Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding

Transcriptie

1 Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding

2

3 Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding Uitgave GGD Amsterdam, juli 2014 Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer Statistische bewerking P. Kouw

4 Inhoud 1) Inleiding 3 2) Gegevens betreffende het werkgebied van GGD Amsterdam/Amstelland 3 3) Medische gegevens 7 Actieve tuberculose 7 Latente tuberculose infectie 13 4) Medisch-technische verrichtingen 15 5) Medewerkers afdeling tuberculosebestrijding in Verklarende woordenlijst 19

5 1) Inleiding De frontoffice Amsterdam verzorgt de tuberculosebestrijding voor het gehele werkgebied van de GGD Amsterdam/Amstelland. 2) Gegevens betreffende het werkgebied van GGD Amsterdam/Amstelland In 2013 is bij 118 patiënten tuberculose (tbc) vastgesteld onder inwoners van de gemeenten in het verzorgingsgebied van de GGD Amsterdam/Amstelland met een prevalentie van 13 per in de gemeente Amsterdam. Deze prevalentie daalt de laatste jaren, net als de prevalentie in heel Nederland een dalende trend vertoont, maar is hoger dan in de rest van Nederland. In de overige gemeenten is de prevalentie lager met 5 per in Tabel 1: Nieuwe gevallen van actieve tuberculose per gemeente Gemeenten Aantal inwoners per Amsterdam Diemen Amstelveen Aalsmeer Uithoorn Ouder Amstel Totaal Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 3

6 Figuur 1: De prevalenties van tuberculose in Amsterdam en de overige gemeenten vanaf 2009 in ziektegevallen per inwoners Amsterdam Overige gemeenten Tabel 2: Land van herkomst van de allochtone ziektegevallen Land Aantal Marokko 19 India 12 Somalië 5 Suriname 10 Indonesië 6 Filipijnen 4 Roemenie 4 Brazilie 3 Ethiopie 3 Overige landen 44 Met elk 1 of 2 patiënten per land Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 4

7 Figuur 2: Tuberculose naar etniciteit over de periode 1994 t/m 2013 in Amsterdam. 1e generatie allochtoon 2e generatie allochtoon Autochtoon Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 5

8 Figuur 3: De verdeling van de tuberculosegevallen over de leeftijdsgroepen en etniciteit in de periode e generatie allochtoon 400 2e generatie allochtoon 300 Autochtoon Tuberculose blijkt steeds vaker een ziekte te zijn van de 1e generatie allochtonen. Onder autochtonen wordt de ziekte steeds zeldzamer. Vooral bij 1e generatie allochtonen in de leeftijdsgroep tussen 25 en 34 jaar wordt tuberculose regelmatig vastgesteld. Bij de tweede generatie allochtonen komt tuberculose bij de jongere leeftijdsgroepen het meest voor. Deze groep loopt de ziekte op door besmetting door de 1e generatie. Onder autochtonen komt tuberculose onder de 65-plussers relatief frequent voor. Veelal is deze groep in hun jeugd met tuberculose besmet geraakt en openbaart de ziekte zich vele jaren later. Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 6

9 3) Medische gegevens Actieve tuberculose De afgelopen 10 jaar vond er een verschuiving plaats in de verhouding tussen het aantal pulmonale en extra pulmonale vormen van tuberculose. Relatief nam de verhouding tussen extra-pulmonale en pulmonale tuberculose toe. In 2013 lijkt deze trend gekeerd en neemt het aantal gevallen van extra-pulmonale tuberculose af terwijl het aantal pulmonale gevallen meer constant blijft. Dat is van belang omdat de pulmonale tuberculose de besmettelijke vorm van tuberculose is. De GGD stelde in 21% van de gevallen de diagnose middels actieve (met name vanuit contactonderzoek) en passieve opsporing (klachten), de overige patiënten werden gediagnosticeerd middels passieve opsporing (klachten) door klinisch werkzame specialisten (vooral longartsen en infectiologen). MDR-tuberculose is in 2013 bij geen van de patiënten vastgesteld. Tabel 3: Het aantal pulmonale (PTB), extra pulmonale (ETB) tuberculose en gevallen waarbij er zowel van extra pulmonale als pulmonale tuberculose (PTB + ETB) sprake was in de jaren Aantal gevallen PTB PTB + ETB ETB Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 7

10 Figuur 4: Aantallen pulmonale en extra pulmonale tuberculose, PTB ETB PTB Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 8

11 Tabel 4: De bacteriologische parameters van de gevallen van pulmonale tuberculose (PTB) en zowel pulmonale als extra pulmonale (PTB + ETB) tuberculosegevallen PTB en (PTB + ETB) ZN positief Alleen Kweekpositief Bacteriologisch bevestigd 79% 85% 86% 80% 82% Tabel 5: De bacteriologische parameters van de gevallen van extra-pulmonale tuberculose (ETB) ETB Kweekpositief Bacteriologisch bevestigd 58% 68% 58% 51% 42% Tabel 6: De percentages HIV-getesten en HIV-positiviteit onder de tuberculose gevallen Aantal gevallen Percentage bekende HIV-test Percentage-HIVpositief 0 6,3 3,3 6,8 6,5 Wederom werd in een hoog percentage van de pulmonale vormen van tuberculose de diagnose bacteriologisch bevestigd. Bij de gevallen van extra-pulmonale tuberculose ligt dit percentage lager omdat bij deze vorm de bacterie moeilijker aan te tonen is. Het percentage patiënten waarbij een HIV test wordt gedaan na het stellen van de diagnose tbc neemt de laatste jaren duidelijk toe en is in het verzorgingsgebied van de GGD Amsterdam beter dan landelijk is vastgesteld. Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 9

12 Tabel 7: De behandelresultaten van de tuberculosepatiënten, Amsterdam Totaal begeleid Voltooide behandeling 105 (89%) 118 (85%) 116 (93%) 135 (87%) 120 (94%) Dreigend therapieontrouw 34 (29%) 45 (32%) 32 (26%) 58 (38%) 48 (37%) DOT 30 (25%) 31 (22%) 21 (17%) 36 (23%) 30 (23%) Onverzekerde TBC patiënten* 19 (16%) 16 (12%) 15 (12%) 25 (16%) 16 (13%) * Opmerking: Administratief onverzekerd: 7 (37%) Illegaal: 12 (63%) RVA in gang gezet: 11/12 (92%) Tabel 8: De percentages van het aantal patiënten dat de behandeling niet voltooide en de redenen daarvan, Amsterdam Totaal begeleid Niet voltooid 13 (11%) 21 (15%) 18 (12%) 124 (10.5%) 20 (13%) Overleden 4 (3%) 6 (4%) 3 (2%) 13 (2.4%) 8 (5%) Elders voortgezet 1 (1%) 1 (1%) 6 (4%) 3 (4.4%) 7 (5%) Afgebroken/ niet gestart 3* (3%) 12 (9%) 4 (2%) 6 (1.6%) 3 (2%) Onbekend 0 (%) (0.8%) 2 (1%) Nog onder behandeling 5** (4%) * 2 personen staakten de behandeling wegens ernstige bijwerkingen. 1 persoon is al vertrokken naar het buitenland en onbekend is of hij zijn behandeling daar heeft afgemaakt. ** 5 personen worden langdurig behandeld i.v.m. onderliggend lijden. Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 10

13 Tabel 9: Tuberculose naar wijze van opsporing en diagnosticerende instelling over Totaal Actief Screening Contactonderzoek Dak- en thuisloze Harddrugsverslaafde Gedetineerde Immigranten Asielzoeker Gezondheidswerker Periodiek onderzoek bij LTBI Passief Klachten Diagnosticerende instelling GGD Ziekenhuis AMC VUMC Lucas Andreas Boven IJ OLVG Amstelland Slotervaart Elders Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 11

14 Figuur 5: De incidentie van tuberculose in gevallen per in de gescreende risicogroepen, Harddrugsgebruikers Immigranten en Asielzoekers Contactpersonen Dak- en thuislozen Gedetineerden Tabel 10: Resistent tegen Resistentiebepalingen bij de gevallen van actieve tuberculose in Amsterdam, 2013 Aantal patiënten Rifampicine 1 Isoniazide 9 Overig 3 Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 12

15 Latente tuberculose infectie Latente tuberculose infectie (LTBI) is in keer vastgesteld, waarbij bij 141 personen een profylactische behandeling is gestart. LTBI wordt het meest vastgesteld bij bron- en contactonderzoek rondom een patiënt met actieve tuberculose. De laatste jaren neemt het aantal vastgestelde latente tuberculose infecties sterk toe omdat bij BCG-gevaccineerden en/of bij personen afkomstig uit landen waar tuberculose veel voorkomt, latente tuberculose infecties ook worden opgespoord. Dit heeft te maken met verbeterde mogelijkheden, m.n. door de IGRA-bloedtest, om infecties bij deze personen te kunnen opsporen. Behandeling van een latente tuberculosebehandeling vindt steeds meer plaats middels een regime van 3 maanden isoniazide in combinatie met rifampicine in plaats van monotherapie van 6 maanden isoniazide. Deze therapieën zijn gelijkwaardig aan elkaar. Aan de korte behandeling wordt steeds vaker de voorkeur gegeven omdat vermoed wordt dat deze kuur vaker wordt voltooid. Tabel 11: Vastgestelde latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam, LTBI profylaxe Röntgencontrole 23* Onbekend 9** *; in deze groep 5 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten. **; in deze groep 6 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten. Tabel 12: De groepen waarbij latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam zijn vastgesteld, Bron- en contactonderzoek Reizigers Screening gezondheidszorg Immuunsuppressie Overige 57* *; In deze groep 20 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten. Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 13

16 Figuur 6: De aantallen van de behandelregimes voor latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam, RH 4R 4RH 6H 9H Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 14

17 4) Medisch-technische verrichtingen Tabel 14: Overzicht van de bezoekers op de afdeling tuberculosebestrijding Verwezen of op eigen verzoek, wegens lichamelijke klachten Controle tijdens of na behandeling wegens tuberculose en personen, opgeroepen voor nader onderzoek wegens afwijkingen op de thoraxfoto Contactonderzoek Onderzoek bij immigranten (op verzoek vreemdelingendienst) Onderzoek drugsgebruikers Onderzoek overige verslaafden Onderzoek wegens beroepsrisico voor tuberculose Keuringen zeevarenden Keuringen emigratie Reizigers naar hoog prevalente gebieden 323* 933** 983*** BCG-vaccinatie < 12 JAAR Onderzoek dak- en thuislozen Onderzoek asielzoekers ( OC, AZC) Onderzoek penitentiaire inrichting Totaal * 182 voor de reis en 141 na de reis ** 709 voor de reis en 274 na de reis *** 656 voor de reis en 277 na de reis Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 15

18 Tabel 15: Verrichtingen vanwege onderzoek op tuberculose Ziehl-Neelsen onderzoek Sputum Ziehl-Neelsen Sputa t.b.v Streeklaboratorium Auramine Ziehl-Neelsen Kweek Röntgenfoto s Venapuncties Reflotron Mantoux IGRA * onderzoek herhaald op streeklaboratorium Tabel 16: Consulten arts en verpleegkundige in 2013 Verrichtingen Aantal Consult arts 1265 Consult verpleegkundige op GGD Bezoek aan patiënten Lessen en voorlichting aan groepen Exclusief 926 DOT consulten Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 16

19 Tabel 17: Thoraxfoto s in het kader van screening en behandeling in 2013 Categorie Aantal foto s Patiënten 343 Verwezen door huisartsen, of op eigen initiatief, wegens klachten 159 Contactonderzoek 1249 Risicogroepen Asielzoekers 991 Dak- en thuislozen 674 Drugsgebruikers 1584 Overige verslaafden 705 Immigranten 4664 Gedetineerden 6660 Keuringen Emigratie 0 Reizigers 63 Zeevarenden 496 Overige 71 Periodiek onderzoek wegens beroepsrisico 146 Totaal Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 17

20 5) Medewerkers afdeling tuberculosebestrijding in 2013 Hoofd afdeling: Wieneke Meijer-Veldman Coördinator: Annet Reusken Tuberculoseartsen: Sytze Keizer Peter Kouw Marlies Mensen (longarts) Wieneke Meijer-Veldman Sociaal-verpleegkundigen: Hetty Blaauw Emma Buurman Maria Knapen Roos Lopes Diaz ( per 1/ uit dienst) Dennis van Kraaijenoord Annet Reusken Trudy Verhoek Mariëlle Witvoet ( 1/ t/m 31/ ) Medisch technisch medewerkers: Brigitte van Bruggen Brigitte de Rouw Jolanda Buikhuizen (per 1/ uit dienst) Neomie Erfmann (per 4/ in dienst) Inge Janssen-Berents Asha van Kerkwijk-Mildenberg Fadmouch Kichou Trudy Roodenburg-de Nijs Najia Tessoudali-Khouchlaa Inge Zweerman Applicatiebeheerder: Trudy Roodenburg-de Nijs Rob Woudstra Kwaliteitsfunctionaris: Angelita Casanovas Gordello Secretariële ondersteuning: Nora Verbauwen Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 18

21 Verklarende woordenlijst BCG BO DOT ETB FO GGD H HR HRZE IGRA LTBI MDR P PTB R Bacil Calmette Guervin vaccinatie backoffice, centrale locatie in de regio Direct Observed Treatment extra pulmonale tuberculose frontoffice, afdeling van de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst isoniazide combinatietherapie isoniazide en rifampicine behandeling met isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol Interferon Gamma Release Assay latente tuberculose infectie multidrug resistance pulmonale tuberculose pulmonale tuberculose rifampicine Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 19

22 Jaarverslag 2013 Tuberculosebestrijding GGD Amsterdam 20

23

24