Pijn, leg dat maar eens uit

Transcriptie

1 Pijn, leg dat maar eens uit Een how-to-manual voor fysiotherapeuten In opdracht van het rug-netwerk Ronald Kan Fysiotherapeut Heliomare

2 Uitgangspunten Deze uitleg geldt voor patiënten met chronische benigne pijn waarbij de pijn, gebaseerd op adequaat (para)medisch diagnostisch onderzoek, niet een symptoom is van een onderliggende ziekte of aandoening. We spreken dan van dysfunctional pain. Dit is een grootste-gemene-deler-uitleg. Afstemming op persoonskenmerken als opleidingsniveau, sociaaleconomische status, etnische afkomst is noodzakelijk. 2

3 Definitie pijn Pijn is een multiple system output van het brein die door een individueel bepaalde specifieke activiteit in de neuromatrix wordt geconstrueerd (de neurosignature). Deze neurosignature wordt geactiveerd indien er redenen zijn om aan te nemen dat de persoon in gevaar is en wordt bedreigd en actie noodzakelijk is om aan de dreiging te ontkomen. Moseley, Butler,

4 Introductie Het onderzoek naar uw pijnklachten is voltooid en daaruit blijkt dat het functioneren van uw lichaam de pijn die u ervaart niet kan verklaren. Ik ga nu proberen uit te leggen dat het desondanks heel goed mogelijk is dat u toch pijn voelt in uw lichaam. Uit ervaring blijkt dat mensen het moeilijk vinden om deze uitleg direct te begrijpen Het is in ieder geval belangrijk te beseffen dat ik probeer uit te leggen dat de pijn niet tussen de oren zit. 4

5 Wat is de functie van pijn? Pijn staat in het teken van bescherming. Zonder pijn is geen leven mogelijk. Goed dat de natuur dat heeft bedacht. Daarom is pijn ook zo onaangenaam; het moet de aandacht trekken omdat actie noodzakelijk is om aan de dreiging te ontsnappen. Deze dreiging kan van lichamelijke aard zijn, maar ook betrekking hebben op persoonlijke/ sociale situaties. 5

6 Sociale pijn Kind dat op school wordt gepest en buikpijn heeft om aan die dreiging te kunnen ontsnappen. Secretaresse die op het werk hoofdpijn heeft omdat ze door haar baas onheus wordt bejegend. Dus, pijn voel je altijd in je lichaam maar heeft niet altijd een lichamelijke oorzaak. Daarmee is de pijn niet psychisch! Lichaam en geest werken nu eenmaal op deze manier samen; zo heeft de natuur dat bedacht. 6

7 De rol van de hersenen We weten nu dat de ervaring van pijn wordt gemaakt in de hersenen op basis van heel veel informatie die daar ligt opgeslagen. De pijn ontstaat dus niet, daar waar je het voelt!! Je voelt met je hersenen. In je hersenen liggen kaarten van je lichaam Denk bijvoorbeeld aan fantoompijn; de pijn wordt gevoeld in de voet, die er niet meer is De pijn kan dus nooit in de voet zijn ontstaan! 7

8 De kaart van je lichaam in je brein 8

9 Hersengebieden betrokken bij de output: pijn Uit: B. van Cranenburgh: Pijn vanuit een neurowetenschappelijk perspectief 9

10 De rol van de hersenen Toch is de fantoompijn in de voet echt en zeker niet psychisch! Het brein waarschuwt voor gevaar omdat het geen been meer voelt. Dat is heel erg logisch, want zonder been ben je immers zeer kwetsbaar en wordt je veiligheid bedreigd; je kan niet meer vluchten voor gevaar. 10

11 De rol van de hersenen De hersenen interpreteren dus, met de beste bedoelingen, de informatie als gevaarlijk, en laten pijn ontstaan in de voet, terwijl de voet zelf daarvoor nooit de aanleiding kan zijn. Een begrijpelijke vergissing van de natuur. Wat dus van belang is, is om de hersenen gerust te stellen: bedankt voor het seintje, ik heb het begrepen maar nu mag het alarm uit. 11

12 Welk vakje is donkerder: A of B? 12

13 Foutje, bedankt. 13

14 De rol van de hersenen Ook de toestand van de rug/ nek/ schouder kan, op basis van heel veel verschillende informatie, door de hersenen als bedreigend worden ervaren waardoor het pijnalarm in de hersenen afgaat. Voor het kunnen begrijpen van de pijn is het daarom zeer belangrijk om te achterhalen waarom de hersenen tot deze conclusie zijn gekomen. Dat is voor iedereen weer anders. 14

15 Niets te vinden en toch pijn WELKE FACTOREN KUNNEN EEN ROL SPELEN BIJ HET AFGAAN VAN HET PIJNALARM? 15

16 Factoren die een rol kunnen spelen sensitisatie Een verhoogde gevoeligheid voor alarmerende informatie het alarm gaat te snel af pijn zonder daadwerkelijke dreiging/ gevaar. De hersenen trekken te snel de conclusie: er is iets mis, ik moet je waarschuwen. Dit is vaak het geval bij lang durende stress in het leven, b.v. ten gevolge van ervaringen die u in uw leven heeft meegemaakt. 16

17 Factoren die een rol kunnen spelen aandacht Aandacht voor pijn doet de pijn toenemen Links: aandacht gericht op geluid Rechts: aandacht gericht op de pijn 17

18 Factoren die een rol kunnen spelen verwachting - 1 Je krijgt wat je verwacht 18

19 Factoren die een rol kunnen spelen verwachting - 2 Placebo Op basis van positieve informatie een positieve uitkomst verwachten. Nocebo Op basis van negatieve informatie een negatieve uitkomst verwachten Uw nek is versleten Uw rug is blijft zwakke plek Uw heeft net geen hernia U moet voorzichtig zijn met zo n rug 19

20 Factoren die een rol kunnen spelen Eigen ideeën Uw eigen ideeën/ gedachten Ik kan beter niet tillen Ik heb een zwakke rug Mijn ruggenmerg is beschadigd Ik ben een hopeloos geval Ik kan aan mijn toestand niets veranderen Pijn betekent dat er iets mijn lichaam niet in orde is (logische gedachte!) 20

21 Factoren die een rol kunnen spelen negatieve emoties Gevoelens van hopeloosheid Gevoelens van boosheid Sombere stemming Geen plezier ervaren Geen uitzicht op een meer waardevol leven 21

22 Factoren die een rol kunnen spelen de omgeving De context waarbinnen de pijn wordt ervaren Op vakantie vaak minder pijn Bij inspirerende afleiding vaak minder pijn Een prikkel van -20⁰ wordt als pijnlijker ervaren als tegelijkertijd een rood licht wordt getoond. 22

23 Factoren die een rol kunnen spelen de omgeving Reacties vanuit de omgeving 23

24 Heeft u factoren gehoord die mogelijk op u van toepassing zijn? We gaan samen proberen het alarm tot zwijgen te brengen, dat gaat vast lukken!