TV Elektronica PV/TV Stage Elektriciteit/Elektronica

Transcriptie

1 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vak: TV Elektronica PV/TV Stage Elektriciteit/Elektronica Specifiek gedeelte 7/5 lt/w 0/2 lt/w Studierichting: Studiegebied: Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar: Elektriciteit-elektronica Mechanica Elektriciteit TSO derde graad eerste en tweede leerjaar Leerplannummer: 2013/016 (vervangt 2009/029) Nummer inspectie: 2013/867/1//V17 (vervangt 2009 / 15 // 1 / N / SG / 2H / III / / V/13) Pedagogische begeleidingsdienst GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Emile Jacqmainlaan Brussel

2 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 1 INHOUD Visie... 2 Beginsituatie... 3 Algemene doelstellingen... 4 Leerplandoelstellingen / leerinhouden... 5 DEEL 1 TV ELEKTRONICA... 5 Algemeen : labodoelstellingen... 5 Subvak 1 Basiselektronica + Labo... 6 Subvak 2 Beeld en Geluid + Labo...12 Subvak 3 Digitale Technieken + Labo...16 Subvak 4 PC Technieken + Labo...19 Subvak 5 Regeltechniek + Labo...21 DEEL 2 PV/TV STAGE ELEKTRONICA / ELEKTRICITEIT...23 Pedagogisch-didactische wenken Algemene pedagogisch-didactische wenken...27 Minimale materiële vereisten Evaluatie Bibliografie... 39

3 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 2 VISIE Elektriciteit-elektronica is een doorstromingsrichting. In deze studierichting ligt de nadruk op de vormende waarde van de aangeboden leerplandoelstellingen en leerinhouden van zowel de algemene als de theoretisch-technische vakken. De studierichting streeft er vooral naar de leerlingen in staat te stellen om succesvol studies hoger onderwijs van het niveau professionele dan wel academische bachelor binnen het domein elektriciteitelektronica aan te vatten. Het gestructureerd inzichtelijk en creatief denken en handelen, in het kader van het technologisch proces staat centraal in deze vorming. Er is voldoende aandacht voor concrete studies van realisaties, met zin voor kwaliteit en preventie. De doelstellingen hebben een grote transfer- en abstraherende waarde. Zij zijn gericht op het verwerven van leercompetenties met een bijzondere aandacht voor vaardigheden en vakgebonden attitudes. Door het behalen van het diploma secundair onderwijs in de studierichting Elektriciteit-elektronica verwerven leerlingen voldoende inzichten, vaardigheden en attitudes om met succes studies van het niveau van professionele bachelor binnen het domein van de elektriciteit-elektronica aan te vatten; om een elektrisch-elektronische realisatie op een gestructureerde wijze te analyseren. Het technisch vak Elektronica wordt ingedeeld in volgende deelvakken Beeld en geluid + labo beeld en geluid Digitale technieken + labo digitale technieken Basiselektronica + labo basiselektronica PC-technieken + labo pc-technieken Regeltechniek + labo regeltechniek Op welke wijze de lestijden over de verschillende vakken worden verdeeld, behoort tot de vrijheid van de onderwijsinstelling en wordt best bepaald in de vakgroep. Over de verschillende deelvakken heen, leert de leerling: een laboverslag maken; technische instructies lezen en interpreteren; meetopdrachten uitvoeren op elektronische schakelingen; een elektronische module programmeren met een eigen ontwerp; problemen analyseren; oplossingen voor te stellen; zelfstandig een tekening en een schema analyseren (tekenen, lezen, begrijpen en beoordelen als vorm van een technische communicatie); omgaan met geïntegreerd computergebruik; elektronische bouwstenen op hun conformiteit controleren; omgaan met de principes van de kwaliteitszorg, veiligheidsvoorschriften, gezondheidsregels en milieuvoorschriften. Deze leerinhouden worden voldoende wiskundig en wetenschappelijk onderbouwd om het doorstromingskarakter van deze studierichting mogelijk te maken.

4 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 3 BEGINSITUATIE De leerinhouden sluiten aan bij deze die behandeld werden in de tweede graad TSO Elektriciteitelektronica. Basisbegrippen van elektronische componenten (bijvoorbeeld de diode) en digitale technieken zijn reeds gekend. De studierichting Elektriciteit-elektronica derde graad TSO bouwt vooral verder op inzichten, vaardigheden en attitudes verworven in de tweede graad Elektriciteit-elektronica TSO. De overgrote meerderheid van de leerlingen die in deze studierichting instromen hebben logischerwijs de tweede graad Elektriciteit/elektronica gevold. Leerlingen toegelaten tot het eerste leerjaar van de derde graad TSO Elektriciteit-elektronica kunnen echter uit verschillende studierichtingen komen. Hierdoor kan er wat voorkennis betreft een groot verschil zijn tussen de leerlingen. Door middel van goed gekozen oefeningen, zal de leraar bij het begin van het schooljaar meteen het niveau van de leerlingen nagaan. Mocht blijken dat er voor sommige leerlingen een individuele bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door zelfstudie of door inhaallessen buiten de normale lessenrooster. De leraar zal echter steeds zorgen voor een gestructureerde bijwerking en voor een degelijke begeleiding van de leerling. Coördinatie met de collega s zal hierbij zeker noodzakelijk zijn.

5 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid met een U. Deze zijn niet verplicht, maar bedoeld voor de meer gevorderde klassen en/of leerlingen. Labodoelstellingen zijn vetjes gedrukt. Deze worden gerealiseerd tijdens het realiseren van de overige leerplandoelstellingen. De leerlingen maken van elke labo-opdracht een individueel laboverslag. Over de verschillende vakken heen wordt ernaar gestreefd de leerling de noodzakelijke basiskennis en vaardigheden bij te brengen om uiteindelijk te voldoen aan het profiel van de studierichtingoptie. Het algemeen doel van de studierichting is: Door het behalen van het diploma secundair onderwijs in de studierichting Elektriciteit-elektronica verwerven leerlingen voldoende inzichten, vaardigheden en attitudes om met succes studies van het niveau van professionele bachelor binnen het domein van de Elektriciteit, Elektronica en ICT aan te vatten; om de studie van een elektrische en elektronische realisatie op een gestructureerde wijze te analyseren. Bij alle leerinhouden waar mogelijk zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB en AREI. Het is enorm belangrijk om attitudes bewust en expliciet op diverse momenten na te streven. Attitudes die bijzondere aandacht verdienen zijn: Verantwoordelijkheidszin : Het belang van het eigen handelen onderkennen en plichtsbewust handelen. Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid voor zichzelf en de anderen verhoogt. Zin voor samenwerking : Met tegenstrijdige belangen tussen medeleerlingen kunnen omgaan. Bereid zijn om samen te werken en projectmatig te leren om tot een optimaal resultaat te komen; samenhorigheid en collegialiteit hoog in het vaandel dragen. Kwaliteitsbewust zijn : In staat zijn om in te schatten aan welke vereisten de studieresultaten moeten voldoen. Actief en pro- actief gericht zijn op kwaliteit door oog te hebben voor orde en netheid. Leergierigheid : ingesteldheid om nieuwe dingen te ontdekken en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Welzijnsbewust zijn : actief en pro- actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne. Actief en pro- actief gericht zijn op kwaliteit door oog te hebben voor orde en netheid. Milieubewust zijn : zich bewust zijn van de impact van eigen handelingen op het milieu. Zin voor zelfevaluatie : ingesteldheid om via reflectie over het eigen handelen de professionaliteit te verhogen. Flexibiliteit : bereid zijn om zich aan te passen aan wisselende omstandigheden Al deze attitudes terzelfder tijd nastreven is uiteraard onmogelijk. Het is daarom aangewezen tijdens afgesproken periodes telkens één of enkele attitudes expliciet te benadrukken.

6 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 5 LEERPLANDOELSTELLINGEN / DEEL 1- TV ELEKTRONICA ALGEMEEN : LABODOELSTELLINGEN 1 de gemaakte afspraken toepassen om doeltreffend en veilig te werken. Intern laboreglement algemene aandachtspunten Een eigen planning maken Geschikte werkmethode en werkvolgorde bepalen Inrichting eigen werkruimte Zorg voor meetapparatuur Welzijn (veiligheid, gezondheid, hygiëne) en milieu

7 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 6 SUBVAK 1 BASISELEKTRONICA + LABO 1. Inleiding 2 de fysische samenstelling van N- en van P- halfgeleidermateriaal kaderen in de algemene theorie van de bouw van de stof. 3 de eigenschappen van halfgeleidermateriaal uitleggen. Bouw van de stof Geleiders, isolatoren Halfgeleiders Halfgeleiders van het P- en van het N-type 2. Componenten 4 de component herkennen in een schema. 5 de basiseigenschappen verklaren en de toepassing toelichten. 6 de karakteristieke gegevens opzoeken (CD-ROM, internet ). 7 de werking van eenvoudige schakelingen met dioden uitleggen. 8 een geschikte diode kiezen in functie van de toepassing. 9 de noodzakelijke voorschakelweerstand voor een LED berekenen. 10 inzicht hebben in de transistorschakeling. 11 de begrippen eigen aan de schakeling verklaren. Weerstand Condensator Spoel Diode (junctiediode, zenerdiode, capaciteitsdiode) Transistor (junctietransistor, JFET, MOSFET) Geïntegreerde schakeling Transistor als schakelaar Begrippen: saturatie, cut off, schakelsnelheid.

8 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 7 12 halfgeleiderschakelingen in hun specifiek toepassingsgebied duiden 13 de koeling van halfgeleiders verklaren. Bipolaire transistor MOSFET, IGBT SCR, GTO, triac Solid state relais Galvanische scheiding 14 controleren of een component al dan niet defect is. 15 de karakteristiek van een weerstand en diode opnemen. 16 de werking van de transistor proefondervindelijk vaststellen. 17 de juiste transformator kiezen in functie van de gewenste spanning en stroom. 18 de verschillende gelijkrichterschakelingen schetsen. 19 de werking verklaren van een gelijkrichterschakelingen. 20 de voor- en nadelen duiden tussen gelijkrichting met 4 diodes versus een bruggelijkrichter. 3. gelijkspanningsvoeding Transformator Gelijkrichting Eénfasig Driefasig

9 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 8 21 de spanningsvorm verklaren en schetsen die bekomen wordt na gelijkrichting. 22 de stroomsterkte door en de spanning over de dioden bepalen en berekenen. 23 uitleggen aan welke criteria vervangcomponenten moeten voldoen. Afvlakking: 24 een éénfasige gelijkrichter (enkelweg en dubbelweg) bouwen en de werking van de schakelingen controleren. 25 de gebruikelijke afvlakschakelingen schetsen. 26 verklaren welke invloed het wijzigen van de capaciteitswaarde op de rimpel en op de vorm van de diodestroom heeft. 27 verklaren welke invloed het wijzigen van de belastingweerstand op de rimpel heeft. 28 verklaren welke invloed de gelijkrichterschakeling op de rimpel heeft. 29 uitleggen aan welke criteria vervangcomponenten moeten voldoen. 30 de gelijkrichterschakeling uitbreiden met een afvlakking. 31 vervangingscomponenten kiezen. Stabilisatie met zenerdiode met zenerdiode en serietransistor; met een IC; via stroombegrenzing.

10 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 9 32 proefondervindelijk de invloed van het wijzigen van de capaciteitswaarde op de rimpel en op de vorm van de diodestroom aantonen. 33 proefondervindelijk de invloed van het wijzigen van de belastingweerstand op de rimpel aantonen. 34 proefondervindelijk de invloed van de gelijkrichterschakeling op de rimpel aantonen. 35 opnoemen wat de belangrijkste criteria zijn voor een gestabiliseerde voeding. 36 de principiële werking van een stabilisatieschakeling (parallel en se-rieel) verklaren. 37 verklaren hoe een switched mode power supp werkt. Bleeder 38 de werking van een stabilisatieschakeling (parallel en serieel) proefondervindelijk onderzoeken. 39 gestructureerd fouten opzoeken en herstellen in bestaande schakelingen. 40 de werking van een switched mode power supply proefonder-vindelijk onderzoeken. 41 de waarde van de bleeder berekenen.

11 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de werking van symmetrische en van asymmetrische schakeling verklaren. 43 de werking van de schakelingen proefondervindelijk vaststellen door metingen op proefopstellingen. 4. Spanningsvermenigvuldiging 44 de principiële werking van enkele schakelingen uitleggen. 5. Spanningsbegrenzing 45 de werking van die schakelingen proefondervindelijk vaststellen door metingen op proefopstellingen. 46 de basiseigenschap(pen) toelichten. 47 de werking van gestuurde gelijkrichterschakelingen (vermogengedeelte) verklaren. 48 de vermogenschakeling schetsen voor het sturen van een wisselspanning (fase- en periodesturing). 49 het verschil uitleggen tussen fase- en periodesturing. 50 de voordelen en de nadelen verklaren van een fase- en periodesturing. 6. Vermogensturingen Diac Triac Thyristor GTO IGTB 51 metingen uitvoeren op schakelingen (bijvoorbeeld schakelingen geschikt voor snelheidsregeling van kleine motoren) en de signalen op de oscilloscoop laten zien. beveiligen van vermogencomonenten overstroom overspanning

12 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica uitleggen hoe vermogencomponenten worden beveiligd tegen over-stroom en overspanning 53 het principe van warmteafvoer uitleggen. 54 berekenen welke koelplaat er noodzakelijk is. warmteafvoer Specifieke pedagogisch-didactisch wenken Door gepaste vragen controleren of de noodzakelijke voorkennis aanwezig is. Eventueel aanvullen. Leg de nadruk op die eigenschappen die verder zullen gebruikt worden. Laat de verschillende gelijkrichter- en afvlakschakelingen bouwen op een proefbord of werk beter nog met vooraf gebouwde proefschakelingen. Voor het deel stabilisatie wordt geadviseerd om steeds vooraf gebouwde proefschakelingen te gebruiken. Vooral aandacht besteden aan afvlakking en stabilisatie. Voorzie ook enkele opdrachten in verband met foutenanalyse bij het onderdeel stabilisatie. Componenten benaderen uit het oogpunt van de gebruiker. Laat de smeltkarakteristieken van de ultrasnelle smeltveiligheden vergelijken met de smeltkarakteristiek van enkele vermogenhalfgeleiders. Gebruik recente catalogi.

13 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 12 SUBVAK 2 BEELD EN GELUID + LABO 55 verklaren wat geluid is en hoe geluid zich voortplant. 56 uitleggen wat de begrippen gehoordrempel (invloed van de frequentie). 57 de hoorbare frequenties situeren in het frequentiespectrum. 58 verklaren waarom het gebruik van de decibel wenselijk is. 59 berekeningen maken met de decibel. 60 signalen visualiseren en toelichten 61 signalen visualiseren en verklaren. 1. Akoestiek Basisbegrippen Geluidsomvormers Fourieranalyse 62 het werkingsprincipe uitleggen. 63 de gegevens uit een catalogus gebruiken. 64 de mogelijkheden en de beperkingen van de verschillende soorten luidsprekers en microfoons verklaren 65 de ideale plaats van de luidsprekerboxen bepalen 66 de nieuwste ontwikkelingen toelichten (home cinema ) 2. Luidsprekers en microfoons Stereo Dolby-surround

14 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de opbouw van de verschillende soorten filters duiden. 68 de filters toetsen aan de vooropgestelde kenmerken. 69 een gepaste filter dimensioneren en ontwerpen. 70 de bandbreedte van een filterschakeling berekenen. 71 de snijfrequentie berekenen. 3. filters Passief Actief Digitale filter 72 de werking en de karakteristieke waarden proefondervindelijk vaststellen. 73 de nodige schema s tekenen. 74 de karakteristieke eigenschappen van een versterker (als vierpool) verklaren. 75 de karakteristieke eigenschappen van een versterker als vierpool experimenteel vaststellen. 4. Audioversterkers Ingangs- en uitgangsimpedantie Versterking Bandbreedte 76 een toepassing met een eindversterkermodule dimensioneren en ontwerpen. 77 verklaren hoe de omzetting gebeurt. 78 het belang van de samplefrequentie en de resolutie verklaren. 79 een samplefrequentie bepalen. 5. dataomvorming AD en DA bij gelijkspanning AD en DA bij wisselspannig toepassingen : dvd, cd.

15 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica licht situeren in het elektromagnetische spectrum. 6. Beeldweergave Basiskennis beeld 81 de betekenis verklaren van begrippen Begrippen zoals : kleurmenging; helderheid (luminantie); verzadiging; complementaire kleur 82 met monochromatische lichtbronnen kleuren samenstellen. 83 de werking van een monitor duiden aan de hand van de opbouw van televisiebeelden. 84 het aantal beelden, lijnen en rasters volgens de Europese normen opnoemen. 85 de werking van een scherm analyseren aan de hand van een kopie van het origineel schema (eventueel met schema beschrijving van de fabrikant). 86 het onderscheid toelichten tussen SDTV, HD (720p, 1080i en 1080p) toelichten. 87 de structuur van de verschillende kleursystemen duiden en de werking van de betreffende kleurdecoders uitleggen aan de hand van het blokschema. 7. Beeldvorming Beeldvorming Soorten schermen (CRT, Plasma, LCD, LED, ) Kleursystemen

16 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de verschillende gangbare modulatietechnieken duiden binnen hun toepassingsgebied. 89 de bandbreedte bij modulatie berekenen 8. modulatietechnieken Amplitudemodulatie Frequentiemodulatie 90 het gemoduleerde signaal visualiseren. Specifieke pedagogisch-didactische wenken 91 de gebruikte terminologie verklaren. 92 ontvangst en weergave toelichten en de principiële werking van de decoders bespreken. 93 het blokschema van een satellietontvanger schetsen. 9. digitale ontvangst Digitale TV Digitale radio (U) Verwijs naar praktische toepassingen (luidsprekerboxen, mengpanelen ). Belangrijk is dat de leerlingen de terminologie in verband met filters kunnen gebruiken. Behandel verschillende signalen met de Fourieranalyse. Verwijs naar het gebruik van decibelmeters. Leg de link met de RGB pixels. Benader met het oog op de bruikbaarheid bij beeldschermen. Werk vooral rond de omvorming van analoge naar digitale beeld- of geluidssignalen en omgekeerd. Verwijs naar AM en FM.

17 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 16 SUBVAK 3 DIGITALE TECHNIEKEN + LABO 94 de opbouw en de werking van een programmeerbare bouwsteen duiden. 1. programmeerbare bouwsteen (PLD) PLD Principe De opbouw van de bouwsteen Compabiliteit 95 een probleemstelling oplossen met PST of flowchart. 96 combinatorische schakelingen realiseren met behulp van programmeerbare logische bouwstenen. (grafische manier) Programmeertechnieken Schakelingen Comparator Encoder- en decoderschakelingen Multiplexer en demultiplexer Half en full adder (U)de opbouw van de bouwsteen 97 een PLD programmeren. 98 een toepassing aansturen met een PLD.

18 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de werking van de verschillende schakelingen uitleggen. 100 de gegevens van de verschillende componenten opzoeken (CD-ROM, Internet ). 101 de schakelingen gebruiken in diverse toepassingen. 102 schakelingen ontwerpen, tekenen en uitvoeren en de werking controleren. 2. sequentiele schakelingen Schuifregisters Serie en parallel Ringregisters Ringtellers Tellers en delers Asynchrone en synchrone Binaire en BCD tellers 103 verschillende geheugensystemen toelichten. 104 de verschillen tussen de verschillende soorten uitleggen. 105 de gegevens van de verschillende componenten opzoeken (CD-ROM, het internet ). 106 de gegevens (CD-ROM, internet ) gebruiken. 107 de verschillende soorten in een schakeling gebruiken. 108 metingen op eenvoudige opstellingen uitvoeren. 3. halfgeleidergeheugen RAM ROM: samenstelling statisch / dynamisch operatiecycli programmeerbare geheugens PROM EPROM PAL FPLA EPROM-programmer 109 het blokschema van een microcontroller kunnen toelichten. 110 de functie van de verschillende onderdelen duiden 4. Microcontrollers Onderdelen gegevensgeheugen

19 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de belangrijkste instructies uit de instructieset kennen. (U) 112 eenvoudige programma s kunnen opstellen. (U) 113 de verschillende busstructuren kennen (U) programmageheugen periferie registers Specifieke pedagogisch-didactisch wenken Maak de leerlingen attent op de verschillende programmeermogelijkheden (grafisch of programmeertaal). Voorzie oefeningen met één programmeermogelijkheid. Denk aan de mogelijkheden om gebruiksklare software van het internet te downloaden (bijvoorbeeld De leerstof en de praktische oefeningen geïntegreerd benaderen. Voldoende tijd besteden aan het lezen en begrijpen van de gegevens van de geïntegreerde schakelingen. Laat die door de leerlingen zelf opzoeken (CD-ROM, het internet ). Vooral aandacht besteden aan het correct gebruik van de gegevens van de schakelingen. Voor het programmeren van een EPROM kan eventueel gebruik gemaakt worden van een zelfgebouwde EPROM-programmer Leerstof opbouwen rond een praktisch voorbeeld. Beperk je niet tot een microprocessor gebruikt in een pc. Besteed ook enige aandacht aan de μp gebruikt in andere elektronische toestellen zoals tv, DVD. Begin met een eenvoudige oefening waar alle stappen tot een volledig afgewerkt project aan bod komen.

20 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 19 SUBVAK 4 PC TECHNIEKEN + LABO 114 de voornaamste functies van een besturingssysteem duiden. 115 uitleggen hoe gegevenscompressie kan gebeuren. 116 beveiligingsmogelijkheden voorzien. 117 verklaren welke stappen er doorlopen worden bij het opstarten van een pc. 1. Besturingssysteem 118 een besturingssysteem installeren op een pc. 119 bijkomende componenten installeren. 120 het blokschema van een computer tekenen en de wisselwerking tussen de verschillende blokken verklaren. 121 de verschillende elementen van een moederbord duiden. 122 de verschillende soorten bussen duiden en hun functie toelichten. 123 de werking en de onderlinge samenhang verklaren. 124 uitleggen waarom een intern geheugen wordt gebruikt. 2. Bouw Moederbord Processor Videokaart Voeding Geluidskaart 125 een voeding aansluiten en uitmeten. 126 de BIOS instellen. 127 een audio- en videokaart kiezen in functie van de toepassingen. 128 de verschillende onderdelen monteren en aansluiten (U) 129 fouten gestructureerd opzoeken en herstellen.

21 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de werking en eigenschappen van interne opslagmedia (hd,dvd, cd) uitleggen 131 de eigenschappen toelichten van de randapparatuur. 132 de randapparatuur aansluiten en de nodige softwareinstellingen uitvoeren. 133 fouten gestructureerd opzoeken en herstellen. 3. randapparatuur Harde schijven Verwisselbare schijven Printers Scanners Cardreaders (intern, extern) UPS (ononderbreekbare voeding) Specifieke pedagogisch-didactisch wenken 134 Opbouw van signalen visualiseren en toelichten. 135 draadloos systeem realiseren. 136 toepassingen van moderne communicatietechnologie toelichten. 137 een eenvoudig netwerk installeren en in bedrijf stellen. 138 fouten gestructureerd opsporen en verhelpen. 139 Draadloos communicatiesysteem realiseren. 4. Netwerken Basistopologiën Basisprotocollen Netwerkhardware Besturingssystemen Beveiliging Installatie De voorkennis van de leerlingen kan hier nogal verschillend zijn. Voorzie daarom enkele opgaven om het niveau van de leerlingen te testen. Een aantal zaken kunnen ook bij andere leerinhouden verder ingeoefend worden. Begin met een algemeen blokschema dat verder verfijnd wordt om uiteindelijk de verschillende elementen afzonderlijk te behandelen. De leerlingen moeten in staat zijn de componenten te kiezen in functie van een toepassing, besteed daarom voldoende aandacht aan karakteristieke waarden en aan hun invloed. Aandacht besteden aan de voordelen en aan de nadelen (mogelijke problemen) van een gekozen netwerk Voorzie indien mogelijk verschillende soorten netwerken.

22 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 21 SUBVAK 5 REGELTECHNIEK + LABO 140 uitleggen wat de verschillende wisselstroomspecificaties betekenen. 141 bewerkingen met die grootheden maken. 142 het gebruik van een OpAmp in basisschakelingen verklaren 143 het gebruik van een OpAmp in basisschakelingen verklaren en experimenteel vaststellen. 1. Operationele versterker Inverterende versterker Niet-inverterende versterker Sommeerversterker Verschilversterker Differntiator Integrator 144 een eenvoudige regelkring als blokschema voorstellen. 145 het verschil tussen een mee- en een tegenkoppeling verklaren 146 de begrippen werkelijke, gewenste en uitgangswaarde duiden. 2. Blokschema van een regelkring

23 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica de functie van een regelaar toelichten. 148 de principiële werking van de verschillende soorten regelaars duiden 3. Regelaars Soorten: pneumatisch; elektronisch. 149 het verschil uitleggen tussen een discontinue en een continue regeling. 150 het verschil tussen een twee- en driepuntregelaar verklaren. 151 de karakteristieke eigenschappen en het werkingsprincipe van de verschillende regelaars verklaren 152 de typische eigenschappen van de verschillende regelaars duiden. Discontinue regelaar: tweepuntregelaar; driepuntregelaar. Continue regelaar: proportionele regelaar, integrerende regelaar, proportionele integrerende regelaar, differentiërende regelaar, proportionele differentiërende regelaar, proportionele integrerende differentiërende regelaar. Specifieke pedagogisch-didactisch wenken Zorg voor voldoende oefeningen. Gebruik eenvoudige regelkringen die de leerlingen gemakkelijk herkennen. Toon het effect van de verschillende regelaars op een de proces aan door middel van een simulatieprogramma. Laat de leerlingen enkele chakelingen met operationele versterkers bouwen waarmee ze het gedrag van de processen kunnen nagaan.

24 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 23 DEEL 2 PV/TV STAGE ELEKTRONICA / ELEKTRICITEIT Algemeen 153 kennis nemen en omgaan met de bedrijfscultuur. 154 formele en informele omgangsvormen hanteren. 155 functioneren buiten het beschermende schoolmilieu. 156 omgaan met stress. 157 omgaan met oversten, gelijken, ouderen. 158 kritiek aanvaarden. 159 assertief gedrag vertonen. 160 van organisatiebekwaamheid getuigen 161 in groep werken. 162 omgaan met formele en informele regels, afspraken en procedures. 1. Omgaan met de bedrijfscultuur 163 veiligheids- en milieuvoorschriften toepassen. 164 ergonomie toepassen. 165 goederenbehandeling uitvoeren (stockeren, inventariseren, in- en uitpakken). 2. Omgaan met de reglementeringen inzake AREI ARAB welzijn, milieu 3. Omgaan met goederen 166 doelgericht communiceren. 4. Communicatie

25 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 24 Voorbereiding 167 de werkzaamheden voorbereiden. 168 een geschikte werkmethode en werkvolgorde bepalen. 169 waakzaam zijn voor welzijn en milieu. 170 de nodige beschermingsmiddelen uitkiezen. 171 zorg dragen en orde hebben voor meetinstrumenten, gereedschap, machines en apparatuur. 172 individuele opdrachten van beperkte omvang onder begeleiding 173 organiseren, uitvoeren en evalueren. 5. Het eigen werk organiseren 174 tekeningen lezen en interpreteren, tekeningen opmaken. 6. Tekeningen en schema s 175 administratieve gegevens verwerken. 7. Administratie 176 met elektrische machines, elektronische apparaten en meetapparatuur deskundig omgaan. 8. Omgaan met elektrische machines en elektronische apparatuur

26 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 25 Proces 177 een meetprotocol opvolgen. 178 tekeningen lezen en interpreteren 9. Meetprotocol 179 montagetechnieken toepassen 10. Montage en demontage 180 een industrieel proces opvolgen 11. Automatisatie 181 verbindingstechnieken toepassen 12. Verbindingstechnieken Solderen Schroeven Lijmen 182 adequaat omgaan met elektrische en elektronische toestellen. 13. Elektrische en elektronische toestellen Aansluiten Opsporen van storingen

27 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 26 Nazorg 183 administratieve gegevens verwerken. 14. Administratie 184 kwaliteitscontrole toepassen. 15. Afwerking, zelfevaluatie 185 resten en afval volgens instructies sorteren en opslaan. 16. Milieubewustzijn

28 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 27 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN De geïntegreerde (theorie en labo) en projectmatige aanpak zal worden aangewend waarbij de formele scheiding tussen theorie en lab komt te vervallen. Er wordt steeds uitgegaan van 25 effectieve lesweken per schooljaar. Overblijvende weken kunnen worden besteed aan een verder uitdiepen van de leerstof of voor uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof systematisch te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden, wordt het gebruik van een goed handboek of van een zelf gemaakte cursus expliciet aanbevolen. In het TSO mag verwacht worden dat de theorie gegeven wordt in functie van datgene wat van de leerling verwacht wordt bij het uitvoeren van de diverse labopdrachten. De nodige aandacht zal besteed worden aan het gebruik van de correcte notaties en aan het gebruik van de correcte eenheden. Bij alle onderdelen - waar mogelijk - zal de nodige aandacht besteed worden aan veiligheid, gezondheid, hygiëne en zorg voor het milieu. GEÏNTEGREERDE AANPAK Door de grotere nood aan ervaringsgericht onderwijs is het belang van de relatie tussen theorie en praktische vaardigheden toegenomen. Het leren wordt opgevat als een proces waarbij er een afwisseling is tussen het opdoen van ervaringen en het ontwikkelen van competenties. De lessen sluiten zou nauw mogelijk aan bij de leefwereld van de leerlingen zodat de theorie niet abstract overkomt, maar een concrete betekenis krijgt. Theorie en labo zijn geen eilanden en kunnen dus moeilijk gescheiden aangeboden worden omwille van: didactisch meerwaarde: het geïntegreerd werken zal het leer- en probleemoplossend denken optimaal ondersteunen; grotere motivatie van de leerlingen; leerlingen krijgen de mogelijkheid een eigen inbreng te doen. In het leerplan wordt geen onderscheid gemaakt tussen theorie en labo. Hoe en wanneer de leerplandoelstellingen gerealiseerd worden, kan uitgestippeld worden door de vakgroep: Dit leerplan wil hoofdzakelijk een leidraad zijn. De erin opgenomen doelstellingen en leerinhouden zijn een referentiekader waarmee het lerarenteam vrij kan omgaan. Het is zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop deze doelstellingen door de leerlingen kunnen worden verworven. De pedagogischdidactische wenken zijn dan ook bedoeld als suggesties, als tips.

29 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 28 PROJECTMATIG WERKEN In dit leerplan wordt gewerkt aan een globaal project: de realisatie van de elektronische toepassingen. Zowel cognitieve als meer uitvoeringsgerichte doelstellingen komen bij het projectmatig werken aan bod. Elk deelproject start vanuit een duidelijke probleemomschrijving en verloopt volgens het technologisch proces waardoor de leerlingen regelmatig zichzelf en hun realisaties dienen te evalueren. Geschikte deelprojecten voldoen aan volgende criteria ze realiseren de leerplandoelstellingen ze zijn zinvol, vermijd in ieder geval opdrachten waar enkel de vaardigheid op zich centraal staat; ze vertrekken steeds vanuit een duidelijke probleemomschrijving en er wordt ruime aandacht besteed aan de voorbereiding en planning; de moeilijkheidsgraad neemt geleidelijk toe; elk nieuw project refereert enerzijds naar kennis en vaardigheden uit vorige projecten maar biedt anderzijds ook telkens iets nieuws aan; ze zijn beperkt in de tijd

30 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 29 STAGES Regelgeving Bij de organisatie van een stage zal er steeds over gewaakt worden dat de vigerende regelgeving strikt gevolgd wordt. Afwijkingen (indien noodzakelijk) zullen tijdig aangevraagd worden. Prospectie van de stageplaatsen De keuze van geschikte stageplaatsen is uiterst belangrijk voor de verwezenlijking van de stagedoelstellingen. Daarom dient de nodige aandacht besteed te worden aan een zorgvuldige prospectie en selectie van stageplaatsen. Het is niet aangewezen dat de leerling zelf naar een stageplaats zoekt. Zij kunnen wel voorstellen formuleren, maar de contacten worden door de school gelegd. Goede stageplaatsen voldoen aan een aantal basisvoorwaarden: ze zijn bonafide en dus voldoen ze o.m. aan de wettelijke voorschriften; de activiteiten zijn in overeenstemming met de stagedoelstellingen; het aantal stagiairs staat in verhouding tot het aantal werknemers; stagiairs zijn geen goedkope werkkrachten; de stagementor krijgt voldoende tijd en ruimte voor de begeleiding van de leerlingstagiair; er is voldoende kwalitatieve uitrusting en apparatuur beschikbaar; de stageplaats zal bij voorkeur binnen een redelijke afstand van de woonplaats van de sta-giair liggen; de stagementor kan voldoende tijd vrijmaken voor contacten met de stagebegeleider. Vastleggen van de stageactiviteiten In onderling overleg tussen stagebegeleider en stagementor wordt voor elke individuele leerling een stage-activiteitenlijst opgesteld. Deze activiteiten vinden hun verantwoording in het leerplan; ondersteunen de schoolopleiding; liggen binnen de psychische en fysische mogelijkheden van de leerling. De lijst met stageactiviteiten wordt gekoppeld aan de stageovereenkomst. Persoonlijke en beroepsgerichte competenties Enkele beroepsgerichte competenties hebben betrekking op de doelstellingen van het leerplan en worden De persoonlijke competenties vormen samen een lange lijst competenties. Tijdens de twee jaar van de opleiding werkt de vakgroep aan een aantal van deze competenties. Op de stageplaats kunnen deze verder worden nagestreefd en geëvalueerd.

31 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 30 VOET Wat en waarom? Vakoverschrijdende eindtermen 1 (VOET) zijn minimumdoelen die, in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen, niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar door meerdere vakken en/of vakoverschrijdende onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET geven scholen de opdracht om jongeren te vormen tot de actieve burgers van morgen! Zij moeten jongeren in staat stellen om die sleutelcompetenties te verwerven die een zinvolle bijdrage leveren aan het uitbouwen van een persoonlijk leven en aan de opbouw van de samenleving. Het ordeningskader van de VOET bestaat uit een samenhangend geheel dat deels globaal en deels per graad geformuleerd wordt. Globaal: een gemeenschappelijke stam met 27 sleutelvaardigheden Deze gemeenschappelijke stam is een opsomming van vrij algemeen geformuleerde eindtermen, los van elke context. Ze zijn toepasbaar in alle opvoedings- en onderwijsactiviteiten van de school. Ze kunnen, afhankelijk van de keuze van de school, in samenhang met alle andere vakgebonden of vakoverschrijdende eindtermen worden toegepast; zeven maatschappelijk relevante toepassingsgebieden of contexten: Per graad: leren leren, lichamelijke gezondheid en veiligheid, mentale gezondheid, sociorelationele ontwikkeling, omgeving en duurzame ontwikkeling, politiek-juridische samenleving, socio-economische samenleving, socioculturele samenleving. ICT in de eerste graad, technisch-technologische vorming in de tweede en derde graad ASO. Een zaak van het hele team De VOET vormen een belangrijk onderdeel van de basisvorming van de leerlingen in het secundair onderwijs. Om een brede en harmonische basisvorming te waarborgen moeten de eindtermen van de gemeenschappelijke stam, contexten, leren leren, ICT en technisch-technologische vorming in hun samenhang behandeld worden. Het is de taak van het team om - vanuit een visie en een planning - vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen te combineren tot zinvolle gehelen voor de leerlingen. Door de globale formulering krijgen scholen meer autonomie bij het werken aan de vakoverschrijdende eindtermen, waardoor de school meer mogelijkheden krijgt om het eigen pedagogisch project vorm te geven. Het team zal keuzes en afspraken moeten maken over de VOET. De globale formulering over de graden heen betekent niet dat alle eindtermen in alle graden moeten aan bod komen, dit zou een onbedoelde verzwaring van de inspanningsverplichting tot gevolg hebben. Bij het maken van de keuzes wordt verwacht dat elke graad in elke school een redelijke inspan- 1 In de eerste graad B-stroom spreekt men over vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOOD). Aangezien zowel VOET als VOOD na te streven zijn, beperken we ons in de tekst tot de term VOET, waarbij we zowel naar het begrip vakoverschrijdende eindtermen als vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen verwijzen.

32 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 31 ning doet ten opzichte van het geheel van de VOET, rekening houdend met wat in de andere graden aan bod komt. Doordat de VOET niet louter graadgebonden zijn, krijgt de school/scholengemeenschap de mogelijkheid om een leerlijn over de graden heen uit te werken.

33 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 32 HET OPEN LEERCENTRUM EN DE ICT-INTEGRATIE Het gebruik van het open leercentrum (OLC) en de ICT-integratie past in de totale visie van de school op leren en op het werken aan de leervaardigheden van de leerlingen. De inzet en het gebruik van ICT en van het OLC zijn geen doel op zich maar een middel om het onderwijsleerproces te ondersteunen. Door de snelle evolutie van de informatietechnologie volgen nieuwe ontwikkelingen in de maatschappij elkaar in hoog tempo op. Kennis en inzichten worden voortdurend verruimd. Er komt een enorme hoeveelheid informatie op ons af. De school zal de leerlingen moeten leren hier zinvol en veilig mee om te gaan. Zelfstandig kunnen werken, in staat zijn eigen initiatieven te ontplooien en over het vermogen beschikken om nieuwe ideeën en oplossingen in samenwerking met anderen te ontwikkelen, zijn essentieel. Voor het onderwijs betekent dit een ingrijpende verschuiving: minder aandacht voor de passieve kennisoverdracht en meer aandacht voor de actieve kennisconstructie binnen de unieke ontwikkeling van elke leerling. Die benadering nodigt leraren en leerlingen uit om voortdurend met elkaar in dialoog te treden, omdat je de ander nodig hebt om te kunnen leren. Het traditionele beeld van onderwijs zal steeds meer verdwijnen en veranderen in een dynamische leeromgeving waar leerlingen in eigen tempo en in wisselende groepen onderwijs zullen volgen. Dergelijke leerprocessen worden bevorderd door gebruik te maken van het OLC en van ICT-integratie als onderdeel van deze rijke gedifferentieerde leeromgeving. Het open leercentrum als krachtige leeromgeving Een open leercentrum (OLC) is een ruimte waar leerlingen, individueel of in groep, zelfstandig, op hun eigen tempo en op hun eigen niveau kunnen leren, werken en oefenen. Om een krachtige leeromgeving te zijn, is een open leercentrum uitgerust met voldoende didactische hulpmiddelen, ter beschikking van leerlingen op lesmomenten en daarbuiten, uitgerust in functie van leeractiviteiten met pedagogische ondersteuning. In ideale omstandigheden zou de ganse school een open leercentrum kunnen zijn. In werkelijkheid kan in een school echter niet op elke plaats en op elk moment een dergelijke leeromgeving gewaarborgd worden. Daarom kiezen scholen ervoor om een aparte ruimte als OLC in te richten om zo de leemtes in te vullen. Voor de meeste leeractiviteiten volstaat een klaslokaal of informaticalokaal. Wanneer is het echter nuttig om over een OLC te beschikken? Bij een gedifferentieerde aanpak waarbij verschillende leerlingen bezig zijn met verschillende leeractiviteiten, kan het klaslokaal op vlak van zowel ruimte als middelen niet meer als enige leeromgeving voldoen. Dit is zeker het geval bij begeleid zelfstandig leren, vakoverschrijdend leren, projectmatig werken... Vermits leerlingen bij deze leeractiviteiten een zekere vrijheid krijgen in het plannen, organiseren en realiseren van het leren, is de beschikbaarheid van extra ruimte en middelen soms noodzakelijk. Het leren van leerlingen beperkt zich niet tot de eigenlijke lestijden. Voor sommige opdrachten moeten zij beschikken over aangepaste leermiddelen buiten de eigenlijke lestijden. Niet iedereen heeft daar thuis de mogelijkheden voor. In functie van gelijke onderwijskansen, lijkt het zinvol dat een school ook momenten buiten de lessen voorziet waarop leerlingen van een OLC gebruik kunnen maken.

34 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 33 Om hieraan te voldoen, beschikt een OLC minimaal over volgende materiële mogelijkheden: ruim lokaal met een uitnodigende inrichting die een flexibele opstelling toelaat (bijv. eilandjes om in groep te werken); ICT: computers met internetverbinding, printmogelijkheid, oortjes, microfoons digitaal leerplatform waar alle leerlingen toegang toe hebben; materiaal waarvan de vakgroepen beslissen dat het moet aanwezig zijn om de leerlingen zelfstandig te laten werken/leren (software, papieren dragers ) en dat bewaard wordt in een openkastsysteem; kranten en tijdschriften (digitaal of op papier). In het ideale geval is er nog een bijkomende ruimte beschikbaar (liefst ook met ICT-mogelijkheden) die zowel kan gebruikt worden als stille ruimte of juist omgekeerd om bijvoorbeeld leerlingen presentaties te laten oefenen (de grote ruimte is in dat geval de stille ruimte) of voor groepswerk (discussiemogelijkheid). Op organisatorisch vlak is het van belang dat met het volgende rekening wordt gehouden: het OLC wordt bij voorkeur gebruikt voor werkvormen en activiteiten die niet in het vaklokaal kunnen gerealiseerd worden; het is belangrijk dat bij een leeractiviteit begeleiding voorzien wordt. Deze begeleiding kan zowel gebeuren door de actieve aanwezigheid van een leraar als ook van op afstand door middel van gerichte opdrachten, stappenplannen, studietips ; het OLC is toegankelijk buiten de lesuren (bijv. tijdens de middagpauze, een bepaalde periode voor en/of na de lesuren). Voor het welslagen is het aan te bevelen dat een OLC-beheerder aangesteld wordt. Deze beheerder zorgt o.a. voor inchecken, bewaren van orde, beheer van het materiaal en praktische organisatie en wordt bijgestaan door een ICT-coördinator voor de technische aspecten. Door het specifieke karakter van het OLC is deze ruimte bij uitstek geschikt voor de realisatie van de ICT-integratie binnen de vakken maar deze integratie mag zich niet enkel tot het OLC beperken. ICT-integratie als middel voor kwaliteitsverbetering Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het leren. ICT-integratie kan op volgende manieren gebeuren: Zelfstandig oefenen in een leeromgeving Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijvoorbeeld d.m.v. specifieke pakketten. De meerwaarde van deze vorm van ICT-integratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie. Zelfstandig leren in een leeromgeving Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijvoorbeeld in het open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning. Creatief vormgeven Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beeld- en tekenprogramma s bieden. Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie

35 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 34 Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet. Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren. de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm. Voorstellen van informatie aan anderen Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICTondersteuning met tekst, beeld en/of geluid onder de vorm van bijvoorbeeld een presentatie, een website, een folder Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan via , internetfora, ELO, chat, blog Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem verantwoorde keuzes te maken uit een scala van programma s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom is het belangrijk dat zij ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren over de gebruikte middelen en door de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en voor- en nadelen van de aangewende middelen (programma s, applicaties ). Op basis hiervan kunnen ze hun keuzes bijsturen.

36 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 35 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 2 Voor deze lessenreeks elektronica beschikt men best over een vaklokaal, dat beantwoordt aan de reglementaire eisen op het vlak van veiligheid, gezondheid, ergonomie en milieu en met voldoende opbergruimte voor materialen, gereedschappen, onderhoudsmateriaal, leermiddelen en apparatuur. Per klas: 1 multimedia pc met aangepaste softwarepakketten (o.m. simulatiepakketten); vaste beamer en projectiescherm; overheadprojector; Internetaansluiting (of regelmatige mogelijkheid tot gebruik multimedialokaal); 1 printer; schema s van recente toestellen (bij voorkeur op transparant); 1 exemplaar van de toestellen waarop de leerlingen metingen en/of afstellingen moeten op verrichten; 1 schotelantenne + satellietontvanger. Per groep leerlingen is er nodig: 1 afgestemde versterker; enkele afgestemde kringen; 1 functiegenerator; 1 moduleerbare hoogfrequent generator; 1 oscilloscoop; 1 patroongenerator; 1 pc met aangepaste software (o.m. CAD); 1 set kleine componenten (weerstanden, condensatoren, transistoren, i.c. s ); 1 transformator (gelijkrichterschakelingen); 2 digitale multimeters; 2 labovoedingen (of 1 dubbele voeding); enkele operationele versterkers; kopies van de schema s van de besproken toestellen (monitor, tv ); montagemogelijkheden voor de meetopstellingen; de nodige uitrusting voor het onderdeel PC-technieken: aantal computers voor montage en demontage, netwerkkaarten, schermkaarten 2 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex - ARAB - AREI - Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: - de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: - duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

37 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 36 de nodige uitrusting voor het onderdeel regeltechnieken; verbruiksmateriaal (operationele versterkers, weerstanden, condensatoren, junctietransistoren, MOSFET ) weerstanden, condensatoren, simulatieborden voor labo radio en televisie.

38 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Elektriciteit-elektronica 37 EVALUATIE Doelstelling van evalueren Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de leerplandoelstellingen en over het leerproces. Daarenboven is evaluatie de evaluatie- en rapporteringspraktijk - een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat: de school hierover haar visie ontwikkelt; de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking. Procesevaluatie Dit luik van evaluatie heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering van de realisatie van de kennis, de verschillende vaardigheden, de vakgebonden - en de leerattitudes om hun leertraject bij te sturen. In deze evaluatie staat het leerproces dat de leerlingen doorlopen centraal. De evaluatie moet aan de leerkracht de nodige feedback geven over zijn gehanteerde methode. De leerkracht beschikt daarvoor over de volgende middelen: observatie in de klas, reflectiegesprekken, zelf-, peer-, co-evaluatie, oefeningen en opdrachten die in de klas worden uitgevoerd, individueel of in groep, mondelinge en schriftelijke overhoringen, huistaken, Het opvolgen van de attitudes hoort ook onder dit aspect van de evaluatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vak- en leerattitudes. De vakattitudes staan expliciet in de leerplannen vermeld. De leerattitudes worden op schoolniveau bepaald en vormen de randvoorwaarden om te leren. Attitudes kunnen nauwelijks in cijfers worden uitgedrukt. Er kan best gewerkt worden met rubrieken (SAM-schalen) die de attitudes omzetten in waarneembaar gedrag. Bij de weging wordt dan niet zozeer het gedrag dan wel de evolutie in rekening gebracht. Productevaluatie Producten, zoals herhalingstoetsen en examens, beogen de evaluatie van het realiseren van de leerplandoelen. De verschillende vaardigheden en de onderliggende kenniselementen komen aan bod. Rapporteren De geregelde rapportering heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering in het realiseren van de doelstellingen. De rapportering moet ook aandacht schenken aan remediëren. De school bepaalt de vorm en de frequentie van rapporteren.