SrnTËN. '?',îîhonand. Lid Gedeputeerde Staten 3 0 AUG 2017

Transcriptie

1 '?',îîhonand Provinciale Staten SrnTËN Lid Gedeputeerde Staten Mr. J.F. (Han) Weber Contact Postadres Provinciehuis Postbus LP Den Haag T Datum Ons kenmerk 3 0 AUG 2017 DOS Uw kenmerk Bijlagen 2 Onderuuerp Toezegging toesturen weidevogelcijfers bij behandeling voortgangsrapportage ANLb op 17 mei 2017 Geachte Statenleden, U heeft in de commissievergadering Duurzame Ontwikkeling van 17 mei 2017 bij de behandeling van de voortgangsrapportage ANLb over 2016 gevraagd de cijfers van de collectieven over de weidevogels toegestuurd te krijgen zodra deze beschikbaar zijn. Hierbij is gevraagd om zowel inzicht te geven in het aantal gecontracteerde hectares als het aantal weidevogels. lk heb u daarbij toegezegd u nader te informeren. Bezoekadres Zuid-Hollandple n AW Den Haag De bijlagen bij deze brief bieden inzicht in de weidevogelresultaten over Doordat de collectieven binnen het ANLb de beheermonitoring zelf dienen in te vullen en er hieromtrent geen formele voorschriften zijn, verschilt de wijze van monitoring en de stijl van bewoording en rapporteren tussen de collectieven. Voor de goede orde: de provincie Zuid-Holland heeft haar eigen beleidsmonitoring en met het oog op het nieuwe stelsel ANLb is er in 2015 een O-meting uitgevoerd. Hieroverheb ik u geïnformeerd op 20 mei2016. In 2018 is een herhaling van deze meting voorzien. Tram I en de busli.inen 90, 385 en 386 stoppen dichtbij het provinciehuis. Vanaf station Den Haag CS is het tien minuten lopen. De parkeerruimte voor auto's is beperkt. ln de bijlagen bij deze brief wordt gestart met een tabel waarin per collectief wordt vermeld wat het gerealiseerd beheer in 2016 is geweest. Daarna volgt de (ecologische) informatie vanuit de collectieven over de weidevogels. lk hoop u hiermee naar tevredenheid hebben geinformeerd Met vriendelijke groet, mr. J

2 Bijlage Overzicht gerealiseerd beheer Tabel 1. Overzicht gerealiseerd beheer 2016 Alblasserw / Vijfheeren-landen Hollandse Venen Rijn & Gouwe Wiericke Botanisch hooi/weiland (volperceel) Botanisch waardevolle weiderand Midden-Delfland Groene klaver Krimpener-waard Zuid-Hollandse Eilanden Lopiker-waard Hoekse Waard Rijn, Vecht en Venen Totaal (ha) Extensief weiden 1 april / 15 juni Gras rustperiode Kruidenrijk grasland volperceel Kruidenrijk grasland rand Kuikenveld rustperiode van 2-6 weken Greppel inundatie (greppelplas-dras) 4 2 0,9 0, Inundatie (volvelds plasdras) , Verhoging waterpeil met 20 cm, vanaf 1 feb 6 6 Nestbescherming op grasland of bouwland Ruige mest rijland Kruidenrijke akkerranden Rustperiode op bouwland 1 april - 15 mei 1,5 2,5 4 Wintervoedselakker Hakhout/bosje/(fruit)bomen Zwarte stern 0,4 0,4 Poel 0,6 0,3 0,9 Brede rietzoom en klein rietperceel 0,3 0,3 Natuurvriendelijke oever 0,02 0,02 Baggeren met de baggerpomp Ecologisch slootschonen Totaal (ha) /11

3 Overzicht informatie per collectief over weidevogels Inleiding Hieronder volgt de (veelal lettelrijk overgenomen) informatie over aantallen weidevogels en toelichtende tekst zoals deze waren opgenomen in de voortgangsrapportages van de collectieven over het beheerjaar 2016, eventueel aangevuld met latere informatie vanuit collectieven. Krimpenerwaard Met name de start van het seizoen was voor de weidevogels moeizaam gezien de weersomstandigheden. De koude en natte maand april heeft ervoor gezorgd dat het slagingspercentage van de eerste broedsels laag is. Door de massale bewerking begin mei was ook het begin van deze maand niet gunstig voor de weidevogels. Na deze periode knapte het weer echter op en ontstond er een grotere variatie in de gewassen. Hierdoor ontstond een meer aantrekkelijke situatie voor de vogels en is het slagingspercentage van de legsels groter. Een goed gevoel, meer vogels en nesten geteld en ook meer vliegvlugge vogels gezien. Voor de grutto is te zien dat de dalende trend in 2015 stopt. Het aantal gevonden nesten is in 2016 gestegen, zelfs boven het niveau van /11

4 Vijfheerenlanden / Alblasserwaard Maart en april 2016 waren goede maanden voor de weidevogels, met mooi weer. Eind april, begin mei werd het slechter, met dode kuikens van met name de kievit als gevolg. Daarna werd het weer beter, wat uiteindelijk resulteerde in veel grutto s, scholeksters en tureluurs. De legsels zijn volgens de (weidevogel)vrijwilligers over het algemeen goed beschermd. De predatie is duidelijk afgenomen ten opzichte van vorig jaar. De projectmanager (gecertificeerd BMP-teller met zo n hectare telervaring) heeft, zoals in de paragraaf open grasland vermeld, in het voorjaar van 2016 op hectare een beperkte BMP-monitoring uitgevoerd (twee telrondes in plaats van vijf). De telrondes zijn uitgevoerd binnen de datumgrenzen van de grutto: tussen 1 april en 10 mei. Herlegsels van bijvoorbeeld de kievit - op bewerkt bouwland- zijn dus niet meegeteld. Dit leidt in sommige gevallen tot forse verschillen met het aantal gevonden legsels. Ook de eendensoorten kunnen behoorlijk afwijken (alle waarnemingen van de kuifeend bijvoorbeeld, liggen buiten de datumgrenzen (15 mei tot 30 juni), zodat die geen enkel broedpaar/territorium opleveren). Deze kanttekeningen in ogenschouw nemend, geven de resultaten van de beperkte BMP-monitoring een goed beeld van de weidevogelstand in de betreffende mozaïeken van het werkgebied. Het gemiddelde aantal broedparen van alle gemonitorde (weide)vogelsoorten, kwam in 2016 uit op 48,73 per 100 hectare (bij vijf telrondes zou dit aantal hoger liggen, zeker op de beheerde percelen). De meest voorkomende soorten waren: Kievit 24,73 Grutto 10,66 Scholekster 4,22 Tureluur 3,11 Krakeend 3,02 Aansluitend heeft de projectmanager eind mei, begin juni alarmtellingen uitgevoerd in 13 geschikte polders. Aan de hand van deze tellingen is het BTS (bruto territoriaal succes) bepaald op 77%. Een mooi resultaat. Ruim boven de 65% die nodig wordt geacht voor een stabiele weidevogelpopulatie, maar natuurlijk voor verbetering vatbaar. De dichtheid van de grutto in ons werkgebied (de hele Alblasserwaard en Vijfheerenlanden) was in ,08 en in ,97 broedparen per 100 hectare (beide vijf telrondes), tegenover 10,66 in 2016 (twee telrondes). Ten opzichte van de gruttomonitoring die het collectief in 2015 heeft laten uitvoeren door Sovon, met een gruttodichtheid van 8,90 (twee telrondes), is er een lichte stijging. Het is overigens niet helemaal reëel om tellingen met vijf telrondes te vergelijken met tellingen met twee telrondes. Vijf telrondes resulteren per definitie in hogere dichtheden dan twee telrondes. De kievit is ten opzichte van 2006 en 2009 licht afgenomen. De scholekster is stabiel gebleven, de tureluur is stijgend (van 2,65 in 2006 en 2,38 in 2009 naar 3,11 in 2016), en de krakeend flink stijgend (van 0,84 in 2006 en 1,11 in 2009 naar 3,01 in 2016). De knobbelzwaan en slobeend nemen flink in dichtheid af. 4/11

5 Midden-Delfland In 2016 van de doelsoorten broedparen geteld. Op beheerde hectares is dat gemiddeld 56 per 100 ha. Nemen we ook de meeliftsoorten mee die voor de provincie belangrijk, zijn, dan stijgt de dichtheid naar 66 per 100 ha. Onderstaande tabel laat voor zowel 2015 als 2016 de aantallen broedparen zien op de percelen waarop in 2016 een beheercontract lag. Uit de tabel blijkt dat 2016 een goed jaar was: het totale aantal broedparen steeg met 25%, het aantal provinciale doelsoorten met 20%. Op de zomertaling na trad bij alle soorten een toename op. Tabel 3. Getelde broedparen in 2015 en 2016 op de in 2016 beheerde percelen Doelsoorten provincie grutto kievit scholekster tureluur slobeend zomertaling veldleeuwerik Meeliftsoorten krakeend kuifeend visdief Overige soorten bergeend gele kwikstaart graspieper kleine plevier kluut patrijs Totaal - totaal doelsoorten totaal doel- en meeliftsoorten Tabel 4. Bruto Territoriaal Succes (BTS) in aantal paar BTS (%) aantal paar BTS (%) grutto kievit * * scholekster * * tureluur /11

6 * voor kievit en scholekster zijn de BTS-getallen enigszins speculatief, omdat ze veel minder betrouwbaar kunnen worden vastgesteld (veel sterker verspreid over het seizoen) dan voor grutto en tureluur Als het BTS boven de 65% is, is dat voldoende voor een levensvatbare populatie. Een BTS tussen 50 en 65% zit in de grijze zone: het zou genoeg kunnen zijn, maar veilig is het niet. Een BTS lager dan 50% is zeker te weinig. We zien dat de grutto een te lage reproductie heeft, al is hij van 2015 op 2016 wel gestegen. Dit blijft voor de komende jaren een punt van aandacht. De tureluur zit in het grijze gebied ook hier is dus extra aandacht op zijn plaats. Kievit en scholekster scoren relatief hoog met name het BTS van de kievit is dit jaar sterk gestegen. In combinatie met de aantalsontwikkeling is dat een hoopvol gegeven. Het BTS van de scholekster is juist sterk gedaald, al bevindt hij nog steeds in de veilige zone. Wat betref de overige, lastiger te monitoren soorten: - de slobeend (en vermoedelijk ook de zomertaling) lijkt een goed jaar gehad te hebben vanwege de relatief late maaidata, ook op onbeperkt land; - de kuifeend had een slecht jaar vanwege hoge waterstanden eind juni, waardoor nesten verloren zijn gegaan; - de veldleeuwerik is in aantal verdubbeld en heeft waarschijnlijk door de relatief late maaidata geen slecht jaar gehad. Voor de verspreiding van de weidevogels: zie de kaarten van de BTS-tellingen (twee telronden per polder). De gegevens van de visdief zijn onvolledig en de patrijs ontbreekt op de kaart. Beide soorten zijn later met jongen geteld (> 50 paar visdief, > 2 paar patrijs). 6/11

7 Rijn en Gouwe Wiericke Tabel aantal gevonden/uitbetaalde nesten op legselbeheer. Gegevens van , maar oppervlak waarop geteld is, is niet gelijk over de jaren. 7/11

8 De BTS-methode bestaat uit twee telronden: R1: een telronde in de tweede helft van april, waarin vooral territoriaal gedrag (dus wijzend op een huidig of toekomstig broedsel) wordt genoteerd R2: een telronde in de tweede helft van mei, waarbij naast territoria ook ouders met jongen worden genoteerd De belangrijkste randvoorwaarden voor het correct berekenen van een BTS zijn: een gebiedsdekkende telling: dit is middels uitbreiding van het effectieve telgebied meestal gerealiseerd een begrenzing van een telgebied waar geen of weinig Grutto s met jongen over gaan: in het totale gebied is zeer vaak sprake van e- en immigratie. In tabel 6 is dit aangegeven met A (geen e- of immigratie), B (nauwelijks e- of immigratie, maar wel mogelijk) en C (zeker e- of immigratie) 8/11

9 Uit tabel 6 blijkt dat in veel gevallen de BTS hoger is dan 100% doordat er meer alarmerende ouders met jongen zijn waargenomen dan territoriale vogelparen. Dit kan twee dingen betekenen: 1. Er is niet voldoende intensief geteld in R1. Gezien de ervaring van beide tellers en de gevolgde routes door de telgebieden is dit echter uit te sluiten. 2. Er is instroom van oudervogels met jongen. Dit wijst er op dat in de omringende gebieden het beheer niet voldoende is afgestemd op oudervogels met jongen. Als de Grutto met jongen voldoende eten, dekking en rust zou kunnen vinden in de buurt van het nest, zou deze niet de dekking van het gras verlaten en via een weg en vaak brede sloot naar een andere polder migreren. Het is duidelijk dat er in de telgebieden erg vaak sprake was van e- en immigratie. Daardoor zegt het BTS-percentage in dit geval erg weinig. Er zou dus gekozen moeten worden voor het vergroten van de telgebieden, maar dit leidt tot erg grote gebieden die in 1 dag geteld zouden moeten worden. Hier moet in de toekomst over worden nagedacht. Ook het feit dat Grutto s met jongen zich over grote afstanden en via gevaarlijke plaatsen (water, bomen, weg) moeten verplaatsen verdient aandacht m.b.t. het gecontracteerde beheer. Hollandse Venen De hoeveelheid gevonden nesten van de verschillende soorten vogels ontliep niet veel van het jaar Wel opvallend was dat er duidelijk minder kievitnesten op grasland gevonden zijn. Dit kan te maken hebben met het natte voorjaar. Dus slechtere zoekmogelijkheden. Dit is ook al in het bestuur besproken en om het zoeken naar kievitnesten op grasland te stimuleren gaan wij de vergoeding van kievitnesten op gras extra belonen. Het aantal gevonden gruttonesten is daarentegen toegenomen ten opzichte van 2015.( ) De andere soorten konden zich redelijk handhaven. 9/11

10 Lopikerwaard Het weidevogelseizoen 2016 kenmerkte zich door een zeer nat voorjaar, waardoor veel kieviet nesten als het ware werden weggespoeld van de maïsakkers en jonge vogels verdronken. Van deze eerste leg is dan ook bijzonder weinig terecht gekomen. Voor de grutto waren de weersomstandigheden gunstiger, al werd ook dit jaar weer in veel gevallen op een vroeg tijdstip gemaaid (1ste week mei). Gelukkig kon op een groot aantal, voor jonge weidevogels belangrijke, percelen last-minute beheer worden afgesloten. Mede hierdoor lijkt het resultaat voor met name de grutto in 2016 niet ongunstig te zijn geweest. De in het gebied aanwezige kolonie zwarte sterns is dit jaar door predatie (hermelijn of bunzing) helaas niet succesvol geweest. Wel werd in het Utrechtse deel van ons gebied hierdoor in juni door een aantal vogels van deze kolonie een hernieuwde broedpoging ondernomen. De achteruitgang van de vogels van het agrarisch landschap blijft zich voortzetten. Een ieder kan de oorzaken van deze nog steeds dalende trend benoemen. Op de percelen met afgesloten beheer bedroeg de gruttodichtheid naar schatting broedparen per 100 hectare. Groene Klaver Een uitgebreide rapportage en toelichting met een meer dan twintigjarige trend over het gebied Santvoorde is door collectief opgestuurd. (rapportage in ons bezit). Van de andere gebieden zijn geen vergelijkbare monitoringsgegevens beschikbaar van voorgaande jaren. Er is wel geconstateerd dat in sommige gebieden de grutto niet tot broeden is gekomen vermoedelijk vanwege het koude en natte weer eind april. Ook wordt door de weidevogelgroepen aangegeven dat het aantal kievieten dit jaar sterk is teruggelopen. Overigens waren er laat in het jaar, begin juli nog nesten van kievieten. Per geleverde aanvullende informatie In 2016 zaten er 804 nesten van Grutto, Kievit, Tureluur en Scholekster op legselbeheer. De andere soorten zoals krakeend, slobeend, kuifeend etc. zijn buiten beschouwing gelaten. Ook de broedparen in uitgestelde maaidatumpercelen en ander zwaar beheer zijn buiten beschouwing 10/11

11 gelaten! Daar wordt niet geteld. Omgerekend ruim 70 broedparen per 100 ha op legselbeheerpercelen. Hoekse Waard In het kader van het legselbeheer zijn bij 1 van de 2 beheerders met legselbeheer 5 nesten geregistreerd. Bij de Gebiedsaanvraag was hier rekening gehouden met 11 nesten. Half mei werd al duidelijk dat het oorspronkelijke aantal nesten niet zou worden gehaald. In verband daarmee is het aantal bijgesteld naar 4. De oorzaak van het grote verschil met de gebiedsaanvraag is niet duidelijk. Bij de andere beheerder met legselbeheer zijn op het betreffende perceel geen nesten gevonden. Die waren wel aanwezig (11 stuks) op een perceel met uitgestelde maaidatum. Kennelijk werd dat toch aantrekkelijker gevonden om te broeden. De Zuid-Hollandse Eilanden Redelijk seizoen achter de rug. Er zijn minder nesten gevonden op de percelen met legselbeheer. Maar bij de monitoring op uitgesteld maaien is juist veel gevonden. Er zijn dit jaar meer grutto's en tureluurs gevonden dan de laatste jaren 11/11