Jaarverslag afdeling Tuberculosebestrijding. Uitgave GGD Amsterdam, mei Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer

Transcriptie

1

2 Meijer Jaarverslag 2014 afdeling Tuberculosebestrijding Uitgave GGD Amsterdam, mei 2015 Tekst P. Kouw, A. Reusken, W. Meijer Statistische bewerking P. Kouw

3 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Gegevens betreffende het werkgebied van GGD Amsterdam/Amstelland 3 3 Medische gegevens Actieve tuberculose Latente tuberculose infectie 12 4 Medisch-technische verrichtingen 14 5 Medewerkers afdeling tuberculosebestrijding in Verklarende woordenlijst 18

4 1 Inleiding De frontoffice Amsterdam verzorgt de tuberculosebestrijding voor het gehele werkgebied van de GGD Amsterdam/Amstelland. 2 Gegevens betreffende het werkgebied van GGD Amsterdam/Amstelland In 2014 is bij 106 patiënten tuberculose (tbc) vastgesteld onder inwoners van de gemeenten in het verzorgingsgebied van de GGD Amsterdam/Amstelland met een prevalentie van 12 per in de gemeente Amsterdam. Deze prevalentie daalt de laatste jaren, net als de prevalentie in heel Nederland een dalende trend vertoont, maar is hoger dan in de rest van Nederland. In de overige gemeenten is de prevalentie lager met 6 per in Tabel 1: Nieuwe gevallen van actieve tuberculose per gemeente Gemeenten Aantal inwoners per Amsterdam Diemen Amstelveen Aalsmeer Uithoorn Ouder Amstel Totaal

5 Figuur 1: De prevalenties van tuberculose in Amsterdam en de overige gemeenten vanaf 2010 in ziektegevallen per inwoners Amsterdam Overige gemeenten Tabel 2: Land Land van herkomst van de allochtone ziektegevallen Aantal Suriname 15 Marokko 13 Turkije 6 Indonesie 5 Somalie 4 Filipijnen 3 Roemenie 3 Groot-Brittanie 3 Overige landen 23 Met elk 1 of 2 patiënten per land 4

6 Figuur 2: Aantal tuberculosegevallen naar etniciteit over de periode 1995 t/m 2014 in Amsterdam. 1e generatie allochtoon 2e generatie allochtoon Autochtoon

7 Tuberculose blijkt steeds vaker een ziekte te zijn van de 1e generatie allochtonen. Onder autochtonen wordt de ziekte steeds zeldzamer. Vooral bij 1e generatie allochtonen in de leeftijdsgroep tussen 25 en 34 jaar wordt tuberculose regelmatig vastgesteld. Bij de tweede generatie allochtonen komt tuberculose bij de jongere leeftijdsgroepen het meest voor. Deze groep loopt de ziekte op door besmetting door de 1e generatie. Onder autochtonen komt tuberculose onder de 65-plussers relatief frequent voor. Veelal is deze groep in hun jeugd met tuberculose besmet geraakt en openbaart de ziekte zich vele jaren later. 6

8 3 Medische gegevens 3.1 Actieve tuberculose De afgelopen 10 jaar vond er een verschuiving plaats in de verhouding tussen het aantal pulmonale en extra pulmonale vormen van tuberculose. De verhouding tussen extra-pulmonale en pulmonale tuberculose nam toe. In 2014 is dat niet anders. Het aantal gevallen van extra-pulmonale tuberculose bleef gelijk terwijl het aantal pulmonale gevallen afnam. Dat is van belang omdat de pulmonale tuberculose de besmettelijke vorm van tuberculose is. De GGD stelde in 25% van de pulmonale gevallen de diagnose middels actieve (met name vanuit contactonderzoek en screening risicogroepen) en passieve opsporing (klachten), de overige patiënten werden gediagnosticeerd middels passieve opsporing (klachten) door klinisch werkzame specialisten (vooral longartsen en infectiologen). MDR-tuberculose is in 2014 bij geen van de patiënten vastgesteld. Figuur 4: Aantallen pulmonale en extra pulmonale tuberculosegevallen, ETB PTB ETB PTB

9 Tabel 3: De bacteriologische parameters van de gevallen van pulmonale tuberculose (PTB) en zowel pulmonale als extra pulmonale PTB + ETB) tuberculosegevallen PTB en (PTB + ETB) ZN positief Alleen Kweekpositief Bacteriologisch bevestigd 89% 79% 85% 86% 80% Tabel 4: De bacteriologische parameters van de gevallen van extra-pulmonale tuberculose (ETB) ETB Kweekpositief Bacteriologisch bevestigd 42% 76% 68% 58% 51% Tabel 5: De percentages HIV-getesten en HIV-positiviteit onder de tuberculose gevallen Aantal gevallen Percentage bekende HIV-test Percentage-HIVpositief 5,7 0 6,3 3,3 6,8 Niet eerder werd in zo n hoog percentage van de pulmonale vormen van tuberculose de diagnose bacteriologisch bevestigd. Bij de gevallen van extra-pulmonale tuberculose ligt dit percentage lager omdat bij deze vorm de bacterie moeilijker aan te tonen is. Het percentage patiënten waarbij een HIV test wordt gedaan na het stellen van de diagnose tbc is de laatste jaren toegenomen en lijkt stabiel rond 80% te liggen. Met dit percentage is het in het verzorgingsgebied van de GGD Amsterdam beter gesteld dan landelijk het geval is. 8

10 Tabel 6: De behandelresultaten van de tuberculosepatiënten, Amsterdam Totaal begeleid Voltooide behandeling 83 (78%) 110# (93%) 118 (85%) 116 (93%) 135 (87%) Dreigend therapieontrouw 36 (34%) 34 (29%) 45 (32%) 32 (26%) 58 (38%) DOT 27 (25%) 30 (25%) 31 (22%) 21 (17%) 36 (23%) Onverzekerde TBC patiënten* 7* (7%) 19 (16%) 16 (12%) 15 (12%) 25 (16%) * Opmerking: Administratief onverzekerd: 0 Illegaal: 7 (7%) RVA in gang gezet: 6/7(86%) # definitieve behandelresultaat Tabel 7: De percentages van het aantal patiënten dat de behandeling niet voltooide en de redenen daarvan, Amsterdam Totaal begeleid Niet voltooid 23 (22%) 8 (7%) 21 (15%) 18 (12%)? (%) Overleden 4 (4%) 4 (3%) 6 (4%) 3 (2%) 13 (2.4%) Elders voortgezet 0 1 (1%) 1 (1%) 6 (4%) 3 (4.4%) Afgebroken/ niet gestart 2* (2%) 3 (3%) 12 (9%) 4 (2%) 6 (1.6%) Onbekend (%) (0.8%) Nog onder behandeling 17** (16%) * 1 persoon staakte de behandeling wegens ernstige bijwerkingen. 1 persoon heeft zich onttrokken aan de behandeling. ** 7 personen worden langdurig behandeld i.v.m. onderliggend lijden of t.g.v. complicaties tijdens de behandeling. Bij 10 personen is de diagnose pas eind november, december 2014 gesteld. Hierdoor is het behandelresultaat bij het schrijven van het jaarverslag nog niet bekend 9

11 Tabel 8: Tuberculose naar wijze van opsporing en diagnosticerende instelling over Totaal Actief Screening Contactonderzoek Dak- en thuisloze Harddrugsverslaafde Gedetineerde Immigranten Asielzoeker Gezondheidswerker Periodiek onderzoek bij LTBI Passief Klachten Diagnosticerende instelling GGD Ziekenhuis AMC VUMC Lucas Andreas Boven IJ OLVG Amstelland Slotervaart Elders

12 Figuur 5: De incidentie van tuberculose in gevallen per in de gescreende risicogroepen, Harddrugsgebruikers Immigranten en Asielzoekers Contactpersonen Dak- en thuislozen Gedetineerden Tabel 9: Resistentiebepalingen bij de gevallen van actieve tuberculose in Amsterdam, 2014 Resistent tegen Aantal patiënten Rifampicine 1 Isoniazide 4 Overig 4 11

13 3.2 Latente tuberculose infectie Latente tuberculose infectie (LTBI) is in keer vastgesteld, waarbij bij 122 personen een profylactische behandeling is gestart. LTBI wordt het meest vastgesteld bij bron- en contactonderzoek rondom een patiënt met actieve tuberculose. De trend is dat de laatste jaren het aantal vastgestelde latente tuberculose infecties toeneemt omdat bij BCG-gevaccineerden en/of bij personen afkomstig uit landen waar tuberculose veel voorkomt, latente tuberculose infecties ook worden opgespoord. Dit heeft te maken met verbeterde mogelijkheden, m.n. door de IGRA-bloedtest, om infecties bij deze personen te kunnen opsporen. Behandeling van een latente tuberculosebehandeling vindt steeds meer plaats middels een regime van 3 maanden isoniazide in combinatie met rifampicine in plaats van monotherapie van 6 maanden isoniazide. Deze therapieën zijn gelijkwaardig aan elkaar. Aan de korte behandeling wordt steeds vaker de voorkeur gegeven omdat vermoed wordt dat deze kuur vaker wordt voltooid. Tabel 10: Vastgestelde latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam, LTBI profylaxe Röntgencontrole 11 26* Onbekend 10 8** * in deze groep 5 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten ** in deze groep 6 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten Tabel 11: De groepen waarbij latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam zijn vastgesteld, Bron- en contactonderzoek Reizigers Screening gezondheidszorg Immuunsuppressie Overige 34 57* * In deze groep 20 deelnemers in een studie naar LTBI onder immigranten 12

14 Figuur 6: De aantallen van de behandelregimes voor latente tuberculose-infecties (LTBI) in Amsterdam, RH 4R 4RH 6H 9H 13

15 4 Medisch-technische verrichtingen Tabel 12: Overzicht van de bezoekers op de afdeling tuberculosebestrijding Verwezen of op eigen verzoek, wegens lichamelijke klachten Controle tijdens of na behandeling wegens tuberculose en personen, opgeroepen voor nader onderzoek wegens afwijkingen op de thoraxfoto Contactonderzoek Onderzoek bij immigranten (op verzoek vreemdelingendienst) Onderzoek drugsgebruikers Onderzoek overige verslaafden Onderzoek wegens beroepsrisico voor tuberculose Keuringen zeevarenden Keuringen emigratie Reizigers naar hoog prevalente gebieden 296* 323** 933*** BCG-vaccinatie < 12 JAAR Onderzoek dak- en thuislozen Onderzoek asielzoekers ( OC, AZC) Onderzoek penitentiaire inrichting Totaal * 196 voor de reis en 100 na de reis ** 182 voor de reis en 141 na de reis *** 709 voor de reis en 274 na de reis 14

16 Tabel 13: Verrichtingen vanwege onderzoek op tuberculose Ziehl-Neelsen onderzoek Sputum Ziehl-Neelsen Sputa t.b.v Streeklaboratorium Auramine Ziehl-Neelsen Kweek Röntgenfoto s Venapuncties Reflotron Mantoux IGRA Tabel 14: Consulten arts en verpleegkundige in 2014 Verrichtingen Aantal Consult arts 1413 Consult verpleegkundige op GGD 2854 Bezoek aan patiënten 268 Lessen en voorlichting aan groepen 18 Exclusief 433 DOT consulten 15

17 Tabel 15: Thoraxfoto s in het kader van screening en behandeling in 2014 Categorie Aantal foto s Patiënten 355 Verwezen door huisartsen, of op eigen initiatief, wegens klachten 189 Contactonderzoek 762 Risicogroepen Asielzoekers 1399 Dak- en thuislozen 953 Drugsgebruikers 1353 Overige verslaafden 793 Immigranten 5531 Gedetineerden 4825 Keuringen Emigratie 0 Reizigers 67 Zeevarenden 434 Overige 169 Periodiek onderzoek wegens beroepsrisico 122 Totaal

18 5 Medewerkers afdeling tuberculosebestrijding in 2014 Hoofd afdeling: Coördinator: Wieneke Meijer-Veldman Annet Reusken Tuberculoseartsen: Sytze Keizer Peter Kouw Marlies Mensen (longarts) Wieneke Meijer-Veldman AIOS Maatschappij en Gezondheid profiel Tuberculosebestrijding Marijne Zandbelt-Smit (per ) Sociaal-verpleegkundigen: Medisch technisch medewerkers: Applicatiebeheerder: Kwaliteitsfunctionaris: Secretariële ondersteuning: Hetty Blaauw Emma Buurman Maria Knapen Dennis van Kraaijenoord (per uit dienst) Karin Rebel (per in dienst) Annet Reusken Vera Teepe (per in dienst) Trudy Verhoek Alies de With (tijdelijk per t/m ) Brigitte van Bruggen Brigitte de Rouw Neomie Erfmann Inge Janssen-Berents Asha van Kerkwijk-Mildenberg Fadmouch Kichou Trudy Roodenburg-de Nijs Najia Tessoudali-Khouchlaa Inge Zweerman Trudy Roodenburg-de Nijs Rob Woudstra Angelita Casanovas Gordello Nora Verbauwen 17

19 Verklarende woordenlijst BCG Bacil Calmette Guervin vaccinatie BO backoffice, centrale locatie in de regio DOT Direct Observed Treatment ETB extra pulmonale tuberculose FO frontoffice, afdeling van de GGD GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst H isoniazide HR combinatietherapie isoniazide en rifampicine HRZE behandeling met isoniazide, rifampicine, pyrazinamide en ethambutol IGRA Interferon Gamma Release Assay LTBI latente tuberculose infectie MDR multidrug resistance P pulmonale tuberculose PTB pulmonale tuberculose R rifampicine 18

20