MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs
|
|
- Vincent Brabander
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 M MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs MKB-ondernemers over ondernemen in het reguliere onderwijs drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, november 2011
2 MKB ziet wel brood in ondernemerschapsonderwijs Ruim twee derde van de MKB-ondernemers vindt dat ondernemend gedrag en ondernemerschap bij jongeren via het onderwijs bevorderd moeten worden. Ze verwachten dat jongeren door het ondernemerschapsonderwijs ook daadwerkelijk ondernemender worden en dat er op termijn meer ondernemers zijn. Slechts een klein deel van de MKB-ondernemers is op dit moment al betrokken bij het ondernemerschapsonderwijs. Dit gebeurt voornamelijk via het aanbieden van stages aan leerlingen. Nog eens een kwart wil graag een rol gaan spelen in de toekomst vooral via het verzorgen van gastlessen op scholen. Het MBO is volgens MKB-ondernemers het meest geschikte onderwijsniveau voor het aanbieden van ondernemerschapsonderwijs,terwijl het primaire onderwijs hiervoor juist geen geschikt onderwijsniveau is. De helft van de ondernemers in het MKB heeft in de eigen reguliere opleiding vakken gevolgd op het gebied van ondernemerschap. Voor de helft daarvan heeft dat er deels voor gezorgd dat ze ondernemer zijn geworden. De belangrijkste redenen om ondernemer te worden, zijn de uitdaging en de wens om eigen baas te zijn. 1 Inleiding De afgelopen jaren krijgt ondernemerschapsonderwijs steeds meer aandacht vanuit de overheid. In samenwerking met organisaties uit het onderwijs en het bedrijfsleven stimuleren de Ministeries van EL&I, OCW en LNV sinds 2000 ondernemerschap in het onderwijs. Steeds meer scholen van basisschool tot en met universiteit besteden inmiddels aandacht aan ondernemen. De aandacht vanuit de overheid voor het ondernemerschapsonderwijs komt tot uiting in een aantal (subsidie)regelingen zoals het Actieprogramma onderwijs en ondernemerschap. 1 Evaluaties van het ondernemerschapsonderwijs hebben aangetoond dat er een verschuiving in de richting van ondernemerschap zichtbaar is in het lesprogramma van onderwijsinstellingen: scholen besteden meer aandacht aan ondernemen en hebben het verankerd in hun lesprogramma of zijn daarmee bezig. 2 Bovendien blijkt dat leerlingen ondernemerschap in het lesprogramma in toenemende mate leuk vinden. 3 1 Voor meer ondernemerschapsprojecten in het onderwijs, zie 2 Zie Onderwijs en ondernemerschap Eenmeting 2010, EIM, Zie Tussentijdse evaluatie 28 projecten ondernemerschap en onderwijs, EIM,
3 Voorbeeld ondernemerschapsonderwijs Een van de projecten in het kader van het ondernemerschapsonderwijs is het project 'Match' van het ROC Tilburg. Match is een projectbureau waaraan bedrijven en instellingen opdrachten leveren die leerlingen van het ROC kunnen uitvoeren. Behalve het bemannen van het projectbureau zitten leerlingen vooral in de uitvoering van projecten. Het gaat om opdrachten die uiteenlopen van het organiseren van sportgala's tot het ontwerpen van enquêtes voor bedrijven. Wat tot nu toe onderbelicht is gebleven, is het oordeel over ondernemerschapsonderwijs vanuit het bedrijfsleven in Nederland in het algemeen en het MKB in het bijzonder. Dit rapport richt zich daarom op de vraag hoe MKB-ondernemers aankijken tegen de opkomst van het ondernemerschapsonderwijs. Met het begrip ondernemerschapsonderwijs bedoelen we in deze context de aandacht voor ondernemen in het reguliere onderwijs. 1 Dit type ondernemerschapsonderwijs is op te splitsen in enerzijds stimulering van ondernemend gedrag en anderzijds bevordering van ondernemerschap. MKB Beleidspanel De data in deze rapportage zijn ontleend aan het MKB Beleidspanel van EIM. Het MKB Beleidspanel is begin 1999 van start gegaan. Het doel van het MKB Beleidspanel is drieledig: 1 het meten van ontwikkelingen in de tijd ten aanzien van het gedrag; 2 het meten van de meningen en prestaties van MKB-ondernemingen; 3 het verzamelen van kennis over het MKB in al zijn facetten. Jaarlijks worden er drie metingen verricht. Ruim MKB-ondernemers hebben hun mening gegeven over ondernemerschapsonderwijs. 1 In het vervolg verwijst het begrip ondernemerschapsonderwijs naar deze definitie en dus niet naar de afzonderlijke beroepsopleidingen, gericht op ondernemerschap. 3
4 2 Stimuleren van ondernemen in het onderwijs Ruim twee derde van de MKB-ondernemers vindt dat ondernemend gedrag en ondernemerschap bij jongeren via het onderwijs bevorderd moeten worden (tabel 1). De meerderheid is van mening dat jongeren door het volgen van ondernemerschapsvakken in het onderwijs uiteindelijk ondernemender worden en dat er in de toekomst meer ondernemers zullen zijn. Een krappe meerderheid denkt dat dit zal leiden tot meer concurrentie in het MKB. Tabel 1 Oordeel MKB over ondernemerschapsonderwijs (% dat ja zegt) Mening over Stelling Totaal MKB Bevordering ondernemen onder jongeren Effecten ondernemerschapsonderwijs 'Ondernemend gedrag moet worden bevorderd via het onderwijs' 'Ondernemerschap moet worden bevorderd via het onderwijs' 'Ik zie andere mogelijkheden om ondernemerschap bij jongeren te stimuleren' 'Jongeren worden door het volgen van ondernemerschapsvakken in het onderwijs daadwerkelijk ondernemender' 'Door ondernemerschapsvakken in het onderwijs zijn er in de toekomst meer ondernemers' 'Door ondernemerschapsvakken in het onderwijs ontstaat er uiteindelijk meer concurrentie in het MKB' 73% 69% 46% 61% 58% 52% Bijna de helft van de MKB-ondernemers ziet ook nog mogelijkheden om ondernemend gedrag of ondernemerschap via andere kanalen te bevorderen. Zij zien daarbij een rol weggelegd voor overheid, bedrijven en banken. De overheid moet het initiatief nemen bij de bevordering van ondernemerschap bij jongeren. Ten eerste door ondernemerschap in de media onder de aandacht van jongeren te brengen. Zij kan ook actiever bijdragen om het voor jongeren aantrekkelijker te maken om te starten als ondernemer. Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan versoepeling van regelgeving en fiscale voordelen voor starters. Bedrijven zelf moeten het initiatief nemen om jongeren te stimuleren als ondernemer te starten. Zowel jongeren die bij hen in loondienst zijn als jongeren, die nog op school zitten, kunnen daarbij worden betrokken. Voor de eerste groep kan dat bijvoorbeeld inhouden het aanbieden van cursussen en bedrijfsopleidingen (in deeltijd of in de vorm van avondcursussen), voor de tweede groep het organiseren van bedrijvendagen, het aanbieden van stages of het verzorgen van lessen/gastcolleges op scholen. 4
5 Banken kunnen maatregelen treffen om ondernemerschap bij jongeren te bevorderen. In de huidige economische tijd is het vaak lastig voor startende ondernemers om de benodigde financiering (startkapitaal) bij banken te verkrijgen. Banken kunnen het initiatief nemen om de criteria voor het verkrijgen van financiering te versoepelen. Onderwijsniveau MKB-ondernemers zijn uitgesproken over op welk onderwijsniveau ondernemend gedrag of ondernemerschap kan worden gestimuleerd en op welk onderwijsniveau niet (figuur 1). Het overgrote deel van het MKB is van mening dat het MBO het meest geschikt is voor het bevorderen van ondernemend gedrag en ondernemerschap. Ondernemers vinden daarnaast ook het voortgezet en het hoger onderwijs een goed kanaal voor het aanbieden van ondernemerschapsonderwijs. Vooral ondernemers in het middenbedrijf zien het hoger onderwijs als geschikt onderwijsniveau. Het primaire onderwijs wordt veel minder geschikt geacht. Figuur 1 Onderwijsniveau voor ondernemerschapsonderwijs Geschikt onderwijsniveau voor ondernemerschapsonderwijs PO 13% 17% 17% 70% Onderwijsniveau VO MBO 63% 71% 93% 93% MKB Middenbedrijf Kleinbedrijf 93% HO 73% 71% 84% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Aandeel MKB 5
6 3 Rol van de ondernemer in het onderwijs Ofschoon MKB-ondernemers vinden dat ondernemen via het onderwijs moet worden bevorderd, speelt slechts een beperkt deel van hen (12%) zelf een rol in het ondernemerschapsonderwijs (figuur 2). Het middenbedrijf is meer betrokken dan het kleinbedrijf: 20% tegenover 11%. Die rol bestaat in de meeste gevallen uit het aanbieden van stages aan leerlingen: 80% van de betrokken ondernemers biedt deze aan. Ongeveer een op de drie bedrijven vult die rol in door het verzorgen van gastcolleges op scholen en/of een bezoek van leerlingen aan het bedrijf. Andere rolinvullingen zijn: coaching en begeleiding van studenten (onder andere scriptiebegeleiding en begeleiding van studenten die een eigen bedrijf starten), advies en beoordeling (via klankbordgroepen of ondernemerspanels) en voorlichting van docenten (in plaats van direct naar individuele studenten). Figuur 2 Huidige en toekomstige rol MKB in ondernemerschapsonderwijs Rol MKB in het ondernemerschapsonderwijs MKB 12% 28% 60% Ik speel al een rol Middenbedrijf 20% 35% 45% Ik wil een rol gaan spelen Ik wil geen rol gaan spelen Kleinbedrijf 11% 27% 62% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Aandeel MKB Een kwart van de MKB-ondernemers spreekt de wens uit in de toekomst een rol te gaan spelen in het ondernemerschapsonderwijs. Ook voor deze groep geldt dat het vooral middelgrote bedrijven zijn die deze ambitie hebben (35% tegenover 27% in het kleinbedrijf). Een reden voor het relatief hoge belang dat het middenbedrijf ten opzichte van het kleinbedrijf hecht aan betrokkenheid bij ondernemen in het reguliere onderwijs, kan de grotere (financiële) ruimte zijn om te investeren in activiteiten buiten de kernactiviteiten. Een andere reden kan zijn dat het middenbedrijf meer dan het kleinbedrijf belang heeft bij het aantrekken van geschikte arbeidskrachten. Via een rol in het ondernemerschapsonderwijs kan niet alleen het bedrijf zelf maar ook de sector als geheel worden gepromoot. Meer dan twee derde deel van de MKB-ondernemers die voor zichzelf in de toekomst een rol in het ondernemerschapsonderwijs weggelegd zien, wil dat gaan doen via het verzorgen van gastcolleges op scholen (tabel 2). 6
7 Ook het aanbieden van stages aan leerlingen en het mogelijk maken van bedrijfsbezoeken worden door meer dan de helft van de bedrijven genoemd. Andere rolinvullingen zijn: het aanbieden van afstudeeropdrachten en projecten voor leerlingen binnen het bedrijf, advies en begeleiding van studenten, coaching en beoordeling, het verzorgen van opleidingen binnen het bedrijf en het optreden als leerbedrijf. Tabel 2 Toekomstige rolinvulling ondernemerschapsonderwijs Rolinvulling Kleinbedrijf Middenbedrijf Totaal MKB Verzorgen van gastcolleges 69% 74% 70% Aanbieden van stages aan leerlingen 58% 88% 62% Bedrijfsbezoeken door leerlingen 49% 77% 52% Anders 28% 35% 29% Het grootste deel van de MKB-ondernemers heeft niet de ambitie betrokken te raken bij het ondernemerschapsonderwijs: 60% wil geen rol spelen in de toekomst. Dit geldt vooral voor het kleinbedrijf en in veel mindere mate voor het middenbedrijf. 7
8 4 Eigen ervaringen met ondernemerschapsonderwijs Net iets minder dan de helft van de MKB-ondernemers heeft in de eigen opleiding vakken gevolgd op het gebied van ondernemerschap. MKB-ondernemers in het middenbedrijf hebben vaker ondernemerschapsvakken gevolgd dan ondernemers in het kleinbedrijf. Van de MKB-ondernemers die aangeven dat ze vroeger in hun opleiding vakken, gericht op ondernemerschap hebben gevolgd, zegt bijna de helft dat deze vakken er daadwerkelijk toe hebben bijgedragen dat zij ondernemer zijn geworden. Er is daarbij nauwelijks verschil tussen klein- en middenbedrijf. Overigens zijn de belangrijkste redenen om MKB-ondernemer te worden de uitdaging en de wens om eigen baas te zijn. Figuur 3 geeft een overzicht van redenen om ondernemer te worden. Figuur 3 Redenen om ondernemer te worden Redenen voor ondernemerschap Uitdaging 48% 72% 70% Wens om eigen baas te zijn Ondernemerschapsvakken in de opleiding 37% Erin gegroeid via familie/vrienden 29% Ontevredenheid over baan in loondienst 10% 10% 20% Ontdekking van gat in de markt Werkloosheid/geen baan kunnen vinden 2% 5% Uit nood geboren/door privéomstandigheden Dreigende werkloosheid 0% 20% 40% 60% 80% 100% Enthousiast geworden door voorlichtingsbijeenkomsten over het starten van een eigen bedrijf 8
Van baan naar eigen baas
M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat
Nadere informatieMKB investeert in kennis, juist nu!
M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,
Nadere informatieM200802. Vrouwen aan de start. Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven. drs. A. Bruins drs. D.
M200802 Vrouwen aan de start Een vergelijking tussen vrouwelijke en mannelijke starters en hun bedrijven drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2008 2 Vrouwen aan de start Vrouwen vinden het starten
Nadere informatieM200916. Parttime van start. drs. A. Bruins
M200916 Parttime van start drs. A. Bruins Zoetermeer, 24 september 2009 Parttime van start Van de startende ondernemers werkt een kleine meerderheid na de start fulltime in het bedrijf. Een op de vier
Nadere informatieMKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager
M201120 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager drs. B van der Linden Zoetermeer, december 2011 MKB-ondernemer ziet zichzelf vooral als manager Ondernemers zijn te verdelen in managers, marktzoekers,
Nadere informatieStarters zien door de wolken toch de zon
M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische
Nadere informatieEen eigen bedrijf is leuk!
M200815 Een eigen bedrijf is leuk! Ervaringen van starters uit de jaren 1998-2000 drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, december 2008 2 Een eigen bedrijf is leuk! Een eigen bedrijf geeft ondernemers
Nadere informatieOudedagsvoorziening in het MKB
A201309 Oudedagsvoorziening in het MKB Vormen van pensioenopbouw en de verwachtingen van MKB-ondernemers in beeld gebracht drs. K. L. Bangma drs. J. Snoei Zoetermeer, februari 2013 Oudedagsvoorziening
Nadere informatieM200704. Markt- en klantgerichtheid in het MKB. drs. S.C. Oudmaijer
M200704 Markt- en klantgerichtheid in het MKB drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, februari 2007 Markt- en klantgerichtheid in het MKB In de rapportage beschrijft EIM drie indicatoren om de klant- en marktgerichtheid
Nadere informatieOpen innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven
M201217 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, 30 oktober 2012 Open innovatie in MKB vooral door samenwerking bedrijven Open innovatie
Nadere informatieWerken in startende bedrijven
M201211 Werken in startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2012 Werken in startende bedrijven De meeste startende ondernemers hebben geen personeel. Dat is zo bij de start met het bedrijf,
Nadere informatieSubsidieregeling Onderwijs Netwerk Ondernemen
Subsidieregeling Onderwijs Netwerk Ondernemen www.onderwijsonderneemt.nl In de ontwikkeling van Nederland naar een meer kennisgedreven economie, zijn het vooral startende en jonge bedrijven en ondernemende
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. 12 juli 2010 Stand van zaken Onderwijs en Ondernemen.
a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieUitkomsten BPV Monitor 2016
Uitkomsten BPV Monitor 2016 Landelijke rapportage over de kwaliteit van stages en leerbanen in het mbo Publicatie 7 februari 2017 SBB, Zoetermeer 1 Inleiding Iedere mbo-student volgt een deel van de beroepsopleiding
Nadere informatieInkomenspositie van startende ondernemers
M201112 Inkomenspositie van startende ondernemers drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2011 Inkomenspositie van startende ondernemers Enkele jaren na de start met een bedrijf is slechts een kwart van de ondernemers
Nadere informatieOnderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid. 14 september 2015
Onderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid 14 september 2015 Samenvatting - Middenbedrijf waardeert gevoerde kabinetsbeleid als voldoende tot goed Nederlandse
Nadere informatieVergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk
M201210 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk Arjan Ruis Zoetermeer, september 2012 Vergrijzing MKB-ondernemers zet bedrijfsprestaties onder druk De leeftijd van de ondernemer blijkt
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 20 202 33 000 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 202 Nr. 20 BRIEF VAN
Nadere informatieM200705. Werkgelegenheid bij startende bedrijven. drs. A. Bruins
M200705 Werkgelegenheid bij startende bedrijven drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2007 2 Werkgelegenheid bij startende bedrijven Van startende bedrijven wordt verwacht dat zij bijdragen aan nieuwe werkgelegenheid.
Nadere informatieMKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld
M200903 MKB in grote steden: aanhaken bij het landelijke beeld drs. M. van Leeuwen Zoetermeer, februari 2009 Grootstedelijk MKB Uit eerder onderzoek van EIM 1 blijkt dat het vertrouwen van het MKB in de
Nadere informatieIn juli 2015 heeft u via het online KvK Ondernemerspanel deelgenomen aan een ZZP onderzoek. Nogmaals hartelijk dank voor uw deelname!
Panelonderzoek ZZP Geacht panellid, In juli 2015 heeft u via het online KvK Ondernemerspanel deelgenomen aan een ZZP onderzoek. Nogmaals hartelijk dank voor uw deelname! Graag delen wij de belangrijkste
Nadere informatieKnelpunten van het MKB in de steden
M000 Knelpunten van het MKB in de steden K.P. van den Berg MSc drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, januari 00 Knelpunten van het MKB in de steden Van alle mogelijke bedrijfsknelpunten vormen de administratieve
Nadere informatieOndernemerschap in Zuidoost-Brabant in perspectief
M201208 Ondernemerschap in in perspectief Ondernemerschap in vergeleken met en de rest van Ro Braaksma Nicolette Tiggeloove Zoetermeer, februari 2012 Ondernemerschap in in perspectief In zijn er meer nieuwe
Nadere informatieAdministratieve (over)last
M200811 Administratieve (over)last Perceptie van MKB-ondernemers over verplichte administratieve handelingen J. Snoei Zoetermeer, november 2008 Administratieve lasten Het overgrote deel van de ondernemers
Nadere informatieKansen voor ondernemend onderwijs in het mbo Certificeerbare Eenheid Ondernemerschap
Kansen voor ondernemend onderwijs in het mbo Certificeerbare Eenheid Ondernemerschap Roelf Jager en Gabry Karsdorp Ondernemen Werkwoord: (iets) gaan doen antoniem: stilzitten Een bedrijf of actie in werking
Nadere informatieOnderstaand treft u de resultaten aan van de vragenlijst over ondernemend onderwijs.
De behoefte aan het delen van kennis en ervaring is groot! Samenwerking door kennis te delen en ervaringen uit te wisselen is essentieel om de verdere implementatie van ondernemend onderwijs efficiënt
Nadere informatieEuropees Sociaal Fonds. Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Ondernemen INHOLLAND. biedt haar kennis, vraagt uw expertise. Samen boeken we winst
Mede mogelijk gemaakt door Europese Unie, Europees Sociaal Fonds Ondernemen INHOLLAND biedt haar kennis, vraagt uw expertise Samen boeken we winst Dubbele winst Welke zaken houden uw organisatie bezig?
Nadere informatieMinder startende ondernemers
Starters ING Economisch Bureau Minder startende ondernemers in 2012 Aantal starters loopt in alle provincies terug Dit jaar zijn er tot en met september circa 95.000 mensen een onderneming gestart, ruim
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE Onderwijs en ondernemerschap: feiten en cijfers Wat gaan we doen? Tot slot
INHOUDSOPGAVE 1. Onderwijs en ondernemerschap: feiten en cijfers 2 1.1 Waarom is stimuleren van ondernemerschap in het onderwijs van belang? 3 1.2 Doelstelling en beleidsacties tot nu toe 3 1.3 Knelpunten
Nadere informatiePersoneel op peil. Onderzoek naar de positie van mkb-werknemers
Personeel op peil Onderzoek naar de positie van mkb-werknemers Personeel op peil, onderzoek naar de positie van mkb-werknemers Personeel op peil Onderzoek naar de positie van mkb-ondernemers MKB-Nederland
Nadere informatieRapportage Leerlingtevredenheid. Samenvatting van leerlingtevredenheidsmetingen onder 57 ECABO- leerbedrijven
Rapportage Leerlingtevredenheid Samenvatting van leerlingtevredenheidsmetingen onder 57 ECABO- leerbedrijven Rob Swager ECABO, mei 2011 1. Inleiding... 3 2. Tevredenheid algemeen.... 4 3. Aspecten die
Nadere informatieM Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel
M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg
Nadere informatieM Ondernemerschap en strategie in het MKB
M200609 Ondernemerschap en strategie in het MKB drs. A. Bruins Zoetermeer, september 2006 Ondernemerschap en strategie in het MKB Vernieuwing staat niet hoog in het vaandel van ondernemers in het MKB.
Nadere informatieStarten in een dal, profiteren van de top
M200715 Starten in een dal, profiteren van de top drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, november 2007 2 Starten in een dal, profiteren van de top Ondernemers die in 2003 een bedrijf begonnen, waren zich
Nadere informatieMKB-ondernemers met oog voor de toekomst
M200803 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Bedrijfsstrategieën in het MKB drs. M. Mooibroek Zoetermeer, juli 2008 MKB-ondernemers met oog voor de toekomst Ongeveer de helft van de MKB-ondernemers
Nadere informatieM200707. De senior ondernemer in de zilveren economie. Over het belang van senioren als beginnende ondernemers. dr. J.M.P. de Kok drs. M.E.
M200707 De senior ondernemer in de zilveren economie Over het belang van senioren als beginnende ondernemers dr. J.M.P. de Kok drs. M.E. Winnubst Zoetermeer, juli 2007 De senior ondernemer in de zilveren
Nadere informatieM200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
M200510 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers drs. F.M.J. Westhof Zoetermeer, december 2005 MKB-ondernemers negatief over verantwoordelijkheden bij ziekte werknemers
Nadere informatieTechniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Waarom een techniekpact in Twente? Programmalijnen
Jaarverslag 2016 Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Techniekpact Twente klinkt steeds meer mensen bekend in de oren. Maar wat is het ook alweer? Techniekpact Twente is een uitvoeringsprogramma
Nadere informatieDuurzame innovaties in het MKB
M201117 Duurzame innovaties in het MKB Coen Bertens Johan Snoei Zoetermeer, november 2011 Duurzame innovaties in het MKB Eerder onderzoek van EIM liet al zien dat MKB'ers duur ondernemen als een blijver
Nadere informatieSociale zekerheid in de crisis
M201003 Sociale zekerheid in de crisis drs. M.E. Winnubst Zoetermeer, 26 februari 2010 Sociale zekerheid in de crisis Een ondernemer kan vanwege verschillende oorzaken een inkomensterugval meemaken. Zwangerschap,
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieRoest Advies ontwikkelt ondernemerschap
Roest Advies ontwikkelt ondernemerschap voor zelfstandig ondernemers en maatschappelijke organisaties Voor meer informatie: info@roestadvies.nl telefoon 030-2640480 www.roestadvies.nl Wie zijn wij Roest
Nadere informatieUitkomsten BPV Monitor 2017
Uitkomsten BPV Monitor 2017 Landelijke rapportage Publicatie maart 2018 SBB, Zoetermeer Inleiding Iedere mbo-student volgt een deel van de beroepsopleiding in één van de 250.000 erkende leerbedrijven.
Nadere informatieMinirapportage: M200211. Doelstellingen van startende ondernemers. Tijdbesteding van de ondernemer. Werknemers
Minirapportage: M200211 Doelstellingen van startende ondernemers Inlichtingen: drs. A. Bruins Datum: 17-09-2002 Het 'eigen baas zijn' is voor velen een belangrijk - en vaak het belangrijkste - motief om
Nadere informatieDe oudere starter in Nederland Quick Service
De oudere starter in Nederland Quick Service Heleen Stigter Zoetermeer, januari 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie
Nadere informatieM200501 Ervaringen van startende ondernemers in hun eerste jaar
M200501 Ervaringen van startende ondernemers in hun eerste jaar drs. A. Bruins Zoetermeer, juni 2005 Ervaringen van starters in het eerste jaar Na ruim een jaar bezig zijn met een nieuw bedrijf, zeggen
Nadere informatieAantal openbare schoolbesturen gehalveerd
Aantal openbare schoolbesturen gehalveerd Door senior-beleidsmedewerker Maurits Huigsloot Sinds 2000 is het aantal besturen van het openbaar basisonderwijs gehalveerd. Dit is niet ten koste gegaan van
Nadere informatieAdministratieve lasten merkbaar gereduceerd?
M201020 Administratieve lasten merkbaar gereduceerd? Beleving van overheidsregels en verplichtingen in het MKB drs. J. Snoei drs. B. van der Linden Zoetermeer, december 2010 Administratieve lasten merkbaar
Nadere informatieInkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten
M200602 Inkoopgedrag van het MKB in geliberaliseerde markten Betere kwaliteiten en lagere prijzen in geliberaliseerde markten? drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, mei 2006 Inkoopgedrag van het MKB
Nadere informatieOntwikkel een platform dat de lokale samenwerking(en) tussen onderwijs en bedrijfsleven in Amstelveen viert én versterkt
DE VRAAG / OPDRACHT Ontwikkel een platform dat de lokale samenwerking(en) tussen onderwijs en bedrijfsleven in Amstelveen viert én versterkt Zorg voor een concept dat 1) Zorgt voor herkenning, trots en
Nadere informatieM Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel
M200706 Waar blijft die wortel? om maatschappelijk verantwoord ondernemen in het MKB los te trekken? dr. R. Hoevenagel Zoetermeer, mei 2007 Waar is die wortel? De nieuwe staatssecretaris van Economische
Nadere informatieAfhankelijkheid in het MKB
M200906 Afhankelijkheid in het MKB Vier op de tien MKB-ondernemers zitten in de tang! K.P. van den Berg MSc Zoetermeer, februari 2009 Afhankelijkheid in het MKB Alle ondernemers hebben te maken met klanten
Nadere informatieM200608. Vooral anders. De kwaliteit van het personeel van de toekomst. Frans Pleijster
M200608 Vooral anders De kwaliteit van het personeel van de toekomst Frans Pleijster Zoetermeer, september 2006 De Werknemer van de toekomst Van alle ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf verwacht
Nadere informatieOndernemerschap een haalbare uitdaging voor iedereen
Ondernemerschap een haalbare uitdaging voor iedereen Effecten van ondernemerschapsonderwijs EEN UITGAVE VAN ONDERNEMEND.NU Effecten van ondernemerschapsonderwijs 1 Ondernemerschap een haalbare uitdaging
Nadere informatieInleiding. In deze rapportage staan de belangrijkste uitkomsten uit de landelijke BPV Monitor 2018.
Uitkomsten BPV Monitor 2018 LANDELIJKE RAPPORTAGE Inleiding Iedere mbo- volgt een deel van de beroepsopleiding in één van de 250.000 erkende leerbedrijven. Dit leren in de praktijk via stages en leerbanen
Nadere informatieM201109. MVO-ambities in het MKB
M201109 MVO-ambities in het MKB Coen Bertens Christi Veldhuis-Van Essen Johan Snoei Zoetermeer, juni 2011 2 Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het Onderzoeksprogramma Ondernemerschap en MKB van het
Nadere informatieDe grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven
M200805 De grootste knelpunten van MKB- en technologiebedrijven drs. N.G.L. Timmermans Zoetermeer, juli 2008 Administratieve lasten grootste knelpunt van MKB-bedrijven Veel overheidsbeleid ter stimulering
Nadere informatieLoopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijspersoneel
Loopbanen in het onderwijs? Analyse van de loopbaanontwikkeling van onderwijs 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Resultaten Karin Jettinghoff en Jo Scheeren, SBO Januari 2010 2 1. Inleiding Tot voor kort
Nadere informatieAmsterdam-Noord en de recessie
Amsterdam-Noord en de recessie Sinds november 2009 kunnen bewoners van Amsterdam-Noord lid worden van het digitale bewonerspanel. In deze rapportage worden de resultaten van de eerste meting gepresenteerd.
Nadere informatieAantrekkelijkheid van het leraarschap Rapportage
Aantrekkelijkheid van het leraarschap Rapportage ResearchNed Nijmegen Sil Vrielink 26 september 2007 2007 ResearchNed Nijmegen. Alle rechten voorbehouden. Het is geoorloofd gegevens uit dit rapport te
Nadere informatieTerugkoppeling monitor subsidieregeling Versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016
Terugkoppeling monitor subsidieregeling Versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016 Tussenmeting 2015 Portret samenwerkingsverband P029 Opdrachtgever: ministerie van OCW Utrecht, oktober
Nadere informatieTilburg en Kunst. Onderzoek Jongerenpanel Tilburg. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg. DIMENSUS beleidsonderzoek November 2013
Tilburg en Kunst Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek November 2013 Projectnummer 529 1 Inhoud Samenvatting 3 Inleiding 5 1 Jongeren
Nadere informatieOpbrengst vsv cafe 3 april talentontwikkeling Pagina 1
Opbrengst van de werkgroepen tijdens het VSV Cafe 3 april met als Thema talentontwikkeling Stelling 1 Talentontwikkeling is de benadering om tot een positieve leerattitude te komen. Centraal staat de erkenning
Nadere informatieWat is het Ondernemerscentrum?
Ondernemerscentrum Ondernemerscentrum Bent u van plan een eigen onderneming te starten of heeft u al een eigen onderneming? Heeft u daarbij behoefte aan praktische en concrete ondersteuning? Loopt u tegen
Nadere informatieDe kwaliteit van educatieve activiteiten meten. Universiteitsmuseum Utrecht
De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht De kwaliteit van educatieve activiteiten meten Universiteitsmuseum Utrecht Claudia de Graauw Bo Broers Januari 2015 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieProductencatalogus. www.ondernemrslabtwente.nl
1 Productencatalogus www.ondernemrslabtwente.nl 2 Voorwoord Ondernemerslab Het Ondernemerslab Twente is een samenwerking van het ROC van Twente en ROZ (Regionale Organisatie Zelfstandigen). Het Ondernemerslab
Nadere informatieFACTSHEET SCHOOL AANTAL LEERLINGEN IN HET ONDERWIJS TREND AANTAL LEERLINGEN IN SPECIAAL ONDERWIJS
Tien procent van de leerlingen met een beperking of chronische aandoening volgt speciaal onderwijs, waarvan een opvallend groot aantal jongens. Zowel daar als in het regulier onderwijs ervaren ze drempels.
Nadere informatieWELKOM OP HET GROENE LYCEUM!
De andere route naar het hbo! WELKOM OP HET GROENE LYCEUM! Binnenkort ga jij naar het voortgezet onderwijs. Een grote stap! Kun je goed leren, maar ben je ook praktisch ingesteld? Dan past het Groene Lyceum
Nadere informatieWat zie jij er uitgeslapen uit... Monitoringsrapport 2.0
Wat zie jij er uitgeslapen uit... Monitoringsrapport 2. Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Werving en achtergronden deelnemers... 6 2.1 Interpretatie van de gegevens...6 2.2 Werving...6 2.3 Doelgroep...7 2.4 Kenmerken
Nadere informatieMeting economisch klimaat, november 2013
Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,
Nadere informatieDeeltijdwerken in het po, vo en mbo
Deeltijdwerken in het po, vo en mbo 1. Inleiding In Nederland wordt relatief veel in deeltijd gewerkt, vooral in de publieke sector. Deeltijdwerk komt met name voor onder vrouwen, maar ook steeds meer
Nadere informatieM Kenmerken van overnemers versus ondernemers
M200610 Kenmerken van overnemers versus ondernemers drs. S.C. Oudmaijer Zoetermeer, oktober 2006 Kenmerken van ondernemers versus overnemers De komende jaren zijn in Nederland vele bedrijfsoverdrachten
Nadere informatieArbeidsmarkt Noord. Onderzoek onder de ondernemers van het Digitaal Panel Noord. Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus 658
Onderzoek onder de ondernemers van het Digitaal Panel Noord Projectnummer: 12163 In opdracht van: Stadsdeel Noord Rogier van der Groep Oudezijds Voorburgwal 300 Postbus 658 1012 GL Amsterdam 1000 AR Amsterdam
Nadere informatieLangdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken
Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari
Nadere informatieBijlage. Behoeftepeilingen Haven- en Transportdagen Maasbracht en Nijmegen
Bijlage Behoeftepeilingen Haven- en Transportdagen Maasbracht en Nijmegen Behorend bij het rapport VMBO-opleiding Rijn- en binnenvaart in Nijmegen ; Onderzoek naar de behoefte aan een VMBO-opleiding Rijn-
Nadere informatieM200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB
M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend
Nadere informatieMonitoringsrapportage Subsidieregeling praktijkleren uitvoeringsjaar 2016
Monitoringsrapportage uitvoeringsjaar 2016 Datum 23 februari 2017 Status Definitief Colofon Contactpersoon Auteurs dhr. M. van der Duim Teammanager Praktijkleren Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Nadere informatieHuiswerkbegeleiding. Hoe ervaren ouders huiswerkbegeleiding, hoe zetten zij dit in en welke rol speelt de school hierin?
Huiswerkbegeleiding Hoe ervaren ouders huiswerkbegeleiding, hoe zetten zij dit in en welke rol speelt de school hierin? 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Conclusies 8 Resultaten 1. Zetten ouders huiswerkbegeleiding
Nadere informatieMeedoen door Werk. Dr. Bert de Vroom
Meedoen door Werk Dr. Bert de Vroom Naast werk in loondienst wordt het zelfstandig ondernemerschap als een kans gezien om via betaald werk aan de samenleving deel te nemen. Dat laatste geldt zeker voor
Nadere informatieHuidig economisch klimaat
Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel
Nadere informatieJa, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! ATOR Opleidingen
Ja, ik wil graag leren hoe ik ondernemend onderwijs binnen mijn school kan vormgeven! Grijp de Buitenkans: een zwarte zwaan www.grijpdebuitenkans.nl Ondernemend onderwijs? Ondernemend onderwijs is NIET
Nadere informatieM201107. Mix and Match. Het gebruik van digitale media in het MKB. drs. R van der Poel
M201107 Mix and Match Het gebruik van digitale media in het MKB drs. R van der Poel Zoetermeer, maart 2011 Mix and Match Ondernemers moeten goed voor ogen houden welke doelstellingen zij met digitale media
Nadere informatieBijlagen. Tevredenheid van potentiële werknemers
Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Evaluatie Pastiel Bijlagen Tevredenheid van potentiële werknemers Pastiel Drs. Jan Dirk Gardenier MBA Erik Geerlink, MSc Lotte Piekema, MSc Februari 2014
Nadere informatieToptalenten in het onderwijs
Grote Bickersstraat 76 1013 KS Amsterdam Postbus 1903 1000 BX Amsterdam tel 020 522 59 99 e-mail info@kantarpublic.com www.kantarpublic.com Toptalenten in het onderwijs Een monitoronderzoek naar het (waargenomen)
Nadere informatieGenderscan mbo Techniek
Genderscan mbo Techniek Doelen Pamflet Meer meisjes in mbo Techniek Aandacht voor gender in Techniek- en ICT-opleidingen wordt een vaste waarde binnen mbo-scholen Voorlichtingsactiviteiten die een brede
Nadere informatie5 juli 2004 I/II/4041462
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA 's-gravenhage Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 5 juli 2004 I/II/4041462 Onderwerp Actieprogramma ondernemerschap en
Nadere informatieInternationaliseringsdesk regio Zwolle
Internationaliseringsdesk regio Zwolle Rapportage over de mogelijke behoefte aan een internationaliseringsdesk/duitslanddesk voor de regio Zwolle Lectoraat International Business Kenniscentrum Strategisch
Nadere informatieQUICKSCAN 2014-2 BEDRIJFSVAKSCHOOL
Elk kwartaal wordt in de vragenlijst van de Arbeidsmarktmonitor Metalektro een quickscan met actuele vragen of stellingen voorgelegd aan de deelnemende metalektrobedrijven. Het onderwerp van deze quickscan
Nadere informatiebedrijven Hoeveel jonge bedrijven hebben geïnvesteerd? Waarin hebben de bedrijven geïnvesteerd?
Minirapportage: Het investeringsgedrag van jonge bedrijven inlichtingen: drs. A. Bruins datum: augustus 03 bestelnummer: M0306 Voor bedrijven die de startfase zijn doorgekomen - zogenaamde jonge bedrijven
Nadere informatieCollegevoorstel Onderwerp Programma / Programmanummer BW-nummer Openbare besluitenlijst 18 december 2007 Col egevergadering no 47
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beantwoording raadsvragen GroenLinks over leerwerkplekken bij bedrijven Programma / Programmanummer Onderwijs / 1073 BW-nummer Portefeuillehouder H. Beerten Samenvatting
Nadere informatieOnderzoek Passend Onderwijs
Rapportage Onderzoek passend onderwijs Utrecht, juni 2016 DUO Onderwijsonderzoek drs. Vincent van Grinsven drs. Liesbeth van der Woud Postbus 681 3500 AR Utrecht telefoon: 0302631080 e-mail: info@duo-onderwijsonderzoek.nl
Nadere informatieActieplan Veilige School 2015-2018
Actieplan Veilige School 2015-2018 Inleiding De actieplannen Veilige School 1 van de afgelopen jaren hebben er voor gezorgd dat het onderwerp veiligheid goed op de kaart van het Haagse onderwijs staat.
Nadere informatieM Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel. Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt
M200919 Nieuwe werkgevers in 2004: De stap naar het aannemen van personeel Guido Brummelkamp Wim Verhoeven Sjaak Vollebregt Zoetermeer, december 2009 Nieuwe werkgevers Boodschap Nederland kent over de
Nadere informatieM200614. Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties
M200614 Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties Jolanda Hessels Dick Snel Zoetermeer, november 2006 Exporterende starters: starters met meer ambities en betere prestaties
Nadere informatieOnderzoek Alumni Bètatechniek
Onderzoek Alumni Bètatechniek 0 meting - Achtergrond Eén van de knelpunten op de Nederlandse arbeidsmarkt is een tekort aan technisch geschoolden. De Twentse situatie is hierin niet afwijkend. In de analyse
Nadere informatiehttps://www.youtube.com/watch? v=31jgmahveg0&feature=player_detailpage
https://www.youtube.com/watch? v=31jgmahveg0&feature=player_detailpage Excellentie in het mbo Anneke Tjalma, directie MBO Ministerie van OCW Excellentie in het mbo Aansluiting bij toptalentenbeleid in
Nadere informatieJongeren & hun financiële verwachtingen
Nibud, februari Jongeren & hun financiële verwachtingen Anna van der Schors Daisy van der Burg Nibud in samenwerking met het 1V Jongerenpanel van EenVandaag Inhoudsopgave 1 Onderzoeksopzet Het Nibud doet
Nadere informatieOnderwerp en positionering van de beleidsdoorlichtingen In de beleidsdoorlichtingen van de ADR staan de volgende beleidsdoelstellingen centraal:
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Financieel-Economische Zaken IPC 5350 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375
Nadere informatieExportmonitor 2011. Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler
Exportmonitor 2011 Het noordelijke bedrijfsleven wordt steeds internationaler Uit de Exportmonitor 2011 blijkt dat het noordelijk bedrijfsleven steeds meer aansluiting vindt bij de wereldeconomie. De Exportmonitor
Nadere informatie