Centrummonitor Heerlen 2005/2006

Transcriptie

1 Centrummonitor Heerlen 2005/2006 Rapportage door bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen Telefoon: Heerlen, september 2006 Gegevens mogen worden overgenomen, mits met bronvermelding. Verveelvoudiging voor eigen of intern gebruik is toegestaan.

2

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 1 SAMENVATTING 2 1. CENTRUMFUNCTIE HEERLEN-CENTRUM Bezoekersaantallen en -stromen Parkeerbezetting Bezoekfrequentie en -motieven Algemene waardering stadscentrum Heerlen WINKELFUNCTIE HEERLEN-CENTRUM Bezoek Heerlen-Centrum als winkelgebied Waardering Heerlen-Centrum als winkelgebied BEDRIJVIGHEID EN WERKGELEGENHEID HEERLEN-CENTRUM Bedrijvigheid Werkgelegenheid Leegstand bedrijfsonroerend goed KERNCIJFERS HEERLEN-CENTRUM Bevolkingssamenstelling Woningvoorraad TOT SLOT 26 Bijlage: Onderzoeksverantwoording 27

4

5 INLEIDING Heerlen is de grootste stad van Parkstad Limburg. Zij is het regionale centrum voor grootschalige stedelijke voorzieningen, bedrijvigheid en werkgelegenheid. Het is dan ook van groot belang om, in samenwerking met andere partijen binnen en buiten Heerlen, een optimaal woon-, werk-, en leefklimaat te creëren voor de Heerlenaren en de bezoekers van de stad. Ook het stadscentrum van Heerlen heeft een brede regiofunctie en is het grootste centrum van Parkstad Limburg. Om inzicht te verkrijgen in deze centrumfunctie van Heerlen-Centrum en de ontwikkeling hiervan is onderzocht in welke mate de Heerlenaren en de andere Parkstad Limburginwoners het stadscentrum van Heerlen bezoeken en waarderen, niet alleen in het algemeen maar ook als winkelcentrum. Verder is de bedrijvigheid en werkgelegenheid in Heerlen-Centrum in beeld gebracht. Ook de leegstand van het bedrijfsonroerend goed is opgenomen. Met deze informatie ontstaat een goed beeld van de sociaal-economische positie van het stadscentrum van Heerlen en hoe deze zich in de afgelopen jaren ontwikkeld heeft. Hiermee is een belangrijke basis beschikbaar voor de ontwikkeling van het centrumgerichte beleid in de komende jaren. Voor deze Centrummonitor heeft bureau Onderzoek en Statistiek gebruik gemaakt van een mix van (eigen) onderzoek- en statistiekenbronnen, zoals passantentellingen, parkeermetingen, burgeronderzoek, bedrijvenregister, inventarisatie leegstand, GBA- en OZB-bestanden. Op basis van deze gegevensbronnen wordt een zo compleet mogelijk beeld van de huidige situatie gegeven en worden recente trends en ontwikkelingen gepresenteerd. Afhankelijk van het thema zijn de meest recente gegevens afkomstig uit het jaar 2005 of 2006; vandaar ook de aanduiding 2005/2006 in de titel van dit rapport. De opbouw van deze Centrummonitor Heerlen 2005/2006 is als volgt: - In de Samenvatting worden de belangrijkste uitkomsten van dit rapport weergegeven. - In hoofdstuk 1 wordt de algemene centrumfunctie van Heerlen-Centrum beschreven, waarbij zaken als bezoekersaantallen, bezoekersoriëntatie, bezoekersmotieven en bezoekerswaardering centraal staan. - Hoofdstuk 2 zoomt verder in op de winkelfunctie van Heerlen-Centrum, waarbij thema s als winkeloriëntatie en winkelwaardering aan de orde komen. - Hoofdstuk 3 bevat gegevens over de bedrijvigheid, werkgelegenheid en leegstand van bedrijfsonroerend goed in Heerlen-Centrum. - In hoofdstuk 4 worden de kerncijfers over de bevolking en woningvoorraad in Heerlen-Centrum weergeven. - Afgesloten wordt met hoofdstuk 5 waarin enkele opmerkingen over het beschikbaar komen van nieuwe gegevens voor de Centrummonitor worden gemaakt. Als bijlage is een onderzoeksverantwoording opgenomen. Overigens zijn veel van de in dit rapport weergegeven gegevens al langer beschikbaar in digitale vorm en wel in de Parkstadmonitor op internet ( met name onder de thema s Winkelen en Parkstad Limburg. Voor vragen of meer informatie over deze Centrummonitor Heerlen kunt u contact opnemen met dhr. F. Schurer van bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen. 1

6 SAMENVATTING In deze Centrummonitor 2005/2006 wordt op basis van de meest recente gegevens uit bestaande onderzoek- en statistiekbronnen een zo compleet en actueel mogelijk beeld gegeven van de stand van zaken en trends en ontwikkelingen in Heerlen-Centrum. De volgende thema s staan centraal: Centrumfunctie Heerlen-Centrum Winkelfunctie Heerlen-Centrum Bedrijvigheid, werkgelegenheid en leegstand bedrijfsonroerend goed in Heerlen-Centrum Bevolkingssamenstelling en woningvoorraad Heerlen-Centrum. Centrumfunctie Heerlen-Centrum Om een beeld te krijgen van de regionale centrumfunctie van het stadscentrum van Heerlen is onderzocht hoe de bezoekersaantallen zich ontwikkelen en of er sprake is verschuivingen in de bezoekersstromen. Dit onderzoek vindt al sinds vele jaren plaats in de vorm van passantentellingen, waarbij jaarlijks op vaste tijdstippen (woensdag-, vrijdag-, en zaterdagmiddagen in oktober/november) op vaste locaties (19 telpunten verspreid over het centrumgebied) het aantal voetgangers geteld wordt. Gelet op het tijdstip van de tellingen geven ze vanzelfsprekend alleen een beeld van de ontwikkeling van het centrumbezoek overdag (vooral winkelen), en bijvoorbeeld dus niet van uitgaansbezoek in avonduren. Uit de meest recente tellingen van 2005 blijkt in vergelijking met 2004 het bezoek op de woensdagmiddag gestegen is (+4%), het bezoek op de vrijdagmiddag stabiel gebleven is, en het bezoek op de zaterdagmiddag gedaald is met 5%. Op de langere termijn bekeken (periode ) is sprake van een min of meer gelijk blijvend bezoek op de woensdag- en vrijdagmiddag en een licht dalend bezoek op de zaterdagmiddag. Qua absolute omvang bedragen de bezoekersaantallen op de zaterdagmiddag ongeveer het dubbele van die op de woensdagmiddag resp. de vrijdagmiddag. Door middel van parkeermetingen is onderzocht hoe de parkeerbezetting van de openbare parkeerlocaties in Heerlen-Centrum zich ontwikkeld heeft. Daarvoor worden sinds een aantal jaren op vaste tijdstippen de aantallen geparkeerde voertuigen in de parkeergarages (op woensdag- vrijdag- en zaterdagmiddag) en de belangrijkste buiten-parkeerplaatsen (op woensdagmiddag) geregistreerd. Uit de parkeermetingen komt sinds 2002 een licht stijgende lijn in de parkeerbezetting naar voren. De parkeerbezetting in de parkeergarages op de zaterdagmiddag bedraagt ongeveer 90% en is daarmee zoals verwacht mag worden duidelijk hoger dan die op de woensdag- en vrijdagmiddag (beide ca. 70%). Op de buiten-parkeerplaatsen ligt de parkeerbezetting op de woensdagmiddag in de afgelopen jaren rond de 50%. Tenslotte zijn in het burgeronderzoek Parkstad Limburg aan de (volwassen) inwoners van Parkstad Limburg, waaronder de Heerlenaren, enkele vragen gesteld over de centrumfunctie van Heerlen- Centrum. In 2005 geeft ongeveer 50% van de Heerlenaren en 30% van de totale Parkstadbevolking aan het stadscentrum van Heerlen eens per week of vaker te bezoeken. Het meest genoemde bezoekmotief is winkelen (grofweg 80%), op grote afstand gevolgd door bezoek postkantoor, bank e.d. en uitgaan (beide grofweg 20%). Als algemene waardering krijgt Heerlen-Centrum van de Heerlenaren in 2005 een 6,5 en van de totale Parkstadbevolking een 6,3 als rapportcijfer. Het ontwikkelingsbeeld van deze algemene waardering is grillig: de waardering van de Heerlenaren is na een aanvankelijke daling van 6,5 in 2001 naar 6,2 in 2003 daarna weer gestegen naar de 6,5 van Daarmee is de waardering van 2005 dus weer terug op het niveau van

7 Winkelfunctie Heerlen-Centrum Aangezien winkelen het belangrijkste motief is om Heerlen-Centrum te bezoeken is in het burgeronderzoek vanuit de algemene centrumfunctie verder ingezoomd op de winkelfunctie van Heerlen-Centrum. Om inzicht te krijgen in de winkeloriëntatie en -motieven van de Heerlenaren en de Parkstedelingen is in de eerste plaats de vraag gesteld in welk winkelgebied men de laatste keer gewinkeld heeft. Desgevraagd noemt in 2005 ongeveer 50% van de Heerlenaren en 30% van de totale Parkstadbevolking Heerlen-Centrum als meest recent bezochte winkelgebied. Wat de winkelmotieven betreft komt uit het onderzoek naar voren dat ongeveer de helft van de bezoekers het doen van dagelijkse boodschappen en het kopen van niet-dagelijkse artikelen combineert. Om een indruk te krijgen van de ontwikkeling van de bezoekfrequentie van Heerlen-Centrum als winkelgebied is in het burgeronderzoek gevraagd of men er vaker, even vaak of minder vaak dan enkele jaren geleden komt. Van de Heerlenaren komt 16% vaker, 63% even vaak, 19% minder vaak in het centrum om te winkelen (rest weet het niet). De percentages voor de totale Parkstadbevolking zijn vergelijkbaar. Per saldo is de ontwikkeling van de bezoekfrequentie dus licht negatief; een bevinding die aansluit op de licht dalende trend van de passantentellingen, met name op de zaterdagmiddag. Tenslotte is in het burgeronderzoek ook de waardering voor Heerlen-Centrum als winkelgebied onderzocht. In 2005 wordt Heerlen-Centrum als winkelgebied door zowel de Heerlenaren als door de totale Parkstadbevolking met een 6,6 gewaardeerd; een score die goed overeenkomt met de algemene waardering voor Heerlen-Centrum (zie vorige paragraaf). Om een beeld te krijgen van de ontwikkeling van de waardering is gevraagd of men vindt dat Heerlen-Centrum als winkelgebied in de afgelopen jaren vooruit is gegaan, achteruit is gegaan, of gelijk gebleven is. Het ontwikkelingsbeeld is per saldo positief: het aandeel Heerlenaren dat vooruitgang signaleert is met 50% groter dan het aandeel van 15% dat achteruitgang ervaart (de rest ervaart geen verandering). De reacties van de bezoekers uit de andere Parkstadgemeenten zijn min of meer vergelijkbaar. Ook de tevredenheid over een aantal specifieke waarderingsaspecten zoals de autobereikbaarheid, de parkeergelegenheid, het schoonhouden en de sfeer in het centrum is in de afgelopen jaren toegenomen. Min of meer gelijk gebleven is de tevredenheid over de bereikbaarheid per openbaar vervoer, de parkeertarieven, de variatie in het winkelaanbod en de openingstijden van de winkels. Duidelijk afgenomen is de tevredenheid over de fietsenstalgelegenheid in het centrum. Bedrijvigheid, werkgelegenheid en leegstand bedrijfsonroerend goed Heerlen-Centrum De ontwikkeling van de bedrijvigheid en werkgelegenheid in Heerlen-Centrum is onderzocht op basis van het Vestigingenregister Limburg waarvan op dit moment de meest recente gegevens per december 2005 beschikbaar zijn. De bedrijvigheids- en werkgelegenheidscijfers over 2006 volgen begin Passend in het beeld van de ongunstige conjuncturele ontwikkeling in de afgelopen jaren is in Heerlen-Centrum zowel op de langere termijn ( ) als op de kortere termijn ( ) sprake van een afname van de bedrijvigheid en vooral de werkgelegenheid. In de periode juli/augustus 2006 is voor het eerst de leegstand van bedrijfspanden in Heerlen-Centrum door bureau Onderzoek en Statistiek geïnventariseerd. Het leegstandspercentage bedraagt 10%; in totaal staan 65 bedrijfspanden leeg, waarvan 36 winkelpanden, 12 kantoorpanden, en 5 horecapanden (van 12 panden is de functie onbekend). Voortaan zal bureau O&S de leegstand kwartaalsgewijs gaan inventariseren, zodat trends en ontwikkelingen gevolgd kunnen worden. 3

8 Bevolkingssamenstelling en woningvoorraad Heerlen-Centrum Heerlen-Centrum is duidelijk meer ontgroend en vergrijsd dan de rest van de stad. In 2006 bestaat 6% van de centrumbevolking uit jongeren (0-19 jaar) en 38% uit ouderen (65-plussers). Voor Heerlen in totaliteit bedragen deze aandelen 20% resp. 18%. Samenhangend met de verschillen in leeftijdsopbouw wijkt ook de huishoudenssamenstelling van Heerlen-Centrum duidelijk af. In het centrum bestaat maar liefst 71% van de huishoudens uit alleenstaanden, tegen 44% in Heerlen als geheel. De woningvoorraad van Heerlen-Centrum bestaat in januari 2006 voor 91% uit appartementen, flats of etagewoningen. Kijkend naar de koop-/huurverhouding is de verdeling 20% koopwoning en 80% huurwoning. Voor heel Heerlen is deze verdeling 42% koopwoning en 58% huurwoning. De gemiddelde economische waarde van de woningen in het centrum wijkt met ca euro per 1 januari 2006 nauwelijks af van het Heerlense gemiddelde (ca euro). Tot slot De in deze Centrummonitor opgenomen gegevens hebben - afhankelijk van de bron - betrekking op het jaar 2005 of Door deze gegevens te vergelijken met die van de jaren daarvoor kunnen trends en ontwikkelingen in het centrum gesignaleerd worden en is daadwerkelijk sprake van centrummonitoring. Begin resp. medio 2007 komt met de nieuwe gegevens van de passantentellingen, parkeermetingen, vestigingenregister (bedrijvigheid/werkgelegenheid), gemeentelijke basisadministratie en het burgeronderzoek Parkstad Limburg 2007 een bulk aan actuele informatie beschikbaar die ook de allerlaatste ontwikkelingen in het centrum van Heerlen in beeld zullen brengen. Deze gegevens zullen in een vervolgpublicatie van de Centrummonitor Heerlen en de digitale Parkstadmonitor op internet opgenomen worden. 4

9 1. CENTRUMFUNCTIE VAN HEERLEN-CENTRUM Het stadscentrum van Heerlen is het grootste centrum van Parkstad Limburg. Om een beeld te krijgen van de algemene centrumfunctie van Heerlen-Centrum is onderzocht hoe het bezoek en de bezoekerswaardering van dit gebied zich in de afgelopen jaren ontwikkeld hebben. Achtereenvolgens komen in dit hoofdstuk de bezoekersaantallen en -stromen (paragraaf 1.1), de parkeerbezetting (1.2), de bezoekersoriëntatie en -motieven (1.3) en de bezoekerswaardering (1.4) aan de orde. 1.1 Bezoekersaantallen en -stromen Vanaf het einde van de jaren tachtig worden door bureau Onderzoek en Statistiek in het centrum van Heerlen zgn. Passantentellingen gehouden. Deze tellingen van passerende voetgangers vinden jaarlijks plaats op vaste tijdstippen overdag op vaste tellocaties verspreid over het winkelcentrum van Heerlen. Hoewel de tellingen door hun steekproefachtige karakter (tellingen op beperkt aantal tijdstippen en locaties) vooral geschikt zijn om de passantenstromen en verschuivingen daartussen op de onderzochte locaties in beeld te brengen kunnen ze indicatief ook gebruikt worden als indicatie voor het totale bezoek in Heerlen-Centrum. Gelet op het tijdstip van de tellingen spreekt het voor zich dat ze alleen een beeld geven van het centrumbezoek overdag (vooral winkelen), en bijvoorbeeld dus niet van uitgaansbezoek in de avonduren. In deze paragraaf worden de uitkomsten van de tellingen in de periode (meest recente teljaar) weergegeven. De tellingen voor 2006 komen begin 2007 beschikbaar. De tellingen hebben plaatsgevonden op de volgende telposten in t Loon en de Binnenstad. De nummers van de posten geven de ligging ervan in het kaartje op de volgende pagina weer. Ingang winkelcentrum t Loon: post 1: ingang Homeruspassage ter plaatse van Miss Etam post 2: ingang Homeruspassage ter plaatse van Lucardi post 3: hoofdingang C&A aan de Homerusstraat post 18 achteringang beneden bij DE-winkel/Jumbo post 19 ingang beneden uit parkeergarage bij Steevens/visgilde Binnenstad: post 4: Promenade-west ter plaatse van de Rabobank post 5: Promenade-oost ter plaatse van V&D post 6: Saroleastraat-midden ter plaatse van Promiss post 7: Oranje Nassaustraat ter plaatse van YO R Reiswinkel post 8: Saroleastraat-noord ter plaatse van de Poort van Herle post 9: Akerstraat ter plaatse van Bijsmans post 10: Saroleastraat-zuid ter plaatse van Bour post 11: Honigmanstraat-zuid ter plaatse van PeeWee post 12: ingang voormalig winkelcentrum de Klomp (parkeergarage) post 14: Honigmanstraat-midden ter plaatse van het postkantoor post 15: ingang Corio Center aan de Saroleastraat post 16: ingang Corio Center aan de Stationstraat post 17: ingang Corio Center aan de Honigmanstraat Tussen Binnenstad en t Loon: post 13: Burg. van Grunsvenplein tussen flats Muzenlaan en flats Burg. van Grunsvenplein aan weerszijden van de schouwburg. 5

10 Figuur 1 geeft de spreiding van de bovenstaande telposten in een gestileerde plattegrond van Heerlen-Centrum weer. Figuur 1: Telposten passantentelling Heerlen-Centrum Stationstr 16 8 "De Klomp" "Corio Center" Honigman- straat Pancratiusstraat 5 Pancratiusplein Burg. "De Plu" 10 straat Orpheusstraat 13 van Grunsvenplein Promenade "'t Loon" 18, 19 Passantentelling Gemeente Heerlen Bureau Dienst Onderzoek IED/Bureau onderzoek en en Statistiek statistiek Op de bovenstaande telposten hebben jaarlijks op vaste tijdstippen, namelijk in de maanden oktober en november op drie woensdagen en vrijdagen van 14 uur tot 16 uur en op drie zaterdagen van 13 uur tot 15 uur, tellingen van passerende voetgangers plaatsgevonden. Daarbij zijn op de telposten in de Binnenstad en in t Loon zijn in de aangegeven uren kwartiertellingen van de passanten uitgevoerd waarmee de gemiddelde uurintensiteit berekend is. Bij de schouwburg tussen de Binnenstad en t Loon zijn de passanten gedurende de gehele telduur zonder onderbreking geteld. Op de telposten in de winkelcentra t Loon en het Corio Center en in het voormalig winkelcentrum de Klomp zijn de voetgangers geteld die de winkel- of passage-entree in beide richtingen passeren. Op de overige posten zijn de voetgangers geteld die in beide richtingen een denkbeeldige dwarslijn op de looprichting passeren. De tabellen 1, 2 en 3 op de volgende pagina s geven inzicht in de passantenaantallen die per telpost en in totaal in de jaren 2000, 2001, 2002, 2003, 2004 en 2005 op respectievelijk de woensdag, vrijdag en zaterdag (3) in de namiddag gemiddeld per uur geteld zijn. De aantallen zijn op tientallen afgerond. De ontwikkeling tussen 2004 en 2005 is ook in een percentage weergegeven. Voor een goede interpretatie van deze tabellen moeten vooraf nog de volgende technische opmerkingen worden gemaakt: - In de loop van 2001 is de winkelactiviteit in het winkelcentrum de Klomp volledig opgeheven. De in- en uitgaande passanten die in de jaren 2001 t/m 2005 op deze post zijn geteld zijn bezoekers van de parkeergarage. 6

11 - Na de tellingen van 2002 is Media Markt in het Corio Center geopend. De vestiging van deze publiekstrekker heeft zoals hieronder zal blijken invloed op de bezoekersstromen gehad. - Tijdens de tellingen van 2003 was de reconstructie van het winkelcentrum t Loon inclusief het parkeerterrein en de parkeergarage aldaar in volle gang. Mede door de steeds wisselende looproutes is een niet te bepalen aantal passanten vaker dan normaal geteld; ook zijn passanten geteld die in een normale situatie de telposten niet passeren. Om deze reden zijn de totalen in de tabellen 1, 2 en 3 inclusief en exclusief t Loon vermeld. - Op de kruising Akerstraat-Putgraaf was in 2003 een rotonde in aanleg met volledige wegafsluitingen en tijdelijke opheffing van de bushaltes ter plaatse. Deze maatregel kan van invloed zijn op de looproutes van de voetgangers in het oostelijk deel van de City. De uitkomsten van de passantentellingen op de woensdagmiddag worden in tabel 1 weergegeven. Tabel 1: Passanten op de woensdagmiddag aantal passanten per uur op woensdagmiddag telpost (incl. nummer) verschil in % 2005 t.o.v t Loon (1 t/m 3) % van Grunsvenplein (13) % Promenade west (4) % Promenade oost (5) % Honigmanstr. midden (14) % Honigmanstraat zuid (11) % Saroleastraat noord (8) % Saroleastraat midden (6) % Saroleastraat zuid (10) % Corio Center (15 t/m 17) % Oranje Nassaustraat (7) % de Klomp (12) % Akerstraat (9) % totaal incl. t Loon totaal excl. t Loon % +4% Recentelijk, tussen 2004 en 2005, is het totaal aantal passanten op de woensdagmiddag met 4% gestegen. Het ontwikkelingsbeeld vanaf 2000 is wisselend met jaren van toename en afname. Per saldo is het aantal passanten in 2005 min of meer gelijk aan het niveau van Tabel 2 op de volgende pagina geeft de uitkomsten van de passantentellingen op de vrijdagmiddag weer. 7

12 Tabel 2: Passanten op de vrijdagmiddag aantal passanten per uur op vrijdagmiddag telpost (incl. nummer) verschil in % 2005 t.o.v t Loon (1 t/m 3) % van Grunsvenplein (13) % Promenade west (4) % Promenade oost (5) % Honigmanstr. midden (14) % Honigmanstraat zuid (11) % Saroleastraat noord (8) % Saroleastraat midden (6) % Saroleastraat zuid (10) % Corio Center (15 t/m 17) % Oranje Nassaustraat (7) % de Klomp (12) % Akerstraat (9) % totaal incl. t Loon % totaal excl. t Loon % In 2005 is het aantal passanten op de vrijdagmiddag vrijwel gelijk gebleven aan het aantal van Over de hele periode tussen 2000 en 2005 wordt er een licht dalende trend gemeten, waarbij de ontwikkeling sinds 2002 min of meer stabiel is. Tenslotte laat tabel 3 de passantenaantallen op de zaterdagmiddag zien. Tabel 3: Passanten op de zaterdagmiddag verschil aantal passanten per uur op zaterdagmiddag in % 2005 telpost (incl. nummer) t.o.v t Loon (1 t/m 3) % van Grunsvenplein (13) % Promenade west (4) % Promenade oost (5) % Honigmanstr. midden (14) % Honigmanstraat zuid (11) % Saroleastraat noord (8) % Saroleastraat midden (6) % Saroleastraat zuid (10) % Corio Center (15 t/m 17) % Oranje Nassaustraat (7) % de Klomp (12) % Akerstraat (9) % totaal incl. t Loon totaal excl. t Loon % -1% 8

13 Op de zaterdagmiddag zijn in 2005 minder passanten zijn geteld dan in 2004 (-5% incl. t Loon; -1% excl. t Loon). Ook op de langere termijn daalt het totaal aantal getelde passanten (incl. t Loon) van bijna in 2000 naar ruim in Wanneer we kijken naar de afzonderlijke telposten dan valt zowel in tabel 1, 2 als 3 de (doorzettende) daling van het aantal passanten bij de Klomp op. Tussen 2004 en 2005 is er op alle dagen duidelijk sprake van de relatief grootste daling van alle telposten. Samenvattend geeft grafiek 1 de ontwikkeling van de passantenaantallen weer zoals die zijn geteld op de woensdag-, vrijdag- en zaterdagmiddagen in het najaar van 2000 t/m Grafiek 1: Passantentellingen Heerlen-Centrum op woensdag- vrijdag- en zaterdagmiddag, aantal woensdag vrijdag zaterdag Het aantal passanten op de zaterdagmiddag is grofweg twee keer zo groot als dat op de woensdagen vrijdagmiddag. De passantenaantallen op de zaterdagmiddag laten zoals eerder gezien een dalende trend zien, terwijl de aantallen op de woensdag- en vrijdagmiddag een min of meer stabiel ontwikkelingsbeeld vertonen. 1.2 Parkeerbezetting Deze paragraaf geeft een beschrijving van de parkeerbezetting in Heerlen-Centrum. Om de parkeerbezetting in beeld te brengen wordt wekelijks de parkeerbezetting van openbare parkeerplaatsen in Heerlen-Centrum geïnventariseerd. Daarbij gaat het om zowel parkeergarages als de (belangrijke) buitenlocaties. Voor het monitoren van de parkeersituatie in de parkeergarages wordt elke woensdag, vrijdag en zaterdag rond het tijdstip van 15 uur de parkeerbezetting van de parkeergarages Corio Center, De Klomp, Raadhuis en Schouwburg door medewerkers van de garages aan de hand van het registratiesysteem genoteerd. 9

14 Voor het monitoren van de parkeersituatie op de buitenlocaties wordt elke woensdag rond hetzelfde tijdstip op de belangrijkste openbare buitenlocaties de parkeerbezetting door medewerkers van bureau Onderzoek en Statistiek geregistreerd. Er is gekozen voor het tijdstip van 15 uur omdat dan zowel op werkdagen als op zaterdag de meeste auto s in het centrum geparkeerd staan en deze parkeerdruk maatgevend is voor het bepalen van de parkeerbehoefte in dit gebied. Voor elk jaar geldt dat er is gekeken naar de bezetting tot medio november. Eerst wordt in grafiek 2 de parkeerbezetting en de restcapaciteit van de parkeergarages Corio Center, De Klomp, Raadhuis en Schouwburg getoond. Weergegeven is de totale bezetting en restcapaciteit in absolute aantallen op de woensdag, vrijdag en zaterdag om uur in de periode 2000 t/m Voor 2005 zijn geen gegevens van de parkeergarages beschikbaar. Voor 2006 en volgende jaren zullen die wel weer beschikbaar komen. Grafiek 2: Parkeerbezetting en restcapaciteit PARKEERGARAGES Heerlen-Centrum, wo. '00 wo. ' wo. ' wo. '03 wo. ' vr. '01 vr. '02 vr. '03 vr. ' za. ' za. ' za. ' dag en jaar za. '03 za. ' restcapaciteit bezetting aantal parkeerplaatsen In totaal zijn in de parkeergarages Corio Center, De Klomp, Raadhuis en Schouwburg ca parkeerplaatsen beschikbaar. Zoals verwacht kon worden is de parkeerbezetting het hoogst op de zaterdagmiddag (ca. 90%); Op de woensdag- en vrijdagmiddag is de bezetting ongeveer gelijk en ligt rond de 70%. Kijken we naar de ontwikkeling van de garagebezetting in de afgelopen jaren dan zien we dat deze op de woensdag min of meer gelijk gebleven is, terwijl op de vrijdag en de zaterdag sinds 2002 sprake is van een toename van de bezetting. Grafiek 3 op de volgende pagina geeft de parkeerbezetting en restcapaciteit van de belangrijkste buitenlocaties op de woensdagmiddag voor de jaren 2000 t/m 2005 weer. Het gaat dan om de volgende locaties: Bongerd, Putgraaf, Spoorsingel, terrein Hoppenhof bij busstation, terrein 10

15 Stationsstraat, Apollolaan (achter t Loon), terrein Nieuw Eyckholt en de Valkenburgerweg. Het totaal aantal plaatsen op deze onderzochte parkeerterreinen bedraagt ruim de helft van de parkeercapaciteit van álle buitenlocaties in en rond het winkelcentrum van Heerlen. Grafiek 3: Parkeerbezetting en restcapaciteit BUITENLOCATIES Heerlen-Centrum, wo. ' wo. ' wo. ' wo. ' wo. ' dag en jaar wo. ' restcapaciteit bezetting aantal parkeerplaatsen In totaal zijn 500 á 600 parkeerplaatsen beschikbaar op de genoemde locaties. Uit de grafiek blijkt dat de parkeerbezetting op de woensdag vanaf 2002 een licht stijgende lijn laat zien. Recentelijk, tussen 2004 en 2005, is de bezetting gelijk gebleven. De bezettingsgraad ligt in 2005 op 53%. De bezettingsgraad van op de buitenlocaties op de woensdag is lager dan die van de parkeergarages op dezelfde dag (zie grafiek 2). 1.3 Bezoekfrequentie en bezoekmotieven Heerlen-Centrum Om inzicht te verkrijgen in bezoekfrequentie van het stadscentrum van Heerlen is in de burgeronderzoeken van 2001, 2003 en 2005 aan de inwoners van de gemeente Heerlen en de andere Parkstadgemeenten gevraagd hoe vaak men het in het centrum van Heerlen komt. Hierbij kon men kiezen uit de antwoordcategorieën: nooit, minder dan een keer per maand, een of twee keer per maand, een of twee keer per week, drie of vier keer per week, vijf of meer keer per week. Grafiek 4 geeft weer hoeveel procent van de inwoners van Heerlen en de andere Parkstadgemeenten eens per week of vaker het stadscentrum van Heerlen bezoeken. De verticale stippellijn geeft het gemiddelde weer van de totale Parkstadbevolking in

16 Grafiek 4: Bezoekfrequentie stadscentrum Heerlen HEERLEN Kerkrade Landgraaf Brunssum Voerendaal Simpelveld Onderbanken % 10% 20% 30% 40% 50% 60% Gemiddelde Parkstad Limburg 2005: In 2005 geeft 49% van de Heerlenaren aan minimaal eens per week in het stadscentrum te komen. De wekelijkse bezoekfrequentie uit de andere Parkstadgemeenten varieert van 9% uit Onderbanken tot 31% uit Voerendaal. Gemiddeld komt 30% van de totale Parkstadbevolking (inclusief die van Heerlen dus) wekelijks in het centrum van Heerlen. Tussen 2001 en 2005 is het aandeel dat Heerlen-Centrum wekelijks bezoekt in vrijwel alle gemeenten licht afgenomen. Dat beeld sluit aan op de uitkomst van de passantentellingen, waarbij per saldo ook een licht dalende trend werd gemeten, in het bijzonder op de zaterdagmiddag (zie paragraaf 1.1). In tabel 4 wordt de bezoekfrequentie verder verbijzonderd weergegeven. Tabel 4: Bezoekfrequentie Heerlen-Centrum verbijzonderd, in procenten nooit minder dan eens per maand een of twee keer per maand eens per week of vaker HEERLEN 3% 3% 3% 16% 16% 18% 30% 31% 30% 52% 49% 49% Kerkrade 10% 11% 11% 38% 38% 39% 33% 34% 34% 18% 16% 15% Landgraaf 4% 7% 6% 31% 29% 31% 40% 39% 39% 25% 23% 23% Brunssum 10% 13% 11% 40% 37% 40% 35% 35% 35% 14% 12% 14% Voerendaal 3% 3% 3% 19% 23% 22% 42% 42% 44% 36% 32% 31% Simpelveld 3% 4% 6% 29% 29% 32% 47% 39% 42% 22% 25% 20% Onderbanken 17% 19% 16% 46% 41% 49% 26% 24% 25% 12% 13% 9% PARKSTAD GEMIDDELDE 6% 7% 7% 28% 27% 29% 34% 34% 34% 32% 30% 30% 12

17 Om inzicht te verkrijgen in de bezoekmotieven is de inwoners die in het burgeronderzoek aangeven het centrum van Heerlen te bezoeken gevraagd waarvóór ze meestal in het centrum komen. Daarbij kon men kiezen uit de volgende antwoordmogelijkheden: - vanwege mijn werk - ik volg er onderwijs - om te winkelen - vanwege bezoek postkantoor, bank en dergelijke - om uit te gaan - ik woon er. In tabel 5 wordt weergegeven hoeveel procent van de inwoners van Heerlen en de andere gemeenten in de regio om de bovengenoemde redenen Heerlen-Centrum bezoeken. Aangezien men meer dan één antwoordmogelijkheid kon aankruisen bedragen de totalen meer dan 100%. Tabel 5: Bezoekmotieven Heerlen-Centrum, in procenten werk onderwijs winkelen HEERLEN 14% 13% 13% 2% 3% 2% 91% 88% 88% Kerkrade 12% 10% 10% 3% 4% 4% 92% 92% 91% Landgraaf 14% 16% 13% 4% 3% 4% 93% 90% 90% Brunssum 12% 10% 10% 3% 5% 3% 91% 91% 93% Voerendaal 14% 14% 15% 4% 3% 3% 94% 94% 92% Simpelveld 13% 14% 11% 4% 5% 94% 2% 92% 94% Onderbanken 12% 13% 11% 3% 2% 2% 91% 89% 91% PARKSTAD GEMIDDELDE 13% 12% 12% 3% 3% 3% 92% 90% 90% bezoek postkantoor, bank e.d. uitgaan ik woon er HEERLEN 30% 32% 32% 26% 22% 23% 10% 10% 10% Kerkrade 3% 4% 6% 16% 16% 14% 0% 0% 0% Landgraaf 5% 4% 4% 21% 17% 19% 0% 0% 0% Brunssum 4% 4% 5% 17% 16% 15% 0% 0% 0% Voerendaal 9% 11% 12% 17% 15% 15% 0% 0% 0% Simpelveld 4% 3% 5% 17% 14% 14% 0% 0% 0% Onderbanken 2% 4% 3% 16% 14% 11% 0% 0% 0% PARKSTAD GEMIDDELDE 14% 16% 16% 21% 18% 18% 4% 4% 4% Winkelen is zowel voor de Heerlenaren zelf als voor de inwoners van de andere Parkstadgemeenten verreweg het belangrijkste motief om naar het centrum van Heerlen te komen: in 2005 bezoekt 88% van de Heerlenaren en 90% van alle Parkstadinwoners Heerlen-Centrum vooral om deze reden. 13

18 De andere bezoekmotieven volgen op grote afstand: 31% van de Heerlenaren komt meestal in het centrum om het postkantoor of de bank te bezoeken en 22% om uit te gaan. Kijken we naar de ontwikkeling van de bezoekmotieven tussen 2001 en 2005 dan worden over het algemeen geen grote verschuivingen gemeten. 1.4 Algemene waardering stadscentrum Heerlen Om een beeld te krijgen van de algemene waardering voor Heerlen-Centrum is de inwoners van Heerlen en de andere Parkstadgemeenten in het burgeronderzoek gevraagd om het centrum van Heerlen door middel van een rapportcijfer te beoordelen. Grafiek 5 geeft de algemene waardering voor het stadscentrum van Heerlen aan de hand van dit rapportcijfer voor de jaren 2001, 2003 en 2005 weer. Grafiek 5: Rapportcijfer stadscentrum Heerlen HEERLEN 6,2 6,5 6,5 Kerkrade 6,0 6,3 6,3 Landgraaf 5,8 6,0 6,2 Brunssum 5,9 6,1 6,2 Voerendaal 5,6 6,1 6,0 Simpelveld 5,9 6,1 6, Onderbanken 5,6 5,8 5, ,0 5,5 6,0 6,5 7,0 Gemiddelde Parkstad Limburg 2005: In 2005 waarderen de Heerlenaren het eigen stadscentrum met een 6,5; een voldoende dus. De waardering voor het stadscentrum door de andere Parkstedelingen is iets lager en varieert van een 5,9 door de Onderbankenaren tot een 6,3 door de Kerkradenaren en Simpelveldenaren. Gemiddeld waarderen de Parkstedelingen het stadscentrum van Heerlen met een 6,3 (zie verticale stippellijn). Kijken we naar de ontwikkeling in de afgelopen jaren dan zien we dat de waardering van de Heerlenaren voor het eigen stadscentrum na een daling van 6,5 in 2001 naar 6,2 in 2003 weer gestegen is naar een 6,5 in Daarmee is de waardering van 2005 dus weer terug op het niveau van De waardering van de inwoners van de andere Parkstadgemeenten heeft zich volgens een vergelijkbaar patroon ontwikkeld. 14

19 2. WINKELFUNCTIE HEERLEN-CENTRUM In hoofdstuk 1 heeft de algemene centrumfunctie van het stadscentrum van Heerlen centraal gestaan. In dit hoofdstuk wordt ingezoomd op één specifieke centrumfunctie, namelijk de winkelfunctie. Aan de orde komen achtereenvolgens het bezoek aan Heerlen-Centrum als winkelgebied (paragraaf 2.1) en de waardering voor Heerlen-Centrum als winkelgebied (paragraaf 2.2). Met winkelgebied Heerlen- Centrum worden hier de winkelgebieden/winkelcentra van de binnenstad en t Loon samen bedoeld. 2.1 Bezoek Heerlen-Centrum als winkelgebied Op de eerste plaats zijn de winkeloriëntatie en de winkelmotieven van de Parkstedelingen met betrekking tot Heerlen-Centrum als winkelgebied onderzocht. Om inzicht daarin te krijgen is de inwoners van Heerlen en de andere Parkstadgemeenten gevraagd in welk winkelcentrum/winkelgebied men de LAATSTE KEER gewinkeld heeft en waarvoor. Daarbij wordt met winkelen bedoeld zowel het kopen van niet-dagelijkse artikelen (bijv. kleding, schoenen, elektrische apparaten, woonartikelen e.d.) als het doen van dagelijkse boodschappen (bijv. het kopen van brood, melk en andere levensmiddelen). Tabel 6 laat zien hoeveel procent van de inwoners in 2005 aangeeft de laatste keer gewinkeld te hebben in Heerlen-Centrum en waarvoor (alleen kopen niet-dagelijkse artikelen, alleen doen dagelijkse boodschappen of beide gecombineerd). Tabel 6: Winkeloriëntatie en -motief Heerlen-Centrum in 2005, in procenten Laatste bezoek aan Heerlen-Centrum waarvan alleen niet-dagelijkse artikelen waarvan alleen dagelijkse boodschappen waarvan beide HEERLEN 47% 19% 32% 49% Kerkrade 21% 27% 26% 47% Landgraaf 18% 33% 18% 49% Brunssum 16% 33% 20% 48% Voerendaal 32% 33% 16% 51% Simpelveld 35% 29% 15% 56% Onderbanken 12% 42% 12% 45% PARKSTAD GEMIDDELDE 31% 24% 27% 49% In 2005 heeft 47% van de Heerlenaren de laatste keer gewinkeld in het centrum van Heerlen (53% heeft dus de laatste keer in een ander winkelcentrum gewinkeld). Van deze groep heeft ca. een vijfde deel alleen niet-dagelijkse artikelen gekocht (19%), een derde alleen dagelijkse boodschappen gedaan (32%) en de helft heeft beide gecombineerd (49%). De winkeloriëntatie van niet-heerlenaren is natuurlijk veel minder op Heerlen-Centrum gericht: het aandeel mensen dat de laatste keer in Heerlen-Centrum gewinkeld heeft is in de andere gemeenten aanmerkelijk lager en loopt uiteen van 12% in Onderbanken tot 35% in Simpelveld; de inwoners van deze andere gemeenten winkelen natuurlijk veel meer in de eigen gemeente. Verder blijkt uit tabel 6 dat de niet-heerlenaren Heerlen-Centrum relatief iets meer bezoeken voor het kopen van niet-dagelijkse artikelen dan voor het doen van dagelijkse boodschappen. Dat laatste doen 15

20 ze natuurlijk vooral in de eigen gemeente. Toch is de groep die winkelen en boodschappen doen combineert met circa 50% behoorlijk groot. Een tweede aspect van het bezoek aan Heerlen-Centrum als winkelgebied is de bezoekfrequentie: daarvoor is de inwoners van Parkstad Limburg in het burgeronderzoek gevraagd of ze vaker, even vaak of minder vaak in Heerlen-Centrum winkelen dan enkele jaren geleden. Tabel 7 laat zien hoe de aldus gemeten frequentie van het winkelbezoek aan Heerlen-Centrum zich ontwikkeld heeft. In de rechter kolom zijn de percentages vaker en minder vaak gesaldeerd. Tabel 7: Gerapporteerde ontwikkeling bezoekfrequentie winkelgebied Heerlen-Centrum in afgelopen jaren, in % Vaker Even vaak Minder vaak Saldo HEERLEN 16% 63% 19% -3% Kerkrade 15% 59% 24% -9% Landgraaf 16% 67% 16% 0% Brunssum 12% 57% 30% -18% Voerendaal 16% 59% 21% -5% Simpelveld 24% 55% 20% +4% Onderbanken 13% 58% 28% -15% PARKSTAD GEMIDDELDE 16% 61% 20% -4% Per saldo ontwikkelt de bezoekfrequentie van het winkelgebied Heerlen-Centrum zich licht negatief (-3% voor Heerlenaren; -4% voor alle Parkstedelingen); een uitkomst die aansluit op de eerder gesignaleerde licht dalende trends van de bezoekersaantallen (paragraaf 1.1) en van de bezoekfrequentie van Heerlen-Centrum in het algemeen (paragraaf 1.3). 2.2 Waardering Heerlen-Centrum als winkelgebied Hoe wordt Heerlen-Centrum als winkelgebied gewaardeerd? Om deze vraag te kunnen beantwoorden is de inwoners van Heerlen en van de andere Parkstadgemeenten in het burgeronderzoek een lijst met winkelwaarderingsaspecten voorgelegd, met het verzoek om aan te geven of men hierover tevreden of ontevreden is. Het gaat om de volgende aspecten: - bereikbaarheid per auto - bereikbaarheid per openbaar vervoer - parkeermogelijkheden - parkeertarieven - stallingsmogelijkheden voor fietsen - variatie in winkelaanbod - openingstijden van de winkels - schoonhouden van het centrum/winkelgebied - sfeer in het centrum/winkelgebied. De antwoordpercentages zijn omgerekend naar één waarderingsscore voor Heerlen-Centrum als winkelgebied, die loopt van 0 (= zeer ontevreden) t/m 10 (= zeer tevreden). Grafiek 6 op de volgende pagina geeft de waardering voor Heerlen-Centrum als winkelgebied aan de hand van deze score voor 2005 weer. 16

21 Grafiek 6: Waardering Heerlen-Centrum als winkelgebied in 2005 HEERLEN 6,6 Kerkrade 7 Landgraaf 6,9 Brunssum 6,4 Voerendaal 6,6 Simpelveld 6,3 Onderbanken 6,8 4,5 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 Gemiddelde Parkstad Limburg: Uitgedrukt in schaalscores (0 = zeer ontevreden, 10 = zeer tevreden) In 2005 waarderen de Heerlenaren hun eigen stadscentrum als winkelgebied met een 6,6, een voldoende dus. De waardering van de inwoners van de andere Parkstadgemeenten voor Heerlen- Centrum als winkelgebied varieert van een 6,3 in Simpelveld tot een 7,0 in Kerkrade. De gemiddelde score van alle Parkstedelingen samen is met een 6,6 gelijk aan die van de Heerlenaren zelf. Om een beeld te krijgen van de ontwikkeling van de waardering is de mensen in het burgeronderzoek 2005 gevraagd of ze vinden dat het stadscentrum van Heerlen als winkelgebied in de afgelopen jaren vooruit is gegaan, gelijk is gebleven of achteruit is gegaan. Tabel 8 laat zien hoe daarop gereageerd is; in de rechter kolom zijn de percentages vooruit gegaan en achteruit gegaan gesaldeerd. Tabel 8: Ontwikkeling waardering Heerlen-Centrum als winkelgebied in afgelopen jaren, in % Vooruit gegaan Gelijk gebleven Achteruit gegaan Saldo HEERLEN 50% 31% 15% +35% Kerkrade 38% 35% 23% +15% Landgraaf 38% 44% 15% +23% Brunssum 33% 35% 27% +6% Voerendaal 54% 27% 16% +38% Simpelveld 38% 36% 23% +15% Onderbanken 53% 34% 13% +40% PARKSTAD GEMIDDELDE 46% 33% 17% +29% 17

22 In 2005 ervaren terugkijkend meer Heerlenaren een positieve ontwikkeling dan een negatieve: het aandeel inwoners van Heerlen dat vindt dat Heerlen-Centrum als winkelgebied er in de afgelopen jaren op vooruit is gegaan bedraagt 50%, terwijl het aandeel dat achteruitgang signaleert 15% bedraagt. Per saldo ervaren dus meer Heerlenaren vooruitgang dan achteruitgang (+35%). Ook de inwoners van de andere Parkstadgemeenten ervaren per saldo vooruitgang. Na deze algemene waarderingscijfers is het natuurlijk ook interessant om te bekijken hoe de afzonderlijke waarderingsaspecten van Heerlen-Centrum als winkelgebied door de inwoners van Heerlen en Parkstad Limburg gewaardeerd worden. Tabel 9 laat dit zien aan de hand van schaalscores die lopen van 0 (= zeer ontevreden) tot en met 10 (= zeer tevreden). Tabel 9: Waardering Heerlen-Centrum als winkelgebied verbijzonderd, in schaalscores* Auto bereikbaarheid OV-bereikbaarheid Parkeermogelijkheden HEERLEN 7,1 7,5 7,9 7,9 7,9 8,2 4,4 5,1 6,3 Kerkrade 8,1 8,7 8,9 8,3 7,5 8,1 5,7 5,9 6,8 Landgraaf 7,7 7,8 8,8 6,7 7,4 7,3 4,5 5,6 6,6 Brunssum 8,1 8,1 7,9 7,8 6,6 7,8 5,7 6,6 6,5 Voerendaal 8,3 8,0 8,9 6,9 6,2 7,2 5,9 6,0 7,3 Simpelveld 8,5 8,8 8,9 7,2 6,4 7,7 5,8 6,3 7,1 Onderbanken 8,0 7,8 9,3 5,6 6,0 6,5 4,3 6,0 6,9 PARKSTAD GEMIDDELDE 7,4 7,8 8,3 7,6 7,4 8,0 4,7 5,5 6,6 Parkeertarieven Fietsenstalgelegenheid Variatie winkels HEERLEN 1,7 1,6 1,8 4,2 5,5 4,8 7,8 7,4 7,7 Kerkrade 1,8 1,8 2,3 4,3 5,9 5,8 8,3 8,0 7,5 Landgraaf 1,5 1,8 2,6 4,4 6,3 5,4 8,1 7,9 8,0 Brunssum 1,9 2,8 2,4 4,6 4,0 4,5 8,1 7,3 7,7 Voerendaal 2,4 1,8 2,0 3,8 6,6 4,0 7,9 7,7 8,0 Simpelveld 2,0 1,7 1,6 5,2 5,6 3,9 8,2 7,8 7,9 Onderbanken 2,3 1,1 1,6 5,5 5,0 5,8 8,3 7,6 8,7 PARKSTAD GEMIDDELDE 1,8 1,7 2,0 4,2 5,6 4,9 7,9 7,6 7,8 Openingstijden Schoonhouden Sfeer HEERLEN 8,9 9,1 9,1 7,2 7,0 7,9 6,0 5,8 6,5 Kerkrade 9,2 9,2 9,2 7,5 7,5 7,6 6,9 6,8 7,1 Landgraaf 8,9 9,1 9,1 6,3 6,8 7,5 5,7 6,5 6,5 Brunssum 9,4 9,1 9,0 6,6 7,2 7,3 5,9 5,7 5,8 Voerendaal 9,3 9,0 9,1 7,4 6,5 7,3 6,1 5,5 6,0 Simpelveld 9,1 9,0 9,5 6,7 7,6 8,0 5,9 5,8 6,4 Onderbanken 9,1 8,8 9,2 6,0 6,3 8,0 6,0 5,6 7,1 PARKSTAD GEMIDDELDE 9,0 9,1 9,1 7,1 7,0 7,7 6,0 5,9 6,5 * 0 = zeer ontevreden; 10 = zeer tevreden 18

23 In 2005 worden de aspecten variatie in het winkelaanbod (7,7), autobereikbaarheid (7,9), schoonhouden (7,9), OV-bereikbaarheid (8,2) en vooral de openingstijden van winkels (9,1) door de Heerlenaren het hoogst gewaardeerd. De waardering voor de aspecten parkeermogelijkheden (6,3) en sfeer (6,5) is minder maar wel nog voldoende. Duidelijk het minst te spreken zijn de Heerlenaren in 2005 over stallingsmogelijkheden voor fietsen (4,8) en vooral de parkeertarieven (1,8). De waarderingsscores van alle Parkstedelingen wijken over het algemeen niet zoveel van die van de Heerlenaren af. Positief is dat de Heerlenaren en ook de andere Parkstedelingen in de afgelopen jaren over vrijwel alle waarderingsaspecten gunstiger zijn gaan oordelen; een uitkomst die aansluit op het ontwikkelingsbeeld van tabel 8. De waardering voor de parkeermogelijkheden is relatief het sterkst gestegen, namelijk van een 4,4 in 2001 via een 5,1 in 2003 naar een 6,3 in Negatieve uitzondering is de waardering voor de fietsenstalgelegenheid in het centrum: de toch al niet hoge tevredenheid hierover is recentelijk gedaald van een 5,5 in 2003 naar een 4,8 in

24 3. BEDRIJVIGHEID EN WERKGELEGENHEID HEERLEN-CENTRUM In dit hoofdstuk staan de bedrijvigheid, de werkgelegenheid en de leegstand van bedrijfsonroerend goed in Heerlen-Centrum centraal. De bedrijvigheid wordt beschreven in paragraaf 3.1, de werkgelegenheid in paragraaf 3.2 en de leegstand in paragraaf Bedrijvigheid Hoeveel bedrijfsvestigingen telt Heerlen-Centrum in 2005 en hoe heeft dit aantal zich in de afgelopen jaren ontwikkeld? Tabel 10 laat dit zien. Weergegeven zijn voor de jaren 2002 t/m 2005 de aantallen bedrijfsvestigingen naar bedrijfssectie en in totaal. Ook de procentuele ontwikkeling tussen 2004 en 2005 is weergegeven. Onder een bedrijfsvestiging wordt verstaan een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandige beroepsuitoefenaar; d.w.z. elke bedrijfsruimte of complex daarvan waarin of waaruit een economische activiteit, andere (niet-economische) activiteit of zelfstandig (vrij) beroep ter verkrijging van inkomsten wordt uitgeoefend. De gegevens zijn afkomstig uit het door Etil b.v. beheerde Vestigingen Register Limburg (VRL) en geactualiseerd tot en met december De gegevens over 2006 komen begin 2007 beschikbaar. Tabel 10: Bedrijvigheid in Heerlen-Centrum CENTRUM HEERLEN Aantal bedrijfsvestigingen Ontwikkeling Bedrijfssectie Industrie % Bouwnijverheid % Handel % Horeca % Vervoer, opslag en communicatie % Financiële instellingen % Zakelijke dienstverlening % Openbaar bestuur, overheid % Onderwijs % Gezondheids-, welzijnszorg % Overige dienstverlening % Totaal % In 2005 telt Heerlen-Centrum in totaal 599 bedrijfsvestigingen, waarvan de sectie Handel (m.n. detailhandel) met 301 vestigingen ruim de helft uitmaakt. Andere relatief grote secties zijn Horeca (94) en Zakelijke dienstverlening (74). Kijken we naar de ontwikkeling van de totale bedrijvigheid dan zien we sinds 2002 een tamelijk stabiel beeld; in alle jaren ligt het totaal aantal bedrijfsvestigingen rond 600. Tussen 2004 en 2005 is het totaal aantal vestigingen met 1% licht afgenomen. De verschuivingen naar sectie zijn procentueel soms groot, maar hierbij dient men te beseffen dat het in veel gevallen om relatief kleine aantallen gaat. In absolute zin is de afname het grootst in de sectie Handel (-6 vestigingen) en de toename het grootst in de sectie Overige dienstverlening (+6 vestigingen). 20

25 3.2 Werkgelegenheid Om de werkgelegenheid in Heerlen-Centrum in beeld te brengen laat tabel 11 zien hoeveel mensen bij de in de vorige paragraaf weergegeven bedrijfsvestigingen werken. Weergegeven zijn voor de jaren 2002 t/m 2005 de aantallen werkzame personen naar bedrijfssectie en in totaal. Ook de procentuele ontwikkeling tussen 2004 en 2005 wordt getoond. Als werkzame personen zijn hier geteld de personen die meer dan 12 uur per week in of vanuit een bedrijfsvestiging werkzaam zijn. Meegeteld zijn: meewerkende eigenaren en gezinsleden, zelfstandige beroepsbeoefenaren, werknemers in loondienst, personen op bedrijfsscholen en thuiswerkers, op- en afroepkrachten voor zover feitelijk werkzaam op de vestiging en uitzendkrachten. Ook deze gegevens zijn afkomstig uit het Vestigingen Register Limburg (VRL) en zijn geactualiseerd tot en met december De gegevens over 2006 komen begin 2007 beschikbaar. Tabel 11: Werkgelegenheid in Heerlen-Centrum CENTRUM HEERLEN Aantal werkzame personen (12 uur of meer/week; incl. uitz.) Ontwikkeling Bedrijfssectie Industrie % Bouwnijverheid % Handel % Horeca % Vervoer, opslag en communicatie % Financiële instellingen % Zakelijke dienstverlening % Openbaar bestuur, overheid % Onderwijs % Gezondheids-, welzijnszorg % Overige dienstverlening % Totaal % In 2005 telt Heerlen-Centrum in totaal 7440 werkzame personen, waarvan de sectie Zakelijke dienstverlening (2185) de grootste is. Op de tweede en derde plaats komen de secties Handel (overwegend detailhandel) en Openbaar bestuur/overheid (m.n. Gemeente Heerlen) met respectievelijk 1598 en 1158 werkzame personen. Bij het aantal werkzame personen in de Zakelijke dienstverlening moet overigens opgemerkt worden dat de bij Maecon geregistreerde werkzame personen (inclusief uitzendkrachten) bij de werkgelegenheid in het centrum worden geteld. Kijken we naar de ontwikkeling van de werkgelegenheid in totaliteit dan zien we dat de werkgelegenheid met name sinds 2003 duidelijk is afgenomen. Deze daling wordt vooral veroorzaakt door de daling van de werkgelegenheid in de secties Openbaar bestuur en vooral Zakelijke dienstverlening. De forse daling in laatstgenoemde sectie tussen 2003 en 2004 is overigens vooral toe te schrijven aan het vertrek van een groot callcenter en enkele grotere schoonmaakbedrijven uit het centrum. Recentelijk, tussen 2004 en 2005, is de werkgelegenheid in Heerlen-Centrum in totaliteit met 5% afgenomen. Het sterkst is de daling in de sectie Openbaar bestuur (voor het grootste deel een gevolg van het vertrek naar elders van het Kantoor Buitenland van de Belastingdienst). Ook in bijna alle andere secties is sprake van een daling van het aantal werkzame personen. Uitzondering is de sectie Gezondheidszorg, waar de werkgelegenheid tussen 2004 en 2005 duidelijk toegenomen is. 21

26 3.3 Leegstand bedrijfsonroerend goed Een veel gebruikte indicator voor de sociaal-economische positie van centrumgebieden is de leegstand van bedrijfsonroerend goed. Met ingang van het tweede kwartaal van 2006 is bureau Onderzoek en Statistiek daarom gestart met het inventariseren van deze leegstand in Heerlen- Centrum. De inventarisatie vindt plaats door middel van een fysieke gevelopname door medewerkers van bureau O&S in het centrumgebied, voorafgegaan en gevolgd door een aanvullende inventarisatie van beschikbare vastgoedbestanden (o.a. bestanden vastgoedmakelaars op internet.). Het is de bedoeling de inventarisatie voortaan per kwartaal uit te gaan voeren zodat steeds actuele gegevens over de leegstand in Heerlen-Centrum beschikbaar zijn en recente ontwikkelingen goed gevolgd kunnen worden. Tabel 12 toont de in juli en augustus 2006 geïnventariseerde leegstand van bedrijfspanden in Heerlen-Centrum. Een pand is als leegstaand opgenomen als het niet in gebruik is als winkel-, kantoor- of horecavestiging en tevens blijkens de fysieke gevelopname daadwerkelijk leeg staat. De gegevens zijn uitgesplitst naar soort bedrijfspand (winkel, kantoor, horeca) en naar geografisch gebied (Centrum en t Loon). Daarnaast zijn ook de totalen weergegeven. De totale leegstand is tevens in een percentage van het totaal aantal bedrijfspanden in het betreffende gebied weergegeven. Tenslotte is ook de gemiddelde bedrijfsoppervlakte van de leegstaande panden weergegeven. Hierbij moet uitdrukkelijk opgemerkt worden dat de bedrijfsoppervlakte niet van alle leegstaande panden beschikbaar is (zie ook tweede noot onder tabel 12). Tabel 12: Leegstand in Heerlen-Centrum, per juli/augustus 2006 Centrum * t Loon* Totaal Heerlen-Centrum Leegstand (in aantallen en in percentage totaal aantal bedrijfsvestigingen) waarvan: 61 (10%) 4 (6%) 65 (10%) - winkels kantoren horeca onbekend Gemiddelde bedrijfsoppervlakte leegstand (in m 2 )** waarvan: 850m2 198m2 783m2 - winkels 434m m m 2 - kantoren 2310 m m m 2 - horeca 279 m m 2 * Het betreft de officiële CBS-buurten Centrum (begrensd door de Stationstraat, Geerstraat, Coriovallumstraat, Dr. Poelsstraat, Putgraaf, Groene Boord, Klompstraat) en t Loon (begrensd door Valkenburgerwerg, Geerstraat, Looierstraat, Stadsautoweg). ** Gemiddelde bedrijfsoppervlakte leegstand is berekend op basis van aantal leegstaande bedrijfsvestigingen waarvan oppervlakte bekend is, te weten 41 in het Centrum en 4 in t Loon. 22