CVS, MEERDANEEN SYNDROOMALLEEN

Transcriptie

1 CVS, MEERDANEEN SYNDROOMALLEEN P R O F. D R. I G N A A S D E V I S C H Medische Filosofie en Ethiek Departement Huisartsengeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent

2 VRAAGSTELLING CONGRES Hoe gaat de maatschappij om met CVS en somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten? Interessant Ziekte in context? Moeilijk Waarom? Klachten ernstig nemen Factoren?

3 INHOUD 1. Bio-psycho-socio Hoe kijken we naar een ziekte? 2. Kennis, wetenschap en complexiteit Hoe om te gaan met het nietverklaarde?

4 1. BIO-PSYCHO-SOCIO HOE KIJKEN WE NAAR EEN ZIEKTE?

5 DIAGNOSTIEK: HOE KIJKEN WE NAAR ZIEKTE? Ziekte: Individuele fysische aangelegenheid Weefselschade Een psychische inbeelding Het gevolg van maatschappelijke omstandigheden Een verstoord metabolisme Het gevolg van onaangepast menselijk gedrag Tijdskader is van groot belang in deze

6 Wie van u lijdt aan neurasthenie?

7 EIND NEGENTIENDE EEUW Joachim Radkau, Das Zeitalter der Nervosität (1998): Nieuw medisch pathologisch versnellingsdiscours : Zenuwziektes Symptoom van een veranderde tijd waarin rusteloosheid, spanning en nervositeit de dienst uitmaken Zenuwziekte neurasthenie (overspannenheid) als symbool voor rusteloosheid van die tijd

8 LINK DIAGNOSTIEK-TIJD Neurasthenie symbool voor link tussen moderne beschaving en psychische conditie van de mens Verband met de haastige samenleving Evolutie techniek, snelheid van maatschappelijke gebeurtenissen, de trein, het lawaai op straat, Beschaving overbelast mens Uitbreken van zenuwziektes tot gevolg

9 TOEN EN NU Nu weten we meer? (biologie, hersenen, ) Of weten we minder? (relatie ziekte-maatschappij) Er blijft zeer veel over dat we niet weten

10 CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM Of, indien focus op leefstijl: De connotatie van vermoeidheid is je hebt het zelf in de hand Pas je leven aan en je bent er Of, indien biomedisch wordt geduid: Blijven zoeken tot we iets vinden Het is gedetermineerd want in de mens (erfelijk...) Maatschappelijke factoren spelen dan geen rol?

11 WAT SPEELT EEN ROL IN GEDRAG? Mens is een biologisch wezen dat leeft in een culturele context: Hoe kijken we naar onszelf? Wat is normaal/abnormaal? Waar/wanneer loopt het fout? Bij normaal gedrag individu als contextueel wezen bekeken (opvoeding, onderwijs, maat. Context, vb. arbeidsomgeving, vrienden, lijkt op zijn vader) Maar bij ziektes zouden we die mens isoleren van de context? (wat is in de mens dat ziekte verklaart)

12 VAN BIOMEDISCH NAAR TOTAALPERSOON EN TERUG Zoektocht in de mens Isolatie van beïnvloedende factoren Manipulatie biomedisch totaalpersoon Biologie in context Dynamisch en in relatie tot Begrijpen, veeleer dan verklaren

13 BIOPSYCHOSOCIAALMODEL = uitbreiding van medisch model over het menselijk functioneren, waarin niet alleen aandacht is voor biomedische aspecten, maar ook voor psychologische en sociale factoren die mee bepalend zijn voor ziekte en het genezingsproces. Dus: Mens in relatie tot zichzelf, omgeving, fysiek, emotioneel en psychisch Mens is relationeel wezen Het fysieke en het psychische beïnvloeden elkaar

14 DUS Hoe breder de benadering, hoe meer slaagkans Geen enkele factor is exclusief Disciplines en perspectieven moeten in elkaar haken (niet zo eenvoudig) Nood aan wetenschappelijke en klinische synthese Maar: wat indien we nog met onverklaarde fenomenen achterblijven?

15 2. KENNIS, WETENSCHAP EN COMPLEXITEIT HOE OM TE GAAN MET HET NIET-VERKLAARDE?

16 WANNEER HEBBEN WE IETS VERKLAARD? Causaliteit is een moeilijk begrip: het is niet omdat iets in hersenen/biologie traceerbaar is, dat we een causaal verband hebben Vb obese P hebben hoger vetpercentage dus vetpercentage oorzaak obesitas? Verwarring correlatie en causaliteit Hardnekkig voortbestaan monocausaal redeneren in wetenschap: of de hersenen, of het DNA, of de omgeving,

17 WETENSCHAP Vaak streven naar reductie complexiteit ifv kennis Daarna besef dat casuïstiek altijd vraagt om aanname van complexiteit Waarom dan niet meteen complex redeneren toepassen en uitgaan van de casuïstiek? Dus: Niet langer monocausaal Niet langer monofactorieel Niet alleen biologie van de mens of de maatschappij Vermoeidheid: alle belang om dit multifactorieel/multidisciplinair te bestuderen

18 COMPLEXITYTHINKING

19 CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM Een syndroom is breder dan een ziekte Chronisch betekent in principe ermee moeten leven Vermoeidheid is een van de lastigste medische categorieën Daarom soms nefast om er 1 label op te kleven Medisch leren omgaan met het onverklaarde

20 NUANCE Niet-verklaarde Nog nietverklaarbaar Nietverklaarbaar

21 CONCLUSIE Biopsycho is geen alternatief voor bio, maar verdere aanname van complexiteit in ziektebegrip Indien klachten toenemen in een bepaald type MA en een bepaalde periode, dan zou het zeer onwetenschappelijk zijn hier geen rekening mee te houden Cvs: multifactorieel

22 BIS Socrates: hoe meer kennis ik heb, hoe minder ik weet = Weten is beseffen dat je veel niet weet en ernaar handelen