Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven."

Pepijn Verlinden
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ

2 Inhoud 1. Raamkader psychiatrisch ziekenhuis 2. Visie op zelfdoding 3. Acute versus chronische suïcidaliteit 4. Omgaan met suïcidaliteit 5. Wat met de hulpverlener? 6. Wat met de familie? 7. Handvaten

3 1. Raamkader psychiatrisch ziekenhuis Ingebed in een breder instellingsbeleid Ingebed in een beleid van de zorgeenheid, zorgprogramma De richtlijn suïcide preventie - Kader - Handvaten - Oog voor preventie, bespreekbaar maken en een beleid bij verhoogd risico op suïcide

4 Waar of niet waar? Een poging is vaak impulsief.

5 2. Visie op zelfdoding

6 2. Visie op zelfdoding Kwetsbaarheden Voorbeschikte kwetsbaarheid oa bepaald door: Genetische en neurologische factoren voorbeeld: verhoogde cortisol Psychologische factoren voorbeeld: hechtingsstoornis Sterk verhoogd risico indien voorkomen in combinatie met bepaalde stressfactoren: Vroege (traumatische) levenservaringen Sociale problemen

7 Waar of niet waar? Wanneer iemand ervan overtuigd is dat hij zelfmoord gaat plegen kan je hem niet op andere gedachten brengen.

8 Beschermende factoren 2. Visie op zelfdoding Godsdienst Een sterk en steunend sociaal netwerk Wens te blijven leven voor naaste(n) en/of huisdier Belangrijke plannen in de toekomst Angst voor de dood/pijn Angst voor de gevolgen van een mislukte poging Kwalitatieve en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg en effectieve preventieprogramma s Cognitieve stijl en persoonlijkheid: Sociale vaardigheden, zelfvertrouwen, hulp zoeken bij moeilijkheden, openheid Culturele en socio-demografische factoren: Sociale integratie, goede relatie met collega s, goede relatie met andere volwassenen Bespreekbaarheid van gevoelens en gedachten!! 3 aanwezig risico daalt met 70%

9 2. Visie op zelfdoding Suïcidaliteit is een complexe interactie van neurobiologische, psychologische en sociale factoren, verschillend bij elk individu

10 2. Visie op zelfdoding Tunnelzicht/entrapment

11 2. Visie op zelfdoding Tunnelzicht/entrapment Hopeloosheid gevoel in de val, vast te zitten Vernauwing tunnelzicht : Beleving van eigen situatie: Gevoel in val te zitten controleverlies ziet alleen nog het probleem Kijk op eigen mogelijkheden: laag gevoel van zelfwaarde Gevoelswereld: negatieve gevoelens (somber, machteloos, hulpeloos, ) Tijdsbesef en ruimtebeleving: lijden lijkt eeuwig te duren, geen toekomst Intermenselijke relaties: isolatie contacten verminderen communicatie verminderen Probleemoplossend vermogen: zelfdoding als enige oplossing

12 Waar of niet waar? Diegenen die een suïcidepoging ondernemen doen het niet echt.

13 3. Acute versus chronische suïcidaliteit Acute suïcidaliteit Chronische suïcidaliteit 1.Acute suïcidaliteit Massale ondraaglijke pijn 2.Chronische suïcidaliteit Angst, gevoel in de val te zitten Zwakke impulscontrole Hopeloosheid Voortdurend sluimerende suïcidegedachten Af en toe opflakkeringen Met onduidelijke aanleiding Enkel gedachten of ook pogingen Vaak bij persoonlijkheidsproblematiek maar ook voorkomend bij depressie en schizofrenie Niet uitsluitend focus op suïcide-uitingen

14 3. Acute versus chronische suïcidaliteit Herhaalde pogingen Doodswens Zelfbestraffing Prognose Bevelshallucinaties Zelfbeeld Verdoving Reactie Erger voorkomen Reactie van de zorg

15 3. Acute versus chronische suïcidaliteit Vraag naar euthanasie Dit is geen suïcide Vraag naar Euthanasie komt in PZ vaak voor 1 behandelend arts moet tekenen, deze consulteert 2 (leif)artsen Criteria Verschillende behandelingen geprobeerd hebben zonder resultaat Ondraaglijk psychisch lijden Handelingsbekwaam Meerderjarig Een medisch uitzichtloos (ongeneeslijk) lijden hebben Minstens 1 maand wachttijd tussen aanvraag en uitvoering (bij niet terminale patiënten)

16 3. Acute versus chronische suïcidaliteit Welke voor en nadelen zien jullie van een vraag naar euthanasie?

17 3. Acute versus chronische suïcidaliteit Voordelen in het kader van suïcide Uitbesteding van de doodswens/voor het leven kunnen blijven staan op de afdeling Geruststelling voor de patiënt Geeft tijd voor behandeling Vermindert het risico op suïcide Voorspelbaarheid voor omgeving Mogelijkheid tot afscheid nemen Nadelen in het kader van suïcide Emotionele belasting van de afdeling/omgeving 1 maand is vaak erg kort Kan de behandeling lam leggen Criteria van doodswens kunnen veranderen Oordeel van onbehandelbaarheid (opgeven van de hulpverlening?) Het bevestigen van uitzichtloosheid/waardeloosheid van de patiënt

18 Waar of niet waar? Er zijn altijd signalen zichtbaar voor iemand een suïcidepoging onderneemt.

19 4. Omgaan met suïcidaliteit Volgens de patiënt: Primair: ondraaglijke psychische pijn Volgens de hulpverlener: Relationele motieven, appèl doen op, wanhoop tonen, anderen beïnvloeden, manipuleren Begrip voor de ondraaglijkheid, wanhoop, psychische pijn Dit verschil vormt een probleem in de hulpverlening aan suïcidale mensen!!

20 4. Omgaan met suïcidaliteit Suïcidaal proces is omkeerbaar Contact is belangrijk Ambivalentie blijft aanwezig Veiligheid inbrengen beveiligen Betrek belangrijke anderen, niet beladen anderen OVERLEG met je team

4. Omgaan met suïcidaliteit Ambivalentie blijft aanwezig: - Wie suïcidaal is, kiest niet voor de dood, wel voor een ander leven - Suïcide als middel om de situatie te

21 4. Omgaan met suïcidaliteit Ambivalentie blijft aanwezig: - Wie suïcidaal is, kiest niet voor de dood, wel voor een ander leven - Suïcide als middel om de situatie te veranderen en niet als doel op zich - Twijfel blijft tot het einde aanwezig Ik dood de pijn in mezelf, en daardoor ook mezelf

22 4. Omgaan met suïcidaliteit Contact en gesprek aangaan = enorm belangrijk. Wat wij trachten te doen binnen behandeling psychiatrisch ziekenhuis: Werken aan inzicht (gericht gesprek aangaan, vragen stellen) Werken aan uitzicht

23 4. Omgaan met suïcidaliteit Werken aan uitzicht: hoe doe je dat? Functie van de doodswens op een andere manier verwezenlijken Lichtpuntjes benoemen Wanneer mogelijk vertrouwen in de patiënt uitspreken Omgeving betrekken Eventueel afspraken maken later in de tijd Samen uitwerken van een signaleringsplan

24 4. Omgaan met suïcidaliteit Werken aan uitzicht: Betrekken van naasten Zoveel mogelijk en mits toestemming patiënt Rekening houdend met draagkracht van naasten Rekening houdend met beroepsgeheim Bij aanvang opname nagaan: wie te contacteren bij ernstige gebeurtenissen, moeilijk verloop opname? Naasten kunnen op verschillende vlakken rol spelen: - Zelf info bieden over betrokkene en meedenken over hulp die nodig is - Hulp bij opvang en begeleiding en bij evaluatie behandeling - Meer bewustmaking van belang verdere hulpverlening - Behoefte aan psycho-educatie, steun en hulp (samenleven met heeft grote impact op naasten)

25 Waar of niet waar? Iemand die suïcidaal is, moet je best beveiligen.

26 4. Wat met beveiliging? Machtspositie van de hulpverlener Niet eenvoudig om over moeilijkheden te spreken Angst voor vrijheid beperkende maatregelen Belang van de vertrouwensrelatie : alliantie + veiligheid in het bespreken Laat zo veel mogelijk verantwoordelijkheid bij de patiënt Grenzen van patiënt respecteren.

27 5. Wat met de hulpverlener?

28 Mogelijke reacties 6. Wat met de familie? Spanningen Beroepsgeheim

29 Waar of niet waar? Over suïcide spreken kan mensen aanzetten tot

30 7. Handvaten Neem het aux serieux Praat met mensen Hulpverlening doorverwijzing Herhaalde pogingen: niet-veroordelende hulpverlening

Vergelijkbare documenten

30 maart 2017 Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag. #SP_reflex

30 maart 2017 Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag #SP_reflex Lancering Vlaamse richtlijn Detectie en Behandeling van Suïcidaal gedrag Basisprincipes in de zorg voor