BiopsychoSOCIAAL. Maarten Bijma, MSc

Transcriptie

1 BiopsychoSOCIAAL Maarten Bijma, MSc

2 Heet of koud? Gezond en ongezond hetzelfde als heet en koud?

3 3 lijnen Waarom Sociaal? Verklaren & sociale identiteit Gedragsverandering & sociale invloeden.

4 ICF

5 Frank

6 Frank

7

8 Altijd even ingewikkeld?

9 Sociale identiteit Narratief moet betekenisvol zijn in en getolereerd worden door de sociaal-culturele omgeving Sociale visie op Gezondheid Compensatie Rechten en plichten Beliefs Symptomen

10 Gezondheid

11 Sociale identiteitvisie op gezondheid Lager opgeleiden instrument doet het wel/niet Hoger opgeleiden vorm van welbevinden

12 Vreemde ziekten? Dhat Moeheid en algehele spierpijn geassocieerd met de angst voor het verlies van zaad, zowel bij mannen als vrouwen, in culturen waar wordt geloofd dat vrouwen ook zaad uitscheiden. Koro Koro wordt alleen gezien in het zuiden van Azië, het is een acute paniekreactie vanwege de angst dat de penis zich zal terugtrekken - bij vrouwen de borsten en vagina - in de buikholte. Slachtoffers geloven dat dit ernstige consequenties heeft voor hun gezondheid, wellicht zelfs de dood. De angst leeft vooral dat men dan een geest wordt omdat iedereen in die cultuur weet dat geesten geen geslachtsorganen hebben.

13

14 Sociale identiteitcompensatie Chronische lage rugpijn is een syndroom dat officiele medische aandacht krijgt en een grote oorzaak van disability is daar waar compensatie-systemen het erkennen Verzekeringsmaatschappijen hebben gewoonlijk beleid welke ziekten of aandoeningen met een psychiatrische of psychologische oorzaak excluderen. Sterke schuldvraag

15 Sociale identiteitrechten en Plichten Plicht om: Gebruik te maken van de gezondheidszorg Investeren in gezondheid Etc. Recht om: Gebruik te maken van de gezondheidszorg Minder /aangepast te werken Onttrekken aan sociale verplichtingen etc.

16 Sociale identiteitbeliefs Illness beliefs zijn niet alleen persoonspecifiek maar ook cultureelspecifiek. Sterk cultuurafhankelijk Beliefs hebben ook een sterke sociale functie. Ze worden gemaakt om mentale en fysieke distress te ordenen in betekenisvolle en getolereerde (in ons geval biomedische) narratieven.

17 Sociale identiteitsymptomen Symptomen hebben weinig waarde in de Westerse cultuur zonder medische en vaak ook sociale interpretaties als behorende bij een ziekte. Of symptomen de nood tot hulp zoeken oproept is sterk sociaal aangeleerd gedrag. Whiplash oproepen? Er wordt altijd gezocht naar causale verbanden tussen symptomen en zieken/aandoeningen. Wanneer deze gevonden worden is de schuldvraag negatief beantwoordt en wordt de controle uit handen gegeven. Wanneer deze NIET gevonden worden komen sociale rechten te vervallen.

18

19 GedragsveranderingSociale steun Als determinant in gedragsverklarende en gedragsveranderingsmodellen, oa: ASE-Model Social Learning Theory Health Belief Model Attitude Voor en Tegen Rationeel & Emotioneel Sociale invloeden Normen Steun Druk Effectiviteit Routine Sociaal Situationeel Stress

20 GedragsveranderingSociale normen Ervaren normen, in dit geval rondom thema s die gekoppeld zijn aan Life-Style Roken Bewegen Eten Etc.

21

22 Frank helpen? 1. Wie bent u als persoon dus ook: hoe verhoudt u zich met uw omgeving? 2. Rol bewegend functioneren daarbij 3. Wat kunnen we doen om 1 en 2 op elkaar af te stemmen?

23 Wat heb ik hieraan als fysiotherapeut Bewust worden (en handelen) als fysiotherapeut Je behandelt niet alleen individuen maar mensen die lid zijn van verschillende systemen Sociale invloeden beinvloeden het gedrag van mensen in grote mate Gedrag is te beinvloeden door fysiotherapeuten, ook door sociale elementen aan het licht te brengen Beliefs zijn sterk cultureel bepaald Gezondheidsproblemen zijn alleen maar te begrijpen wanneer ze geinterpreteerd worden in context waarin mensen leven Rugpijn, whiplash, fibromyalgie, etc zijn niet alleen individuele problemen maar ook sociaal-culturele problemen Sociale steun verminderd stress

24 Wat heb ik hieraan als fysiotherapeut Bewust worden als cliënt Bepaalde gezondheidsproblemen zijn gekenmerkt door een complexe samenhang van zowel fysieke, psychologische en sociale factoren.

25 Wat heb ik hieraan als fysiotherapeut Beinvloeden van gedrag Gedrag/life-style wordt in grote mate door sociale factoren beinvloed die voor een deel te beinvloeden zijn. Modellen die gericht zijn op gedragsverandering kunnen hierbij helpend zijn.

26 Bedankt voor de aandacht! Vragen of opmerkingen? De presentatie is na het weekend te vinden op Hier zullen ook alle verwijzingen op te vinden zijn

27 Verwijzingen (de meest interessante) Alvan R. Feinstein. The Blame-X syndrome: Problems and lessons in nosology, spectrum, and etiology; Journal of Clinical Epidemiology 54 (2001) Aceves-Avila, Ferrari, Ramos-Remus. New insights into culture driven disorders; Best Practice & Research Clinical Rheumatology Vol. 18, No. 2, pp , 2004 Joachim P Sturmberg. Systems and complexity thinking in general practice; Australian Family Physician Vol. 36, No. 3, March 2007 Maria Afrell, Gabriele, Carl Edvard. Living with a body in pain between acceptance and denial; Scand J Caring Sci; 2007; 21; Anders Wikman, Staffan Marklund and Kristina Alexanderson. llness, disease, and sickness absence: an empirical test of differences between concepts of ill health J. Epidemiol. Community Health 2005;59; NIGZ%20Patienten.pdf

28 Verwijzingen Heb je behoefte aan nog meer literatuurverwijzingen dan kun je me mailen op