Chronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten. Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie

Transcriptie

1 Chronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie

2 Verschillende vormen van (chronisch) suïcidaal gedrag Suicidale Phenotypen 1. reactief, impulsief type (BPS) 2. meer chronisch, depressief affect, niet flucturerend, hoog basis-niveau suïcidaliteit 3. agressief-narcistisch type alle kennen ook een chronisch beloop

3 de borderline stoornis: een nieuw centraal concept of interpersoonlijke hypersensitiviteit interpersoonlijke kwetsbaarheid

4 Suïcidaliteit en BPS Verbonden - Indien door ander gesteund idealiserend, afhankelijk, hypergevoelig voor afwijzing Bedreigd - Bij interpersoonlijke stress (separatie, gevoel afwijzing) devaluerend, op zz gerichte boosheid, ambivalent in hulpvragen Alleen - Als de ander zich fysiek of emotioneel terugtrekt dissociatie, achterdocht, impulsiviteit, hulp-afwijzend Wanhoop - Als de ander zich terugtrekt suicidaliteit

5 hoe ziet die kwetsbaarheid eruit? Epistemisch wantrouwen Mensen hebben vaak negatieve ervaringen meegemaakt, waardoor ze geen vertrouwen meer hebben dat ze iets kunnen leren van de ander Kan ik je wel geloven? Ken jij mij wel echt? ( Muurtje, geen klik, niet bereiken) Nieuwe kennis / ervaringen dringen niet door; complimenten bereiken de persoon niet ( ze zijn toch niet gemeend ) Waardoor er niets verandert Het probleem is niet altijd dat er geen goede omgeving is, wel dat de borderline persoon er zich niet voor durft open te stellen.

6 Kwetsbaarheid vervolg Moeilijk afgrenzen (weinig filter ) Erg gevoelig voor verlating / verlies Moeilijk kunnen afstemmen op anderen Erg gericht op externe cues Blikken, zuchten, houdingen; invullen van gedachten vage emoties als negatief invullen Onvermogen te mentaliseren, vooral onder stress

7 Mentaliseren het vermogen je eigen gedachten, gevoelens en gedrag te herkennen en volgen het vermogen te begrijpen dat ook anderen dingen doen vanuit emoties, wensen, angsten, behoeften, etc. in staat zijn te denken over denken, gevoelens en gedrag in staat zijn te voelen over denken, gevoelens en gedrag het gaat om de relatie van de persoon naar zijn eigen gedrag en gevoel Denken en voelen, en er meteen weer even afstand van nemen Zorgt ervoor dat wij anderen en onszelf kunnen begrijpen.

8 Pre -mentaliserings- modi Psychisch equivalente modus Teleologische modus Alsof-modus

9 Psychische equivalentie modus (extern) Wat ik voel is waar Concreet begrijpen (ik voel dat, dus het is zo) Extreem rigide gedachtegangen Gedachten van anderen kunnen lezen, weten hoe ze zijn, etc. Geen ruimte voor alternatieve zienswijzen

10 Psychische equivalentie modus (intern) Negatieve cognities over zichzelf worden als te waar beleefd Interne ervaringen kunnen angstaanjagend zijn (flashbacks) Wantrouwen en vijandigheid zijn vaak het overheersende affect

11 teleologische modus Wat ik zie, is werkelijkheid Het begrijpen van de acties van anderen is gebaseerd op fysieke effecten Effect van gedrag van de ander = diens bedoeling vb. Struikelen over been = de ander wilde mij pijn doen

12 Alsof modus/pretend mode De interne wereld is losgekoppeld van de externe wereld Gekoppeld aan leegheid, betekenisloosheid en dissociatie Eindeloos en inconsequent gepraat over gedachten en gevoelens; betekenisloos

13 Cognitieve vervormingen: JACOB(A) Jumping to conclusions trekken) (Overhaast conclusies Attributing to self (Persoonlijk maken) Catastrophizing (Rampdenken) Overgeneralizing (Overgeneraliseren) Black White thinking (Twee-richting denken)

14 Helpen mentaliseren: Interventiespectrum 1. Steunend en empathisch reageren Verduidelijken, uitwerken en uitdagen 2. Focus op en (helpen) benoemen van belangrijke affect 3. Mentaliseren in/van de relatie Gerangschikt naar complexiteit, diepte en emotionele intensiteit

15 Houding Steun via mentaliseren en valideren Wees betrouwbaar en consistent Wees actief, ontvankelijk en nieuwsgierig Heb realistische verwachtingen Richt je op situaties uit het leven, werk/relaties Noodzaak teamwork en communicatie Straal hoop en optimisme uit Daag passiviteit, vermijding en stiltes uit Hecht grote waarde aan werk Verwacht verandering Wees oplossingsgericht

16 Toon interesse en betrokkenheid Ik wil weten hoe het voor jou is Wees nieuwsgierig en onderzoekend Stel vragen naar gebeurtenissen en beleving en daarbij naar gevoelens en gedachtes naar eigen ervaring en ervaring van anderen Geef terug hoe je iets begrijpt en check: Begrijp ik het goed dat...? Valideer de last Druk verwondering uit Ik snap toch niet goed hoe je tot die conclusie kwam... Gespreks-principes

17 Basishouding, wat niet? Wetend Je bent boos, dat zie ik aan je gezicht Betuttelend, te zorgend Confronterend (zonder eerst begrepen te hebben) Passief, reactief Invaliderend Hoe jij het voelt, klopt niet. Je overdrijft echt. In actie schieten (vb meteen medicatie voorschrijven in crisis) Hoop verliezen, onmachtig worden (overleg dan zeker met collega s)