Pijneducatie bij artrose

Transcriptie

1 Pijneducatie bij artrose Amarins J. Wijma-Wester, MSc., Ft, PhDonderzoeker Transcare, Groningen Departement Kinesitherapie en Revalidatiewetenschappen, Faculteit voor

2 Inhoud Chronische pijn en classificaties Centrale sensitisatie bij artrose Pijneducatie Zelf oefenen met een casus Handige tips/links

3 PIJN

4 1/5 personen chronische pijn² Hoge zorg- en economische kosten ( miljard euro)³ Lage kwaliteit van leven³ Tevredenheid behandelingen laag (78% ontevreden)³ ²Breivik et al., 2006, ³Dutch Pain Society

5 Pijn schade

6

7 Subjects with Knee Osteoarthritis Exhibit Widespread Hyperalgesia to Pressure and Cold

8 Murphy et al. The role of the central nervous system in osteoarthritis pain and implications for rehabilitation. Curr Rheumatol Rep (2012) 14:

9 Hoe kan dat?

10 Classificaties chronische pijn

11 Nociceptive Pain Neuropathic Pain Central sensitization pain History of damage to body tissue in the previous 6-8 weeks. Pain diminishes according to the natural healing phases. Related to tissue damage or potential damage. An ankle sprain or almost burning a hand Local pain, most often with diagnostic signs such as: oedema, hematomas, skin colorations etc. History of a lesion or disease of the nervous system, or posttraumatic/postsurgical damage to the nervous system Indications from diagnostic examinations to reveal an anomaly of the nervous system Related to a medical or systemic cause such as, stroke, herpes, diabetes, or some form of neurodegenerative disease Pain and sensory dysfunction is neuroanatomically logical No history of a lesion, damage or disease of the nervous system No indications from diagnostic examinations No medical cause for the pain established Pain is neuroanatomical illogical and segmentally unrelated to the primary source of nociception Pain is described as sharp, aching, or throbbing. Nijs et al, 2014 Pain is frequently described as burning, shooting, or pricking Several regions of hyperalgesia at sites outside and remote to the symptomatic area (still at segmentally unrelated sites) Pain is most frequently described as vague and dull

12 Sensitisatie Diagnose waarbij sensitisatie is aangetoond*. Diagnoses Chronic low back pain Chronic whiplash (Sub)acute whiplash Temporomandibulare joint disfunction Myofascial pain Artrose Reumatoïd arthritis Fibromyalgia Chronic fatigue syndrome Chronic headache Irritable bowel Tendinopathy * Met dank aan Prof. Jo Nijs VUBrussel Central sensitizatiom typically for the syndrome Centrale sensitization present

13 Maar wat is centrale sensitisatie?

14 Nociceptieve pijn Nociceptoren Nociceptieve neuronen & Wide-Dynamic Range (WDR) neuronen in de dorsale hoorn Thalamus Corticale regionen

15 Nociceptieve pijn No brain No pain

16 Pijn neuromatrix Nociceptieve pijn

17 Kan door genetische factoren, gedrag Centrale Sensitisatie Perifiere sensitisatie treedt bij nociceptie op binnen enkele minuten (primaire en secundaire hyperalgesie) Centrale sensitisatie (ruggenmerg + brein) zeer snel Is in principe een normale tijdelijke adaptatie van het zenuwstelsel ter bescherming! Plasticiteit (modulatie)

18 Centrale Sensitisatie Samengevat: Functionele & chemische veranderingen: - Meer receptoren - Ion kanalen gaan langer open - Vergroting van de betrokken regionen - Het brein veranderd Effectiviteit van het signaal verbeterd

19 normale situatie overgevoelig centraal zenuwstelsel

20 Meer astrocyten en glia cellen Centrale Sensitisatie geven meer glucamaat af prikkeloverdracht wordt versneld en vergroot + GABA-neurotransmittors verminderen die prikkeloverdracht remmen!

21 Temporele summatie

22

23 Wind up fenomeen Centrale Sensitisatie

24 Centrale sensitisatie 24

25

26 Centrale Sensitisatie Pijnmatrix in het brein

27 Centrale Sensitisatie

28 Centrale Sensitisatie Verhoogde activatie brein CS bij OA van de knie J. Monfort et al, 2015

29 Puentedura & Louw 2012

30 AANDACHT! ANGST (fobie) -bewegingsangst -sociale angst -gegeneraliseerd angst DEPRESSIE CATASTROFEREN / NEGATIEVE ZIEKTEPERCEPTIES -nocebo -SLAAP problemen STRESS -PTSS Onderhoudende factoren voor centrale sensitisatie!

31 From: Moseley GL, 2007

32 BIOPSYCHOSOCIALE MODEL Centrale Sensitisatie Cognitiefemotionele sensitisatie Psycho emoties, gedrag, gedachten, persoonlijkheid, angst, depressie Lichaam genen, lichaamsbouw, kracht, lenigheid, ziekte, gedrag PIJN Sociaal opvoeding, omgeving, stress/druk, situatie s, werk

33 Pijneducatie

34 Level A evidentie: Louw A, Diener I, Butler DS, Puentedura EJ. The effect of neuroscience education on pain, disability, anxiety, and stress in chronic musculoskeletal pain. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2011;92(12): Evidentie

35 Is centrale sensitisatie aanwezig? Zijn maladaptieve cognities aanwezig? Leg acute pijnfysiologie uit Leg CS en chronische pijn uit Informatiebrochure Vragen en onduidelijkheden noteren Verzeker reconceptualisatie van het begrip pijn Toepassingen tijdens het dagelijkse leven bespreken Toepassing tijdens vervolgbehandeling

36 Sensitisatie model Oorzaak pijn niet gerelateerd aan beschadiging maar overgevoeligheid van het zenuwstelsel Gebruik een metafoor (brandalarm, inbraakalarm) Leg de neurofysiologie uit (Kennis over pijn fysiologie) Communicatie vaardigheden

37 Pijn educatie Acute pijn Schade / ontsteking Chronische pijn?

38 m = mechanisch t = temperatuur a = acid of chemische stoffen

39

40 Ontstaan van pijn De prikkel wordt omgezet in een elektrisch signaal en door de zenuw (cfr. elektriciteitskabel) naar het ruggenmerg gevoerd.

41 Ontstaan van pijn Perifere zenuwvezel scheidt chemische stoffen af i.d. synaptische spleet (= tussen einde zenuwvezel & de naburige zenuwvezel) = sleutelslot mechanisme

42 De intensiteit v.d. doorgegeven prikkel kan beïnvloed worden door boodschapperstoffen vanuit de hersenen en uit andere zenuwvezels Ontstaan van pijn Deze boodschapperstoffen werken als een volumeknop kunnen signaal versterken/verzwakken

43 Het lichaam beschikt over een sterk intern pijncontrolesysteem = 60x sterker dan eender welk medicament vb: afzwakken + versterken pijn

44 PIJN hersenen zenuwbanen naar hersenen toe zenuwbanen vanuit hersenen achteringang ruggenmerg doorsnede van ruggenmerg beschadiging zenuw pijnsensoren

45 1 ste zenuw ruggenmerg 2 de zenuw geen gevaarboodschap gevaarboodschappen overgevoeligheid (pijn schade) = sensitisatie

46 46

47 het pijnprogramma in de hersenen pijn

48 Waarom bij u? Afhankelijk van: 1)Mate van beschadiging vb: beenbreuk versus gescheurde nagel 2) Aanleg 3) Manier van omgaan met klachten (beinvloedbare biopsychosociale factoren) Hier zelf invloed op uitoefenen!

49 Zelf oefenen met een casus

50 Handige tips/links Voordat je pijneducatie gaat geven; wees op de hoogte van de neurofysiologie Bijv: Explain pain/begrijp de pijn, Pijneducatie - een praktische handleiding voor (para)medici, Chronische pijn verklaard Volg een cursus; Transcare ( paininmotion ( noigroup (

51 Transcare scholing Masterclass Ben van Cranenburg 18 november 2016 Cursus Pijneducatie in de praktijk vanaf 8 september 2016

52 Voor de intake: Clinical biopsychosocial physiotherapy assessment of patients with chronic pain: The first step in pain neuroscience education. Wijma AJ, van Wilgen CP, Meeus M, Nijs J

53 Applying modern pain neuroscience in clinical practice: Criteria for the classification of central sensitization pain Jo Nijs, Rafael Torres-Cueco, C. Paul van Wilgen, Enrique Lluch Girbés, Filip Struyf, Nathalie Roussel, Jessica Van Oosterwijck, Liesbeth Daenen, Kevin Kuppens, Luc Vanderweeën, Linda Hermans, David Beckwée,

54 Vragen?