De onderwijsarbeidsmarkt in Rotterdam Zuid (vo) en de focuswijken (po)

Transcriptie

1 De onderwijsarbeidsmarkt in Rotterdam Zuid (vo) en de focuswijken (po) Kwalitatieve en kwantitatieve knelpunten nu en in de nabije toekomst Onderzoek in opdracht van het Programma Beter Presteren Rotterdam Wouter van Casteren Ronic van der Hoek ResearchNed december 2012

2 2012 ResearchNed Nijmegen in opdracht van het Programma Beter Presteren Rotterdam. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder nauwkeurige bronvermelding. 1 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Primair onderwijs in de focuswijken Kwantitatieve personele knelpunten Huidige kwantitatieve knelpunten Kwantitatieve knelpunten in de nabije toekomst Conclusies kwantitatieve knelpunten focuswijken Kwalitatieve personele knelpunten Oordelen over kwaliteit docenten Professionele basisscholen in de focuswijken Conclusies kwalitatieve knelpunten po-scholen focuswijken 10 3 Voortgezet onderwijs in Rotterdam Zuid Kwantitatieve personele knelpunten Huidige kwantitatieve knelpunten Kwantitatieve knelpunten in de nabije toekomst Conclusie kwantitatieve knelpunten vo-scholen Zuid Kwalitatieve knelpunten voortgezet onderwijs Zuid Oordelen over kwaliteit docenten Professionele vo-scholen in Zuid Conclusies kwalitatieve knelpunten Zuid 17 4 Samenvatting en conclusies de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

4 1 Inleiding In opdracht van het programma Beter Presteren Rotterdam heeft ResearchNed in 2012 de Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in kaart gebracht. Onderzocht is wat nu en over circa vijf jaar personele knelpunten zijn kwalitatief en kwantitatief. Achtergrond van dit onderzoek is dat de gemeente en het Rotterdamse onderwijsveld de komende jaren een duidelijke kwaliteitslag willen maken in het onderwijs. Kader hiervoor is het actieplan Beter Presteren dat is gericht op het verhogen van de onderwijsresultaten en het beter benutten van talent in Rotterdam. Het onderzoek van de Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt is onder de titel De Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in beeld in september 2012 gepubliceerd. Belangrijk onderdeel van het onderzoek was een enquête onder schoolleiders in het Rotterdamse po en vo. De schoolleiders zijn gevraagd naar hun mening over kwantitatieve en kwalitatieve knelpunten (nu en in de komende vijf jaar) in hun eigen school. In Rotterdam is er extra aandacht voor de zogeheten focuswijken, wijken waar veel achterstandsleerlingen wonen en naar school gaan. De rijksoverheid en de gemeente Rotterdam zijn in 2012 gestart met de uitvoering van het Nationaal Programma Kwaliteitssprong op Zuid, dat zich richt op zeven focuswijken op Rotterdam Zuid (Tarwewijk, Bloemhof, Hillesluis, Feijenoord, Carnisse, Afrikaanderwijk en Oud-Charlois), waar veel maatschappelijke en sociaaleconomische problemen samenkomen. Goed onderwijs is een belangrijk onderdeel van de beoogde kwaliteitssprong. Om die reden is de gemeente geïnteresseerd in de ervaringen van schoolleiders van scholen in achterstandswijken. Aan ResearchNed is daarom gevraagd om een nadere analyse te doen op de verzamelde data, toegespitst op de focuswijken voor wat betreft het po en heel Rotterdam Zuid voor wat betreft het vo. Vraagstelling is daarmee tweeledig: 1. Welke kwantitatieve en kwalitatieve knelpunten ervaren schoolleiders in de focuswijken (po) en Zuid (vo) nu en over vijf jaar - ten aanzien van de personeelsvoorziening op hun school? 2. Hoe wijken de ervaringen en verwachtingen bij schoolleiders in die wijken af van die van schoolleiders elders in Rotterdam? Onderzoeksverantwoording en leeswijzer In samenspraak met de opdrachtgever is in de enquête een selectie gemaakt van schoolleiders uit de focuswijken. In totaal hebben 87 schoolleiders uit het Rotterdamse primair onderwijs de enquête ingevuld, daarvan werken er 14 op scholen in focuswijken. In totaal zijn er 32 po-scholen in de focuswijken. In de analyse in hoofdstuk 2 zijn de antwoorden van deze 14 schoolleiders op een aantal punten vergeleken met die van de 73 schoolleiders van scholen die buiten de focuswijken liggen. In het voortgezet onderwijs hebben in totaal 23 schoolleiders uit Rotterdam de enquête ingevuld. Daarvan werken er 8 schoolleiders op scholen in Zuid (op een totaal van 25 vestigingen van vo-scholen in Zuid). In de analyse in hoofdstuk 3 zijn de antwoorden van deze schoolleiders vergeleken met die van de 15 schoolleiders van vo-scholen buiten Zuid. In hoofdstuk 4 zijn de onderzoeksresultaten samengevat. De onderzoeksgegevens geven een beeld van de knelpunten waarmee schoolleiders in focuswijken en Rotterdam Zuid kampen en hoe zij daarin eventueel afwijken van hun collega s in andere wijken. Voor zowel het po als het vo zijn echter de onderzochte aantallen klein. De resultaten, zeker als het gaat om de verhoudingen daarin (percentages), dienen daarom met terughoudendheid te worden geïnterpreteerd. 3 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

5 2 Primair onderwijs in de focuswijken 2.1 Kwantitatieve personele knelpunten Huidige kwantitatieve knelpunten In de focuswijken weinig tot geen tekorten in het po In het hoofdrapport (De Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in beeld) is vastgesteld dat er nu feitelijk geen personele tekorten zijn in het Rotterdamse primaire onderwijs. Uit de nadere analyse blijkt dat dit ook opgaat voor de focuswijken. Van de veertien basisscholen in een focuswijk geven maar twee schoolleiders aan op dit moment knelpunten te ervaren in de personeelsvoorziening, beide enkel ten aanzien van leerkrachten. Bij de basisscholen buiten de focuswijken zegt ongeveer de helft van de schoolleiders met personeelstekorten te kampen, waarbij er ook knelpunten worden gemeld ten aanzien van andere functies (Tabel 2.1). Tabel 2.1 Ervaart u op dit moment knelpunten in de personeelsvoorziening? (%) Geen focuswijk Focuswijk ja, voor directie / leidinggevend personeel 3 0 ja, voor leerkrachten ja, voor ander onderwijsondersteunend personeel 14 0 ja, voor ander ondersteunend personeel 8 0 Nee Totaal (N) De twee schoolleiders uit de focuswijken die knelpunten ervaren, geven wel aan dat zij verwachten (enige) moeite te hebben om het tekort vóór aankomend schooljaar vervuld te hebben. Veel schoolleiders buiten de focuswijken melden te verwachten dat vacatures bij de start van het schooljaar wel opgevuld zullen zijn. Tussentijdse, tijdelijke vervanging ook in focuswijken duidelijk knelpunt In het hoofdrapport zagen we al dat de tijdelijke (tussentijdse) vervanging het grootste knelpunt is in het Rotterdamse primair onderwijs. Net als bij de schoolleiders elders, oordeelt ongeveer de helft van de schoolleiders in de focuswijken dat een tekort aan invallers en de invulling van tussentijdse vacatures nu een knellend probleem is. In de focuswijken lijkt dit geen groter knelpunt dan elders. Vooral stagiaires moeten gaten vullen; slim werken wordt niet benut Om in de tussentijd de gaten toch op te vullen, hanteren beide groepen scholen grofweg dezelfde strategieën, met als meest genoemde oplossing het inzetten van (meer) stagiaires (Tabel 2.2). Het inzetten van onbevoegde leerkrachten en genoegen nemen met minder dan de gewenste kwaliteit worden ook genoemd, maar door schoolleiders in de focuswijken niet opvallend vaak (een kwart van hen meldt dit) en ook niet vaker dan elders. Het gebruik van innovatieve (arbeidsbesparende) manieren van lesgeven komt in de focuswijken (en ook elders in Rotterdam) niet of weinig voor. 4 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

6 Tabel 2.2 Wat doet u tussentijds om gaten op te vullen? (%) Geen focuswijk Focuswijk Intensiever samenwerken met andere instellingen, bijvoorbeeld ten behoeve van uitwisseling van personeel Inzetten van (meer) stagiaires Inzetten van onderbevoegd / onbevoegd / anders bevoegd personeel Videolessen, gecombineerde klassen of andere acties, waardoor dezelfde leerkracht meer leerlingen kan lesgeven 11 0 Genoegen nemen met minder dan de gewenste kwaliteit Anders Totaal (N) 57 8 Alleen gevraagd als uit de voorgaande vragen blijkt dat er sprake is van (verwachte) personele knelpunten voor leraren Kwantitatieve knelpunten in de nabije toekomst Knelpunten in focuswijken nemen toe, maar naar verwachting minder dan elders Voor de nabije toekomst voorzien de schoolleiders in de focuswijken toenemende problemen in de personeelsvoorziening. Dit is een beeld dat voor heel Rotterdam opgaat (Tabel 2.3). Opvallend is hierbij dat de schoolleiders in de focuswijken minder problemen voorzien dan hun collega s elders; schoolleiders in de focuswijken verwachten voor elk van de genoemde functies minder knelpunten dan hun collega s elders. Ten aanzien van leerkrachten verwachten slechts twee schoolleiders uit de focuswijken (veel) problemen. Van hun collega s elders voorziet op termijn ruim een derde deel (veel) problemen met de vacatures voor leerkrachten. Tabel 2.3 Wat zijn uw verwachtingen voor de nabije toekomst (komende 5 jaar) ten aanzien van personele knelpunten voor de volgende functies? (%) Geen/weinig problemen Geen focuswijk (N=73) (Veel) problemen Geen/weinig problemen Focuswijk (N=14) (Veel) problemen directie / leidinggevend personeel leerkrachten ander onderwijsondersteunend personeel ander ondersteunend personeel Gebrek aan geld belangrijke factor; wegtrek naar elders geen groot probleem Aan de schoolleiders die hebben aangegeven op dit moment personele knelpunten te hebben of deze in de nabije toekomst te verwachten, is gevraagd welke oorzaken zij hiervoor kunnen aanwijzen specifiek binnen hun school. Zowel de scholen binnen als buiten de focuswijken geven als belangrijkste reden de financiën. In de focuswijken melden zelfs alle schoolleiders dat een gebrek aan financiële middelen van veel invloed is op (mogelijke) personele kraptes. Ook wat betreft de overige redenen zitten beide groepen scholen redelijk op een lijn. Een aantal schoolleiders uit de focuswijken noemen daarbij ook dat het vertrek van (jonge) leraren naar randgemeenten of omliggende wijken of naar een andere school van grote invloed is op (mogelijke) personeel knelpunten. Het merendeel van de schoolleiders uit de focuswijken meldt echter dat deze mogelijke wegtrek geen factor van belang is (Tabel 2.4). Er is dus ook bij schoolleiders uit focuswijken veel vertrouwen dat zij hun personeel aan de school kunnen binden. Dit nuanceert aannames dat werken 5 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

7 in een school in een achterstandswijk voor leerkrachten minder aantrekkelijk zou zijn dan werken op een school elders. Tabel 2.4 Welke oorzaken ziet u specifiek binnen uw school voor de (verwachte) vacatureproblematiek van leraren? (%) (Veel) invloed Geen focuswijk (N=57) Weinig/ geen invloed Weet niet (Veel) invloed Focuswijk (N=8) Weinig/ geen invloed Meer uitstroom van leerkrachten als gevolg van vergrijzing Meer uitstroom van leerkrachten naar een andere school Meer uitstroom van leerkrachten naar een andere baan buiten het onderwijs Vertrek van (jonge) leerkrachten naar randgemeenten Vertrek van (jonge) leerkrachten uit het centrum naar omliggende wijken Groei van leerlingen (meer vraag naar leerkrachten) Te weinig aanbod vanuit lerarenopleidingen Concurrentie met scholen in de buurt/regio Financiën Als gevolg van tijdelijke overschotten bij andere vakken of bij andere functies kan ik geen geschikte leerkrachten werven Andere oorzaken Alleen gevraagd als uit de voorgaande vragen blijkt dat er sprake is van (verwachte) personele knelpunten voor leraren. Weet niet Conclusies kwantitatieve knelpunten focuswijken Net als elders in Rotterdam ervaren schoolleiders in de focuswijken nu weinig personele tekorten en voorzien zij die ook niet in de toekomst. Opvallend is dat de schoolleiders in de focuswijken nog wat minder knelpunten zeggen te ervaren dan hun collega s elders en nog wat optimistischer zijn over de toekomst. Uit het hoofdrapport bleek dat komende knelpunten in Rotterdam mogelijk worden onderschat door schoolleiders. Uit de analyses van onder meer de komende uitstroom uit de pabo s en de verwachte vervangingsgraad in het Rotterdamse onderwijs bleek dat rekening moet worden gehouden met oplopende personele tekorten en het mogelijk ontstaan van echte knelpunten. Het is verstandig om ook in de focuswijken het besef van dreigende tekorten te vergroten om komende knelpunten tijdig aan te kunnen pakken. 2.2 Kwalitatieve personele knelpunten Oordelen over kwaliteit docenten Vaker concessies aan kwaliteit in focuswijken Schoolleiders van scholen in focuswijken geven vaker aan dan hun collega s van scholen elders dat zij concessies doen aan eisen ten aanzien van geschiktheid en bevoegdheid bij het aannemen van leraren. De helft van de schoolleiders in de focuswijken zegt dit soms of vaak te doen, tegenover ongeveer een kwart van de schoolleiders van buiten de focuswijken. Drie schoolleiders in de focuswijken (21%) zeggen zelfs vaak concessies te moeten doen. Omgedraaid melden de schoolleiders buiten de focuswijken in meerderheid (bijna) nooit concessies te hoeven doen. Van de schoolleiders in de focuswijken slaagt 6 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

8 slechts een minderheid (21%) erin (bijna) nooit concessies te hoeven doen. Dat betekent in de praktijk dat op de meeste scholen buiten de focuswijken (vrijwel) geen leerkrachten rondlopen waarvan de schoolleider al bij de selectie bedenkingen had, terwijl dat op veel scholen in de focuswijken wel het geval is. Bij de ervaren kwaliteit van leerkrachten kan meespelen dat schoolleiders in focuswijken simpelweg hogere eisen stellen aan de kwaliteit van leerkrachten, vanwege het relatief uitdagende leerklimaat op die scholen. In absolute zin hoeft er dan geen kwaliteitsverschil te zijn met leerkrachten buiten de focuswijken. Dat laat onverlet dat in de focuswijken er blijkbaar wel vaker een verschil is tussen de bestaande en de gewenste kwaliteit van docenten. Tabel 2.5 Hoe vaak doet u concessies aan eisen ten aanzien van geschiktheid en bevoegdheid? (%) Geen focuswijk Focuswijk (Bijna) altijd 3 0 Vaak 5 21 Soms Een enkele keer (Bijna) nooit Weet niet 1 7 Totaal (N) Kennis van taalverwerving en omgang met ouders aandachtspunten bij startende leraren in focuswijken In beide groepen schoolleiders is een aanzienlijke groep die de kwaliteit van startende leerkrachten op een aantal punten als onvoldoende beoordeelt. Het gaat met name om de kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal een andere is dan Nederlands (45% van de schoolleiders in de focuswijken vindt kwaliteit op dit punt onvoldoende) en om relaties met ouders (36% vindt kwaliteit onvoldoende). Dit is vergelijkbaar met de beoordeling door schoolleiders elders, die deze punten ook het vaakst als onvoldoende beoordelen (Tabel 2.6). Het feit dat op deze twee punten in de focuswijken vaak twijfels over de kwaliteit zijn, is enerzijds niet heel verrassend omdat aannemelijk is dat in de focuswijken (met de relatief hoge mate van multiculturaliteit) er hoge eisen zijn aan de kennis van taalverwerving bij anderstalige kinderen en aan de omgang met ouders. Anderzijds is de uitkomst teleurstellend omdat juist in de focuswijken leerkrachten nodig zijn die hier hoog op scoren. Tabel 2.6 Wat is over het algemeen uw beeld van de kwaliteiten van startende leerkrachten? (%) Geen focuswijk (N=73) Focuswijk (N=14) Onvoldoen (Zeer) Onvoldoen (Zeer) de/matig goed de/matig goed Taalvaardigheden Nederlandse taal Rekenvaardigheden Kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal een andere is dan Nederlands Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden Sociale interactie en identiteit Opbrengstgericht, zakelijker werken Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Deze vraag is alleen gesteld aan schoolleiders van basisscholen, niet van SBO- of WEC scholen. N=61 en N=11, respectievelijk. 7 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

9 Ook bij flink deel zittende leerkrachten in focuswijken kwaliteitsissues Wat betreft de zittende leerkrachten is het oordeel van de schoolleiders in de focuswijken relatief vaak negatief (Tabel 2.7). Daarbij valt op dat de schoolleiders in de focuswijken de kwaliteit van de huidige leraren op alle aspecten minder goed beoordelen dan schoolleiders buiten focuswijken. Van de schoolleiders buiten de focuswijken oordeelt weliswaar ook een flink deel (ongeveer een kwart) negatief over hun leerkrachten, in de zin dat ze bij meer dan een kwart van hun leerkrachten problemen zien bij kwaliteitsaspecten. Dat is echter een stuk minder dan in de focuswijken, waar pér kwaliteitsaspect een derde tot de helft van de schoolleiders bij meer dan een kwart of zelfs meer dan de helft van hun leerkrachten problemen ziet. Ook is te constateren dat slechts een kleine minderheid (2 of 3 van de 14 schoolleiders, ofwel 14 tot 21%) vindt dat bij slechts een klein deel (minder dan 5%) van hun zittende leerkrachten er per kwaliteitsaspect problemen zijn. Meest zorgelijk zijn de oordelen over de kennis van taalverwerving bij anderstalige kinderen en over opbrengstgericht werken, waarbij drie van de 14 schoolleiders (21%) in de focuswijken stellen dat meer dan de helft van hun leerkrachten op die punten problemen heeft en nog eens ongeveer een kwart van de bevraagde schoolleiders op die punten problemen ziet bij meer dan een kwart van hun leerkrachten. Tabel 2.7 Ervaart u problemen met de kwaliteit van de huidige leerkrachten? (%) Geen focuswijk (N=73) Focuswijk (N=14) <=5% >5-25% >25- >25- >50% <=5% >5-25% 50% 50% >50% Taal- en rekenvaardigheden Kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal een andere is dan Nederlands Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden Sociale interactie en identiteit: invloed van docentverwachtingen en negatieve werking van stereotypen doorbreken Opbrengstgericht, zakelijker werken Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Deze vraag is alleen gesteld aan schoolleiders van basisscholen, niet van SBO- of WEC scholen. N=61 en N=11, respectievelijk. Samengevat betekent dit dat kwaliteitstekorten bij leerkrachten zeker binnen de focuswijken een belangrijk kenmerk zijn van scholen en dat deze kwaliteitsissues betrekking hebben op een substantieel deel van het personeel Professionele basisscholen in de focuswijken In het hoofdrapport is onderzocht in welke mate het HRM-beleid is uitgewerkt in scholen. Daarvoor is als maat genomen hoeveel HRM-instrumenten worden ingezet. In het navolgende is de stand van zaken in focuswijken en daarbuiten vergeleken. Nauwelijks verschil in HRM-beleid tussen scholen in en buiten focuswijken Uit Tabel 2.8 blijkt dat er nauwelijks verschillen zijn tussen scholen binnen en scholen buiten de focuswijken qua inzet van HRM-instrumenten. We zien dat alle schoolleiders in de focuswijken een volwaardige gesprekkencyclus inzetten en dat er bijna altijd (op één schoolleider na) een persoonlijk 8 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

10 ontwikkelingsplan is en vaak ook een bekwaamheidsdossier. Loopbaangesprekken zijn daarmee vergeleken al minder gewoon en prestatiebeoordeling van leerkrachten wordt nog weinig toegepast. De schoolleiders in de focuswijken lopen hiermee niet uit de pas met de rest van Rotterdam. Tabel 2.8 Welke van de volgende instrumenten worden bij uw organisatie ingezet? (%) Geen focuswijk Focuswijk Volwaardige gesprekscyclus met o.a. functionerings- en oordelingsgesprekken Loopbaangesprekken Exit gesprekken Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) Bekwaamheidsdossiers Benchmarking (prestatiebeoordeling) leerkrachten Geen van deze 1 0 Totaal (N) HRM-beleid scholen in focuswijken scoort gemiddeld zonder uitschieters naar boven of beneden Ook als we kijken naar het samengestelde beeld van het totale HRM-beleid op scholen, is te zien dat er weinig verschil is tussen de beide groepen schoolleiders. Positief voor de focuswijken is dat er op geen enkele onderzochte school een HRM-beleid is dat niet of nauwelijks uitgewerkt is. Daar staat tegenover dat bij geen enkele onderzochte school uit de focuswijken het HRM-beleid ook echt sterk is uitgewerkt, waar dat buiten de focuswijken wel voorkomt. Alle scholen in de focuswijken scoren daarmee in de middengroep: een matig tot redelijk sterk uitgewerkt personeelsbeleid. Dat betekent dat overal ook nog ruimte is voor verbetering. Tabel 2.9 Uitwerking van het personeelsbeleid. (N) Aantal HRM instrumenten ingezet Geen focuswijk Focuswijk Schoolleiders focuswijken beoordelen professionaliteit eigen school wat lager dan elders Het beeld van de professionaliteit van de eigen schoolorganisatie wordt verder verhelderd in Tabel Aan de schoolleiders is gevraagd de eigen school te beoordelen op een aantal definities van een professionele school. Daarbij vallen voor de focuswijken een aantal zaken op. Alleen bij de stelling dat het hele schoolteam gefocust is op een hoge kwaliteit van instructie zeggen bijna alle schoolleiders uit de focuswijken dat dit klopt op hun school. De wil en inzet is er dus in de focuswijken. Als het gaat om de vraag of er voldoende gekwalificeerde en goede leerkrachten werken op de eigen school en de vraag of er uitdagend leerklimaat heerst, dan is nog maar (ruim) de helft van de schoolleiders het hiermee eens. Bij de vraag of er op de eigen school een professionele leercultuur is en de vraag of er een educatief partnerschap is met ouders zakt het aandeel dat hierop bevestigend antwoord naar een derde deel. Ook zeggen bij deze stellingen vier van de veertien schoolleiders (29%) uit de focuswijken expliciet dat dit niet waar is. Bij de meeste stellingen oordelen de schoolleiders uit de focuswijken ook vaker neutraal of negatief dan hun collega s elders. 9 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

11 Bij de relatief lage waardering door schoolleiders uit de focuswijken van het educatief partnerschap met ouders en het onderdeel zijn van de wijk, kan meespelen dat dit in een focuswijk simpelweg lastiger is te verwezenlijken dan in andere wijken, waar bijvoorbeeld ouders vaker betrokken zijn bij de school. Dit hoeft dus niet per se een negatief oordeel te zijn over de schoolkwaliteit en kan ook de grotere uitdaging weerspiegelen waarvoor scholen in de focuswijken staan als het gaat om een educatief partnerschap met ouders in de wijk. Overigens scoort dit aspect ook laag bij schoolleiders uit andere wijken. Tabel 2.10 Hoe scoort uw school volgens u op de navolgende definities van een professionele school? (%) (Zeer) waar Geen focuswijk (N=73) (Helemaal) niet waar (Zeer) waar Focuswijk (N=14) (Helemaal) niet waar Op uw school werken voldoende gekwalificeerde en goede leerkrachten Op uw school is sprake van een professionele leercultuur Op uw school heerst een dynamisch en uitdagend leerklimaat voor leerlingen, leraren/docenten en schoolleiding Uw school gaat educatief partnerschap aan met ouders en is onderdeel van de wijk Op uw school is het hele team gefocust op een hoge kwaliteit van de instructie Conclusies kwalitatieve knelpunten po-scholen focuswijken Schoolleiders in de focuswijken lijken meer te worstelen met kwaliteitsissues bij hun startende en zittende docenten dan schoolleiders elders. Ze doen bij de werving duidelijk vaker concessies aan de geschiktheid van sollicitanten. Hierbij kan meespelen dat schoolleiders in focuswijken hogere eisen stellen aan leerkrachten. Dat laat onverlet dat in de focuswijken er vaker een verschil is tussen de bestaande en de gewenste kwaliteit van docenten. Naar verschillende kwaliteitsaspecten bezien zijn bij zowel startende als zittende docenten vooral aandachtspunt de kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal geen Nederlands is. Dit is in de focuswijken evident een belangrijk aandachtspunt, gelet op het grote aantal allochtone leerlingen. Ook op ander aspecten hebben relatief veel docenten in de ogen van schoolleiders tekorten. Bij zittende docenten in de focuswijken is het oordeel over opbrengstgericht en zakelijk werken laag. Het personeelsbeleid op scholen in de focuswijken is redelijk goed (gemiddeld) uitgewerkt, zonder uitschieters naar boven of beneden. De schoolleiders in de focuswijken oordelen in het algemeen positief over de inzet en focus op kwaliteit binnen hun team, maar zien tegelijkertijd vaak wel aandachtspunten bij de professionaliteit van dat team, met name op terrein van een professionele leercultuur en het educatief partnerschap met ouders en de wijk de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

12 3 Voortgezet onderwijs in Rotterdam Zuid 3.1 Kwantitatieve personele knelpunten Huidige kwantitatieve knelpunten Weinig tot geen echte knelpunten op vo-scholen in Zuid De schoolleiders in Zuid melden in de helft van de gevallen nu personele knelpunten te ervaren, vooral bij docenten (Tabel 3.1). De schoolleiders die dit betreft verwachten echter dat het thans ervaren tekort wel ingevuld zal zijn bij het begin van het nieuwe schooljaar. Die verwachting delen ze met de schoolleiders buiten Zuid. Hierdoor is er per saldo geen of nauwelijks sprake van onvervulde plekken in het Rotterdamse onderwijs, ook niet in Zuid. In het hoofdrapport (de Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in beeld) is hierbij wel de nadrukkelijke kanttekening gezet dat in Rotterdam meer dan elders gebruik wordt gemaakt van on- of onderbevoegde docenten. Tabel 3.1 Ervaart u op dit moment knelpunten in de personeelsvoorziening? (%) Geen focuswijk Zuid ja, voor directie / leidinggevend personeel 0 13 ja, voor docenten ja, voor ander onderwijsondersteunend personeel 0 0 ja, voor ander ondersteunend personeel 0 13 Nee Totaal (N) 15 8 Toch wel problemen, ook bij invallers/tussentijdse vervangers Als word gevraagd in hoeverre bepaalde problemen nijpend zijn antwoorden toch twee van de acht bevraagde schoolleiders uit Zuid dat een structureel tekort aan docenten nu een (zeer) nijpend probleem is (Tabel 3.2). Een tekort aan invallers en de invulling van tussentijdse vacatures wordt door drie schoolleiders als nijpend probleem gezien. De kleine aantallen maken een vergelijking met de andere schoolleiders kwetsbaar. Tabel 3.2 Mate waarin tekorten nijpend zijn (%) Overig Rotterdam (N=15) Zuid (N=8) (Zeer) (Zeer) Niet/matig Niet/matig nijpend nijpend Structureel tekort aan docenten Tekort aan invallers/invulling tussent. vacatures Tekort aan overig personeel Kwantitatieve knelpunten in de nabije toekomst Als we kijken naar de verwachtingen voor de nabije toekomst dan zien we bij de schoolleiders een gemengd beeld (Tabel 3.3). Ten aanzien van de werving van docenten verwacht de helft van de bevraagde schoolleiders in Zuid dat er (veel) problemen gaan ontstaan, de andere helft verwacht geen problemen of is neutraal. Voor zover de kleine aantallen een vergelijking mogelijk maken, kan gezegd worden dat de schoolleiders in Zuid wat vaker problemen zien ontstaan dan hun collega s elders de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

13 Het totaalbeeld is echter dat de schoolleiders in het vo in Rotterdam en ook in Zuid zich niet op grote schaal zorgen maken over personele knelpunten. Uit de analyses in het hoofdrapport bleek dat er in Rotterdam in het vo toch tekorten dreigen en het een flinke uitdaging wordt (en nu al feitelijk is) om voldoende bevoegde docenten aan te trekken voor alle vakken. Tabel 3.3 Wat zijn uw verwachtingen voor de nabije toekomst (komende 5 jaar) ten aanzien van personele knelpunten voor de volgende functies? (%) Geen/weinig problemen Overig Rotterdam (N=15) (Veel) problemen Geen/weinig probeemen Zuid (N=8) (Veel) problemen directie / leidinggevend personeel docenten ander onderwijsondersteunend personeel ander ondersteunend personeel Inzetten van onbevoegde leraren in Zuid normale praktijk Gaten in de personeelvoorziening die toch ontstaan door ziekteverzuim, tussentijds vertrek of het niet direct kunnen vinden van een goede sollicitant, worden door schoolleiders met een variatie aan ingrepen opgevuld (Tabel 3.4). Vaak genoemd is ook in het voortgezet onderwijs, net als in het primair onderwijs, de inzet van stagiaires. Meest voorkomend is de inzet van niet bevoegde docenten; álle schoolleiders in Zuid die dit aangaat geven aan hierop terug te moeten vallen. Net als in het primair onderwijs valt op dat geen gebruik wordt gemaakt van innovatieve manieren van lesgeven ( slim werken ) waardoor een school met minder docenten dezelfde hoeveelheid lescapaciteit kan aanbieden. Tabel 3.4 Wat doet u tussentijds om gaten op te vullen? (%) Overig Rotterdam Zuid Intensiever samenwerken met andere scholen, bijvoorbeeld tbv uitwisseling personeel Inzetten van (meer) stagiaires Inzetten van onderbevoegd / onbevoegd / anders bevoegd personeel Videolessen, gecombineerde klassen of andere acties, waardoor arbeidsproductiviteit stijgt 0 0 Genoegen nemen met minder dan de gewenste kwaliteit Anders 10 0 Totaal (N) 10 5 Alleen gevraagd als uit de voorgaande vragen blijkt dat er sprake is van (verwachte) personele knelpunten voor docenten. Wegtrek van docenten geen belangrijke factor De schoolleiders die aangaven personele tekorten te hebben of te verwachten, wijzen als oorzaken in merendeel op de beperkte uitstroom van bevoegde docenten uit de lerarenopleidingen. Verder wordt ook de vergrijzing een factor van belang gevonden. Mede gelet op de kleine aantallen zijn bij de gemelde oorzaken geen opvallende verschillen tussen de schoolleiders in Zuid of daarbuiten te melden (Tabel 3.5). Wel nog vermeldenswaardig is dat de mogelijke wegtrek van jonge docenten vanuit Zuid naar een school of baan elders, overwegend geen belangrijke factor wordt gevonden door de betrokken schoolleiders. Ook zijn ze over wegtrek niet negatiever dan andere schoolleiders. Net als bij het primair onderwijs kan hiermee gesteld worden dat de schoolleiders in Zuid niet vinden dat ze docenten niet kunnen binden. Dit nuanceert aannames dat scholen vanwege de locatie in een achterstandswijk of probleemgebied, een minder aantrekkelijke werkomgeving zou vormen voor docenten de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

14 Tabel 3.5 Welke oorzaken ziet u specifiek binnen uw school voor de (verwachte) vacatureproblematiek van leraren/docenten? (%) (Veel) invloed Overig Rotterdam (N=10) Weinig/ geen invloed Weet niet (Veel) invloed Zuid (N=5) Weinig/ geen invloed Meer uitstroom van leraren/docenten als gevolg van vergrijzing Meer uitstroom van leraren/docenten naar een andere school Meer uitstroom van leraren/docenten naar een andere baan buiten het onderwijs Vertrek van (jonge) leraren/docenten naar randgemeenten Vertrek van (jonge) leraren/docenten uit het centrum naar omliggende wijken Groei van leerlingen (meer vraag naar leraren/docenten) Te weinig aanbod vanuit lerarenopleidingen Concurrentie met scholen in de buurt/regio Financiën Als gevolg van tijdelijke overschotten bij andere vakken of bij andere functies kan ik geen geschikte leraren/docenten werven Andere oorzaken Alleen gevraagd als uit de voorgaande vragen blijkt dat er sprake is van (verwachte) personele knelpunten voor docenten. Weet niet Conclusie kwantitatieve knelpunten vo-scholen Zuid De schoolleiders van vo-scholen in Zuid melden net als hun collega s elders vrij weinig knelpunten in de actuele personeelsvoorziening. Voor de toekomst zijn de schoolleiders uit Zuid minder optimistisch; de helft verwacht (veel) problemen. Toch lijken ook die schoolleiders (en in heel Rotterdam) zich relatief weinig zorgen te maken over knelpunten op termijn, gelet op de prognoses die uitkomen op naar vak en graad soms fikse verwachte tekorten. Bij de invulling van gaten die toch vallen, doen schoolleiders in Zuid allen een (bewuste) greep naar on- of onderbevoegde docenten. Dat geeft een beetje de paradox weer voor heel Rotterdam: schoolleiders melden op zich weinig knelpunten, maar rapporteren tegelijkertijd onbevoegde docenten te moeten aannemen en (zoals we hierna zien) ook vaak concessies aan de kwaliteit te moeten doen. Dit kan betekenen dat er een zekere gewenning is ontstaan aan hoe het nu eenmaal gaat in de personeelsvoorziening in het onderwijs. 3.2 Kwalitatieve knelpunten voortgezet onderwijs Rotterdam Zuid Oordelen over kwaliteit docenten Bij de door schoolleiders waargenomen kwaliteit van docenten, zien we meer dan bij de kwantitatieve knelpunten verschillen tussen schoolleiders in en buiten Zuid. In Zuid vaak concessies aan kwaliteit bij werving van nieuwe docenten Van de acht ondervraagde schoolleiders in Zuid geeft de helft aan vaak of (bijna) altijd concessies te doen aan de geschiktheid en bevoegdheid van sollicitanten (Tabel 3.6). Dat is - ook rekening houdend met de kleine aantallen geënquêteerden - een opvallend verschil met de schoolleiders buiten Zuid waarvan niemand aangeeft vaak of (bijna) altijd concessies te moeten doen de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

15 Ook hierbij past de nuancering dat mogelijk schoolleiders in achterstandswijken hogere eisen stellen aan hun docenten, vanwege het uitdagende onderwijsklimaat op hun school. De onderzoeksresultaten zeggen dan ook niet direct iets over de kwaliteit van docenten in absolute zin. Wel maakt het duidelijk dat in Zuid er vaker een discrepantie is tussen actuele en gewenste/noodzakelijke kwaliteit van docenten. Tabel 3.6 Hoe vaak doet u concessies aan eisen ten aanzien van geschiktheid en bevoegdheid? (%) Overig Rotterdam (Bijna) altijd 0 13 Vaak 0 38 Soms Een enkele keer (Bijna) nooit Weet niet 0 0 Totaal (N) 15 8 Zuid Beelden van startende docenten toch redelijk vergelijkbaar Ook al melden schoolleiders uit Zuid vaker concessies aan geschiktheid en/of bevoegdheid van sollicitanten te doen, het beeld van de kwaliteit van startende leraren is bij beide groepen schoolleiders redelijk vergelijkbaar (Tabel 3.7). Per onderscheiden kwaliteitsaspect vindt ruwweg een kwart van alle bevraagde schoolleiders in het vo dat startende docenten onvoldoende kwaliteit hebben. Positief springen de eigen inzet en zelfreflectie van starters eruit ten behoeve van een voortdurende professionele ontwikkeling. De acht schoolleiders uit Zuid oordelen het vaakst negatief over de pedagogische-didactische kennis en vaardigheden en het vermogen om opbrengstgericht/zakelijk te werken. Tabel 3.7 Wat is over het algemeen uw beeld van de kwaliteiten van startende docenten? (%) Overig Rotterdam (N=15) Zuid (N=8) Onvoldoen (Zeer) Onvoldoen (Zeer) de/matig goed de/matig goed Taalvaardigheden Nederlandse taal Rekenvaardigheden Vakinhoudelijke kennis en vaardigheden Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden Sociale interactie en identiteit Opbrengstgericht, zakelijker werken Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Kwaliteitsproblemen bij startende leraren zijn in het algemeen minder zorgelijk dan problemen bij zittende leraren, omdat bij starters doorgaans een ontwikkeling mag worden verwacht in de eerste jaren als docent. Oordeel in Zuid over zittende docenten relatief vaak negatief Ten aanzien van zittende docenten zien we dat feitelijk bijna alle schoolleiders in Rotterdam kwaliteitsproblemen ervaren bij een deel, soms een fors deel (meer dan een kwart of zelfs de helft) van hun zittende docenten (Tabel 3.8). Ongeveer de helft van de schoolleiders uit Zuid vindt dat ten aanzien van vijf belangrijke kwaliteitsaspecten (inzet op voortdurende professionele ontwikkeling, pedagogiek de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

16 didactiek, sociale interactie/identiteit, opbrengstgericht werken en relaties met ouders) meer dan een kwart of zelfs meer dan de helft van hun zittende docenten kwaliteitsproblemen heeft. Bij de vergelijking van de beide groepen schoolleiders valt nog op dat het op scholen in Zuid zeldzaam is dat er bij slechts een klein deel (>5%) van de docenten kwaliteitsproblemen zijn. Tabel 3.8 Ervaart u problemen met de kwaliteit van de huidige docenten? (%) Overig Rotterdam (N=15) Zuid (N=8) <=5% >5- >25- >5- >25- >50% <=5% 25% 50% 25% 50% >50% Taal- en rekenvaardigheden Vakinhoudelijke kennis en vaardigheden Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden Sociale interactie en identiteit: invloed van docentverwachtingen en negatieve werking van stereotypen doorbreken Opbrengstgericht, zakelijker werken Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Het bovenstaande betekent dat kwaliteitsissues in feitelijk alle scholen in Zuid een belangrijk aandachtspunt zijn, en ook een punt dat een substantieel deel van het docentencorps aangaat. Dit onderstreept dat in Rotterdam en zeker ook in achterstandsgebieden, een doorgaande aanpak van de verbetering van de kwaliteit en de vaardigheden van docenten prioriteit heeft Professionele vo-scholen in Zuid In het hoofdrapport is onderzocht in welke mate het HRM-beleid is uitgewerkt op vo-scholen. Daarvoor is als maat genomen hoeveel HRM-instrumenten worden ingezet. In het volgende is de stand van zaken in Zuid en daarbuiten vergeleken. Scholen in Zuid geen achterblijvers bij inzet van HRM-instrumenten De vo-scholen in Zuid doen zeker niet onder voor de scholen elders in Rotterdam qua inzet van HRMinstrumenten (zie Tabel 3.9). Alle schoolleiders in Zuid melden een volwaardige gesprekkencyclus in te zetten. Opvallend is de hoge mate van gebruik van loopbaangesprekken in Zuid. Inzet van loopbaangesprekken is zeker niet overal gebruikelijk in het onderwijs. Drie van de acht bevraagde schoolleiders in Zuid maken ook gebruik van prestatiebeoordeling van docenten de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

17 Tabel 3.9 Welke van de volgende instrumenten worden bij uw organisatie ingezet? (%) Overig Rotterdam Zuid Volwaardige gesprekscyclus met o.a. functionerings- en beoordelingsgesprekken Loopbaangesprekken Exit gesprekken Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) Bekwaamheidsdossiers Benchmarking (prestatiebeoordeling) docenten Geen van deze 0 0 Totaal (N) 15 8 HRM-beleid bovengemiddeld goed uitgewerkt in Zuid Dat positieve beeld van het personeelsbeleid in Zuid zien we ook terug als we naar de uitwerking van het HRM-beleid als geheel kijken. Op één school na tonen de vo-scholen in Zuid dat het HRM-beleid gemiddeld tot sterk uitgewerkt is (Tabel 3.10). Tabel 3.10 Uitwerking van het personeelsbeleid (N) Aantal HRM instrumenten ingezet Overig Rotterdam Zuid Aan de geënquêteerde schoolleiders in Zuid is ook gevraagd hoe hun eigen school scoort op een aantal definities van een professionele school (Tabel 3.11). Net als bij de po-scholen zien we dat de schoolleiders van de vo-scholen in Zuid het vaakst het eens zijn met de stelling dat de hele school focus heeft op een hoge kwaliteit van instructie. De betrokkenheid en de gezamenlijke inzet op een goed resultaat worden dus goed beoordeeld in Zuid. Op de andere aspecten zijn er steeds één of twee schoolleiders die vinden dat hun school niet voldoet. Bij de belangrijke vraag werken op uw school voldoende gekwalificeerde en goede docenten? is een tweedeling te zien. Zes van de acht schoolleiders zijn het hiermee eens, de andere twee vinden van niet. Dat is op zichzelf niet zoveel. Echter, van de schoolleiders buiten Zuid antwoordt geen enkele respondent dat deze stelling niet waar is, waarmee deze stelling toch van belang is voor de beoordeling van scholen in Zuid de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

18 Tabel 3.11 Hoe scoort uw school volgens u op de volgende definities van een professionele school? (%) (Zeer) waar Overig Rotterdam (N=15) (Helemaal) niet waar (Zeer) waar Zuid (N=8) (Helemaal) niet waar Op uw school werken voldoende gekwalificeerde en goede docenten Op uw school is sprake van een professionele leercultuur Op uw school heerst een dynamisch en uitdagend leerklimaat voor leerlingen, leraren/docenten en schoolleiding Uw school gaat educatief partnerschap aan met ouders en is onderdeel van de wijk Op uw school is het hele team gefocust op een hoge kwaliteit van de instructie Conclusies kwalitatieve knelpunten Rotterdam Zuid Schoolleiders van vo-scholen in Zuid melden erg vaak concessies te moeten doen aan de geschiktheid en bevoegdheid van sollicitanten. Toch zijn er geen opvallende verschillen in hoe zij de kwaliteiten van startende leraren beoordelen, in vergelijking met schoolleiders elders. Bij het doen van concessies kan meespelen dat schoolleiders in Zuid hogere eisen stellen aan de kwaliteit van docenten. Dat laat onverlet dat in Zuid er blijkbaar vaak een verschil is tussen de bestaande en de gewenste kwaliteit bij docenten. Het oordeel over zittende docenten levert een flink aantal aandachtspunten op. In Zuid komt voor alle kwaliteitsaspecten vrijwel niet voor dat geen of slechts een klein deel (>5%) van de docenten kwaliteitsproblemen heeft. Op een aantal belangrijke kwaliteitsaspecten meldt een flink deel (de helft) van de schoolleiders kwaliteitsproblemen te zien bij meer dan een kwart van de docenten. Een verdergaande aanpak van de verbetering van de kwaliteit van docenten is daarom belangrijk. De voedingsbodem daarvoor in Zuid is goed: de vo-scholen in Zuid hebben merendeels hun personeelsbeleid relatief goed op orde en er is een focus op inzet en streven naar hoge kwaliteit de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

19 4 Samenvatting en conclusies In dit rapport bekeken we nader hoe de schoolleiders uit de Rotterdamse focuswijken (po) en Zuid (vo) die deelnamen aan de enquête onder alle schoolleiders in Rotterdam over knelpunten op de onderwijsarbeidsmarkt, scoorden ten aanzien van kwantitatieve en kwalitatieve personele knelpunten binnen hun eigen school. Zowel in het po als in het vo zagen we daarbij dat ten aanzien van huidige en verwachte kwantitatieve tekorten de schoolleiders uit de focuswijken en Zuid geen opvallend andere ervaringen of verwachtingen hebben dan hun collega s elders. In doorsnee meldt men nu geen echte tekorten; voor de nabije toekomst verwacht men wel toenemende knelpunten, maar per saldo meestal niet leidend tot grote zorgen. In het primair onderwijs is het daarbij eerder zo dat de schoolleiders in de focuswijken nog wat minder knelpunten zeggen te ervaren dan hun collega s elders en nog wat optimistischer zijn over de toekomst. In het vo is dat omgekeerd en lijken de schoolleiders in Zuid wat zorgelijker over de toekomst dan hun collega s elders; de helft van de schoolleiders uit Zuid voorziet (veel) problemen. Bij de aanpak van gaten die toch (tussentijds) vallen, wordt in de focuswijken en Zuid noodgedwongen vaak teruggegrepen op minder geschikte of onbevoegde leerkrachten/docenten en stagiaires. Vermeldenswaardig is nog dat de wegtrek van (jonge) docenten naar scholen elders buiten de focuswijken en Zuid, noch in het po noch in het vo een duidelijk probleem is. Dit geeft aan dat schoolleiders in die gebieden vertrouwen en ook de ervaring hebben dat zij docenten aan zich kunnen binden, onverlet de mogelijk minder aantrekkelijke locatie/werkomgeving van de school. Als we kijken naar de kwaliteit van docenten, dan zijn er meer verschillen tussen de focuswijken/zuid en de rest van Rotterdam. In het hoofdrapport (De Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in beeld, september 2012) zagen we al dat veel schoolleiders in Rotterdam kwaliteitsproblemen zien bij vaak een substantieel deel van hun onderwijzend personeel. In de focuswijken/zuid lijkt dit nog sterker het geval. In het primair onderwijs doen de schoolleiders in de focuswijken bij de werving duidelijk vaker dan hun collega s elders concessies aan de geschiktheid van sollicitanten. Belangrijkste aandachtspunt in de focuswijken is bij zowel startende als zittende docenten de kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal geen Nederlands is. Ook op andere aspecten hebben relatief veel docenten in de ogen van schoolleiders tekorten. Bij zittende docenten in de focuswijken is het oordeel over opbrengstgericht en zakelijk werken laag. Ook in het voortgezet onderwijs is zichtbaar dat schoolleiders in Zuid (veel) vaker concessies moeten doen aan de geschiktheid en bevoegdheid van sollicitanten. Het oordeel over zittende docenten levert in het vo in Zuid veel aandachtspunten op. Het komt vrijwel niet voor dat op een school in Zuid geen of slechts een klein deel (>5%) van de docenten kwaliteitsproblemen heeft. Op een aantal belangrijke kwaliteitsaspecten meldt de helft van de schoolleiders in Zuid kwaliteitsproblemen te zien bij meer dan een kwart of zelfs meer dan de helft van de docenten. Conclusie is dat kwaliteitsissues in feitelijk alle po- en vo-scholen in de focuswijken en Zuid een belangrijk aandachtspunt zijn en dat dit een substantieel deel van het docentencorps aangaat. Kanttekening die hierbij is geplaatst, is dat mogelijk schoolleiders in achterstandswijken hogere eisen stellen aan sollicitanten en zittend personeel. De resultaten zeggen daardoor niet direct iets over de kwaliteit in absolute zin van docenten in de focuswijken en Zuid. Wel kan worden geconcludeerd dat in die wijken er vaker een kloof is tussen de bestaande en de gewenste/noodzakelijke kwaliteit. Een verdergaande aanpak van de verbetering van de kwaliteit van docenten is daarom hoe dan ook van belang. Positief is dat de basis voor een aanpak van kwaliteitsissues er beslist is in de focuswijken en Zuid. Zowel in het po als in het vo melden bijna alle bevraagde schoolleiders uit die wijken dat, onverlet mogelijke 18 - de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam

20 kwaliteitstekorten, op hun school wel een team zit dat gefocust is op een hoge kwaliteit. Bovendien hebben de scholen in die wijken, in het po en met name in het vo, in het algemeen hun personeel- en HRM-beleid goed op orde. Hierdoor is er zowel qua drive en inzet als qua schoolbeleid een goede basis voor een professionaliseringsslag de onderwijsarbeidsmarkt in de focuswijken (po) en zuid (vo) in rotterdam