Artsen moeten geen supermannen of supervrouwen zijn Prof. dr. Jan De Maeseneer

Transcriptie

1 Artsen moeten geen supermannen of supervrouwen zijn Prof. dr. Jan De Maeseneer Gewoon Hoogleraar Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Voorzitter Opleidingscommissie Geneeskunde Universiteit Gent Huisarts (deeltijds), Wijkgezondheidscentrum Botermarkt, v.z.w. Gent, 22 oktober 2014

2 1. WAT ZIJN DE BELANGRIJKSTE KLACHTEN VAN HUISARTSEN M.B.T. GEDRAG VAN PATIËNTEN? - Oneigenlijke hulpvraag: tijdstip, manier waarop (89%) - Gebrek aan therapietrouw - Agressie: fysisch geweld (44%), verbaal geweld (90%) en dreigen met geweld - Sexuele intimidatie (8%) [ Bron: Akkerman et al. Slaat de huisarts terug? Medisch Contact 1997;52(16):504-6]

3

4 2. GEESTELIJKE GEZONDHEID VAN (HUIS)ARTSEN EN ANDERE GEZONDHEIDSWERKERS - Dokter Pulver zaait papavers - Arts zijn kan de gezondheid schaden (Vanhoorne, 1993)

5

6 Mental disorders of physicians (1) 1. Zelfdoding - Artsen > algemene bevolking - Vrouwelijke artsen > mannelijke artsen 2. Verslaving - Alcohol (artsen > algemene bevolking?) - Psychofarmaca (artsen > apothekers of tandartsen)

7 Mental disorders of physicians (2) 3. Andere psychopathologie - Meer hospitalisaties van artsen omwille van depressie - Artsen: meer: - mislukte huwelijken en echtscheidingen - druggebruik - consultaties bij psychiaters [ Bron: Vanhoorne M. Mental disorders of physicians. Arch Publ Health 1993;51:373-86]

8 The causal links between stress and burnout in a longitudinal study of UK doctors [ Source: Mc Manus IL, et al. The Lancet 2002;359: ]

9 3. Voorstellen voor een multi-axiale en geïntegreerde benadering 3.1. Het begint in de opleiding Omgaan met psycho-sociale en moeilijke problemen Persoonlijke professionele ontwikkeling Omgaan met de eigen geestelijke gezondheid 3.2. Een gezonde werkomgeving Een kader Een vangnet

10 3.1. Het begint in de opleiding Leren omgaan met psycho-sociale en moeilijke problemen: een continuum

11 E-line: exploration with a family (2 years) Objectives: - family-contact - child development - communication

12 Patient based

13 P-lijn: Moeilijke momenten met moeilijke patiënten

14 Persoonlijke Professionele Ontwikkeling: E-lijn - Reflectie in kleine groepen (7 studenten + 1 staflid) - 4 bijeenkomsten per jaar - Reflectietekst in portfolio - Meestal gekoppeld aan ervaringen - stage

15 Omgaan met de eigen geestelijke gezondheid A. Training - A stressful shift - Omgaan met incidenten / fouten

16

17 Omgaan met incidenten / fouten Een incident is een ongelukkige gebeurtenis die onder optimale condities geen deel uitmaakt van het beloop van een ziekte of de behandeling en die tot schade heeft geleid voor de patiënt en/of de arts-patiënt relatie [ Bron: Conradi M, et al. Maar preventie van fouten in de huisartspraktijk. Huisarts en Wetenschap 1994;37(9):381-6]

18 Structuur foutbespreking 1. Casusanalyse - Wat ging er fout? - Wat zijn de oorzaken? - Was dit te voorkomen geweest? 2. Eigen omgaan 3. Afwikkeling - Hoe voelde dit? - Welke verdedigingsmechanismen zijn gebruikt? - Hoe voelt dit nu in deze groep (zelf en de anderen)? - Heeft dit plaatsgehad (met patiënt/familie, met collagae)? - Had dit anders/beter gekund?

19 Omgaan met incidenten / fouten Door fouten op te vatten als unieke mogelijkheden tot verbetering kunnen gelijksoortige fouten in de toekomst voorkomen worden. Door fouten op te vatten als uitingen van smadelijk falen blijven dezelfde fouten keer op keer gemaakt worden.

20 3.2. Een gezonde werkomgeving Een kader: organisatie van de gezondheidzorg - Inschrijving, echelonnering: taakafspraken, richtlijnen en aanbevelingen - Financiering: afbouw betaling per prestatie ten voordele van globale financieringsvormen - Druk op artsen: b.v. ziekenhuisfinanciering - Ontwikkeling en ondersteuning praktijkvoering en interprofessionele samenwerkingsverbanden - Inschakelen en RIZIV-terugbetaling klinisch psychologen (verwijzing en samenwerking) - Aandacht voor mental health van gezondheidswerkers - Organisatie: van command-and-control naar complex adaptive systems approach

21 3.2. Een gezonde werkomgeving Een vangnet - Stress-management: empowerment - Stress survival guide - Specifieke programma s

22

23

24

25

26

27

28

29

30 3.2. Een gezonde werkomgeving Een vangnet: Elke arts heeft een goede huisarts nodig! - Stress-management - Hulpverlening aan artsen: - Carrière-diversificatie - Sabbat-jaar - SVA: Steun- en Verwijspunten Artsen (NL) - BMA Counselling and Doctor Advisor Service (UK)

31

32

33

34

35 4. Besluit Arts in nood Toekomst - Op niveau Vlaamse Gemeenschap - In een context los van disciplinaire opdrachten - Bereikbaar, anoniem - Integreren van bestaande expertise: curatief, preventief - Inbedding? Wetenschappelijke verenigingen? - Ondersteuning door de overheid

36 4. Besluit Oplossing is niet supermannen en supervrouwen te creëren wel een geïntegreerde benadering - Opleiding - Werkveld Creëren van een gezond gezondheidszorgsysteem en -werkomgeving! Blijvende aandacht en zorg voor elkaar en alle gezondheidswerkers

37 Ghent University