(Re)Train the Brain Revalidatie voor mensen met chronische pijn

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "(Re)Train the Brain Revalidatie voor mensen met chronische pijn"

Transcriptie

1 (Re)Train the Brain Revalidatie voor mensen met chronische pijn Jo Nijs, Margot De Kooning, Kelly Ickmans, Liesbeth Daenen, Deborah Van Cauwenbergh, Jessica Van Oosterwijck, Nathalie Roussel, Lennard Voogt, Filip Struyf, Kevin Kuppens & Mira Meeus

2 BAMT 28 nov

3 CHROnische PIjn & chronische VERmoeidheid:

4 Chronische pijn: In the mind or in the brain? Revalidatie gericht op het brein bij mensen met chronische pijn: retrain the brain? Vragen / discussie Inhoud

5 disease = a disorder of structure or function in a human, animal, or plant, especially one that produces specific symptoms. Is chronische pijn een syndroom of een ziekte? Tracey & Buschnell J Pain 2009;10:

6

7

8

9 normale situatie overgevoelig centraal zenuwstelsel

10

11 Her hali ng titel van pre sen tati e

12 emoties stress depressie Cognitief-emotionele sensitisatie

13 Een klein experiment met uw buurman/vrouw X

14

15

16 Meeus et al. J Rehabil Med 2010 Van Oosterwijck et al. J Intern Med 2010 Van Oosterwijck et al. J Pain 2012 Lichamelijke inspanning activeert geen pijndemping bij fibromyalgie, chronische whiplash & CVS, maar wel bij chronische lage rugpijn Hand Rug Kuit gezond & CLBP FM, whiplash, CVS voor na voor na voor na

17 -Andere hersengebieden actief bij pijnprikkels -Hersenstam activeert onvoldoende pijndemping -Voorhersenen activeren pijnversterking

18 -Andere hersengebieden actief bij pijnprikkels -Hersenstam activeert onvoldoende pijndemping -Voorhersenen activeren pijnversterking Aanraking en andere prikkels (warmte, licht) worden veel intenser ervaren

19 -Andere hersengebieden actief bij pijnprikkels -Hersenstam activeert onvoldoende pijndemping -Voorhersenen activeren pijnversterking Aanraking en andere prikkels (warmte, licht) worden veel intenser ervaren Beweging activeert geen pijndemping

20 -Andere hersengebieden actief bij pijnprikkels -Hersenstam activeert onvoldoende pijndemping -Voorhersenen activeren pijnversterking Aanraking en andere prikkels (warmte, licht) worden veel intenser ervaren Beweging activeert geen pijndemping Ruggenmerg stuurt prikkels versterkt door naar de hersenen

21 Demping Versterking

22 STRESS uitgeputte hormonale stress-as Van Houdenhove & Egle Psychother Psychosom 2004 BAMT 28 nov 2009

23 Stress GABA neurotransmissie Serotonergische activiteit Minder demping Centrale sensitisatie Suarez-Roca et al. Behav Brain Res 2008

24

25

26 disease = a disorder of structure or function in a human, animal, or plant, especially one that produces specific symptoms. Is chronische pijn een syndroom of een ziekte? Tracey & Buschnell J Pain 2009;10:

27 In the mind or in the brain?

28 BRAIN BRAIN

29 Chronische pijn: In the mind or in the brain? Revalidatie gericht op het brein bij mensen met chronische pijn: retrain the brain? Vragen / discussie Inhoud

30 Behandeling van centrale sensitisatie

31 self-efficacy depressie pijncatastroferen fysieke activiteit 4 voornaamste therapie-effect predictoren/mediatoren? Miles et al. Eur J Pain 2011;15:

32 revalidatie voor fibromyalgie F A S E veilig bewegen = fysieke activiteiten verantwoord uitvoeren correct ademen beter slapen correct ziekteinzicht beter omgaan met stress 1 stabielere gezondheidstoestand

33 revalidatie voor fibromyalgie F A S E veilig bewegen = fysieke activiteiten verantwoord uitvoeren correct ademen beter slapen correct ziekteinzicht beter omgaan met stress 1 stabielere gezondheidstoestand F A S E opbouwend activiteitenprogramma en / of opbouwend oefenprogramma 2 beter functioneren

34 Pijneducatie: praktische handleiding voor (para)medici C.P. van Wilgen & J. Nijs voorwoord door G.L. Moseley

35 pijn

36 pijn

37 verbetering gezondheidstoestand na 3 maanden activatie pijnstilling CGT vermindert centrale hypersensitiviteit Kan pijneducatie de pijnstilling bij fibromyalgie verbeteren? Van Oosterwijck et al. Clinical Journal of Pain 2012: in press. Ang DC et al. Arthritis Care & Research 2010;62:

38 Acceptance Commitment Therapy & Mindfulness Chiesa & Serretti. Psychol Med 2010;40: Zeidan et al. J Neurosci 2011;31(14):

39 Retraining the brain is mogelijk, ook bij chronische pijn & fibromyalgie! Vragen?

Modern pain neuroscience in clinical practice: Classificatie van centrale sensitisatie pijn vs. neuropathische vs.

Modern pain neuroscience in clinical practice: Classificatie van centrale sensitisatie pijn vs. neuropathische vs. Modern pain neuroscience in clinical practice: Classificatie van centrale sensitisatie pijn vs. neuropathische vs. nociceptieve pijn Jo Nijs, Mira Meeus, Paul C. van Wilgen, Kelly Ickmans, Jessica Van

Nadere informatie

Kinesitherapie bij patiënten met centrale sensitisatie: The pain revival

Kinesitherapie bij patiënten met centrale sensitisatie: The pain revival Kinesitherapie bij patiënten met centrale sensitisatie: The pain revival Jo Nijs, Kelly Ickmans, Jessica Van Oosterwijck, Filip Struyf, Nathalie Roussel, Liesbeth Daenen & Mira Meeus ECT 23th September

Nadere informatie

Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen?

Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen? Als beweging patiënten met CVS zieker maakt, hoe kan de kinesitherapeut dan helpen? Jo.Nijs@vub.ac.be 22-2-2010 1 revalidatie F A S E veilig bewegen = fysieke activiteiten verantwoord uitvoeren correct

Nadere informatie

Het belang van kinesitherapie voor patiënten met chronische whiplash en fibromyalgie

Het belang van kinesitherapie voor patiënten met chronische whiplash en fibromyalgie Het belang van kinesitherapie voor patiënten met chronische whiplash en fibromyalgie Jo Nijs 16-1-2010 1 Een uiteenzetting voor pijnpatiënten door Prof. Dr. Jo NIJS, van BLITS, dienst Menselijke fysiologie

Nadere informatie

23-10- 14. Centrale sensitisatiepijn : Klinische differentiaaldiagnostiek met nociceptieve en neuropathische pijn. Inhoud. Long-term potentiation

23-10- 14. Centrale sensitisatiepijn : Klinische differentiaaldiagnostiek met nociceptieve en neuropathische pijn. Inhoud. Long-term potentiation sensitisatie : Klinische differentiaaldiagnostiek met nociceptieve en neuropathische www.paininmotion.be Inhoud sensitisatie Klinische herkenning & differentiaaldiagnostiek Long-term potentiation Vrouwen!

Nadere informatie

Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen

Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen Chronische pijn, een benadering vanuit de neurowetenschappen maar het zit toch niet tussen mijn oren John van der Meij Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Therapie (Oegstgeest) Instituut voor

Nadere informatie

(Hoe) kan lichaamsbeweging deze pagënten helpen?? Centrale sensitisatie: bewegen of niet bewegen? 23-10- 14

(Hoe) kan lichaamsbeweging deze pagënten helpen?? Centrale sensitisatie: bewegen of niet bewegen? 23-10- 14 Centrale sensitisatie: bewegen of niet bewegen? Chronische pijn als uitdaging: hedendaagse neurowetenschappelijke inzichten binnen de mul0disciplinaire prak0jk 22 oktober 2014, Abe Lenstra Stadion, Heerenveen,

Nadere informatie

Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn?

Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Lotte Bloot, MSc Marianne Heins, Phd Rogier Donders, Phd Gijs

Nadere informatie

Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE

Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE If you are looking for the book by Jo Nijs Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici in pdf form, then

Nadere informatie

Sensitisatie. Anesthesiologie

Sensitisatie. Anesthesiologie Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische

Nadere informatie

Chronische pijn als uitdaging: hedendaagse neurowetenschappelijke inzichten binnen de multidisciplinaire praktijk

Chronische pijn als uitdaging: hedendaagse neurowetenschappelijke inzichten binnen de multidisciplinaire praktijk TRANSCARE-pijn www.transcare.nl Transcare-pijn en de internationale onderzoeksgroep Pain in Motion organiseren een Symposium Chronische pijn als uitdaging: hedendaagse neurowetenschappelijke inzichten

Nadere informatie

Kinesitherapie voor patiënten met. Ziekenhuis Brussel

Kinesitherapie voor patiënten met. Ziekenhuis Brussel Kinesitherapie voor patiënten met chronische whiplash in het Universitair Ziekenhuis Brussel Voor een afspraak gelieve u via http://tinyurl.com/chronischepijn aan te melden en wij contacteren u voor een

Nadere informatie

Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma

Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma 26 Verklaring voor chronische pijnaandoeningen Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma Tekst: Sanne van der Poel Voor mensen met chronische pijnklachten is het vaak lastig en frustrerend

Nadere informatie

Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma

Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma 26 Verklaring voor chronische pijnaandoeningen Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma Tekst: Sanne van der Poel Voor mensen met chronische pijnklachten is het vaak lastig en frustrerend

Nadere informatie

Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc

Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Netwerk OLK (NOLK) Conceptrichtlijn 2009: Somatisch Onvoldoende verklaarde

Nadere informatie

Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen

Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen Anamnese/ Laatste maand toenemend last van pijn voeten, daarbij al langer bestaande moeheid, nekpijn,

Nadere informatie

SENSITISATIE. Chronische pijn is een aandoening 23-10- 14. Pijn! Abe Lenstra AGENDA. Acute pijn is een symptoom

SENSITISATIE. Chronische pijn is een aandoening 23-10- 14. Pijn! Abe Lenstra AGENDA. Acute pijn is een symptoom PIJNEDUCATIE IN TRANSDISCIPLINAIRE ZORG IN DE EERSTE LIJN BIJ PATIËNTEN MET CHRONISCHE PIJN? Pijn! Prof. Dr. C. Paul van Wilgen Fysiotherapeut, Gezondheidspsycholoog, Epidemioloog AGENDA Abe Lenstra Hoe

Nadere informatie

CHRONISCHE PIJN EN PIJNEDUCATIE, WAT IS DE ROL VAN DE MANUEEL THERAPEUT?

CHRONISCHE PIJN EN PIJNEDUCATIE, WAT IS DE ROL VAN DE MANUEEL THERAPEUT? CHRONISCHE PIJN EN PIJNEDUCATIE, WAT IS DE ROL VAN DE MANUEEL THERAPEUT? Prof. Dr. C. Paul van Wilgen Fysiotherapeut, Gezondheidspsycholoog, Epidemioloog Pijn! AGENDA De Belgische pijn in de kuip Sensitisatie

Nadere informatie

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering

DOK h Stichting Deskundigheidsbevordering Hoe gebruik je centrale sensitisatie bij de uitleg van SOLK Hoe gebruik je centrale sensitisatie bij de uitleg van SOLK Carine den Boer, huisarts, onderzoeker, kaderarts GGZ Dag van de eerste lijn 17-1-2018

Nadere informatie

PROF. DR. JESSICA VAN OOSTERWIJCK CHRONISCHE PIJN GENEZEN DOOR BEWEGEN

PROF. DR. JESSICA VAN OOSTERWIJCK CHRONISCHE PIJN GENEZEN DOOR BEWEGEN PROF. DR. JESSICA VAN OOSTERWIJCK CHRONISCHE PIJN GENEZEN DOOR BEWEGEN NAJAARSYMPOSIUM KARVA - 17-11-2019 Chonische Pijn Prof. Dr. Jessica Van Oosterwijck - Najaarsymposium KARVA - 17-11-2019 Why not to

Nadere informatie

Cursus pijneducatie in de praktijk

Cursus pijneducatie in de praktijk Cursus pijneducatie in de praktijk Transcare & pain in motion organiseren in het voorjaar van 2016 in het Noorden van Nederland een driedaags cursus pijneducatie in de praktijk. Data: 18 februari, 25 februari,

Nadere informatie

De pijn gaat niet over!

De pijn gaat niet over! 01-10-16 De pijn gaat niet over! Dr. Doeke Keizer, huisarts 1 01-10-16 Chronische pijn: Wat is het probleem? 2,2 miljoen Nederlanders Jaarlijkse kosten: 20 miljard euro Pijn: meest voorkomende klacht Vaker

Nadere informatie

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN

INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige

Nadere informatie

Omgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13

Omgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13 Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Voorstel tot Graded Activity

Voorstel tot Graded Activity Voorstel tot Graded Activity Door Lic. Claeys Ellen Werkzaam in AZ Alma en privépraktijk GA of te Graded Activity??? Evidence Based Medicine Enkele probleemstellingen (zowel voor patiënt als therapeut):

Nadere informatie

Workshop ziekte-specifiek programma: chronische pijn. Ronde 1 en 2 Linda de Vries-Rijkuiter Ronde 3 en 4 Linda de Vries-Rijkuiter en John Voorham

Workshop ziekte-specifiek programma: chronische pijn. Ronde 1 en 2 Linda de Vries-Rijkuiter Ronde 3 en 4 Linda de Vries-Rijkuiter en John Voorham Ronde 1 en 2 Linda de Vries-Rijkuiter Ronde 3 en 4 Linda de Vries-Rijkuiter en John Voorham Programma Introductie Kennisoverdracht Casus Oefening met casus Smaakmaker Discussie/vragen Workshop ziekte-specifiek

Nadere informatie

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts

Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Agenda. Nociceptieve pijn 11/06/2014. Harkema. Dr. Doeke Keizer, huisarts Pijneducatie Chronische pijn: hoe leg je dat uit? Dr. Doeke Keizer, huisarts Harkema Geen sponsoring vanuit industrie Agenda Even voorstellen Soorten pijn Chronische pijn > sensitisatie Pijneducatie Anderhalvelijnszorg

Nadere informatie

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,

Nadere informatie

Pijneducatie bij artrose

Pijneducatie bij artrose Pijneducatie bij artrose Amarins J. Wijma-Wester, MSc., Ft, PhDonderzoeker a.wijma@transcare.nl Transcare, Groningen Departement Kinesitherapie en Revalidatiewetenschappen, Faculteit voor Inhoud Chronische

Nadere informatie

Pijn. Wat is pijn 1,2,3? Hoe ontstaat pijn 1,3?

Pijn. Wat is pijn 1,2,3? Hoe ontstaat pijn 1,3? Pijn Wat is pijn 1,2,3? Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme. Pijn geeft aan dat er een mogelijke beschadiging is van een deel van het lichaam. Denk maar eens aan het vastpakken van een te hete

Nadere informatie

Evaluatie en behandeling van slaap: een ver-van-mijn-bed-show? Jo Nijs

Evaluatie en behandeling van slaap: een ver-van-mijn-bed-show? Jo Nijs Evaluatie en behandeling van slaap: een ver-van-mijn-bed-show? Jo Nijs www.paininmotion.be @PaininMotion Doelen 1) Kennis en inzicht verwerven in de neuro-psycho-immunologie van slaap(problemen) bij patiënten

Nadere informatie

Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn

Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn Een pijnwetenschappelijk perspectief op schouderpijn Dr. Lennard Voogt l.p.voogt@hr.nl Onderzoek naar pain-motor interactions and shoulder pain! Pijnfysiologie! Relatie tussen pijn en bewegen! Fysiologie

Nadere informatie

Pijn, leg dat maar eens uit

Pijn, leg dat maar eens uit Pijn, leg dat maar eens uit Een how-to-manual voor fysiotherapeuten In opdracht van het rug-netwerk Ronald Kan Fysiotherapeut Heliomare Uitgangspunten Deze uitleg geldt voor patiënten met chronische benigne

Nadere informatie

INTER&PSY*Lente*Symposium*2013!

INTER&PSY*Lente*Symposium*2013! INTER&PSYLenteSymposium2013! Angst voor Pijn Paul van Wilgen PhD Gezondheidspsycholoog Fysiotherapeut Epidemioloog Workshop -Wat is pijn -Wat is chronische pijn -Sensitisatie -De rol van angst -Bewegingsangst

Nadere informatie

Chronische pijn bij fibromyalgie en CVS: verschillen, overeenkomsten en indicaties voor kinesitherapie met Prof. Jo Nijs.

Chronische pijn bij fibromyalgie en CVS: verschillen, overeenkomsten en indicaties voor kinesitherapie met Prof. Jo Nijs. Chronische pijn bij fibromyalgie en CVS: verschillen, overeenkomsten en indicaties voor kinesitherapie met Prof. Jo Nijs. verslag Chris Bullen. Prof. Jo Nijs Volgens een enquête van Artsenkrant komt chronische

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

NVMT- symposium 2014

NVMT- symposium 2014 NVMT- symposium 2014 Datum: vrijdag 25 april Plaats: Het Stadion de Kuip Rotterdam Painless Tekst: Huub Vossen, redacteur NVMT Sprekers: Prof. Dr. Jo Nijs, Prof. Dr. Mira Meeus, Prof. Dr. Paul van Wilgen,

Nadere informatie

Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren.

Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Carla Palmen, psychosomatisch fysiotherapeut Adelante Zorgroep, Volwassenen, Afd. pijn, Hoensbroek

Nadere informatie

Psychosomatisch fysiotherapie

Psychosomatisch fysiotherapie Psychosomatisch fysiotherapie De psychosomatisch fysiotherapeut Tamara den Elzen Wat is psychosomatische fysiotherapie? Psychosomatische fysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie,

Nadere informatie

The good physician treats the disease; the great physician treats the patient who has the disease. [William Osler 1849-1919]

The good physician treats the disease; the great physician treats the patient who has the disease. [William Osler 1849-1919] The good physician treats the disease; the great physician treats the patient who has the disease [William Osler 1849-1919] S.O.L.K. Klachten met een onduidelijke oorzaak Symposium Niet Aangeboren Hersenaandoeningen

Nadere informatie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie

Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten

Nadere informatie

Jo Nijs. Centrale sensitisatiepijn in de klinische praktijk

Jo Nijs. Centrale sensitisatiepijn in de klinische praktijk Jo Nijs Centrale sensitisatiepijn in de klinische praktijk Jo Nijs Centrale sensitisatiepijn in de klinische praktijk Houten 2016 ISBN 978-90-368-0924-5 DOI 10.1007/978-90-368-0925-2 ISBN 978-90-368-0925-2

Nadere informatie

Chronische Pijn. Een overzicht van onderzoeken en inzichten. There is more wisdom in your body than in your deepest philosophy. Friedrich Nietzsche

Chronische Pijn. Een overzicht van onderzoeken en inzichten. There is more wisdom in your body than in your deepest philosophy. Friedrich Nietzsche info@triggerpointcoach.nl www.triggerpointcoach.nl www.landelijketriggerpointdag.nl Kantoor: Impuls 9, Purmerend Chronische Pijn Een overzicht van onderzoeken en inzichten Chronische There is more wisdom

Nadere informatie

Bijlagen. Toetsvragen 123

Bijlagen. Toetsvragen 123 121 Bijlagen Toetsvragen 123 123 Toetsvragen J. Nijs, Centrale sensitisatiepijn in de klinische praktijk, DOI 10.1007/978-90-368-0925-2, 2016 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV 124

Nadere informatie

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek

Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict

Nadere informatie

Buikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.

Buikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt. ACNES Wat is ACNES? ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van

Nadere informatie

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Guillain-Barré syndroom (GBS) en CIDP Zijn aandoeningen van het

Nadere informatie

Optimisme kun je leren. Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie Faculty of Psychology and Neuroscience

Optimisme kun je leren. Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie Faculty of Psychology and Neuroscience Optimisme kun je leren Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie De overtuiging dat men in het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985

Nadere informatie

rond lage rug - bekken - bekkenbodem

rond lage rug - bekken - bekkenbodem congres Omgaan met pijn rond lage rug - bekken - bekkenbodem Dinsdag 15 november 2011, Jaarbeurs Utrecht Bestemd voor: fysiotherapeuten (algemeen-, manueel-, bekken-, sport-) en oefentherapeuten Mensendieck

Nadere informatie

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat?

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Hans Knoop Marianne Heins Gijs Bleijenberg CGT leidt tot een afname van klachten % patienten dat geen of duidelijk minder

Nadere informatie

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1

Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands

Nadere informatie

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist Vermoeidheid&PijnCentrum Salaris Belangen Vermoeidheid en Pijncentrum Vitamine B12 kliniek Farmaceuten Subsidie Oorzaak en gevolg Wetenschap Oorzaak

Nadere informatie

Enkele vragen: Deel I. Tussen de oren? Over Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) Inleiding MOK / SOLK

Enkele vragen: Deel I. Tussen de oren? Over Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) Inleiding MOK / SOLK PIV 22 maart 2013 Tussen de oren? Over Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) Dr. Jan Houtveen Universiteit Utrecht, Klinische en Gezondheidspsychologie Altrecht Psychosomatiek de

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

De kracht van WELZIJN OP RECEPT

De kracht van WELZIJN OP RECEPT De kracht van WELZIJN OP RECEPT Welzijn op recept Leiden, 6 maart 2018 Jan Auke Walburg 06-03-2018 1 WELZIJN OP RECEPT 1. Bezien vanuit positieve gezondheid en positieve psychologie 2. Ontwikkeling en

Nadere informatie

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.

Mindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende

Nadere informatie

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)

Nadere informatie

MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN

MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN MINDFULNESS EN AANVAARDING HELPEN BIJ CHRONISCHE PIJN Karlein Schreurs 16 mei 2014 Het gaat redelijk goed. Ik doe weer wat in de tuin en ik help mijn zoon op de boerderij. Maar die pijn, die pijn is niet

Nadere informatie

Internationaal congres over methoden van pijnonderzoek

Internationaal congres over methoden van pijnonderzoek Internationaal congres over methoden van pijnonderzoek Brussel, maart 2015 Verslag door: dr. Leo MG Geeraedts sr Actieve Belgische onderzoeksgroep Dit congres vindt plaats op de Life Science Campus van

Nadere informatie

Pijn. Nederlands Tijdschrift voor Behavioral Medicine. Nederlandse. Behavioral. Federatie1. Medicine. Jaargang 23. Februari 2012.

Pijn. Nederlands Tijdschrift voor Behavioral Medicine. Nederlandse. Behavioral. Federatie1. Medicine. Jaargang 23. Februari 2012. NBMF Jaargang 23 Februari 2012 Federatie1 Nederlandse Behavioral Medicine Nederlands Tijdschrift voor Behavioral Medicine Inhoud Pijn 1 Column Wat drijft ons in de wetenschap? 2 Als pijn er mag zijn 3

Nadere informatie

Pijneducatie als basis voor de behandeling van subacute rugklachten bij paarden

Pijneducatie als basis voor de behandeling van subacute rugklachten bij paarden Pijneducatie als basis voor de behandeling van subacute rugklachten bij paarden Een transcriptie van Pijneducatie als basis voor de behandeling van subacute lage rugklachten zoals gepubliceerd in Fysiopraxis;

Nadere informatie

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen Symposium 30 maart 2012 Pijn, jeuk, vermoeidheid. verschillende klachten, één behandeling? Recente ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van chronische lichamelijke klachten De rol van stress

Nadere informatie

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Onderzoeksgroep: Prof. Rob Smeets Prof. André Knottnerus Dr. Ivan Huijnen Drs. Nieke Rijnders Dr. Albère Köke

Nadere informatie

Ja maar, wat als bewegen pijn doet?

Ja maar, wat als bewegen pijn doet? Ja maar, wat als bewegen pijn doet? Najaarscongres NVFG 23 sep 16 Luc Boon Fysiotherapie Gestel, Eindhoven luc@fysiotherapie-gestel.nl Introductie Najaarscongres NVFG 23 sep 16 Luc Boon Fysiotherapie Gestel,

Nadere informatie

No brain, no (chronic) pain. Workshop revalidatiegeneeskunde 23-01-2014 Alina Teplova, revalidatiearts

No brain, no (chronic) pain. Workshop revalidatiegeneeskunde 23-01-2014 Alina Teplova, revalidatiearts No brain, no (chronic) pain Workshop revalidatiegeneeskunde 23-01-2014 Alina Teplova, revalidatiearts 1 Inhoud 1. Het doel 2. Casuïstiek (3 casussen) 3. Indicatie voor chronische pijn revalidatieprogramma

Nadere informatie

BiopsychoSOCIAAL. Maarten Bijma, MSc

BiopsychoSOCIAAL. Maarten Bijma, MSc BiopsychoSOCIAAL Maarten Bijma, MSc Heet of koud? Gezond en ongezond hetzelfde als heet en koud? 3 lijnen Waarom Sociaal? Verklaren & sociale identiteit Gedragsverandering & sociale invloeden. ICF Frank

Nadere informatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie

Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie Veerkracht in vorm en op maat : Creatieve therapie als kortdurende interventie bij oncologische revalidatie 16 juni 2016 Margriet Gordijn, vak therapeut beeldend / hoofd afdeling Creatieve Therapie Eveline

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Chronische pijn. Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA

PATIËNTEN INFORMATIE. Chronische pijn. Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA PATIËNTEN INFORMATIE Chronische pijn Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA 2 PATIËNTENINFORMATIE In deze folder geven het Maasstad Ziekenhuis, het Spijkenisse Medisch Centrum en Het Van Weel-Bethesda

Nadere informatie

Wat is pijn? 23/12/15. Doelen. Definitie van pijn? Sensorische en emotionele ervaring. Onaangenaam

Wat is pijn? 23/12/15. Doelen. Definitie van pijn? Sensorische en emotionele ervaring. Onaangenaam Medefinanciering door Doelen Wat is chronische pijn & hoe werkt het? Beter begrijpen van pijn: lichamelijke (biologische), emotionele (psychologische) & sociale factoren Doel Back@work traject pijn wegnemen,

Nadere informatie

Artrose Balancing biomechanics with pain neuroscience

Artrose Balancing biomechanics with pain neuroscience Artrosepijn beter begrijpen = artrosepijn anders behandelen Artrose Balancing biomechanics with pain neuroscience Isabel Baert Deel 1: Artrosepijn? Enkel gewrichtspijn? Deel 2: Klinische classificatie

Nadere informatie

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen

De rol van stress en verwachtingen bij chronische lichamelijke klachten: Op weg naar innovatieve therapievormen Symposium 30 maart 2012 Pijn, jeuk, vermoeidheid. verschillende klachten, één behandeling? Recente ontwikkelingen in de diagnostiek en behandeling van chronische lichamelijke klachten De rol van stress

Nadere informatie

HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN

HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN HOOFD PIJN EN NU? THERAPIE HOOFDPIJN KLACHTEN PROTOCOL HOOFDPIJN KLACHTEN AUTEUR HELEEN BOVEN MANUEEL THERAPEUT fysiosportief LEON MEIJER SPORTFYSIOTHERAPEUT fysiosportief FOTOGRAFIE 1 JOHAN BOSMA FOTOSTIJL

Nadere informatie

De toegevoegde waarde van een acht-weekse mindfulnesstraining in het revalidatiebehandelplan

De toegevoegde waarde van een acht-weekse mindfulnesstraining in het revalidatiebehandelplan De toegevoegde waarde van een acht-weekse mindfulnesstraining in het revalidatiebehandelplan Essay in het kader van de opleiding tot mindfulness-trainer, Radboud Universitair Medisch Centrum voor Mindfulness

Nadere informatie

De biopsychosociale benaderingswijze veronderstelt taalspel om de volgende begrippen te onderscheiden: Probleem Klachten Pijn Last Aandoening (ziekte)

De biopsychosociale benaderingswijze veronderstelt taalspel om de volgende begrippen te onderscheiden: Probleem Klachten Pijn Last Aandoening (ziekte) De verborgen kracht van het Leo Hagenaars De biopsychosociale benaderingswijze veronderstelt taalspel om de volgende begrippen te onderscheiden: Probleem Klachten Pijn Last Aandoening (ziekte), stoornis

Nadere informatie

Chronische pijn rol van de mantelzorger. 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit

Chronische pijn rol van de mantelzorger. 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit Chronische pijn rol van de mantelzorger 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit Inhoud 1. Wetenschappelijk onderzoek 2. Praktijk 3. Aanbevelingen Vooraf Zorgstandaard chronische pijn 2017 Uitgangspunt

Nadere informatie

De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets

De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets Disclosure Lid adviesraad Philips Pain Management Synthese fysieke training reviews en metaanalyses

Nadere informatie

SOLK Wat is werkbaar?

SOLK Wat is werkbaar? SOLK Wat is werkbaar? Kring Bedrijfsgezondheidszorg Amsterdam e.o. 01-10-2018 Stanneke Lunter, psychiater/inhoudelijk leidinggevende Altrecht Psychosomatiek Eikenboom Inhoud voordracht Wat is SOLK hoezo

Nadere informatie

Veilig. Effectief. Eenvoudig. Snelle werking. Geen bijwerkingen. www.takecare.nl www.takecare.be

Veilig. Effectief. Eenvoudig. Snelle werking. Geen bijwerkingen. www.takecare.nl www.takecare.be Veilig Effectief Eenvoudig Snelle werking Geen bijwerkingen www.takecare.nl www.takecare.be Pain heeft effect bij zowel acute als chronische pijnen. Opmerkelijk goede resultaten heeft de pen bij tenniselleboog/arm

Nadere informatie

Nathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts

Nathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts Nathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts Wat is TENS? TENS = Transcutane = door de huid Elektrische = met elektrische impulsen Neuro Stimulatie = stimuleren van de zenuwen / zenuwuiteinden

Nadere informatie

Fysieke Revalidatie. Filip Descheemaeker

Fysieke Revalidatie. Filip Descheemaeker Fysieke Revalidatie Filip Descheemaeker Bewegen, wat een pil! Bewegen incorporeren in je dagelijks leven heeft een uitgesproken invloed op je levenskwaliteit! Voordelen activiteit Nadelen inactiviteit

Nadere informatie

Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS)

Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Het verloop, de symptomen en de behandeling Centrum voor Revalidatie Inleiding Uw arts heeft bij u de diagnose Complex Regionaal Pijn Syndroom

Nadere informatie

Sandra Veenstra. www.bsl.nl

Sandra Veenstra. www.bsl.nl Sandra Veenstra www.bsl.nl De toepassing van EMDR bij somatische klachten zoals chronische pijn Sandra Veenstra Jaarbeurs Utrecht, 27-09-13 Lichamelijke klachten geschikt voor behandeling met EMDR Wanneer

Nadere informatie

Stress en druk bij jongeren. Anke Berix Psycholoog - Apanta GGZ - afdeling Apanta Jong

Stress en druk bij jongeren. Anke Berix Psycholoog - Apanta GGZ - afdeling Apanta Jong Stress en druk bij jongeren Anke Berix Psycholoog - Apanta GGZ - afdeling Apanta Jong Inhoud Stellingen Introductie thema Werking van ons brein - adolescentie Oorzaken van stress en druk Is er een verklaring

Nadere informatie

Durf te kiezen. Fydee Eindejaarscongres Geert van t Hullenaar Rughuis Kennis Academy

Durf te kiezen. Fydee Eindejaarscongres Geert van t Hullenaar Rughuis Kennis Academy Durf te kiezen Fydee Eindejaarscongres Geert van t Hullenaar Rughuis Kennis Academy Het Rughuis Ernstige chronische bekken-, rug-, en nekpijn Specialistische tweedelijns GGZ instelling 5 locaties State

Nadere informatie

Spiegeltherapie. Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum

Spiegeltherapie. Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum Spiegeltherapie Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum Plasticiteit v.d. hersenen 7 jarig Turks meisje Op drie-jarige leeftijd oa taalgebieden verwijderd Tweetalig

Nadere informatie

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl

Nadere informatie

en de dingen die maar niet voorbij gaan Rinie Geenen, Universiteit Utrecht NBMF, 7 december 2012

en de dingen die maar niet voorbij gaan Rinie Geenen, Universiteit Utrecht NBMF, 7 december 2012 Over pijn en moeheid en de dingen die maar niet voorbij gaan Rinie Geenen, Universiteit Utrecht NBMF, 7 december 2012 Pijn Rubberen hand illusie Pijn (artrose) Ilizarov Hyperlink Inhoud Over pijn en moeheid

Nadere informatie

Mindfulness voor onverklaarde lichamelijke klachten. Anne Speckens Hoogleraar Psychiatrie

Mindfulness voor onverklaarde lichamelijke klachten. Anne Speckens Hoogleraar Psychiatrie Mindfulness voor onverklaarde lichamelijke klachten Anne Speckens Hoogleraar Psychiatrie From: Meditation Programs for Psychological Stress and Well-being: A Systematic Review and Meta-analysis JAMA Intern

Nadere informatie

Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij

Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized

Nadere informatie

Hoe gaat de huisarts de zorg voor chronische pijn in de eerste lijn organiseren in 2015?

Hoe gaat de huisarts de zorg voor chronische pijn in de eerste lijn organiseren in 2015? Hoe gaat de huisarts de zorg voor chronische pijn in de eerste lijn organiseren in 2015? Nieuwe bekos9ging huisartsenzorg in 2015 Dr. Doeke Keizer, huisarts Huisartsenprak9jk Het Homeer, Harkema Transcare-

Nadere informatie

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN. Brochure

PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN. Brochure 2018 PARAMEDISCH CURSUSSEN & OPLEIDINGEN LAGE RUGPIJN PAIN AND MOTOR INTERACTIONS Brochure OPLEIDINGSINSTITUUT CIVA B.V. Organisatie cursus Organiserende instelling CIVA B.V. Adresgegevens Rumpenerstraat

Nadere informatie

De rol van het begrip centrale sensitisatie bij uitleg en behandeling van SOLK en chronische pijn.

De rol van het begrip centrale sensitisatie bij uitleg en behandeling van SOLK en chronische pijn. Klinische les De rol van het begrip centrale sensitisatie bij uitleg en behandeling van SOLK en chronische pijn. Carine den Boer, Berend Terluin Met de komst van de NHG standaard Somatisch Onvoldoende

Nadere informatie

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners

Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch

Nadere informatie

1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn

1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn 1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn Jo Nijs en C. Paul van Wilgen Om educatie over pijnfysiologie toe te passen bij patiënten met chronische pijn is een gedegen kennis van pijnfysiologie

Nadere informatie

Behandelmethode Afname vermoeidheid door Opbouw van Reserves

Behandelmethode Afname vermoeidheid door Opbouw van Reserves Behandelmethode Afname vermoeidheid door Opbouw van Reserves Hoofdstuk 8 Pijn & het Brein Marieke Rinkema Ergotherapeut Reade Waarom deze module Opbouw van Reserves Vermoeidheid # 1 klacht naast pijn VAS

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

Welke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste?

Welke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste? Welke scores zijn voor een patiënt het belangrijkste? Maarten de Wit 31 mei 2013 Lokatie Tilburg University Overzicht 1. Wat is het patiëntenperspectief? 2. Hoe krijg je als onderzoeker toegang tot de

Nadere informatie

Redactie 1 1. Auteurs 1 2. Voorwoord 1 7 Passie voor beweging 1 7

Redactie 1 1. Auteurs 1 2. Voorwoord 1 7 Passie voor beweging 1 7 Inhoud Redactie 1 1 Auteurs 1 2 Voorwoord 1 7 Passie voor beweging 1 7 sport 19 1 Strategieën ter preventie van enkeldistorsies en voorstekruisbandletsels 23 Elke Cumps, Inne Aerts, Romain Meeusen Neuromusculaire

Nadere informatie