zich geconcentreerd op 1 plek in het gebied te bevinden. Opvallend tijdens de telling was dat er erg veel tureluurs in het gebied aanwezig waren. 17

18 6.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Ingense waard: bijna 18 ha kruidenrijk grasland voor 6 grutto-paren is ruim voldoende, maar het kruidenrijk grasland ligt voor het merendeel niet binnen bereik van de grutto-kuikens. Iets meer dan de helft van de pakketten in de Ingense waard zijn pakketten met een rustperiode. Deze percelen mogen wel gewoon bemest worden, waardoor de waarde voor de weidevogels alleen in rustgebied tijdens het broeden zit, maar de rijke graslanden bieden onvoldoende voedsel en dekking voor de kuikens. Een verbetering in het beheer van de Ingense waard zou zijn, het creëren van een plas-dras situatie of nog extremer: het verhogen van het waterpeil. De uiterwaard is momenteel aan het verdrogen en dat is nadelig voor de weidevogels en hun kuikens. Verdeling weidevogelpakketten in de Ingense waard Ingense waard ha % Grasland met rustperiode 19,42 52% kruidenrijk grasland 17,85 48% Totaal 37,27 Momenteel wordt ook nog geen gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuikens tijdens het seizoen namelijk beter beschermd worden. 6.5 Actiepunten en aanbevelingen Verminderen aandeel pakketten met een rustperiode Realiseren kruidenrijk grasland binnen bereik van de grutto-kuikens. Verbeteren kwaliteit kruidenrijk grasland Afsluiten pakketten gericht op extensieve beweiding Inzetten van randenbeheer om de variatie/het mozaïek te verbeteren 18

19 Realiseren van een plas-dras situatie of greppel-plas-dras Werven vrijwilligers tbv nestbescherming en last-minute beheer Meer inzetten op last-minute beheer Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 19

20 Aantal 7 Ommerense- en Ingense veld 7.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Het Ommerense veld zuid en de Ommerenwal-De Steeg zijn opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. Als bijlage zijn de kaartjes met de telgegevens van Sovon van 2018 opgenomen. Ommerense veld zuid 177 ha Territoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 64 per 100 ha 14 per 100 ha NEM Ommerense veld zuid Soortgroep weidevogels Grutto's 20

21 111 ha Ommerenwal-De SteegTerritoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 72 per 100 ha 17 per 100 ha De trend van de soortgroep weidevogels vertoont een stijgende lijn voor het Ommerense veld zuid en de Ommerenwal-De Steeg. In 2018 lijken de aantallen iets te dalen/af te vlakken. 7.2 Nestsucces Zie paragraaf 5.2 (Eldikse veld). 7.3 Kuikenoverleving In het Ommerense veld is in 2018 voor het eerst een BTS-telling uitgevoerd in twee delen van het gebied: noord en midden. In noord was het broedsucces heel goed en in midden heel slecht. Het slechte resultaat in het midden wordt deels veroorzaakt doordat er geen beheerpakket ligt op de percelen waar de grutto s broeden (en zich met kuikens bevinden). Hierdoor gaan nesten en kuikens verloren. 21

22 7.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Ommerense veld: 37 ha kruidenrijk grasland voor ca 60 grutto s is in principe voldoende, maar niet alle kruidenrijke percelen liggen binnen bereik van de grutto-kuikens. 22

23 Verdeling weidevogelpakketten in het Ommerense en Ingense veld 2018 Ommerense veld 352 ha Ha % Grasland met rustperiode 37,76 50% plas dras 0,53 0,7% kruidenrijk grasland 30,24 40% extensieve beweiding 7,57 10% Totaal 76,10 De verdeling van de weidevogelpakketten in het Ommerense veld is redelijk goed. Het % kruidenrijk grasland ligt hoog, ook is er veel grasland met rustperiode. De vraag is wel of de pakketten op de juiste plekken liggen. Wat in ieder geval mist in het Ommerense veld is een grote plas-dras-situatie of meer greppel-inundatie. Van oorsprong is het Ommerense veld een nat gebied, maar de laatste jaren is het gebied aan het verdrogen. Het aandeel van het Ommerense en Ingense veld dat onder beheer ligt valt nog tegen, 83 van 352 ha. Hierdoor zijn er veel percelen waar de weidevogels geen bescherming krijgen. Momenteel wordt nog geen gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuiken tijdens het seizoen namelijk beter beschermd worden. 7.5 Actiepunten en aanbevelingen Werven extra vrijwilligers tbv uitvoeren BTS-telling Werven extra vrijwilligers tbv nestbescherming en last-minute beheer Verbeteren mozaïek door beheer af te sluiten waar de vogels zitten Vergroten aantal ha s dat onder beheer ligt, verhogen van de deelname aan ANLB Inzetten van randenbeheer om de variatie/het mozaïek te verbeteren en percelen met beheer met elkaar te verbinden Realiseren van een plas-dras situatie of greppel-plas-dras op meerdere plekken in het gebied Meer inzetten op last-minute beheer Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 23

24 Aantal 8 Maurikse broek 8.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Van het Maurikse broek zijn van twee gebieden gegevens verzameld i.h.k.v. het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland: Maurikse Broek Noord en Maurik Essenbos. Beide gebieden zijn redelijk stabiel qua aantallen weidevogels. In het telgebied Maurik Essenbos is in 2018 een duidelijk effect te constateren van de realisatie van de plas-dras, dit is positief. De kaartjes met de telgegevens van 2018 van Sovon zijn opgenomen als losse bijlage. 70,7 ha Maurikse Broek Noord Territoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 61 per 100 ha 16 per 100 ha Maurikse Broek Noord Soortgroep weidevogels Grutto's 156,76 ha Maurik Essenbos Territoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 46 per 100 ha 4 per 100 ha 24

25 Aantal Maurik Essenbos Soortgroep weidevogels Grutto's 8.2 Nestsucces Zie paragraaf 5.2 (Eldikse veld). 8.3 Kuikenoverleving In het Maurikse broek is in 2017 voor het eerst een BTS-telling uitgevoerd en deze is in 2018 herhaald. Het resultaat was in 2018 beduidend slechter dan 2017, 40% tov 100% broedsucces. Er zijn diverse mogelijke verklaringen: slechte voedselsituatie door de droogte, aanwezigheid van predatoren (das, bruine kiekendief, ooievaar) of verplaatsing van grutto s naar percelen buiten het Maurikse Broek. 25

26 8.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Maurikse broek: 13 ha kruidenrijk grasland voor 20 broedparen grutto s is volgens de norm bijna voldoende, maar er dient wel kritisch gekeken te worden of dit kruidenrijk grasland binnen bereik van de grutto-kuikens ligt. Het Maurikse broek heeft sinds 2018 een grote plas-dras situatie, dit is een goeie aanvulling op het weidevogelgebied, wel liet de waterhoeveelheid afgelopen seizoen soms te wensen over, dus er dient goed gekeken te worden naar de capaciteit van de pompen. Ook wordt de kievit sinds 2018 bediend met randenbeheer en uitgestelde bewerkingen op bouwland, ook dit is een positieve ontwikkeling. Verdeling weidevogelpakketten in het Maurikse broek Maurikse broek Ha % Grasland met rustperiode 43,43 61% Kievitrand 4,85 7% plas dras 6,69 10% kruidenrijk grasland 13,35 19% Legselbeheer 2,63 4% Totaal 70,96 De verdeling van de pakketten in het Maurikse broek slaat negatief uit richting de pakketten van grasland met een rustperiode. Deze percelen zijn niet kruidenrijk genoeg om voldoende voedsel voor de kuikens te leveren en liggen vaak op verkeerde plekken. Momenteel wordt steeds meer gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat dit in de toekomst blijft bestaan en verder wordt uitgebouwd. Hierdoor kunnen vogels en hun kuiken tijdens het seizoen beter beschermd worden. 8.5 Actiepunten en aanbevelingen Verhogen aandeel kruidenrijk grasland op bereikbare afstand voor weidevogelgezinnen Verminderen aandeel pakketten grasland met een rustperiode Zorgen voor variatie in situering van de pakketten Meer pakketten voor extensieve beweiding afsluiten Werven extra vrijwilligers tbv nestbescherming, BTS-tellingen en last-minute beheer Meer inzetten op last-minute beheer Capaciteit van de plas-dras pompen verhogen Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 26

27 Aantal 9 Maurikse waard 9.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring De Maurikse waard is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. Als bijlage is het kaartje met de telgegevens van Sovon van 2018 opgenomen. 134 ha Maurikse waard Territoria Grutto's dichtheid 2018 grutto dichtheid 51 per 100 ha 7 per 100 ha NEM Maurikse waard Soortgroep weidevogels Grutto's De soortgroep weidevogels in totaal vertoont een stijgende lijn met een lichte daling in 2018, het aantal territoria van de grutto is redelijk stabiel. De dichtheden van alle weidevogels samen bekijkend zijn goed, de dichtheden van de grutto liggen redelijk laag. 9.2 Nestsucces Zie paragraaf 5.2 (Eldikse veld). 27

28 9.3 Kuikenoverleving In de Maurikse waard is in 2018 voor het eerst een gebiedsdekkende BTS-telling uitgevoerd. Het broedsucces was helaas niet goed: 27,8%. 9.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Maurikse waard: 10 ha kruidenrijk grasland voor 18 grutto s is net te weinig. Maar de kruidenrijke percelen liggen momenteel voor het grootste deel buiten bereik van de grutto-gezinnen, dus er dient kritisch gekeken te worden naar de ligging van de pakketten. Verdeling weidevogelpakketten in de Maurikse waard Maurikse waard Ha % legselbeheer op grasland 3,11 7% extensieve beweiding 5,81 12% Grasland met rustperiode 28,25 60% kruidenrijk grasland 10,29 22% Totaal 47,47 In de Maurikse waard is relatief veel grasland met een rustperiode. Er bevinden zich ook nog een aantal percelen van BBL die onder weidevogel-voorwaarden worden uitgegeven, maar ook dit is grasland met een rustperiode tot 15 juni. Dit betekent dat er veel gemaaid wordt rond deze datum en dat er weinig kruidenrijk grasland op bereikbare plaatsen voor de kuikens overblijft. Een aanbeveling voor de Maurikse waard zou het creëren van een plas-dras situatie zijn. In de Maurikse waard kan het mozaiekbeheer verbeterd worden door meer maaitrappen in te bouwen en te zorgen voor variatie inde de situering van de pakketten. Momenteel wordt nog geen gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuiken tijdens het seizoen beter beschermd worden. 28

29 9.5 Actiepunten en aanbevelingen Verbeteren weidevogelmozaiek door meer maaitrappen in te bouwen Overleg met BBL over voorwaarden van de weidevogelpakketten en het inbouwen van variatie Zorgen voor variatie in situering van de pakketten Beheer daar afsluiten waar ook daadwerkelijk de vogels zitten Verbeteren kwaliteit kruidenrijk grasland Verhogen aandeel kruidenrijk grasland Meer inzetten op last-minute beheer Werven extra vrijwilligers tbv nestbescherming, BTS-telling en inzet bij last-minute beheer Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 29

30 Aantal 10 Rijswijkse veld 10.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Een deel van het Rijswijkse veld is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. Als bijlage is het kaartje met de telgegevens van Sovon van 2018 opgenomen. Rijswijkse veld 132 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep weide dichtheid grutto 56 per 100 ha 15 per 100 ha 90 NEM Rijswijkse veld Soortgroep weidevogels Grutto De trend van de weidevogels vertoonde een dalende lijn, maar vanaf 2016 lijken de territoria van de weidevogels weer in de lift te zitten, dit hangt zeer waarschijnlijk samen met het creëren van een plas-dras situatie in het centrale deel van het gebied. De dichtheden in het Rijswijkse veld liggen redelijk hoog. 30

31 10.2 Nestsucces Bij uitvoering van de weidevogelbescherming door vrijwilligers in de omgeving van het Rijswijkse veld hebben zij de mogelijkheid om het uitkomstresultaat en de eventuele verliesoorzaak per gevonden nest te registreren. De werkgroep Geldermalsen houdt al jaren bij wat de uitkomstresultaten en verliesoorzaken per nest zijn. Deze gegevens zijn niet van het Rijswijkse veld, want hier worden sinds dat er beheerovereenkomsten liggen geen nesten meer gezocht. Dus het zijn gegevens van nesten in de (wijde) omgeving van het Rijswijkse en Zoelense veld. De grafiek hierboven geeft aan dat het percentage dat verloren is gegaan door predatie wisselend is per jaar en schommelt tussen de 6 en 24 %, dit zijn normale waarden. Het uitkomstpercentage van de nesten in 2018 is 66,67 % en het verliespercentage door predatie: 16,67 % Kuikenoverleving In het Rijswijkse veld is nu 3 jaar achter elkaar een BTS-telling uitgevoerd. In 2016 bleken de vogels de vastgestelde gebiedsgrenzen over te steken waardoor het gemeten broedsucces van 122% niet betrouwbaar is. In 2017 zijn de telgebieden samengevoegd tot 1 en toen was het percentage grutto met 1 of meerdere kuikens aan het einde van het seizoen nog 57%. In 2018 is het BTS percentage van het gebied Rijswijkse veld zuid gezakt naar 46,7% (45 broedparen in de 1 e ronde en 21 gruttogezinnen in de 2 e ronde). Een daling en niet voldoende broedsucces om de populatie te laten stijgen. Rijswijkse veld noord is maar 1 grutto waargenomen als broedpaar tijdens de 1 e ronde en daarna geen een meer, dit levert geen BTS% op. Een kanttekening bij de BTS-telling van 2018 is dat bij de gezinnentelling (2e ronde) al een hele groep grutto-kuikens vliegvlug was. Achteraf gezien had de telling misschien iets eerder plaats moeten vinden, maar de grutto s hebben zich dit jaar heel gespreid gevestigd en zijn ook gespreid gaan broeden, dit bemoeilijkt de BTS-telling. Het broedsucces is dus waarschijnlijk in 2018 hoger geweest dan de grafiek aangeeft. 31

32 10.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Rijswijkse veld: 84 ha kruidenrijk grasland voor 45 grutto s is in principe voldoende. De ha s liggen redelijk binnen bereik van de kuikens, maar het beheer kan nog wel geoptimaliseerd worden. Er zijn nog kruidenrijke percelen waar de vogels geen gebruik van maken en er zijn nog percelen waar de weidevogels broeden waar geen pakket op ligt. Ook de kwaliteit van het kruidenrijk grasland kan nog verbeterd worden. 32

33 Verdeling weidevogelpakketten in het Rijswijkse veld (inclusief Actieplangebied kievit) Rijswijkse veld ha Extensieve beweiding 13,1 ha 6,64% Plas dras 2,88 ha 1,46% kruidenrijk grasland 83,53 ha 42,36% grasland met rustperiode 27,75 ha 14,07% nestbescherming 62,25 ha 31,57% Randenbeheer (Waterschap) 2,93 ha 1,49% kievitrand 4,76 ha 2,41% Totaal 197,2 In principe is de verdeling van de pakketten goed, in verhouding redelijk veel ha s kruidenrijk weiland, dit is goed. Het aandeel plas-dras zou nog verhoogd mogen worden. Momenteel wordt nog weinig gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuiken tijdens het seizoen beter beschermd worden Actiepunten en aanbevelingen Verhogen aandeel plas-dras of greppel plas-dras Vergroten aandeel extensieve beweiding Meer inzetten op last-minute beheer Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 33

34 Aantal 11 Zoelense veld 11.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Een deel van het Zoelense veld is opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende gemonitord door Sovon. Hieronder zijn de gegevens opgenomen, het kaartje van de telling van 2018 is ogenomen als losse bijlage. De aantallen van de soortgroep weidevogels zijn flink gestegen in 2018, een verklaring hiervoor kan de realisatie van de plas-dras zijn. De aantallen grutto s lijken redelijk stabiel, maar de dichtheid ligt nog wel laag. Zoelense veld 113 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep dichtheid grutto 37 per 100 ha 5 per 100 ha 45 NEM Zoelense veld Soortgroep weidevogels Grutto Nestsucces Zie paragraaf 10.2 (Rijswijkse veld) Kuikenoverleving Het Zoelense veld heeft dit jaar voor het eerst een gebiedsdekkende BTS telling uitgevoerd. In 2018 kwam het BTS percentage uit op 46,7%. Dit is niet voldoende om de populatie te laten stijgen. Wel geldt ook bij dit gebied de kanttekening dat het vermoeden bestaat dat er al grutto s vliegvlug waren op het moment van de 2 e telling, waardoor het percentage in werkelijkheid mogelijk hoger is. 34

35 11.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. 28,83 ha kruidenrijk grasland voor 15 grutto s is hier ruim voldoende en de percelen liggen over het algemeen ook binnen bereikbare afstand van de kievitkuikens. Ook het aandeel plas-dras en grasland met rustperiode zijn goed verdeeld. Uniek is het grote aantal hectares extensieve beweiding. Dit levert een duidelijke meerwaarde op voor foeragerende weidevogels. Wel heeft het de voorkeur om de percelen te laten begrazen door rundvee in plaats van schapen. Zoelense veld Extensieve beweiding 43,91 ha 39,48% greppel plas-dras 1,19 ha 1,07% kruidenrijk grasland 28,83 ha 25,92% grasland met rustperiode 9,35 ha 8,41% nestbescherming 25,06 ha 22,53% Randenbeheer (Waterschap) 0,98 ha 0,88% kievitrand 1,91 ha 1,72% Totaal 111, Actiepunten en aanbevelingen Ontwikkelingen van de broed- en foerageerlocaties van de weidevogels goed blijven volgen en hier desgewenst op inspelen. Aandacht geven aan predatie preventieve maatregelen 35

36 Aantal 12 Leuvensche veld 12.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Zes delen van het Leuvensche veld zijn opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de telgebieden weergegeven in tabel en grafiek. Als losse bijlage zijn de kaartjes met de meest recente telgegevens van Sovon opgenomen. Leuvensche veld 121 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep w dichtheid grutto 30 per 100 ha 8 per 100 ha NEM Leuvensche veld Soortgroep weidevogels Grutto De trend van de weidevogels vertoonde in het centrale deel van het Leuvensche veld een grillige lijn, maar vanaf 2016 lijken de territoria van de weidevogels iets in de lift te zitten. Wel liggen de dichtheden van de grutto nog steeds erg laag. Om een succesvol weidevogelgebied te worden, moeten de aantallen territoria wel stijgen. 36

37 Aantal Rietkampen 100,14 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep w dichtheid grutto 19 per 100 ha 0 per 100 ha NEM Rietkampen Soortgroep weidevogels Grutto Rietkampen west 72,26 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep w dichtheid grutto 15 per 100 ha 4 per 100 ha 37

38 Aantal Aantal NEM Rietkampen west Soortgroep weidevogels Leuven Lage Veld 145,18 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep w dichtheid grutto 10 per 100 ha 0 per 100 ha NEM Leuven Lage Veld Soortgroep weidevogels grutto's 38

39 Aantal Leuven Gasthuisweg 135,48 ha Territoria grutto's dichtheid soortgroep w dichtheid grutto 32 per 100 ha 1 per 100 ha NEM Leuven Gasthuisweg Soortgroep weidevogels grutto's De aantallen en dichtheden weidevogels in de andere telgebieden van het Leuvensche veld liggen laag en in de meeste telgebieden is de grutto reeds verdwenen als broedvogel. Dit geeft aan dat de populatie hier erg onder druk staat en zich alleen nog in het centrale deel lijkt te handhaven Nestsucces Bij uitvoering van de weidevogelbescherming door vrijwilligers hebben zij de mogelijkheid om het uitkomstresultaat en de eventuele verliesoorzaak per gevonden nest te registreren. In het Leuvensche veld wordt al jaren goed bijgehouden wat de uitkomstresultaten en verliesoorzaken per nest zijn. De grafiek hieronder geeft aan dat het percentage dat verloren is gegaan door predatie wisselend is per jaar en varieert tussen de 1 en 24%. Het uitkomstpercentage van de nesten is gemiddeld te noemen, maar het aantal gevonden nesten daalt ieder jaar. Dit wordt deels veroorzaakt doordat er niet gezocht wordt op percelen met een beheerovereenkomst maar ook doordat de aantallen weidevogels afnemen. In 2018 lag het uitkomstpercentage op 77,20 % en het percentage verloren door predatie op 1,55 %. Dit zijn goede resultaten. 39

40 12.3 Kuikenoverleving In het Leuvensche veld wordt sinds 2016 door een groep vrijwilligers BTS-tellingen uitgevoerd. In 2016 waren de gegevens niet goed betrouwbaar vanwege grenzen van het telgebied die toch blijkbaar overgestoken werden door de grutto s. Ook in 2017 leek dit voor het oostelijke deel weer het geval te zijn, want hier werden meer gezinnen (3) dan broedparen (1) geteld. Ook kan het zijn dat er broedparen zijn gemist in de eerste telronde omdat de grutto s pas laat gingen broeden vorig jaar. In 2018 ligt het BTS in het Leuvense veld west flink hoger dan in 2017, nl. 90%, dit is een prachtig resultaat en voldoende om de populatie weer te laten groeien. Opvallend was dat de gruttogezinnen in de 2 e ronde zich allemaal ophielden rond de nieuw gerealiseerde plas-dras. In het Leuvense veld oost zijn geen gezinnen met kuikens waargenomen, hier is het broedsucces (BTS) dus 0%. De aantallen grutto s liggen in het Leuvensche veld niet hoog en de grutto concerteren zich in het westelijk deel van het gebied. Volgens de vrijwilligers zijn de verliezen in de eier- en kuikenfase in het oostelijk deel van het Leuvensche veld erg hoog, zeer waarschijnlijk veroorzaakt door de hoge predatiedruk vanuit het noorden. 40

41 12.4 Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. Leuvensche veld: 48 ha kruidenrijk grasland voor 21 grutto-paren is ruim voldoende. Maar niet al het kruidenrijke grasland ligt binnen bereikbare afstand van de kuikens. Verdeling weidevogelpakketten in het Leuvensche veld Leuvensche veld (587 Ha) Extensieve beweiding 9,04 Ha 4% Plas dras 2,03 Ha 0,9% kruidenrijk grasland 47,78 Ha 21% grasland met rustperiode 62,39 Ha 27% legselbeheer 111,56 Ha 48% totaal 241,48 Ha In het Leuvensche veld zijn in verhouding erg veel legselbeheerpakketten. Deze pakketten bieden weinig tot geen bescherming en voedsel voor weidevogelkuikens. De oppervlakte plas-dras is in 2018 uitgebreid. In het Leuvensche veld kan het mozaiekbeheer nog verbeterd worden door meer maaitrappen in te bouwen en te zorgen voor variatie inde de situering van de pakketten. Momenteel wordt nog niet veel gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dat hier in de toekomst meer op ingezet wordt. Hierdoor kunnen vogels en hun kuikens tijdens het seizoen beter beschermd worden Actiepunten en aanbevelingen Verminderen aandeel pakketten legselbeheer Meer maaitrappen inbouwen en zorgen voor variatie in de situering van de pakketten Beheer daar situeren waar ook daadwerkelijk de weidevogels zitten Meer inzetten op last-minute beheer mbv vrijwilligers Aandacht geven aan preventieve predatiemaatregelen 41

42 Astitel 13 Bruchemse broek 13.1 Gegevens Netwerk Ecologische Monitoring Het Bruchemse broek en het Groote lage broek zijn opgenomen in het Netwerk Ecologische Monitoring van de Provincie Gelderland en wordt zodoende al jaren gemonitord door Sovon. Hieronder staan de gegevens van de boerenlandvogels vanaf 2012 weergegeven in tabel en grafiek. Alleen het Bruchemse broek is in 2018 geteld door Sovon, het kaartje met de telgegevens is als bijlage opgenomen. 92 Ha Bruchemsbroek Territoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 33 per 100 ha 11 per 100 ha 35 NEM Bruchemse broek Soortgroep weidevogels grutto

43 Astitel 94 ha Groote Lage Broek Territoria Grutto's dichtheid grutto dichtheid 53 per 100 ha 2 per 100 ha 70 NEM Groote Lage broek Soortgroep weidevogels grutto De trend van de weidevogels vertoont voor het Bruchemse broek vanaf 2018 weer een stijgende lijn. In het Grootte Lage Broek is het aantal grutto s erg laag, maar de dichtheid van het totaal aan weidevogelsoorten niet slecht. Voor het Bruchemse broek ligt het net iets anders, de dichtheid van de soortgroep weidevogels is hier lager, maar het aantal grutto s weer iets hoger. Het realiseren van de plas-dras in 2017 heeft zijn effect op de aantallen weidevogels bewezen, ze zitten in de lift Nestsucces In het Bruchemse broek wordt al vanaf 2008 goed bijgehouden wat de uitkomstresultaten en verliesoorzaken per nest zijn. De grafiek hierboven geeft aan dat het percentage dat verloren is gegaan door predatie wisselend is per jaar, maar altijd onder de 8% heeft gezeten, Dit is extreem laag. In 2018 was het 4,32%. Doordat ook het percentage dat verloren is gegaan door overige zaken laag ligt, is het uitkomstpercentage van de nesten in het Bruchemse broek al jaren hoog te noemen. In 2018 was het uitkomstpercentage 83,51%. 43

44 13.3 Kuikenoverleving In het Bruchemse broek worden sinds 2016 BTS-tellingen uitgevoerd. Het percentage van 2016 is niet geheel betrouwbaar omdat er toen sprake was van inloop van gezinnen in het telgbied, maar na aanpassing van de grenzen van het telgebied in 2017 zijn de resultaten nu wel betrouwbaar is (evenals 2017) qua broedsucces in het Bruchemse broek een zeer succesvol jaar geweest. Het percentage gezinnen met kuikens ten opzichte van het aantal broedparen lag op 81%. De tellers hebben zelfs aangegeven dat het vermoeden is dat het broedsucces nog hoger is geweest omdat er al grutto s vliegvlug waren tijdens de 2 e telling. Ook was de constatering dat de grutto s dit jaar zeer verspreid zijn aangekomen en gaan broeden Beheer in 2018 Stelregel is dat er minimaal 1,4 ha kuikenland per gruttobroedpaar aanwezig moet zijn waarvan 0,7 ha kruidenrijk weidevogelgrasland. 44

45 Bruchemse broek: 16 ha kruidenrijk grasland voor 37 grutto s is niet voldoende. Er ligt een uitdaging om de hectares kruidenrijk weiland uit te breiden. Verdeling weidevogelpakketten in het Bruchemse broek Bruchems broek ha % rustperiode op grasland 20,03 14% plas-dras 1,73 1,2% legselbeheer 101,08 71% kruidenrijk grasland 16,44 12% Kievitrand 2,67 2% Totaal 141,94 De verdeling van de pakketten in het Bruchems broek is ongelijk. Er zijn te veel pakketten voor legselbeheer. Dit pakket biedt te weinig bescherming en voedsel voor weidevogelkuikens. Momenteel wordt al goed gebruik gemaakt van de inzet van last-minute beheer, het is belangrijk dit in de toekomst voort te blijven zetten Actiepunten en aanbevelingen Verhogen aandeel kruidenrijk grasland Verminderen aandeel pakketten legselbeheer Verhogen aandeel extensieve beweiding Meer inzetten op randenbeheer Verbeteren kwaliteit kruidenrijk grasland Aandacht geven aan preventieve predatiemaatregelen 45

46 14 Conclusies De aantallen/dichtheden weidevogels in de weidevogelgebieden in het rivierengebied liggen laag. Wel lijken de aantallen de laatste twee jaren stabiel en in een aantal gebieden zelfs licht stijgend maar voor instandhouding van de populaties moeten de aantallen wel nog verder gaan stijgen. Er zijn nog verbeteringen haalbaar op het gebieden van het aandeel en de kwaliteit van het kruidenrijk grasland en vermindering van het aandeel pakket legselbeheer. Er worden goede vorderingen gemaakt met het realiseren van plas-dras situaties, gezien de aantrekkingskracht en het positieve effect van de plas-dras heeft het de voorkeur dit pakket op nog meer locaties in te zetten. Invloed van predatie lijkt in het rivierengebied niet heel erg groot te zijn. De verliezen door predatie in de weidevogelgebieden zijn niet extreem, wel zijn er nog verbeterpunten ihkv preventieve maatregelen. In een aantal gebieden, met name bij de gebieden van de ANV Lingestreek zijn nog te weinig vrijwilligers actief. De wervingsactie in 2017 en 2018 heeft wel een aantal nieuwe vrijwilligers opgeleverd, maar nog niet voldoende. In onderstaande tabel staat weergegeven wat de huidige situatie is per weidevogelgebied wat betreft dichtheden, nestsucces, kuikenoverleving en beheer. De kleur groen geeft aan dat de situatie goed is, geel betekent gemiddeld en voor verbetering vatbaar, rood betekent onvoldoende. Het doel is om deze tabel jaarlijks te actualiseren en te streven naar verbetering. Weidevogelgebied 1 Duivense broek 2 Meilanden 3 Eldikse veld 4 Ingense waard 5 Ommerense- en Ingense veld 6 Maurikse broek 7 Maurikse waard 8 Rijswijkse veld 9 Zoelense veld 10 Leuvensche veld 11 Bruchemse broek Dichtheid Nestsucces Kuikenoverleving Beheer *Bij de Meilanden heeft 1 gebied een goed BTS-succes en het andere een redelijk succes, vandaar de arcering. 46

47 Bijlagen 1. Begrenzingen weidevogelgebieden 2. Resultaten BTS-tellingen 3. Resultaten Sovon tellingen (losse bijlage) 47

48 Bijlage 1 Begrenzingen weidevogelgebieden Hieronder zijn de kaartjes met de begrenzingen van de weidevogelgebieden opgenomen. De rode grens geeft de begrenzing van het BTS-telgebied weer, de naam van dit gebied staat vetgedrukt weergegeven. De groene grens is van het leefgebied open grasland nat. De oranje grens geeft het telgebied van het NEM-monitoringsplot (situatie 2017) aan, de naam van dit plot is cursief weergegeven. 48

49 49

50 50

51 51

52 Bijlage 2 Resultaten BTS-tellingen Duivense broek 52

53 Meilanden 53

54 Eldikse veld 54

55 Ingense waard 55

56 Ommerense en Ingense veld 56

57 Maurikse broek 57

58 Maurikse waard 58

59 Rijswijkse en Zoelense veld 59

60 Leuvensche veld 60

61 Bruchemse broek 61