BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott"

Transcriptie

1 BLINDISME: EEN OSTEOPATISCHE BENADERING Martin Ott Twee vragen: Wat is osteopathie en hoe kan zij de blik op blindisme verrijken? Kan zij een invloed op blindisme hebben? Hoe is de osteopathie ontstaan en waarom? Ontdekking in Amerika 1876 door Dr. A.T. Still Ontevredenheid met het bestaande systeem Waarom werken bij mensen met hetzelfde symptoom niet altijd dezelfde medicaties? Is ziekte volledig toeval of zijn er mechanismen die ziektes laten ontstaan? Niet ziekte bestrijden maar gezondheid helpen te herstellen was zijn doel. Wat is osteopathie? De principes van de osteopathie en de filosofie 1. De mens beschikt over zelfgenezende krachten. 2. De structuur en de functie staan in wisselwerking. 3. Alles wat leeft beweegt. 4. Triune man : de mens bestaat uit een lichaam, geest en ziel. 5. De hoeveelheid (frequentie) en de intensiteit (amplitude) van een prikkel (stressor) zijn beslissende factoren voor het ontstaan van ziektes of dysfuncties. De osteopathie is een: 1. Filosofie 2. Wetenschap 3. Kunst 1

2 1. De filosofie is het draagvlak waarop elke benadering, onderzoek, diagnostiek en mogelijke therapie zich baseert. 2. De wetenschap is het toepassen van medische middelen voor de anamnese, inspectie en onderzoek van de patiënt. Daarbij word het bewegingsstelsel (pariëtaal), de ingewanden met hun bindweefsel enz. (visceraal), en de continuïteit van staartbeen tot schedel en hun binnenstructuren (craniosacrale) onderzocht. 3. De kunst is de wetenschap en de filosofie samen te brengen voor een holistische diagnostiek van de mens en niet meer alleen van zijn onderdelen; alsook het uitoefenen van het soms subtiele onderzoek van behandeling en technieken. Hoe kan het osteopathische concept een theoretische verrijking zijn, zich baserend op de theorie van Mechthild Gahbler? Theoretische basis De hersenen werken altijd door prikkelende en remmende stimulatie te verwerken. Blindisme of/en stereotype bewegingen ontstaan in het extrapiramidaal systeem van de hersenen. Het bestuurt grote samenhorende bewegingen van extremiteiten en romp, alsook de spiertonus. De fijne bewegingen worden hier niet gegenereerd. Deze hersenregio s worden onder andere bestuurd of beïnvloed door: Kleine hersenen (cerebellum, besturing van de motoriek) Optisch reflexcentrum Evenwichtscentrum Maar deze regio's worden ook door andere centra in de hersenen beïnvloed (waarneming, concentratie, emoties, enz.) Bewegingen die voortvloeien uit blindismen geven terug informatie aan de uitzendende hersenregio s. Evenwicht (optisch reflexcentrum, enz.) en motorisch systeem krijgen nu gewoonteinformaties, dus een soort kalibrerend en balancerend effect. Dit kalmeert ook het limbische systeem (emotie, gevoelens, enz.). 2

3 Hoe kan het osteopathische concept een theoretische verrijking zijn, zich baserend op de Theorie van Mechthild Gahbler? De gevolgen Als men te veel of te weinig prikkels (stressoren) heeft, kan het nodig zijn voor de hersenen om voor evenwicht te zorgen. Het opwekken van bekende gevoelens of waarnemingen kan een uitbalancerend effect op de hersenen hebben, waardoor het zich beter kan focussen en reageren of gewoon bevestigen. Maar welke prikkels zijn misschien niet nodig en zorgen voor overlast? Hoe kan blindisme vanuit osteopathisch zicht bekeken worden? Mechthild Gahbler beschrijft dat blinden voor hun waarneming geen beroep kunnen doen op het visuele. Dus proprioceptie en evenwicht moeten dit compenseren. Wat als storingen of irritaties in de proprioceptie of in het evenwichtssysteem zelf voorkomen? Dus als normaal betrouwbare (kalibrerende) informatie plotseling niet klopt en zijn doel niet vervult? Proprioceptie is niet allen de waarneming van ledematen, romp, enz. dus het bewegingsstelsel, maar ook al onze ingewanden, bloedvaten, bindweefsels, hersenvlies, enz. Dysfuncties of storingen in deze systemen kunnen ongewoonte of te veel prikkels aan de hersenen geven. De overbelasting kan de nood aan kalibreren vergroten en dus zo blindismen veroorzaken. Maar het gewone signaal wat de hersenen verwacht van blindisme, zal op zich ook veranderd zijn waardoor de effectiviteit verminderd is en misschien herhalend moet worden uitgeoefend. Mogelijk gebruikt het lichaam ook bepaalde blindismen om veranderingen in het systeem op te merken. Dus hoe groter de nood aan blindismen hoe meer de mens ze zal gebruiken. Welke praktische gevolgen kan dit hebben? Dysfuncties van het lichaam of echte ziekteprocessen kunnen de nood aan blindismen doen verhogen. 3

4 Pijn of ongemakken, emotionele storingen of andere soorten stress, die op de een of andere manier het systeem van de mens irriteren en een act van uitbalancering vorderen. Pijn of restricties in het bewegingsstelsel, problemen met de ingewanden of in het craniosacrale systeem, alsook mentale, psychische problemen kunnen blindismen in gevolg van deze theorie verergeren of zelfs uitlokken. Kan osteopathie helpen om de intensiteit of hoeveelheden van blindisme te beïnvloeden? Het opsporen van mogelijke dysfunctie en het corrigeren daarvan zal ook een mogelijk positief effect op de stressoren hebben, die de hersenen of ondergerangschikte regio's van de patiënt zodanig hebben geïrriteerd, dat de eigenwaarneming in gevolg verstoord was, en blindismen nodig zijn geweest. Welke gevolgen heeft dit voor het individu? Afhankelijk van de diagnostiek kan het dus voor de patiënt nodig zijn bepaalde dingen te veranderen of juist te doen. (voeding, beweging, enz.) Herhalende behandeling of controles kunnen nodig zijn als de patiënt zelf bewust nooit de onderliggende problematiek heeft waargenomen of ze medisch niet gemakkelijk op te volgen of te controleren is. Of de patiënt niet met een behandeling geholpen is. Wat kunnen zij persoonlijk doen? Afhankelijk van de geaardheid van de diagnostiek en het betreffende systeem kan dus een verandering op een of op verschillende vlakken nodig zijn. Dagelijkse routines moeten misschien veranderd worden of net niet. Patronen veranderd of stopgezet worden. De individuele diagnostiek kan helpen om een persoonlijke inzicht in zijn reden en werken van blindisme te creëren, wat het gemakkelijker zal kunnen maken om niet het blindisme af te leren maar minder nodig te maken. Hoe kan het de therapeutische, interdisciplinaire samenwerking verrijken? Hoe meer individuele aspecten van een mens bekend zijn, hoe gemakkelijker hij of zij daarmee zal kunnen omgaan. 4

5 Aangezien blindisme waarschijnlijk door vele factoren kan worden veroorzaakt, is het bijna onmogelijk zonder een goede individuele diagnostiek een juiste aanpak en inzicht te bekomen. Zeker op momenten dat zij vermeerderd aan bod komen. In het algemeen zal dus een interdisciplinaire aanpak nodig zijn, maar met pieken kan een specifieke trigger misschien door de juiste methode worden gecompenseerd. Bedankt voor uw aandacht. 5

Integrale lichaamsmassage

Integrale lichaamsmassage Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling

Nadere informatie

Eindtermen. Eindtermen Praktijk: Eindtermen Voetreflextherapeut.doc 1

Eindtermen. Eindtermen Praktijk: Eindtermen Voetreflextherapeut.doc 1 Eindtermen Voetreflexzonetherapie: Eindtermen theorie: - De therapeut behandelt vanuit een holistische mensvisie en stelt binnen het kader van beroepsprofiel het lichamelijk en geestelijk functioneren

Nadere informatie

Ziekte van Huntington

Ziekte van Huntington Ziekte van Huntington Begrijpen van en omgaan met veranderend gedrag Niels Reinders en Henk Slingerland (psychologen) Huntington Café 27 september 2018 Ziekte van Huntington Erfelijke neurologische ziekte

Nadere informatie

Osteopathie. Presentatie Passage Bergentheim

Osteopathie. Presentatie Passage Bergentheim Osteopathie Presentatie Passage Bergentheim Inhoud vragen positie zorg praktijk opleiding enquete Motivatie Uitgebreide interesse in het begrijpen van het functioneren van het menselijk lichaam Anatomie

Nadere informatie

ChinLi TuiNa. Welkom. Uitleg over Tuina massage

ChinLi TuiNa. Welkom. Uitleg over Tuina massage ChinLi TuiNa Welkom Uitleg over Tuina massage Kennismaking Tuina Wat is Tuina, inleiding Historie Hoe werkt Tuina Welke klachten kun je met Tuina behandelen Tuina in de praktijk Vragen Demonstratie TuiNa

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB

Neuropsychologisch. Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Neuropsychologisch onderzoek (NPO) na een SAB Anne M. Buunk Neuropsycholoog UMCG Wetenschappelijk onderzoek gevolgen SAB Waarom? Ik wil graag weer aan het werk! Ik ben erg moe en prikkelbaar. Ik kan slecht

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

Workshop van Stress naar Vitaliteit

Workshop van Stress naar Vitaliteit Workshop van Stress naar Vitaliteit Het Leven Stressachtig? Het leven lijkt vol ongemakken te zitten. We worden wakker met het gevoel dat we nauwelijks hebben geslapen. We ontbijten gehaast en volgen tegelijk

Nadere informatie

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel.

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel. Vrouwen en autisme Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga Even voorstellen Uitleg autisme Waarneming Informatieverwerking Prikkels Autisme bij

Nadere informatie

WORK EXPERIENCE PROFILE

WORK EXPERIENCE PROFILE WORK EXPERIENCE PROFILE VANDERHEK METHODOLOGISCH ADVIESBUREAU Werkstress is een verschijnsel dat al jaren sterk de aandacht trekt. Statistieken van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid geven aan dat

Nadere informatie

Fga voor je gezondheid, zorg voor lichaam en geest. ascia therapie

Fga voor je gezondheid, zorg voor lichaam en geest. ascia therapie Fga voor je gezondheid, zorg voor lichaam en geest ascia therapie WAT IS FASCIA? Fascia, synoniem voor bindweefsel, is een orgaan dat overal in ons lichaam aanwezig is. Het werd lang beschouwd als nutteloos

Nadere informatie

Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018

Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018 Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten Joyce Vermeer 21 September 2018 Oefening Ga eens met je blik naar binnen Let op de beweging van je adem. Hoe is het eigenlijk

Nadere informatie

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten

Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij

Nadere informatie

Trauma en relaties: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld. Catrin Finkenauer

Trauma en relaties: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld. Catrin Finkenauer Trauma en relaties: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld x Catrin Finkenauer Zelfcontrole Het vermogen om (1) gewoontes te veranderen en (2) gedrag, gedachten en emoties te reguleren

Nadere informatie

CVS, MEERDANEEN SYNDROOMALLEEN

CVS, MEERDANEEN SYNDROOMALLEEN CVS, MEERDANEEN SYNDROOMALLEEN P R O F. D R. I G N A A S D E V I S C H Medische Filosofie en Ethiek Departement Huisartsengeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent VRAAGSTELLING CONGRES

Nadere informatie

Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten.

Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten. Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten. 94% van de artsen ziet steeds meer gestresseerde patiënten Na de bankencrisis

Nadere informatie

Een verwarde geest lijdt. Ontsnap uit de verwarring! Wil jij stoppen met lijden?

Een verwarde geest lijdt. Ontsnap uit de verwarring! Wil jij stoppen met lijden? Een verwarde geest lijdt. Ontsnap uit de verwarring! Wil jij stoppen met lijden? Een verwarde geesttoestand Op het moment dat je piekert, jezelf zorgen maakt, last hebt van stress, je ongelukkig voelt,

Nadere informatie

International College for Research on Equine Osteopathy BROCHURE OPLEIDING DIEROSTEOPATHIE. www.icreo.com

International College for Research on Equine Osteopathy BROCHURE OPLEIDING DIEROSTEOPATHIE. www.icreo.com International College for Research BROCHURE OPLEIDING DIEROSTEOPATHIE 2 Wat is osteopathie? Osteopathie is een geneeswijze, die op het einde van de 19e eeuw door Dr. A.T. STILL in de U.S.A. ontdekt werd.

Nadere informatie

KANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag

KANS OP SLAGEN. Definitie van probleemgedrag. Autisme en Probleemgedrag. Steven Degrieck. 14 juni 2012. Definitie van probleemgedrag KANS OP SLAGEN Definitie van probleemgedrag Autisme en Probleemgedrag Steven Degrieck 14 juni 2012 Altijd een sociale definitie (normen; omgeving) Gevaar voor persoon zelf, gevaar voor omgeving of belemmert

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Parkinson en neuropsychiatrie

Parkinson en neuropsychiatrie Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve

Nadere informatie

Psychosomatiek Eikenboom

Psychosomatiek Eikenboom specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Wat zijn segmentale relaties?

Wat zijn segmentale relaties? 5 Wat zijn segmentale relaties? Samenvatting Tussen de ingewanden, het verborgene, en het waarneembare lichaam bestaan relaties en interacties die hun basis hebben in de segmentale innervatie. Een aandoening

Nadere informatie

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek

Nadere informatie

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest

Angst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,

Nadere informatie

Stress Less Project. Verbinding Onderwijs & Jeugdzorg

Stress Less Project. Verbinding Onderwijs & Jeugdzorg Stress Less Project Verbinding Onderwijs & Jeugdzorg SIMONE VOGELAAR EN AMANDA VAN LOON 23 MEI 2019 Stress bij scholieren Stress bij scholieren Schoolcontext kan gevoelens van stress opwekken Gerelateerd

Nadere informatie

CogniTrain. CogniTrain. nieuwe oefenvormen. MTF CONGRES FYSIOTHERAPIE Stabiliteit en Balans 13 oktober 2007 UTRECHT

CogniTrain. CogniTrain. nieuwe oefenvormen. MTF CONGRES FYSIOTHERAPIE Stabiliteit en Balans 13 oktober 2007 UTRECHT Jules Alberga MTF CONGRES FYSIOTERAPIE Stabiliteit en Balans 13 oktober 2007 UTRECT nieuwe trend in actieve fysiotherapie! Revalideren met cognitieve afleiding Progamma: filosofie mogelijkheden voorbeelden

Nadere informatie

Happy Pup, Happy Dog!

Happy Pup, Happy Dog! Happy Pup, Happy Dog! De gevoelige periode voor gedragsorganisatie wordt verdeeld in drie fasen: -Fase 1: 0-3 weken Aanvankelijk bestaat de comfortkit van een puppy gewoonlijk uit zijn moeder, zijn nestgenootjes

Nadere informatie

Infobrochure. Psychose

Infobrochure. Psychose Infobrochure Psychose Inhoud Inleiding. 2 Symptomen. 3 Diagnose en prognose. 3 Hoe moeten we een psychose begrijpen?. 4 Behandeling. 4 Tips voor de omgeving. 5 Inleiding Psychose is een overkoepelende

Nadere informatie

Osteopathie. kinderen. Raepsaet Liesbeth DO-MROB

Osteopathie. kinderen. Raepsaet Liesbeth DO-MROB Osteopathie bij baby s en kinderen Raepsaet Liesbeth DO-MROB Dinsdag 5 december 2006 Osteopathie Algemeen Osteopathie en zwangerschap Osteopathie bij baby's en kinderen Algemeen Algemeen Betekenis van

Nadere informatie

DE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit

DE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit DE KERN boz Centrum voor biodynamische osteopathie, bewustwording, ontplooiing, spiritualiteit DE KERN boz is lid van: VBAG (Vereniging ter Bevordering van Alternatieve Geneeswijze) Shibumi (International

Nadere informatie

Wat is emotionele pijn eigenlijk?

Wat is emotionele pijn eigenlijk? Wat is emotionele pijn eigenlijk? Door de enorme stappen die het laatste decennium zijn gezet in hersenonderzoek, wordt steeds meer duidelijk dat emotionele pijn net zo erg kan zijn als fysieke pijn. Emotionele

Nadere informatie

VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1

VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie

Nadere informatie

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr)

HERSENBESCHADIGING. Hippocrates (ca v.chr) AANGEBOREN EN NIET-AANGEBOREN HERSENBESCHADIGING HET DIENT ALGEMEEN BEKEND TE ZIJN DAT DE BRON VAN ONS PLEZIER, ONZEVREUGDE, GELACH EN VERMAAK, ALS VAN ONZE SMART, PIJN, ANGST EN TRANEN, GEEN ANDERE IS

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst G)

ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst G) ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst G) Informatie voor patiënten 34781_UKJA_zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten.indd 1 30/01/2018 10:55:17 2 ZNA UKJA

Nadere informatie

Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019

Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019 Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse

Nadere informatie

Het gaat om emoties, gevoelens en gedachten. Niet om gedrag!

Het gaat om emoties, gevoelens en gedachten. Niet om gedrag! Het gaat om emoties, gevoelens en gedachten. Niet om gedrag! Drs. F. Cunha Child Support Publications 1 Ontwikkeling Herstellende Psychotherapie Ondersteunend document Carnegie Mellon University Hoe emoties

Nadere informatie

FASCIATHERAPIE Verminder je pijn en verbeter je levenskwaliteit door bewuster te bewegen.

FASCIATHERAPIE Verminder je pijn en verbeter je levenskwaliteit door bewuster te bewegen. FASCIATHERAPIE Verminder je pijn en verbeter je levenskwaliteit door bewuster te bewegen. Met welke aandoeningen kun je terecht bij een fasciatherapeut? Een fasciatherapeut behandelt pijn en bewegingsproblemen.

Nadere informatie

Afdeling revalidatie. Psychosomatische fysiotherapie

Afdeling revalidatie. Psychosomatische fysiotherapie Afdeling revalidatie Psychosomatische fysiotherapie Gespannen??? Pijn??? Vermoeid???? UIT BALANS. IN BALANS In deze folder krijgt u informatie over psychosomatiek, over wat psychosomatische klachten zijn

Nadere informatie

Vetverbranding in de hersenen?

Vetverbranding in de hersenen? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Kan een synthetische olie helpen om de hersenen van voedsel te voorzien

Nadere informatie

Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein

Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein Week 2 Focus De aard van de geest; Training van het brein Voor velen onder ons wordt het leven overheerst door te veel denken, te veel hectisch doen, waardoor we te weinig tijd hebben om te zijn... Ons

Nadere informatie

05/10/14. Dankzij geweldig teamwork. Zelfcontrole. Out of control: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld x.

05/10/14. Dankzij geweldig teamwork. Zelfcontrole. Out of control: Het energiemodel van zelfcontrole bij huiselijk geweld x. Out of control: Het energiemodel van bij huiselijk geweld x Catrin Finkenauer Dankzij geweldig teamwork Zelfcontrole Het vermogen om (1) gewoontes te veranderen en (2) gedrag, gedachten en emoties te reguleren

Nadere informatie

Huid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige

Huid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige Huid en hersenen de actieve rol van de verpleegkundige L I L I A N F I G E E S E N I O R V E R P L E E G K U N D I G E P O L I D E R M A T O L O G I E U M C / W K Z U T R E C H T Kwaliteit van leven Definitie

Nadere informatie

MH ID. Richtlijnen en principes. 29 maart Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking

MH ID. Richtlijnen en principes. 29 maart Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking Richtlijnen en principes MH ID Over diagnostiek en behandeling van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking 29 maart 2011 Barbara Pot, orthopedagoge/gz psychologe Meest voorkomende

Nadere informatie

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer

Preventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer Preventie van werkdruk in de bouwsector Werknemer Inhoud Wat is werkdruk/stress? Welke factoren bevorderen stress op het werk? Hoe herken ik stress-symptomen bij mezelf? Signalen van een te hoge werkdruk

Nadere informatie

U gezondheid, onze uitdaging!

U gezondheid, onze uitdaging! Hertsteltraject Grip- krijgen- op- stress. Een te hoge werkdruk, te veel drukte thuis, ingrijpende gebeurtenissen in ons leven, zorgen, problemen, conflicten of dagelijkse ergernissen kunnen stress opleveren.

Nadere informatie

Kanker is niet voor watjes

Kanker is niet voor watjes Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten

Nadere informatie

Het Mamatrauma. Symposium: Trauma van wieg tot volwassenheid 15 maart Margriet Wentink

Het Mamatrauma. Symposium: Trauma van wieg tot volwassenheid 15 maart Margriet Wentink Het Mamatrauma Symposium: Trauma van wieg tot volwassenheid 15 maart 2016 Margriet Wentink 0 PROGRAMMA Wat is het? Hoe ontstaat het? Hoe werkt het? Welke gevolgen heeft het? De bron. Meergenerationele

Nadere informatie

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU)

Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding (PZU) Afdeling 3.37 interne geneeskunde Locatie Veldhoven Unit voor palliatieve zorg en symptoombestrijding U bent of wordt opgenomen op de unit voor palliatieve

Nadere informatie

Acupunctuur. kan helpen. bij. stress

Acupunctuur. kan helpen. bij. stress Acupunctuur kan helpen bij stress Stress In onze maatschappij heeft iedereen het steeds over stress, maar wat bedoelt men hier eigenlijk mee? We onderscheiden twee vormen van stress : - positieve stress,

Nadere informatie

Findhorn Essences. De kracht van bloesemremedies als dagelijkse helpertjes. Copyright 't Pure vrouwtje

Findhorn Essences. De kracht van bloesemremedies als dagelijkse helpertjes. Copyright 't Pure vrouwtje Findhorn Essences De kracht van bloesemremedies als dagelijkse helpertjes Wat zijn Findhorn Bloesemremedies? gemaakt van wilde bloemen uit Schotland, met zuiver water uit geneeskrachtige bronnen. geprepareerd

Nadere informatie

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015

ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 ACUTE VERWARDHEID NIET ALTIJD DEMENTIE 10 en 12/11/2015 Niet steeds dementie Vraagstelling: 1) Kan elke verwardheid voorkomen worden? 2) Wat kunnen we doen om te voorkomen? 3) Wat kunnen we doen bij acute

Nadere informatie

Presentatie Slotervaartziekenhuis Omgaan met chronische ziekte & stress 24 mei 2016 Janette Vijfhuizen, trainer en ervaringsdeskundige

Presentatie Slotervaartziekenhuis Omgaan met chronische ziekte & stress 24 mei 2016 Janette Vijfhuizen, trainer en ervaringsdeskundige Presentatie Slotervaartziekenhuis Omgaan met chronische ziekte & stress 24 mei 2016 Janette Vijfhuizen, trainer en ervaringsdeskundige Omgaan met Chronische ziekte & stress Informatie Wat is stress? Draagkracht

Nadere informatie

Deze folder geeft u informatie over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Deze folder is opgesteld door de KNO arts.

Deze folder geeft u informatie over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Deze folder is opgesteld door de KNO arts. Duizeligheid Deze folder geeft u informatie over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Deze folder is opgesteld door de KNO arts. Wat is duizeligheid Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is

Nadere informatie

filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin

filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin filosofie Het IK en de vrije wil zin en onzin Het bewustzijn Fasen van het bewustzijn Fysieke sector Mentale sector Verbeeldingen sector Zintuiglijke waarnemingen en impulsen. De ervaren werkelijkheid

Nadere informatie

BELASTBAARHEIDSMODEL

BELASTBAARHEIDSMODEL BELASTBAARHEIDSMODEL Inleiding Hooggevoelige mensen hebben een gevoeliger zenuwstelsel. Daardoor raken ze sneller overprikkeld. Iedereen krijgt prikkels binnen. De dingen die om je heen gebeuren neem je

Nadere informatie

Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een afwijking in de macula (gele vlek)

Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een afwijking in de macula (gele vlek) Koninklijke Visio voor mensen die slechter zien door een afwijking in de macula (gele vlek) Samen helpen we u verder De oogarts heeft bij u een afwijking in de macula (gele vlek) van het netvlies geconstateerd

Nadere informatie

ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst B) Informatie voor patiënten

ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst B) Informatie voor patiënten ZNA UKJA Zorgeenheid internaliserende stoornissen adolescenten (K-dienst B) Informatie voor patiënten 2 ZNA-UKJA Zorgeenheid internaliserende problematieken adolescenten Voor wie? Jongeren van 12 tot en

Nadere informatie

Module Docent contact uren Zelfstudie. Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Chakrapsychologie 11 72 uur

Module Docent contact uren Zelfstudie. Psychologie en psychopathologie 11 44 uur Chakrapsychologie 11 72 uur Deelopleiding Healing en Energiewerk Mogelijkheden Je kunt deze opleiding en de modules van de opleiding op verschillende manieren benutten. Onderstaand vind je een overzicht van de mogelijkheden. 1. Je

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

6,7. Verschillende vormen van schizofrenie: Werkstuk door een scholier 1824 woorden 26 augustus keer beoordeeld

6,7. Verschillende vormen van schizofrenie: Werkstuk door een scholier 1824 woorden 26 augustus keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 1824 woorden 26 augustus 2004 6,7 75 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding Mijn profielwerkstuk gaat over schizofrenie. Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat het me interessant

Nadere informatie

Duizeligheid. Havenziekenhuis

Duizeligheid. Havenziekenhuis Duizeligheid In deze folder leest u wat duizeligheid precies inhoudt. De oorzaken van duizeligheid worden beschreven. En u kunt lezen hoe duizeligheid in het ziekenhuis wordt onderzocht. Tenslotte wordt

Nadere informatie

Caycediaanse Sofrologie Informatieve lezing

Caycediaanse Sofrologie Informatieve lezing Caycediaanse Sofrologie Informatieve lezing Sofrologie, ontstaan in 1960 Dr. Alfonso Caycedo Psychiater, grondlegger van de Sofrologie SOS evenwicht PHREN bewustzijn LOGOS studie Geschiedenis van de Sofrologie

Nadere informatie

Welkom op de informatieavond groep januari 2018

Welkom op de informatieavond groep januari 2018 Welkom op de informatieavond groep 1-2 16 januari 2018 Doel van de avond: U informeren over: Waarom spel belangrijk is voor de ontwikkeling van uw kind. Wat komt er op uw kind af in de groepen 1 en 2.

Nadere informatie

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt

Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker. Christel Knops & Ciska De Smedt Samen op weg: De rol van psychologische ondersteuning bij kanker Christel Knops & Ciska De Smedt I N L E I DING Wanneer kan je beroep doen op de onco-psycholoog Wat met naasten, kinderen,? Wat doen we?

Nadere informatie

Ergotherapie. Beter voor elkaar

Ergotherapie. Beter voor elkaar Ergotherapie Beter voor elkaar Ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten Deze folder informeert u over ergotherapie in het Ikazia Ziekenhuis en daarbuiten. Heeft u na het lezen van deze folder

Nadere informatie

Medische Psychologie

Medische Psychologie Medische Psychologie Inleiding U bent door één van de medisch specialisten hier in het ziekenhuis verwezen naar onze afdeling. Op onze afdeling vindt diagnostiek en behandeling plaats (van kinderen, volwassenen

Nadere informatie

LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD.

LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD. MS en COGNITIE LEZING VOOR DE THEMA-AVOND VAN DE MULTIPLE SCLEROSE VERENIGING NEDERLAND, REGIO ZUID-HOLLAND-NOORD. WOENSDAG 12 OKTOBER 2011, DIACONESSENHUIS, LEIDEN. Mw. drs. M.W. Pleket Gz-/neuropsycholoog

Nadere informatie

Geschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20

Geschreven door Diernet Team zondag, 25 september :00 - Laatst aangepast zondag, 25 september :20 Omschrijving Oorzaken Verschijnselen Diagnose Therapie Prognose Omschrijving Ataxie/ Incoördinatie is een signaal dat er problemen zijn met het zenuwstelsel. Ataxie kan ongecoördineerde bewegingen geven

Nadere informatie

Oorzaken Diagnose stellen Medische behandeling

Oorzaken Diagnose stellen Medische behandeling Prikkelbare darm Een prikkelbare darm is een onschuldige darmaandoening, die wel veel lichamelijke klachten kan geven. Men spreekt niet van een ziekte omdat een prikkelbare darm niet samengaat met zichtbare

Nadere informatie

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde

Voeding. Orthomoleculaire Geneeskunde Voeding Orthomoleculaire Geneeskunde Fysiotherapie in combinatie met nieuwe wetenschappen Paramedisch Centrum Luxor combineert diverse vormen van (sport)fysiotherapie met nieuwe wetenschappen voor een

Nadere informatie

SOCIALE COMMUNICATIE 3. Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties

SOCIALE COMMUNICATIE 3. Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties SOCIALE COMMUNICATIE 3 Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties Vorige les/ vandaag Hoofdstuk 13 Intimiteit en ongewenste intimiteit Hoofdstuk 19 tot en met 19.5 Reageren op onvoorziene

Nadere informatie

Behandelende logopedisten 02/

Behandelende logopedisten 02/ Afasie is een communicatiestoornis met ingrijpende gevolgen, niet alleen voor de patiënt maar ook voor de familie, vrienden en kennissen. Wie de stoornis begrijpt, kan gemakkelijker omgaan met de gevolgen.

Nadere informatie

Werken aan veerkracht in het onderwijs. Dr. Rinka van Zundert Leer- & Veerkracht / Radboud Universiteit Nijmegen 9 november 2016 Identiteitsdag Verus

Werken aan veerkracht in het onderwijs. Dr. Rinka van Zundert Leer- & Veerkracht / Radboud Universiteit Nijmegen 9 november 2016 Identiteitsdag Verus Werken aan veerkracht in het onderwijs Dr. Rinka van Zundert Leer- & Veerkracht / Radboud Universiteit Nijmegen 9 november 2016 Identiteitsdag Verus VEERKRACHT Wat is het? Veerkrachtig? Aanpassing/ Functioneren

Nadere informatie

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden

Nadere informatie

STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE

STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE TOT 50% MINDERJARIGEN MAKEN EEN TRAUMATISCH INCIDENT MEE Yves

Nadere informatie

INTEGRATIEVE KANKERZORG EN MIND-BODY GENEESKUNDE

INTEGRATIEVE KANKERZORG EN MIND-BODY GENEESKUNDE INTEGRATIEVE KANKERZORG EN Deze Gids werd opgesteld door het Antikankerfonds om patiënten en hun familie te helpen een beter inzicht te krijgen in de integratieve kankerzorg en de Mind-Body Geneeskunde.

Nadere informatie

Tips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis)

Tips voor medewerkers met ASS. (Autisme Spectrum Stoornis) Tips voor medewerkers met ASS (Autisme Spectrum Stoornis) Wat is ASS? ASS staat voor een Autisme Spectrum Stoornis. ASS is van bij de geboorte aanwezig en beïnvloedt alle levensdomeinen. Iemand met ASS

Nadere informatie

Rescue Diver. Voorkomen

Rescue Diver. Voorkomen Rescue Diver Voorkomen VOORKOMING Zelfredding Stress bij duikers Fysiologie van stress Herkennen en behandelen van stress ZELFREDDING Algemeen: Redden impliceert de mogelijkheid voor jezelf te kunnen zorgen.

Nadere informatie

Psychosomatische fysiotherapie

Psychosomatische fysiotherapie Psychosomatische fysiotherapie bij DE KERN boz Praktijk voor Natuurgeneeskunde De Snoostraat 13 4624 VJ Bergen op Zoom Telefoon 0164-210700 Email: info@dekernboz.nl Website: www.dekernboz.nl Kamer van

Nadere informatie

RESULTATEN INHIBITIE PRIMAIRE REFLEXEN

RESULTATEN INHIBITIE PRIMAIRE REFLEXEN RESULTATEN INHIBITIE PRIMAIRE REFLEXEN Uitgave van de Praktijk voor Beweging, 2010 www.praktijkvoorbeweging.nl info@praktijkvoorbeweging.nl Margaret Mulder Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd

Nadere informatie

Vergeetachtig of dement?

Vergeetachtig of dement? Dementie Riëtte Oudenaarden, verpleegkundig specialist geriatrie Vergeetachtig of dement? 2 1 Vergeetachtig of dement? 3 Dementie is meer dan vergeten Verstoring op meerdere domeinen. Lichamelijke problemen

Nadere informatie

HSP - hulp bij overprikkeling en stress

HSP - hulp bij overprikkeling en stress Renée Merkestijn HSP - hulp bij overprikkeling en stress GigaBoek 3 Inhoud Inleiding 7 Aandacht 13 Aanraking 17 Aarden 22 Adem en zuurstof 27 Beweging 32 Centreren 35 Creativiteit 38 Dieren 42 Emoties

Nadere informatie

Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg. Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011. www.stichtingiton.

Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg. Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011. www.stichtingiton. Instituut voor toegepaste Neurowetenschappen Faculteit der Bewegingswetenschappen Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011

Nadere informatie

Parkinsoncafe april 16. Ziekte van Parkinson Cognitie

Parkinsoncafe april 16. Ziekte van Parkinson Cognitie Parkinsoncafe april 16 Irene Vermeulen, Ziekte van Parkinson Cognitie GZ-psycholoog Brabantzorg Programma Dopamine en de hersenen Psychologische gevolgen Cognitie Neuropsychologisch onderzoek Dopamine

Nadere informatie

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum

Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist. Vermoeidheid&PijnCentrum Wetenschap en CVS/ME 7 mei 2017 Joris Vernooij Internist Vermoeidheid&PijnCentrum Salaris Belangen Vermoeidheid en Pijncentrum Vitamine B12 kliniek Farmaceuten Subsidie Oorzaak en gevolg Wetenschap Oorzaak

Nadere informatie

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg

Palliatieve Zorg. Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra. Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Palliatieve Zorg Marjolein Kolkman en Ingrid Kienstra Verpleegkundigen Palliatieve Zorg Wat is het belangrijkste speerpunt van palliatieve zorg? A Genezing B Kwaliteit van leven C Stervensbegeleiding

Nadere informatie

Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog

Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Inhoud aanbod Reade voorlichtingsmodule samenwerken?!? Doelgroep pijn die langer

Nadere informatie

In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose.

In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose. In dit E- book vindt u informatie over de werking van hypnose. 1 Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit E- book te kopiëren, verkopen of verdelen! Tekst & vormgeving: Diana Stassen 2017 Ster in

Nadere informatie

Hoe ga je om met stress?

Hoe ga je om met stress? Hoe ga je om met stress? Bij stress ontstaat er in ons lichaam een natuurlijke reactie die ons in staat stelt om snel en alert te reageren op gevaar: onze polsslag en ademhaling versnellen, de spieren

Nadere informatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Zuyderland Revalidatie

Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Zuyderland Revalidatie Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Inleiding U bent doorverwezen naar het Multidisciplinair aspecifiek lage rugpijn screeningsteam (MARS) bij. Binnen dit team wordt samen met u bekeken

Nadere informatie

Duizeligheid. Afdeling KNO

Duizeligheid. Afdeling KNO Duizeligheid Afdeling KNO Deze pagina heeft tot doel u informatie te geven over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Als u recent voor deze klacht bij een keel-, neus- en oorarts (kno-arts) bent

Nadere informatie

Afdeling Medische Psychologie

Afdeling Medische Psychologie Patiënteninformatie Afdeling Medische Psychologie rkz.nl Inleiding U bent door één van de medisch specialisten hier in het ziekenhuis verwezen naar onze afdeling. Op onze afdeling vindt diagnostiek en

Nadere informatie

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Relatie en Intimiteit Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Wat hoop je vandaag mee te nemen, te horen en/of te leren? Wat is communicatie Communicatie is een proces tussen zender en ontvanger De boodschap

Nadere informatie

Burn-out hype of symptoom? Ontstaan, preventie, aanbevelingen

Burn-out hype of symptoom? Ontstaan, preventie, aanbevelingen Burn-out hype of symptoom? Ontstaan, preventie, aanbevelingen Denkoefening: stresssymptomen Stress Stress + stress = 2 Stress + stress = 2 Stress = reflexmatige lichamelijke reactie op een psychologisch

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting NEDERL ANDSE SAMENVAT TING HET OOG ALS WEERSPIEGELING VAN HET BREIN Optische coherentie tomografie in MS Meer dan een eeuw geleden schreef een van de eerste neurologen die gebruik maakte van de oogspiegel,

Nadere informatie