SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: TSO Graad: Derde graad Jaar: eerste en tweede leerjaar Studiegebied: Bouw Hout FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s): Bouwtechnieken Houttechnieken Vak(ken): TV Elektriciteit 1 lt/w Vakkencode: IT-e Leerplannummer: 2002/241 (nieuw) Nummer Inspectie: 2002/59//1/N/SG/1/III/ /D/

2 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 1 INHOUD Visie...2 Beginsituatie...2 Algemene doelstellingen...3 Leerplandoelstellingen / leerinhouden...4 Pedagogisch-didactische wenken en timing...8 Minimale materiële vereisten...9 Evaluatie...10 Bibliografie...10

3 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 2 VISIE In het technisch vak elektriciteit worden vaardigheden en attitudes bijgebracht die eigen zijn aan een aantal beroepen uit de sector. In het technisch vak elektriciteit worden de nodige grondslagen gelegd om inzicht te verkrijgen in de elektrische installaties en in de werking van elektrische toestellen.tevens worden de veiligheidsaspecten benadrukt. Een degelijke coördinatie tussen de technische en de praktische vakken zal noodzakelijk zijn en gebeurt best op gestructureerde wijze in de vakwerkgroep. De leraar zal er rekening mee houden dat elektriciteit niet het hoofdaandeel is in de opleiding van de leerling die gekozen heeft voor de bovenvermelde opties. In zijn verdere beroepsloopbaan zal de leerling wellicht geconfronteerd worden met elektrische problemen. Dit zullen hoofdzakelijk praktische problemen zijn. Het moet dan ook de bedoeling zijn om naast een algemene theoretische kennis vooral aandacht te besteden aan een aantal praktische zaken waarmee de leerling later zal kunnen geconfronteerd worden. BEGINSITUATIE De leerstof sluit aan bij de 2 graad TSO optie houttechnieken en de nieuwe optie bouwtechnieken. Leerlingen toegelaten tot het 1e jaar van de 3e graad TSO optie houttechnieken of bouwtechnieken kunnen echter uit verschillende studierichtingen komen. Hierdoor kan er - wat de voorkennis elektriciteit betreft - een groot verschil zijn tussen de verschillende leerlingen. Door middel van goed gekozen oefeningen zal de leraar bij het begin van het eerste jaar meteen het niveau van zijn leerlingen nagaan. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door zelfstudie of door inhaallessen buiten het normale lessenrooster. De leraar zal echter steeds zorgen voor een degelijke begeleiding van de leerling.

4 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 3 ALGEMENE DOELSTELLINGEN Over de verschillende vakken heen wordt ernaar gestreefd de leerling de noodzakelijke basiskennis en vaardigheden bij te brengen om uiteindelijk te voldoen aan het opleidingsprofiel van de optie. Bij alle leerinhouden - waar mogelijk - zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB en AREI. Naast de "technische" vaardigheden, zal de lerares/leraar ook oog hebben voor de vereiste persoonlijkheidskenmerken: accuratesse - zorgvuldigheid contactbereidheid en wellevendheid doorzettingsvermogen creativiteit flexibiliteit imagobewustzijn klantgerichtheid kwaliteitsbewustzijn leergierigheid precisie resultaatgerichtheid veiligheid- en milieubewustzijn zelfbeheersing zelfstandigheid zin voor orde en netheid zin voor samenwerking zin voor zelfevaluatie

5 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 4 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN TECHNISCH VAK ELEKTRICITEIT 1ste leerjaar: 1 lestijd/week 2 de leerjaar: 1 lestijd/week Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 de parate kennis correct toepassen de wetten van Faraday, Ohm en Pouillet opnoemen en met de correcte eenheden gebruiken het belang van het SI-eenhedenstelsel toelichten de begrippen arbeid en vermogen toelichten, de formules correct toepassen met de juiste eenheden; het begrip rendement correct interpreteren; de kostprijs van elektrische energie berekenen de vervangingsweerstand berekenen bij weerstandsschakelingen basismetingen uitvoeren spanningsverlies in leidingen bepalen en leidingen berekenen het onderscheid maken tussen EMK en klemspanning de basisprincipes van het magnetisme toelichten de verschijnselen en bijhorende formules en eenheden van het elektromagnetisme, elektromagnetische krachtwerking, elektromagnetische inductie toelichten en toepassen. het onderscheid maken tussen de begrippen zelfinductie en wederzijdse inductie de bouw en de eigenschappen en de bijhorende formules en eenheden van condensatoren toelichten en toepassen 2 de begrippen amplitude, periode, frequentie, cirkelfrequentie, ogenblikkelijke waarde, gemiddelde waarde, effectieve waarde,fase en faseverschuiving toelichten en toepassen de voordelen van wisselspanning ten opzichte van gelijkspanning toelichten LEERINHOUDEN 1 Herhaling basiskennis gelijkstroomtheorie 2 Eénfasige sinusoïdale wisselspanning Grootheden eigen aan wisselspanning Vergelijking eigenschappen gelijk- en wisselspanning

6 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 5 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 3 de verschillende soorten wisselstroomvermogens onderscheiden het belang van de arbeidsfactor toelichten het verbeteren van de arbeidsfactor uitleggen werken met een wattmeter (U) 4 de verschillende basisbegrippen opnoemen en toepassen het belang van een gelijkmatige verdeling van de belastingen uitleggen de eigenschappen van de ster- en driehoekschakeling toepassen de aansluiting van driefasige en enkelfasige verbruikers toelichten de formules voor driefasig vermogen toepassen vermogen en arbeid kunnen meten (driefasig) (U) 5 de basiswerking van transformatoren uitleggen de verliezen die optreden bij transformatoren toelichten een geschikte transformator uit een catalogus kiezen metingen met een stroomtang toelichten en uitvoeren (U) 6 de werking van de inductiemotoren uitleggen de motoren aansluiten en de juiste beveiliging kiezen/instellen de aanzetmethodes toelichten en toepassen de snelheidsregeling (U) en het omkeren van de draaizin toelichten onderhoudsvoorschriften lezen en uitvoeren eenvoudige metingen uitvoeren (U) 7 werking van deze motoren uitleggen de motoren aansluiten en de draaizin omkeren LEERINHOUDEN 3 Arbeid en vermogen bij wisselstroom Invloed van de faseverschuiving op het opgenomen vermogen Soorten wisselstroomvermogens De arbeidsfactor Het meten van actief vermogen (U) 4 Driefasennet Opwekking, faseaanduiding Evenwichtige en onevenwichtige belasting Ster en driehoekschakeling Aansluiten van driefasige en enkelfasige verbruikers Soorten distributienetten (U) Driefasig vermogen Verbeteren van de arbeidsfactor Meten van driefasig vermogen (U) 5 Transformatoren Eenfasige tranformatoren: constructie,werking, rendement, vermogen Soorten: scheidings-,spaar-,meet-, lastransformatoren driefasige transformatoren (U) toepassingen van transformatoren 6 Driefasige asynchrone motoren Samenstelling Werkingsprincipe Aansluiting Eigenschappen Aanzetmethodes Omkeren draaizin Snelheidsregeling (U) Beveiliging Opsporen van storingen (U) 7 Enkelfasige asynchrone motoren Met condensatoraanloop Zonder hulpwikkeling

7 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 6 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen onderhoudsvoorschriften lezen en uitvoeren eenvoudige metingen uitvoeren (U) LEERINHOUDEN Spleetpoolmotoren (U) Driefasige asynchrone motor op eenfasig net 8 het geschikt materiaal uitkiezen in functie van de toepassing 8 Elektrisch installatiemateriaal Draden, buizen, kabels Schakelaars Smeltveiligheden en automaten Kabelgoten Schakelkasten 9 de basisprincipes uit het AREI toelichten en toepassen de noodzaak van de verschillende beveiligingsmaatregelen uitleggen de reglementering op praktische voorbeelden kunnen toepassen de werking van de verliesstroomschakelaars uitleggen en de betekenis van de verschillende gevoeligheden toelichten de noodzaak van aarding en equipotentiaalleidingen toelichten een ééndraadschema kunnen lezen en opstellen van een eenvoudige installatie 9 Veiligheid bij elektrische installaties AREI: algemene principes Beveiligingsmaatregelen: -scheiding der stroombanen, IPX-graad, klasse indeling,zeer lage veiligheidsspanning. -aarding en equipotentiale verbindingen, beschermingsgeleiders -verliesstroomschakelaars Uitvoering en reglementering voor residentiële en kleine industriële installaties 10 de geschikte soort lamp kiezen in functie van de toepassing het begrip kleurentemperatuur toelichten de werking van de verschillende soorten lampen uitleggen de functie van een dimmer toelichten en het juiste type kiezen 11 De verschillende tarieven toelichten en correct kiezen De werking en de aansluiting van een spaarboiler toelichten De werking van de voorkeurschakelaar uitleggen Basisberekeningen maken om het benodigde verwarmingsvermogen te bepalen De werking van de accumulatietoestellen uitleggen De werking van thermostaten en buitenvoelers toelichten 10 Verlichting Gloeilampen en halogeenlampen TL-lampen en spaarlampen dimmers 11 Elektrische verwarming De residentiële elektriciteitstarieven Warmwaterproductie met spaarboiler Directe elektrische verwarming Accumulatieverwarming Buitenvoelers en kamerthermostaten

8 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 7 Decr. nr. LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 12 De mogelijkheden van domotica in een woning toelichten Een overzicht geven van het huidig marktaanbod 12 Domotica (U) LEERINHOUDEN

9 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 8 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING De leerstof dient op een aanschouwelijke manier te worden onderwezen met demonstraties op didactische panelen, metingen en verwijzingen naar het vakgebied. Pedagogisch is het niet langer verantwoord om de leerlingen de leerstof te laten noteren. Het gebruik van een aangepast handboek of een eigen cursus wordt sterk aanbevolen. Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing 1 Beperk de herhaling tot het absoluut noodzakelijke; zorg voor een samenvattende syllabus. 2 Demonstreer met een oscilloscoop; benadruk de praktische aspecten 4 lt 3 Benadruk de nefaste invloed van een slechte arbeidsfactor zowel op gebied van stroomsterkte als op gebied van kostprijs van de elektrische energie bij industriële installaties 4 Benadruk de praktische aspecten 4 lt 5 Beperk de theorie tot een minimum; bespreek de praktische toepasingen (signalisatie, halogeenverlichting, ) 6 Benader vanuit het standpunt van de gebruiker. Leg de nadruk op aansluiting, beveiliging, onderhoud en het aanwenden van de aanzetinrichtingen 7 Benader vanuit het standpunt van de gebruiker. Leg de nadruk op aansluiting, beveiliging, onderhoud en het aanwenden van de aanzetinrichtingen 8 Gebruik catalogi, CD-ROM, internet en voldoende didactisch materiaal 10 lt 9 De nadruk leggen op de veiligheidsaspecten en de reglementering terzake 8 lt 10 Gebruik aangepast didactisch materiaal 4 lt 11 Aandacht besteden aan de juiste keuze in functie van de toepassing Gebruik recente catalogi, CD-ROM,internet 12 Gebruik recente documentatie (U) 4 lt 4 lt 4 lt 3 lt 5 lt

10 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 9 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN (*) - universele meettoestellen - 1 oscilloscoop - 1 demonstratietafel met de nodige spanningsvoorzieningen - 1 (didactische) transformator - 1 wattmeter - 1 cos phi meter - 1 asynchrone motor met start en beveiligingsapparatuur - diverse recente catalogi, CD-ROMS, - zoveel mogelijk modellen van de besproken elementen (*)Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: - Codex - ARAB - AREI - Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: - de uitrusting en inrichting van de lokalen; - de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: - duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; - alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; - de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; - de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

11 TSO 3de graad opties Bouwtechnieken en Houttechnieken 10 EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt welke de verschillende stappen zijn; welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; welke fouten kunnen gemaakt worden. Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, ) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester..). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, ). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...). BIBLIOGRAFIE AIB-VINçOTTE, Algemeen reglement op de elktrische installaties AREI, Brussel BERWAERTS, V. + STANDAERT, K. Eenheden SI, Standaard CLAERHOUT, L. Elektrotechnische begrippen, Plantyn DEKELVER V. + FICHEFET J.M. Technologie Installatieleer, Plantyn STANDAERT, K + VAN DE BORGHT, F, Gedifferentieerd leerpakket elektriciteit, Standaard VAN DEN WYNGAERT, Basiselektriciteit, die keure VYNCKIER, Het Installatieboek, Gent VEGB, Veilig werken met elektriciteit, Brussel