TSO. Mechanische vormgevingstechnieken. Derde graad 2013/868/1//V17 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS. lt/w. Mechanica Elektriciteit

Transcriptie

1 LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vak: TV Elektriciteit 1/1 lt/w Specifiek gedeelte Studierichting: Studiegebied: Onderwijsvorm: Graad: Leerjaar: Mechanische vormgevingstechnieken Mechanica Elektriciteit TSO Leerplannummer: 2013/017 Derde graad Eerste en tweede leerjaar Nummer inspectie: (vervangt 2009/034) 2013/868/1//V17 (vervangt 2009 / 19 // 1 / N / SG / 1 / III / / V/13) pedagogische begeleidingsdienst Emile Jacqmainlaan Brussel

2 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 2 INHOUD Visie... 3 Beginsituatie... 4 Algemene doelstellingen... 5 Algemene aandachtspunten... 5 Leerplandoelstellingen / leerinhouden... 6 Pedagogisch-didactische wenken Algemene pedagogisch-didactische wenken VOET Het open leercentrum en de ICT-integratie Minimale materiële vereisten Algemeen Evaluatie Bibliografie... 22

3 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 3 VISIE Het vak TV elektriciteit binnen de studierichting Mechanische Vormgevingstechnieken beoogt een technische en theoretische invulling met een praktisch onderbouwde ondersteuning. Leerlingen die de studierichting Mechanische vormgevingstechnieken volgen zijn vooral geboeid door een wereld van de mechanica en de toepassingen ervan. Ze hebben dus minder affiniteit met de pure elektriciteitsleer. De leerkracht dient met dit gegeven rekening te houden en de leerstof op een aangepaste manier benaderen en aanbrengen. De kennis, vaardigheden en attitudes moeten evenwichtig worden nagestreefd zodat de verworven competenties tot hun recht komen. In het specifiek gedeelte worden de doelen afgestemd op het profiel van de studierichting. Het leerplan geeft een verruiming van de technisch en theoretische kennis uit de tweede graad. In samenhang met de theoretische aanbreng moet er aandacht worden besteed aan de praktische benadering van het leerplan in functie van de mechanica en de mechanische toepassingen. In het technisch vak elektriciteit worden vaardigheden en attitudes bijgebracht die eigen zijn aan een aantal beroepen uit de sector en worden de nodige grondslagen gelegd om inzicht te verkrijgen in de elektrische installaties en in de werking van elektrische toestellen. Tevens worden de veiligheidsaspecten benadrukt. De leraar zal er rekening mee houden dat elektriciteit niet het hoofdaandeel is in de opleiding van de leerling die gekozen heeft voor de bovenvermelde studierichting In zijn verdere beroepsloopbaan zal de leerling wellicht geconfronteerd worden met elektrische problemen. Dit zullen hoofdzakelijk praktische problemen zijn. Het moet dan ook de bedoeling zijn om naast een algemene theoretische kennis vooral aandacht te besteden aan een aantal praktische zaken waarmee de leerling later zal kunnen geconfronteerd worden.

4 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 4 BEGINSITUATIE De grootste groep leerlingen die zijn ingeschreven in de derde graad Mechanische vormgevingstechnieken hebben als logische vooropleiding de 2e graad TSO Mechanische vormgevingstechnieken. Er zijn echter ook leerlingen die instromen uit een meer theoretische richting binnen hetzelfde studiegebied zoals Industriële Wetenschappen of Elektromechanica. Instroom vanuit andere richtingen is zeer uitzonderlijk. Leerlingen die uit deze andere richtingen instromen hebben vanzelfsprekend een achterstand op een aantal technische vakken. Het is in dit geval aangewezen te peilen naar de voorkennis van deze leerlingen. Met het resultaat van deze screening kan de leerkracht de individuele tekorten vaststellen en indien nodig een traject voor deze jongeren bepalen. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door zelfstudie of door inhaallessen buiten het normale lessenrooster. De leraar zal echter steeds zorgen voor een degelijke begeleiding van de leerling. Deze opleiding heeft een sterk praktijkgericht karakter. In het vak TV Elektriciteit wordt in de derde graad de basiskennis van elektrische principes verder uitgediept. Het accent ligt niet zozeer op een theoretische uitdieping maar wordt eerder praktisch benaderd.

5 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 5 ALGEMENE DOELSTELLINGEN ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN Over de verschillende vakken heen wordt ernaar gestreefd de leerling de noodzakelijke basiskennis en vaardigheden bij te brengen om uiteindelijk te voldoen aan het opleidingsprofiel van de studierichting. Bij alle leerinhouden - waar mogelijk - zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB en AREI. Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de volgende attitudes: Kwaliteitsbewustzijn: Verantwoordelijkheidszin: Zin voor samenwerking: Leergierigheid: Welzijnsbewustzijn: Milieubewustzijn: Klantgerichtheid: Zin voor zelfevaluatie: Flexibiliteit: actief en pro- actief gericht zijn op kwaliteit door oog te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid voor zichzelf en de anderen verhoogt. bereid zijn om samen te werken om tot een optimaal resultaat te komen; samenhorigheid en collegialiteit hoog in het vaandel dragen. ingesteldheid om nieuwe dingen te ontdekken en nieuwe uitdagingen aan te gaan. actief en pro- actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne. zich bewust zijn van de impact van eigen handelingen op het milieu. leren luisteren naar de klant en zich kunnen terugvinden in diens wensen. ingesteldheid om via reflectie over het eigen handelen de professionaliteit te verhogen. bereid zijn om zich aan te passen aan wisselende omstandigheden.

6 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 6 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Wisselstroomtheorie 1 het gedrag van de verschillende componenten in een wisselstroomkring verklaren. 2 de symbolen in schema s herkennen. 3 spanningen en stromen meten. 4 spanningen en stromen berekenen. 5 praktische voorbeelden aanhalen. 6 spanningen en stromen vectoriëel voorstellen. (U) 1. Wisselstroomkringen Sinusvormige wisselspanning Enkelvoudige wisselstroomkringen met: een weerstand; een spoel; een condensator. Toepassingsgebieden voor: een weerstand (verwarming); een spoel (transformator); een condensator (gelijkrichting). Specifieke pedagogische wenken Leg de klemtoon op het praktisch gebruik van de componenten. Demonstreer de faseverschuiving met behulp van een oscilloscoop. Vertrek bij het oplossen van de oefeningen vanuit metingen. Werk volgens een vaste meetprocedure. 7 de verschillende soorten wisselstroomvermogens meten en duiden. 8 de verschillende soorten wisselstroomvermogens berekenen. 9 de invloed van de arbeidsfactor op het vermogen verklaren. 2. Vermogen in een wisselstroomkring Actief vermogen P Schijnbaar vermogen S Reactief vermogen Q De arbeidsfactor

7 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 7 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Specifieke pedagogische wenken Duid op het gebruik van de juiste eenheden. Vertrek bij het oplossen van de oefeningen vanuit metingen. Benadruk de attitude van veilig werken tijdens de metingen. 10 verklaren hoe een driefasespanning wordt opgewekt. 11 verbruikers aansluiten op een driefasenet. 12 de spanningen en stromen meten in een driefasenet. 13 de spanningen en stromen berekenen in een driefasenet. 14 het onderscheid maken tussen éénfasig en driefasig vermogen. 3. Driefasige spanningen Opwekken van driefasespanning Sterschakeling Driehoekschakeling Vermogen Specifieke pedagogische wenken Sterschakeling en driehoekschakeling praktisch benaderen.

8 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 8 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Elektrische machines 15 de werking van een éénfasige transformator toelichten. 16 de gegevens op de kenplaat van een transformator interpreteren. 17 verbruikers aansluiten op een transformator. 18 toepassingsgebieden van een transformator duiden. 4. Transformatoren Werking van de éénfasige transformator Spaartransformator Lastransformator Transformator voor halogeenverlichting Driefasige transformator Specifieke pedagogische wenken Gebruik voldoende didactisch materiaal. Demonstreer de werking. Voer enkele metingen uit op een transformator. 19 de werking van de asynchrone motor toelichten. 20 de gegevens op de kenplaat van de motor verklaren. 21 methodes om de aanloopstroom van een driefasige motor te beperken opnoemen. 22 de aanloop van een éénfasige asynchrone motor verklaren. 23 een driefasige motor in ster en driehoek aansluiten. 24 een éénfasige motor aansluiten. 25 toepassingsgebieden van motoren duiden. 5. Wisselstroommotoren De driefasige asynchrone motor De éénfasige asynchrone motor

9 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 9 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Specifieke pedagogische wenken De leerinhoud benaderen vanuit het oogpunt van de gebruiker. Voldoende aandacht besteden aan de aanloopmethodes van motoren. Didactisch materiaal aanwenden. 26 de noodzaak van beveiligen inzien. 27 uitleggen hoe een motor beveiligd wordt. 28 de werking van beveiligingstoestellen verklaren. 29 het verschil tussen overbelasting en kortsluiting inzien. 30 beveiligingstoestellen herkennen in elektrische schema s. 31 de juiste beveiligingselementen kiezen in functie van de toepassing. 6. Beveiligingen Beveiligen tegen aardingsfouten Beveiligen tegen elektrocutie Beveiligen tegen kortsluiting Beveiligen tegen overbelasting Specifieke pedagogische wenken De leerinhouden praktisch benaderen. De link leggen met de wetgeving.

10 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 10 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Schakeltechniek 32 de basisschema s lezen. 33 de basisschema s schetsen. 34 de functie van de componenten verklaren. 7. Schemalezen en schakeltechniek Basisschema s: start/stop voorrang start; start/stop voorrang stop; links/rechts schakeling; ster/driehoekschakeling. Componenten: drukknoppen; signaallampen; beveiliging; contactoren. Specifieke pedagogische wenken Maak gebruik van realistische toepassingen. Maak de leerlingen vertrouwd met het lezen van schema's.

11 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 11 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Automatisering 35 een sensor kiezen in functie van een toepassing. 8. Sensoren Analoge en digitale sensoren Soorten sensoren: capacitief; inductief; optisch. Specifieke pedagogische wenken Maak gebruik van realistische toepassingen. 36 de basisprincipes uitleggen. 37 de werking van een schema verklaren. 38 een eenvoudig programma schrijven. 39 de nodige aansluitingen realiseren. 9. Logische stuurmodules Logische functies Combinatorische schakeling Tijdschakeling

12 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 12 DECR. NR. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen LEERINHOUDEN Specifieke pedagogische wenken Maak gebruik van realistische toepassingen. Maak de leerlingen vertrouwd met het lezen van schema's. 40 de opbouw van een PLC uitleggen. 41 de voordelen van een PLC duiden. 42 de aansluitprincipes toelichten. 43 programma s van basisschakelingen uitwerken. 10. PLC De opbouw van een PLC De werking van een PLC De ingangen van een PLC De uitgangen van een PLC Specifieke pedagogische wenken Maak gebruik van realistische toepassingen. Maak de leerlingen vertrouwd met het lezen van schema's.

13 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 13 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMENE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN ALGEMEEN Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof systematisch te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden, wordt het gebruik van een goed handboek of van een zelf gemaakte cursus expliciet aanbevolen. Wetten en formules zullen zoveel als mogelijk proefondervindelijk aangebracht worden door metingen op didactische of praktische opstellingen. De nodige aandacht zal besteed worden aan het gebruik van de correcte notaties en aan het gebruik van de correcte eenheden. Pedagogische en didactische aanpak Door de grotere nood aan ervaringsgericht onderwijs is het belang van de relatie tussen theorie en praktische toepassingen toegenomen. Het leren wordt opgevat als een proces waarbij er een afwisseling is tussen het opdoen van ervaringen en het ontwikkelen van competenties. De lessen dienen aan te sluiten bij de leefwereld van de leerlingen zodat de theorie niet abstract overkomt, maar een concrete betekenis krijgt. Jaarplan Van elke leraar wordt verwacht dat zij/hij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega s binnen eenzelfde vakgroep. De volgorde van de leerstofonderdelen is niet bindend. Een projectmatige aanpak laat toe dat de leerplandoelstellingen worden gerealiseerd los van de volgorde zoals ze in dit leerplan worden vermeld. Wanneer alle projecten afgewerkt zijn dienen alle leerplandoelstellingen één of meerdere malen aan bod te zijn gekomen. Uiteraard moet er steeds worden over gewaakt dat de nodige voorkennis aanwezig is.

14 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 14 STAGES Regelgeving bij de stage Bij de organisatie van een stage zal er steeds over gewaakt worden dat de vigerende regelgeving strikt gevolgd wordt. Het verdient aanbeveling de omzendbrief m.b.t. de stages grondig te lezen en als leidraad te gebruiken. Afwijkingen (indien noodzakelijk) zullen tijdig aangevraagd worden. Prospectie van stageplaatsen Het is best om vooraf een databank van stageplaatsen aan te leggen. De keuze van geschikte stageplaatsen is uiterst belangrijk voor de verwezenlijking van de doelstellingen beschreven in het overeenkomstige leerplan. Daarom dient de nodige aandacht besteed te worden aan een zorgvuldige prospectie en selectie van stageplaatsen. Enkele aandachtspunten: er is voldoende kwalitatieve uitrusting en apparatuur beschikbaar; de stageplaats zal bij voorkeur binnen een redelijke afstand van de woonplaats van de stagiair liggen; de stagementor kan voldoende tijd vrijmaken voor contacten met de stagebegeleider. Vastleggen van stageactiviteiten In onderling overleg tussen stagebegeleider en stagementor wordt voor elke individuele leerling een stageactiviteitenlijst opgesteld. Deze activiteiten: vinden hun verantwoording in het leerplan; ondersteunen de schoolopleiding; liggen binnen de psychische en fysische mogelijkheden van de leerling. De lijst met stageactiviteiten wordt gekoppeld aan de stageovereenkomst. Evaluatie (zie ook evaluatie en rapportering van de stage) Er wordt duidelijk vastgelegd voor de stage welke doelstellingen moeten bereikt worden; De stagementoren worden nauw betrokken bij het evaluatieproces en worden hieromtrent vooraf duidelijk geïnformeerd.

15 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 15 VOET Wat en waarom? Vakoverschrijdende eindtermen 1 (VOET) zijn minimumdoelen die, in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen, niet specifiek behoren tot een vakgebied, maar door meerdere vakken en/of vakoverschrijdende onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET geven scholen de opdracht om jongeren te vormen tot de actieve burgers van morgen! Zij moeten jongeren in staat stellen om die sleutelcompetenties te verwerven die een zinvolle bijdrage leveren aan het uitbouwen van een persoonlijk leven en aan de opbouw van de samenleving. Het ordeningskader van de VOET bestaat uit een samenhangend geheel dat deels globaal en deels per graad geformuleerd wordt. Globaal: een gemeenschappelijke stam met 27 sleutelvaardigheden Deze gemeenschappelijke stam is een opsomming van vrij algemeen geformuleerde eindtermen, los van elke context. Ze zijn toepasbaar in alle opvoedings- en onderwijsactiviteiten van de school. Ze kunnen, afhankelijk van de keuze van de school, in samenhang met alle andere vakgebonden of vakoverschrijdende eindtermen worden toegepast; zeven maatschappelijk relevante toepassingsgebieden of contexten: Per graad: leren leren, lichamelijke gezondheid en veiligheid, mentale gezondheid, sociorelationele ontwikkeling, omgeving en duurzame ontwikkeling, politiek-juridische samenleving, socio-economische samenleving, socioculturele samenleving. ICT in de eerste graad, technisch-technologische vorming in de tweede en derde graad ASO. Een zaak van het hele team De VOET vormen een belangrijk onderdeel van de basisvorming van de leerlingen in het secundair onderwijs. Om een brede en harmonische basisvorming te waarborgen moeten de eindtermen van de gemeenschappelijke stam, contexten, leren leren, ICT en technisch-technologische vorming in hun samenhang behandeld worden. Het is de taak van het team om - vanuit een visie en een planning - vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen te combineren tot zinvolle gehelen voor de leerlingen. Door de globale formulering krijgen scholen meer autonomie bij het werken aan de vakoverschrijdende eindtermen, waardoor de school meer mogelijkheden krijgt om het eigen pedagogisch project vorm te geven. Het team zal keuzes en afspraken moeten maken over de VOET. De globale formulering over de graden heen betekent niet dat alle eindtermen in alle graden moeten aan bod komen, dit zou een onbedoelde verzwaring van de inspanningsverplichting tot gevolg hebben. Bij het maken van de keuzes wordt verwacht dat elke graad in elke school een redelijke inspanning doet ten opzichte van het geheel van de VOET, rekening houdend met wat in de andere graden aan bod komt. 1 In de eerste graad B-stroom spreekt men over vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen (VOOD). Aangezien zowel VOET als VOOD na te streven zijn, beperken we ons in de tekst tot de term VOET, waarbij we zowel naar het begrip vakoverschrijdende eindtermen als vakoverschrijdende ontwikkelingsdoelen verwijzen.

16 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 16 Doordat de VOET niet louter graadgebonden zijn, krijgt de school/scholengemeenschap de mogelijkheid om een leerlijn over de graden heen uit te werken. HET OPEN LEERCENTRUM EN DE ICT-INTEGRATIE Het gebruik van het open leercentrum (OLC) en de ICT-integratie past in de totale visie van de school op leren en op het werken aan de leervaardigheden van de leerlingen. De inzet en het gebruik van ICT en van het OLC zijn geen doel op zich maar een middel om het onderwijsleerproces te ondersteunen. Door de snelle evolutie van de informatietechnologie volgen nieuwe ontwikkelingen in de maatschappij elkaar in hoog tempo op. Kennis en inzichten worden voortdurend verruimd. Er komt een enorme hoeveelheid informatie op ons af. De school zal de leerlingen moeten leren hier zinvol en veilig mee om te gaan. Zelfstandig kunnen werken, in staat zijn eigen initiatieven te ontplooien en over het vermogen beschikken om nieuwe ideeën en oplossingen in samenwerking met anderen te ontwikkelen, zijn essentieel. Voor het onderwijs betekent dit een ingrijpende verschuiving: minder aandacht voor de passieve kennisoverdracht en meer aandacht voor de actieve kennisconstructie binnen de unieke ontwikkeling van elke leerling. Die benadering nodigt leraren en leerlingen uit om voortdurend met elkaar in dialoog te treden, omdat je de ander nodig hebt om te kunnen leren. Het traditionele beeld van onderwijs zal steeds meer verdwijnen en veranderen in een dynamische leeromgeving waar leerlingen in eigen tempo en in wisselende groepen onderwijs zullen volgen. Dergelijke leerprocessen worden bevorderd door gebruik te maken van het OLC en van ICT-integratie als onderdeel van deze rijke gedifferentieerde leeromgeving. Het open leercentrum als krachtige leeromgeving Een open leercentrum (OLC) is een ruimte waar leerlingen, individueel of in groep, zelfstandig, op hun eigen tempo en op hun eigen niveau kunnen leren, werken en oefenen. Om een krachtige leeromgeving te zijn, is een open leercentrum uitgerust met voldoende didactische hulpmiddelen, ter beschikking van leerlingen op lesmomenten en daarbuiten, uitgerust in functie van leeractiviteiten met pedagogische ondersteuning. In ideale omstandigheden zou de ganse school een open leercentrum kunnen zijn. In werkelijkheid kan in een school echter niet op elke plaats en op elk moment een dergelijke leeromgeving gewaarborgd worden. Daarom kiezen scholen ervoor om een aparte ruimte als OLC in te richten om zo de leemtes in te vullen. Voor de meeste leeractiviteiten volstaat een klaslokaal of informaticalokaal. Wanneer is het echter nuttig om over een OLC te beschikken? Bij een gedifferentieerde aanpak waarbij verschillende leerlingen bezig zijn met verschillende leeractiviteiten, kan het klaslokaal op vlak van zowel ruimte als middelen niet meer als enige leeromgeving voldoen. Dit is zeker het geval bij begeleid zelfstandig leren, vakoverschrijdend leren, projectmatig werken... Vermits leerlingen bij deze leeractiviteiten een zekere vrijheid krijgen in het plannen, organiseren en realiseren van het leren, is de beschikbaarheid van extra ruimte en middelen soms noodzakelijk. Het leren van leerlingen beperkt zich niet tot de eigenlijke lestijden. Voor sommige opdrachten moeten zij beschikken over aangepaste leermiddelen buiten de eigenlijke lestijden. Niet iedereen heeft daar thuis de mogelijkheden voor. In functie van gelijke onderwijskansen, lijkt het zinvol dat een school ook momenten buiten de lessen voorziet waarop leerlingen van een OLC gebruik kunnen maken. Om hieraan te voldoen, beschikt een OLC minimaal over volgende materiële mogelijkheden: ruim lokaal met een uitnodigende inrichting die een flexibele opstelling toelaat (bijv. eilandjes om in groep te werken); ICT: computers met internetverbinding, printmogelijkheid, oortjes, microfoons digitaal leerplatform waar alle leerlingen toegang toe hebben; materiaal waarvan de vakgroepen beslissen dat het moet aanwezig zijn om de leerlingen zelfstandig te laten werken/leren (software, papieren dragers ) en dat bewaard wordt in een openkastsysteem; kranten en tijdschriften (digitaal of op papier).

17 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 17 In het ideale geval is er nog een bijkomende ruimte beschikbaar (liefst ook met ICT-mogelijkheden) die zowel kan gebruikt worden als stille ruimte of juist omgekeerd om bijvoorbeeld leerlingen presentaties te laten oefenen (de grote ruimte is in dat geval de stille ruimte) of voor groepswerk (discussiemogelijkheid). Op organisatorisch vlak is het van belang dat met het volgende rekening wordt gehouden: het OLC wordt bij voorkeur gebruikt voor werkvormen en activiteiten die niet in het vaklokaal kunnen gerealiseerd worden; het is belangrijk dat bij een leeractiviteit begeleiding voorzien wordt. Deze begeleiding kan zowel gebeuren door de actieve aanwezigheid van een leraar als ook van op afstand door middel van gerichte opdrachten, stappenplannen, studietips ; het OLC is toegankelijk buiten de lesuren (bijv. tijdens de middagpauze, een bepaalde periode voor en/of na de lesuren). Voor het welslagen is het aan te bevelen dat een OLC-beheerder aangesteld wordt. Deze beheerder zorgt o.a. voor inchecken, bewaren van orde, beheer van het materiaal en praktische organisatie en wordt bijgestaan door een ICT-coördinator voor de technische aspecten. Door het specifieke karakter van het OLC is deze ruimte bij uitstek geschikt voor de realisatie van de ICT-integratie binnen de vakken maar deze integratie mag zich niet enkel tot het OLC beperken. ICT-integratie als middel voor kwaliteitsverbetering Onder ICT-integratie verstaan we het gebruik van informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van het leren. ICT-integratie kan op volgende manieren gebeuren: Zelfstandig oefenen in een leeromgeving Nadat leerlingen nieuwe leerinhouden verworven hebben, is het van belang dat ze voldoende mogelijkheden krijgen om te oefenen bijvoorbeeld d.m.v. specifieke pakketten. De meerwaarde van deze vorm van ICT-integratie kan bestaan uit: variatie in oefenvormen, differentiatie op het vlak van tempo en niveau, geïndividualiseerde feedback, mogelijkheden tot zelfevaluatie. Zelfstandig leren in een leeromgeving Een mogelijke toepassing is nieuwe leerinhouden verwerven en verwerken, waarbij de leerkracht optreedt als coach van het leerproces (bijvoorbeeld in het open leercentrum). Een elektronische leeromgeving (ELO) biedt hiertoe een krachtige ondersteuning. Creatief vormgeven Leerlingen worden uitgedaagd om creatief om te gaan met beelden, woorden en geluid. De leerlingen kunnen gebruik maken van de mogelijkheden die o.a. allerlei tekst-, beeld- en tekenprogramma s bieden. Opzoeken, verwerken en bewaren van informatie Voor het opzoeken van informatie kunnen leerlingen gebruik maken van o.a. cd-roms, een ELO en het internet. Verwerken van informatie houdt in dat de leerlingen kritisch uitmaken wat interessant is in het kader van hun opdracht en deze informatie gebruiken om hun opdracht uit te voeren. De leerlingen kunnen de relevante informatie ordenen, weergeven en bewaren in een aangepaste vorm. Voorstellen van informatie aan anderen Leerlingen kunnen informatie aan anderen meedelen of tonen met behulp van ICTondersteuning met tekst, beeld en/of geluid onder de vorm van bijvoorbeeld een presentatie, een website, een folder Veilig, verantwoord en doelmatig communiceren Communiceren van informatie betekent dat leerlingen informatie kunnen opvragen of verstrekken aan derden. Dit kan via , internetfora, ELO, chat, blog Adequaat kiezen, reflecteren en bijsturen De leerlingen ontwikkelen competenties om bij elk probleem verantwoorde keuzes te maken uit een scala van programma s, applicaties of instrumenten, al dan niet elektronisch. Daarom

18 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 18 is het belangrijk dat zij ontdekken dat er meerdere valabele middelen zijn om hun opdracht uit te voeren. Door te reflecteren over de gebruikte middelen en door de bekomen resultaten te vergelijken, maken de leerlingen kennis met de verschillende eigenschappen en voor- en nadelen van de aangewende middelen (programma s, applicaties ). Op basis hiervan kunnen ze hun keuzes bijsturen.

19 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 19 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN 2 ALGEMEEN Vaste beamer + projectiescherm Centrale PC aangesloten op het internet + (laser)printer PC s (voldoende aantal) met aangepast software (o.m. CAD programma) Recente catalogi Een voorbeeld van de verschillende besproken toestellen Kopieën van bijgeleverde aansluitschema's Set didactische componenten (weerstanden, spoelen en condensatoren) om de verschillende formules te kunnen afleiden Multimeters Regelbare wisselspanningsvoeding Eénfasige watt-meters Cos phi - meter (Didactische) éénfasige transformator (Didactische) driefasige transformator (Didactische) driefasige asynchrone motor + bijhorende elementen Driefasige spanningsbron (Didactische) éénfasige inductiemotor + bijhorende elementen Eén oscilloscoop Voorgemonteerde programmeerbare logische stuurmodules Eigentijdse PLC s Voorbeelden van de besproken sensoren Documentatie van de verschillende besproken systemen Schema s van industriële geautomatiseerde schakelingen 2 Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex - ARAB - AREI - Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: - de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: - duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

20 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 20 EVALUATIE Doelstelling van evalueren Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de leerplandoelstellingen en over het leerproces. Daarenboven is evaluatie de evaluatie- en rapporteringspraktijk - een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat: de school hierover haar visie ontwikkelt; de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking. Procesevaluatie Dit luik van evaluatie heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering van de realisatie van de kennis, de verschillende vaardigheden, de vakgebonden - en de leerattitudes om hun leertraject bij te sturen. In deze evaluatie staat het leerproces dat de leerlingen doorlopen centraal. De evaluatie moet aan de leerkracht de nodige feedback geven over zijn gehanteerde methode. De leerkracht beschikt daarvoor over de volgende middelen: observatie in de klas, reflectiegesprekken, zelf-, peer-, co-evaluatie, oefeningen en opdrachten die in de klas worden uitgevoerd, individueel of in groep, mondelinge en schriftelijke overhoringen, huistaken, Het opvolgen van de attitudes hoort ook onder dit aspect van de evaluatie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vak- en leerattitudes. De vakattitudes staan expliciet in de leerplannen vermeld. De leerattitudes worden op schoolniveau bepaald en vormen de randvoorwaarden om te leren. Attitudes kunnen nauwelijks in cijfers worden uitgedrukt. Er kan best gewerkt worden met rubrieken (SAM-schalen) die de attitudes omzetten in waarneembaar gedrag. Bij de weging wordt dan niet zozeer het gedrag dan wel de evolutie in rekening gebracht. Productevaluatie Producten, zoals herhalingstoetsen en examens, beogen de evaluatie van het realiseren van de leerplandoelen. De verschillende vaardigheden en de onderliggende kenniselementen komen aan bod. Rapporteren De geregelde rapportering heeft tot doel de leerling en zijn ouders tussentijds in te lichten over de vordering in het realiseren van de doelstellingen. De rapportering moet ook aandacht schenken aan remediëren. De school bepaalt de vorm en de frequentie van rapporteren.

21 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 21 EVALUATIE VAN DE STAGE De evaluatie van de stage gebeurt aan de hand van evaluatiecriteria. Deze worden bepaald in functie van de stagedoelstellingen en bestaan enerzijds uit stageactiviteiten en anderzijds uit attitudes. Deze criteria worden voor het begin van de stage vastgelegd door de stagebegeleider in overleg met de stagementor en worden vóór het begin van de stage aan de leerling meegedeeld. Het evaluatiedossier van de leerling omvat: de evaluatieverslagen van de stagementor; het stageschrift van de leerling; de verslagen van de stagebegeleider. De leerling houdt een verslag bij van zijn stageactiviteiten. Het verslag bevat ook een zelfevaluatie. Sinds de invoering van de nieuwe reglementering wordt de stage als afzonderlijk vak beschouwd en is het duidelijk dat het belang van een correcte evaluatie aanzienlijk toeneemt. De evaluatie van de stage gebeurt door de stagementor en de stagebegeleider. Deze laatste kan, gelet op het onderwijskundig aspect, optreden als coördinator van het evaluatiegebeuren. Hij rapporteert dan ook rechtstreeks aan de BKR en de DKR. De evaluatie kan best rekening houden met kennis, attitudes en vaardigheden. Een bijzonder gewicht kan worden toegekend aan de sociale vaardigheden en de aanpassing aan de bedrijfscultuur. Ten slotte kan ook de zelfevaluatie mede bepalend zijn voor het globale evaluatiebeeld.

22 TSO 3e graad Specifiek gedeelte Mechanische vormgevingstechnieken 22 BIBLIOGRAFIE AIB -VINÇOTTE, Algemeen Reglement op de Elektrische installaties AREI, Brussel. BAELE, D., e.a., Elektra 1, Plantyn. BAELE, D., e.a., Elektra 2, Plantyn. CLAERHOUT, L., Elektrotechniek, Plantyn. COOREMAN, Serie Elektrotechniek: Elektrotechnisch tekenen, Plantyn. GEYSEN, W., Algemene elektrotechniek, Acco. GEYSEN, W., Elektrische machines, Acco. GOES, P., Basiselektriciteit, Die Keure. MAESEN, Serie elektrotechniek, Plantyn. MARIEN, H., Programmeerbare logische sturingen, Die Keure. POLLEFLIET, J., Elektronische vermogencontrole, Nevelland. SCHEERS, L. + SELS, L., Elektriciteit, De Sikkel. STANDAERT, K., + VAN DE BORGHT, F., Gedifferentieerd leerpakket elektriciteit, De Boeck. VAN DEN WYNGAERT, L, e.a. Basiselektriciteit, Die Keure. VAN HEUVERZWYN, G., Labo 1a, Plantyn. VAN HEUVERZWYN, G., Labo 1b, Plantyn. VANDENHEEDE, H., E.A., Elektrische machines deel 1 9, die Keure. Enkele interessante websites CREG - Bienvenue - Welkom/