Betere bescherming en herstel van het voedselweb in de Waddenzee
|
|
|
- Mark Groen
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Betere bescherming en herstel van het voedselweb in de Waddenzee Wadden Engine Waddensleutels Mosselwad Ellen Weerman Postdoc Wadden Engine Community Ecology and Conservation group Rijksuniversiteit Groningen
2 Herstel van het voedselweb Oppervlakte biobouwers is beperkt Biobouwers zijn een habitat voor vele soorten
3 Huidige situatie Waddenzee Laagwater carnivoren (worm-eters) Laagwater carnivoren (schelpdier-eters) Herbivoren (birds,macrofauna) Hoogwater carnivoren Pelagische kreeftachtigen Epibenthische biodiversiteit Bentische depositfeeders Zooplankton Microalgen Benthische filterfeeders Zeegrassen Erosive regime High turbidity Lokale condities Homogeen landschap Biobouwers Natuurlijke hydrodynamica Menselijke invloed
4 Vroegere situatie Waddenzee Laagwater carnivoren (worm-eters) laagwater carnivores (schelpdier-eters) Herbivores (birds,macrofauna) Hoogwater carnivoren Pelagische kreeftachtigen Epibenthische biodiversiteit Benthische depositfeeders Zooplankton Microalgen Bentische filterfeeders Zeegrassen Stable sediment regime Low turbidity Locale condities Heterogeen landschap Biobouwers Natuurlijke hydrodynamica
5 Overzicht projecten Wadden Engine Litorale biobouwers algemeen Mosselwad ( Litorale en sublitorale mosselbedden Waddensleutels ( Litorale mosselbedden
6 Wadden Engine team Klemens Eriksson RUG-MARBEE Han Olff RUG-COCON Henk van de Veer Royal NIOZ Theunis Piersma RUG-Animal Ecology NIOZ Johan van de Koppel NIOO-CEME Els van der Zee NIOZ Quan-Xing Liu NIOO-CEME Serana Donadi RUG-MARBEE Ellen Weerman RUG-COCON
7 Interacties (de)stabliserende biobouwers Wadden Engine
8 Interacties (de)stabliserende biobouwers Kokkel toevoegingen 1000 kokkels per m 2 In totaal: kokkels Wadpier toevoegingen 80 wadpieren per m 2 In totaal: Wadpieren Wadden Engine
9 Belang van biobouwers Musselbed
10 Facilitatie van kokkels door mossels Invloed biobouwer is groter dan de schaal van het directe effect Data: Serena Donadi
11 Hogere trofische niveaus The invloed van biobouwers kan naar hogere trofische niveaus door zetten Low High = foraging oystercatchers = musselbed Data: Els van der Zee
12 Mosselwad team Bruno Ens SOVON Piet Hoekstra Universiteit Utrecht Erik van Dijk Ver. Kust en Zee Joos Versfelt Ver. Kust en Zee Arno Kangeri IMARES Jaap van der Meer Royal NIOZ Jasper Donkers Universiteit Utrecht Jakkus van der Salm Ver. Kust en Zee Jeroen Jansen IMARES Norbert Dankers IMARES Andreas Waser NIOZ Johan van de Koppel NIOO-CEME
13 Wat is de meest effectieve manier om herstel van mosselbanken te bevorderen? Monitoring van mosselbanken
14 Invloed biotische factoren Monitoring van mosselbanken Minder intensief bestudeerd Intensief bestudeerd met cameras Metingen op de mosselbedden Contouren Size distribution Gewicht/Schelp ratio 2 x per jaar 6 x per jaar 6 x per jaar maandelijks Vogel dichtheden Dichtheden: Methode?? Gedurende de zomer maandelijks?
15 Hydrodynamica Model parameters Model calibratie Model resultaten 1. Golfslag 2. Stroming 3. Mossel erodeerbaarheid Doel Extrapolatie op grote schaal om meest geschikte gebieden te selecteren voor herstel mosselbedden
16 Het Waddensleutels team Wilfried Alblas Natuurmonumenten Johan van de Koppel NIOO-CEME Han Olff RUG-COCON Theunis Piersma NIOZ Jaap Sinninghe Damsté NIOZ Querin Smeele Natuurmonumenten Jack Middelburg NIOO-CEME Tjisse van der Heide RUG Daphne Rekers NIOZ Sander Holthuijsen NIOZ Michiel Firet Staatsbosbeheer Cornelia Vermeer Staatsbosbeheer Hélène de Paoli NIOO-CEME Henk van de Veer Royal NIOZ Jeltje Jouta NIOZ Elisabeth Svensson NIOZ Martijn de Jong Natuurmonumenten
17 Herstellen van sleutelprocessen 4 soorten plots (20 x 20 m) Controle (kaal substraat) Kaal substraat + mossels Kokosmat substraat Kokosmat substraat + mossels
18 Herstellen van sleutelprocessen Interactie tussen mosselbed en omgeving Mosselbed
19 Herstellen van sleutelprocessen Mosselbed Voedselweb structuur en diversiteit
20 Toegevoegde waarde Wadden Engine + Mosselwad + Waddensleutels= Sleutel tot inzicht in herstel voedselweb in de Waddenzee
21 Samenwerking naar einddoel Vergaarde kennis bijeen brengen in kansenrijkdomkaart Ontwikkeling handboek over duurzaam beheer mosselbanken Public awareness"
Hoe groot is het aanpassingsvermogen. van de Waddenzee?
Hoe groot is het aanpassingsvermogen van de Waddenzee? Han Olff Rijksuniversiteit Groningen Photo: Han Olff Foto Ruben Smit Meer uitstoot CO 2 en Mondiale Vermesting verzuring van de opwarming en vervuiling
Het WADDENSLEUTELS project
Het WADDENSLEUTELS project Han Olff University of Groningen Photo H. Olff WADDENSLEUTELS project Bijdrage leveren aan betere bescherming en herstel van het waddenzee voedselweb? WADDENSLEUTELS project!
Thema: ecosysteem consequenties van het verlies van biobouwers (en mogelijkheden voor herstel)
Thema: ecosysteem consequenties van het verlies van biobouwers (en mogelijkheden voor herstel) ZKO project (gefinanc. door NWO): experimenteel onderzoek naar interactie tussen wadpieren, garnalen, schelpdieren
MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee
MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ)
Biobouwers Het fundament onder kustecosystemen. Tjisse van der Heide Radboud Universiteit Nijmegen & Rijksuniversiteit Groningen
Biobouwers Het fundament onder kustecosystemen Tjisse van der Heide Radboud Universiteit Nijmegen & Rijksuniversiteit Groningen Een biobouwer is een organisme dat zijn omgeving sterk verandert Jones
Sleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen
Sleutelprocessen in een natuurlijke Waddenzee Han Olff & Theunis Piersma Rijksuniversiteit Groningen Growth of the world human population over last 10,000 yrs Campbell & Reese 2008 Hoofdthema s Sleutelprocessen
MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee
MOSSELWAD (2009 2014) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
Verslag Biobouwersdag. 15 april 2011
Verslag Biobouwersdag 15 april 2011 Verslag Biobouwersdag 15 april 2011 dr. L.A. van Duren M.D. van der Meulen M.Sc dr E.J. Weerman ir. J.T. Dijkstra 1203942-000 Deltares, 2011 Inhoud 1 Doelstelling
Het WADDENSLEUTELS project
Het WADDENSLEUTELS project Han Olff University of Groningen Photo H. Olff WADDENSLEUTELS project Bijdrage leveren aan betere bescherming en herstel van het waddenzee voedselweb? WADDENSLEUTELS project
Verslag startsymposium Waddensleutels
Verslag startsymposium Waddensleutels Blokhuispoort Leeuwarden, woensdag 20 oktober De dagvoorzitter Wilfred Alblas (Regiodirecteur Noord Vereniging Natuurmonumenten) heet de ongeveer 50 aanwezigen van
Waddensleutels: Mosselbanken en andere biobouwers aan de basis voor een gezonde Waddenzee?
De Waddenzee is een ecologisch gezonde zee met schoon water, uitgestrekte schelpdierbanken en zeegrasvelden. Dit is het streefbeeld voor 2030 dat staat beschreven in het programma Naar een rijke Waddenzee,
Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide
Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen Tjisse van der Heide Een biobouwer is een organisme dat zijn omgeving sterk verandert Jones et al., 1994 Biobouwers in kustecosystemen
Onderzoeksteam. Waddensleutels. Het project
Onderzoeksteam Het project Waddensleutels Waddensleutels komt op stoom. Na een maandenlange gaat van start voorbereiding, gaat een kersvers team van zes wetenschappers (drie AIO s, een postdoc en twee
MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE
MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE Functies - Wadden ecosysteem Filter feeders en waterkwaliteit; slib Biodepositie en stabiliteit van substraat; kustbescherming Morfologische landschappelijke eenheid in systeem
Project Waddensleutels
De deadline van Waddensleutels Waddensleutels is aanstaande. Op 16 zet eindspurt in april 2015 vindt in Leeuwarden het eindsymposium plaats. Samen met Mosselwad brengt Waddensleutels daar haar eindconclusies
Aan: Waddenfonds Van: Waddenacademie Datum: april 2016 Betreft: Evaluatie vier projecten Waddenfonds met grote onderzoekcomponent
Evaluatierapport Aan: Waddenfonds Van: Waddenacademie Betreft: Evaluatie vier projecten Waddenfonds met grote onderzoekcomponent Inleiding Het Waddenfonds is in 2006 opgericht om een duurzame en kwalitatieve
Wageningen IMARES. Overzicht bestaande werkzaamheden. Bert Brinkman
Overzicht bestaande werkzaamheden Bert Brinkman Lopende projecten (1) NWO-ZKO: Draagkracht Waddenzee en Noordzee-kustzone (IMARES / NIOZ / NIOO / SOVON / RUG /...) BO-project: Draagkracht en vogels (LNV;
Nieuwsbrief Waddensleutels juni 2013
Nieuwsbrief Waddensleutels juni 2013 Waddensleutels op de helft Waddensleutels is alweer halverwege. De eerste helft van het project leverde een karrevracht nieuwe inzichten en meetresultaten op. De komende
Nieuwsbrief Waddensleutels december 2011
Nieuwsbrief Waddensleutels december 2011 Zomerstormen teisteren proefvlakken De 36 proefvlakken onder Ameland, Schiermonnikoog en Terschelling, die afgelopen voorjaar zijn aangelegd, hebben het in de zomer
Nieuwsbrief Waddensleutels mei 2012
Nieuwsbrief Waddensleutels mei 2012 Waddensleutels in 2012 De onderzoeksagenda van Waddensleutels zit dit jaar vol nieuwe en innovatieve onderzoeksmethoden. Het isotopenonderzoek, een onderdeel van Waddensleutels,
Project Waddensleutels
De onderzoekers van Hoopvolle Waddensleutels experimenteren met resultaten kansrijke methoden om mosselbanken te Waddensleutels herstellen. Leren door te doen, luidt de aanpak van het programma. De in
Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren
Biobouwers als kustbeschermers: groene fantasie of fantastisch groen? Luca van Duren 23 maart 2011 Wat zijn biobouwers? Organismen die direct of indirect hun omgeving zo veranderen dat ze hiermee het habitat
Waddensleutels. Afgelopen voorjaar fase in. zijn de 36 proefvlakken
Waddensleutels Het project Waddensleutels bevindt zich gaat volgende in een volgende fase. Afgelopen voorjaar fase in zijn de 36 proefvlakken voor het onderzoek naar het herstel van mosselbanken aangelegd.
Biobouwers overzicht lopende projecten. Luca van Duren
Biobouwers overzicht lopende projecten Luca van Duren 15 april 2015 Inventarisatie (Myra van der Meulen) Projecten met een focus op biobouwers Basis: interviews Inventarisatie is nooit compleet! Inventarisatie
Primaire Productie in de Waddenzee
Workshop Onderzoek Mosselkweek Natuurbeheer 19 februari 2009 Primaire Productie in de Waddenzee ZKO-Draagkracht IN PLACE onderzoeksproject Katja Philippart Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek
De Dynamiek van Mosselbanken Invloed van stroming en golven
De Dynamiek van Mosselbanken Invloed van stroming en golven Jasper Donker 1 3 Waterbeweging in de Waddenzee Waterstand / waterdiepte Stromingen door getij en wind Golfwerking Feedback: terugkoppeling
uitwerkfase Project Waddensleutels
Voor Waddensleutels Waddensleutels start een nieuwe fase. Na jaren van in veldwerk in de Waddenzee zitten de onderzoekers nu vooral uitwerkfase binnen, om monsters te analyseren, artikelen te schrijven
Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie
Mosselkweek & Natuur KOMPRO Henrice Jansen, 27 Januari, schelpdierconferentie Aad Smaal, Pauline Kamermans, Karin Troost, Margriet v Asch, Marnix v Stralen, Jacob Capelle, Sander Glorius,..,.. Overzicht
Waddensleutels. op dreef. Project Waddensleutels
De eerste wetenschappelijke publica- Waddensleutels ties van Waddensleutels rollen van de op dreef band. Recent verscheen het proefschrift van Els van der Zee, dat mede mogelijk is gemaakt dankzij werk
Welkom en introductie
Welkom en introductie Blok 1 Mariene omgeving Martin Baptist (IMARES) Dag 4 Waddenzee Tropische gebieden Duurzaam werken op Zee Een wereldwijd uniek gebied Martin Baptist Wanneer hebben jullie in je
WADDEN SLEUTELS. Mosselbanken fundament van het voedselweb. Experimenteel Waddenonderzoek. Bouwen van biobouwers. Nieuw: Waddennatuurkaart
WADDEN Experimenteel Waddenonderzoek Bouwen van biobouwers SLEUTELS Nieuw: Waddennatuurkaart Rijkdom van mosselbanken Waar liggen de toplocaties? Mosselbanken fundament van het voedselweb Het project Waddensleutels
Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,
Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Ingo Jansen,
Stabiele Isotopen en Voedselwebben. Jack Middelburg Stefan Schouten Jaap Sinninghe Damsté
Stabiele Isotopen en Voedselwebben Jack Middelburg Stefan Schouten Jaap Sinninghe Damsté Stabiele Isotopen: zware en lichte 13 C en 12 C 15 N en 14 N 2 H en 1 H Lichte >>> Zware 99% vs. 1% Chemisch identiek,
Uitgangspunten: wetenschap en monitoring
waddenacademie-knaw Uitgangspunten: wetenschap en monitoring Peter M.J. Herman NIOO-CEME WaddenAcademie Minimale overeenstemming wat zijn de echte problemen hoe behoren die problemen onderzocht en beschreven
PRODUS Project onderzoek duurzame schelpdiercultuur
PRODUS Project onderzoek duurzame schelpdiercultuur Kader: schelpdiercultuur ~ natuurbeheer Looptijd 2005 2010 / 2012 In opdracht van LNV & Mosselsector Uitvoering; Imares, NIOZ, NIOO, MarinX, Kersting
3 Voedselweb van het wad
Spel Doel: De leerlingen leren dat verschillende waddieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden, in een voedselweb. Materialen:
Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden
Functioneren van het voedselweb in het Eems estuarium onder gemiddelde en extreme omstandigheden Victor N. de Jonge, november 2013 Het Eems estuarium vormt ecologisch gezien één groot geheel, maar dat
Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee
Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee Januari 2014 Contacten Josje Fens, Fens@waddenvereniging.nl, t. 0517 493 663 Luca van Duren, Luca.vanDuren@deltares.nl, t. 088 3358
Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends
Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends Yvon Verstijnen Esther Lucassen Fons Smolders Arco Wagenvoort Gerard van der Velde Rien van der Gaag
Wageningen IMARES. De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee. Pauline Kamermans
De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling van de Waddenzee Pauline Kamermans is een samenwerkingsverband tussen Wageningen UR en TNO De rol van schelpdieronderzoek in een duurzame ontwikkeling
Bijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 1. Bijlage met informatie.
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 1 biologie CSE KB Bijlage met informatie. 913-0191-a-KB-1-b De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 37 tot en met 46. Bij het
Bijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2009 tijdvak 1 biologie CSE GL en TL Bijlage met informatie. 913-0191-a-GT-1-b De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met
Wat kies jij voor de Waddenzee?
Wat kies jij voor de Waddenzee? Marjolijn Christianen 1 Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, Earthstar Geographics, CNES/Airbus DS, USDA, USGS, AEX, Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP, swisstopo, and
Laatste nieuwsbrief. Waddensleutels. Project Waddensleutels. tegen golven kunnen. Dat vergt nieuwe experimenten. Begin oktober eindigde
Begin oktober eindigde Waddensleutels officieel. Toch Waddensleutels gaat het werk door. Niet meer onder de paraplu van Waddensleutels, maar als spin-off binnen andere projecten. De opgedane kennis en
Voedselweb van strand en zee
Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren zeedieren en planten (organismen) kennen en leren wie wie eet. - Voor elke leerling een kaart met een plaatje van een zeedier, of -plant
De Waddenzee - Informatie
De Waddenzee - Informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. Informatie 1 De Waddenzee R
WADDENSLEUTELS. Herstel van sleutelprocessen in het intergetijdegebied van de Waddenzee Bijlage D - projectplan
WADDENSLEUTELS Herstel van sleutelprocessen in het intergetijdegebied van de Waddenzee Bijlage D - projectplan Inhoudsopgave 1) Samenvatting van het probleem en schets van de aanpak 5 2) Doelen en output
Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken.
De Waddenzee Lees eerst informatie 1 tot en met 7 en beantwoord dan vraag 40 tot en met 52. Bij het beantwoorden van die vragen kun je de informatie gebruiken. 2p 40 In de informatie worden biotische en
Martijn van de Pol afwezig
Welkom Martijn van de Pol afwezig Programma 14:00 Welkom 14:05 Voorstelrondje 14:20 Presentaties Bruno, Hans, Willem 15:20 Pauze 15:40 Eisen STW mbt gebruikersgroep 16:00 Wat willen gebruikers 16:30 Afspraken
De ontwikkeling van de Japanse oester in de Nederlandse Waddenzee: Situatie 2006
De ontwikkeling van de Japanse oester in de Nederlandse Waddenzee: Situatie 26 Frouke Fey, Norbert Dankers, Andre Meijboom, Martin de Jong, Piet-Wim van Leeuwen, Elze Dijkman, Jenny Cremer pagina 2 van
De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland
De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland De Waddenacademie 30 Juli 2008: Start Waddenacademie-KNAW 1 en 2 December 2008: inauguratie
Grenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer
Grenzen verleggen in het Waddengebied Maarten Hajer De Waddenzee versterken: ja, maar hoe? 2 Waar J.C. Bloem niet geldt 3 En dan: wat is natuur nog in dit land? Waddenzee van (inter)nationaal belang Grootste
Rijke Zee. Een bruisende toekomst voor de Waddenzee
Rijke Zee Een bruisende toekomst voor de Waddenzee Coalitie Wadden Natuurlijk, januari 2009 Inleiding Wingebied of natuurgebied? Over de toekomst van de Waddenzee zijn stevige discussies gevoerd. Eind
Examentrainer. Vragen. De iep. De medicinale bloedzuiger
Examentrainer Vragen De iep De iep is een boomsoort die goed tegen luchtverontreiniging kan. De iep is dan ook in veel steden aangeplant. De boom komt ook veel in de kuststreken voor, omdat hij goed bestand
Biobouwers in de Waddenzee
Plan van Aanpak Natuurherstelplan Waddenzee Thema 3: Biobouwers in de Waddenzee Luca van Duren Martijn de Jong Norbert Dankers Han Olff Marnix van Stralen Jaap de Vlas Tjeerd Bouma Versie 3 na commentaar
De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ
De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe
Projectplan MOSSELWAD
Projectplan MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee Voorstel t.b.v. Waddenfonds 2008 Partners - EUCC - The Coastal Union - Wageningen IMARES - Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME)
Advies. Aan: Waddenfonds Van: Waddenacademie Datum: April 2015 Betreft: Garnalenvisserij. Inleiding
Advies Aan: Waddenfonds Van: Waddenacademie Datum: April 2015 Betreft: Garnalenvisserij Inleiding Het Waddenfonds heeft de Waddenacademie gevraagd advies uit te brengen ten aanzien van het thema garnalenvisserij.
Peter Herman et al. Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie, NIOO-KNAW, Yerseke
NETHERLANDS INSTITUTE OF ECOLOGY Ecologie van de Plaat van Walsoorden Studiedag Alternatieve stortstrategie Pilootproject bij de Plaat van Walsoorden Peter Herman et al. Centrum voor Estuariene en Mariene
WIE EET WAT OP HET WAD
Waddenzee De prachtige kleuren, de zilte geuren en de geluiden van de vele vogels, maken de Waddenzee voor veel mensen tot een geliefd gebied. Maar niet alleen mensen vinden het fijn om daar te zijn, voor
30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT. Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen
30 jaar aan veranderingen in het Oosterschelde ecosysteem TOM YSEBAERT Bouwen aan een Veerkrachtige Delta 1-2 juni 2017, Vlissingen De Oosterschelde: een uniek gebied Zoute getijdennatuur (buiten- en binnendijks)
Les met werkblad - biologie
Les met werkblad - biologie Doel: Leerlingen hebben na de deze les een idee hoe het is om te wadlopen. Ze weten wat ze onderweg tegen kunnen komen. Materialen: - Werkblad 5: Wadlopen - Platte bak (minimaal
Vis in de Waddenzee wat vertelt de monitoring ons (en wat niet)? 6 april, Ingrid Tulp & Loes Bolle
Vis in de Waddenzee wat vertelt de monitoring ons (en wat niet)? 6 april, Ingrid Tulp & Loes Bolle Waddenzee als opgroeigebied Residente (standvis)soorten: hele levenscyclus in Waddenzee Trekvis: op doortrek
Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool
Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool Rick Wortelboer, Sibren Loos Workshop STOWA 23 mei 2019 Directe effecten Conceptueel schema Ook indirecte effecten zijn van belang Hoe? - welke
De tweedaagse trektocht die Bird Senses of Places heette Een verslag. Metawad & Oerol Sense of Place IV 2016
De tweedaagse trektocht die Bird Senses of Places heette Een verslag Metawad & Oerol Sense of Place IV 2016 1 Woensdag 8 juni 2016 Naar de leefgebieden van de vogels gaan en niet in een zaaltje zitten,
College 5. Exoten, Zoogdieren, Wadvogels
College 5 Exoten, Zoogdieren, Wadvogels Programma 8 oktober 2015 Introductie Wadbiologie, het wad geomorfologie 15 oktober 2015 Fytoplankton en zeegras 29 oktober 2015 Schelpdieren en borstelwormen, filteraars
Programma naar een Rijke Waddenzee
Programma naar een Rijke Waddenzee n Symposium Waddenacademie Kees van Es Inhoud presentatie 1. Aanleiding, opdracht en context 2. De mosseltransitie in het kort Kennisvragen 3. Streefbeeld: Wijze van
Effecten van grote grazers: resultaten van lange termijn onderzoek in NL. Chris Smit Conservation Ecology Group Rijksuniversiteit Groningen 1
Effecten van grote grazers: resultaten van lange termijn onderzoek in NL Chris Smit Conservation Ecology Group Rijksuniversiteit Groningen 1 Outline The basics begrazing vs. maaien, mechanismen, natuurlijk
PvA Verbetering beheer Waddenzee
PvA Verbetering beheer Waddenzee Coalitie Wadden Natuurlijk maart 2014 De agenda (2014 2018) we gaan zoeken naar meer samenhang we werken alsof we één beheerder zijn we gaan aan de slag met concrete stappen
Inventarisatie van het sublitorale wilde mosselbestand in de westelijke Waddenzee in het voorjaar van 2009
onderzoek en advies mariene ecologie, visserij en schepldierkweek Elkerzeeseweg 77 4322 NA Scharendijke tel./fax: 0111-671584 GSM: 06-44278294 e-mail: marinx@zeelandnet.nl RAPPORT 2009.79 - CONCEPT Inventarisatie
IMARES Wageningen UR. Ruimtelijke verspreiding van mosselen en Japanse oesters in de Waddenzee in de periode
Ruimtelijke verspreiding van mosselen en Japanse oesters in de Waddenzee in de periode 199-01 Karin Troost, Marnix van Stralen, Carola van Zweeden, Bert Brinkman Rapport C06/15 IMARES Wageningen UR (IMARES
Het belang van kruidenrijk grasland voor de Grutto Grutto-onderzoek Rijksuniversiteit Groningen
Het belang van kruidenrijk grasland voor de Grutto Grutto-onderzoek Rijksuniversiteit Groningen Krijn Trimbos Projectleider weidevogelbeheer Landschap Noord Holland Langjarig Demografisch Onderzoek = Burgerlijke
Wadden. Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz. VO onderbouw
Wadden VO onderbouw Wat eet ik vanavond? Spelcircuit - quiz Doel: Materialen: De leerlingen maken kennis met het wad, de dieren en planten die er leven en ondervinden wie wie eet. - Foto wadpierenhoopje
Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder?
Wat zijn de effecten van suppleties op de Habitats van zeebaars en harder? Telt dit door in de aanwezigheid en vangbaarheid? 30-04-16, Marcel Rozemeijer Europese Unie, Europees Fonds voor Maritieme Zaken
Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015)
Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015) Belangrijkste toestand en trend resultaten thema s waterkwaliteit, leefomgeving, fauna en flora Opzet Evaluatie natuurlijkheid hoofdlijnen Thema waterkwaliteit Thema
Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie
BOUWEN MET DE NATUUR In Nederland proberen we de natuur te herstellen, maar de natuur kan zelf ook een handje helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de aanleg van de Marker Wadden, een eilandengroep in het
Reviewdocument Programmaplan Naar een Rijke Waddenzee 2015-2018. Voedselweb & Biobouwers Versie tafels _15.02.10
Reviewdocument Programmaplan Naar een Rijke Waddenzee 2015-2018 Voedselweb & Biobouwers Versie tafels _15.02.10 0. Inleiding In 2010 stelden de samenwerkende partners van het Programma naar een rijke Waddenzee
... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit?
... Hoe ziet een Rijke Noordzee eruit? Samen voor een gezonde zee!... Stichting De Noordzee is de onafhankelijke natuur- en milieuorganisatie die zich inzet voor een duurzaam gebruik van de Noordzee en
Leidraad verwaardiging kwetsbaarheidskaarten bij olieverontreiniging op zoute wateren
Leidraad verwaardiging kwetsbaarheidskaarten bij olieverontreiniging op zoute wateren Werkdocument RIKZ_ZD_2007_025w Leidraad verwaardiging kwetsbaarheidskaarten bij olieverontreiniging op zoute wateren
Over deze nieuwsbrief
Paul Klaassen Over deze nieuwsbrief NIEUWSBRIEF 5 september 2010 Op 4 maart 2010 gaf Minister Gerda Verburg van LNV samen met de voorzitter van het RCW, Commissaris van de Koningin John Jorritsma, het
Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee
Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee Jack Middelburg Universiteit Utrecht Darwin Centrum voor Biogeologie Netherlands Earth System Science Centre 21 Oktober 2014 KNAW Oceaan in hoge
Leerlijn Waddenzeeschool Voortgezet onderwijs
Leerlijn Waddenzeeschool Voortgezet onderwijs Algemene doelen Waddenzeeschool Zoveel mogelijk scholieren in aanraking brengen met het Waddengebied, zowel op school als op het wad, om zo het draagvlak voor
Voedselweb van strand en zee
Spel Doel: Materialen: Groepsgrootte: Duur: De leerlingen leren dat verschillende zeedieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden,
Wadden Sea Fish Haven: Development agenda for fish in the Wadden Sea and overview of species
Vis in de Waddenzee Ontwikkelagenda voor vis in de Waddenzee en overzicht van soorten Wadden Sea Fish Haven: Development agenda for fish in the Wadden Sea and overview of species Inleiding De Waddenzee
Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee.
Opdrachtgever: Frisia Zout b.v. Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee. Rapport juli 2010 Tijdelijke effecten van zoutwinning op de ecologische waarden in de Waddenzee
Natuur- en landschapscriteria voor Nationale Parken van Wereldklasse
Natuur- en landschapscriteria voor Nationale Parken van Wereldklasse Naar Nederlandse natuur van internationale allure Joost Tersteeg www.wing.nl Inhoud van deze presentatie Aanleiding en aanpak van deze
Waddenmozaïek. Naar een rijkgeschakeerde wadbodem
Waddenmozaïek Naar een rijkgeschakeerde wadbodem Het project Waddenmozaiek is onderdeel van het overkoepelend programma Waddentools. Projectplan Majeure opgaven Investeringskader Waddengebied 2016-2022
Het streefbeeld voor 2030
STREEFBEELD 2030 Het streefbeeld voor 2030 In dit hoofdstuk schetsen we wat we in het Programma Naar een rijke Waddenzee als streefbeeld willen hanteren. Oftewel, wat wordt bedoeld wanneer we proberen
Kokkels in Waddenzee en Zeeuwse Delta,
Indicator 2 juli 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De natuurlijke dynamiek van het
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT,
Directie Kennis De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DK. 2008/2195 17 oktober 2008 onderwerp doorkiesnummer
Meten is Weten Dierentuin en Wetenschap. Lisette de Ruigh Voorzitter NWWO / Manager Operations WILDLANDS
1 Meten is Weten Dierentuin en Wetenschap Lisette de Ruigh Voorzitter NWWO / Manager Operations WILDLANDS Waarom wetenschappelijk onderzoek bij NVD tuinen? Vanuit eigen kernwaarden leden Met respect voor
Amerikaanse oesterboorder Urosalpinx cinerea
Amerikaanse oesterboorder Urosalpinx cinerea Algemene opmerkingen: Noot 1: Naamgeving: Nomenclatuur WoRMS (http://www.marinespecies.org/) overgenomen. Noot 2: Een aantal maal komen exoten gerelateerde
Datum: 21 februari 2014 Kenmerk: EG/AWo/WvdH/14040
Ministerie van Economische Zaken DG Natuur en Regio t.a.v. mevrouw mr. S.N.M. van Dijk Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG Aantekenen Datum: 21 februari 2014 Kenmerk: EG/AWo/WvdH/14040 Betreft: Zienswijze garnalenvisserij
Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden
programma inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Dagvoorzitter: Mieke van der Weij Locatie: it Aljemint (Fryske Akademy) Doelestraat 2-4
Begrazing voor biodiversiteit
Begrazing voor biodiversiteit In terrestrische ecosystemen Chris Smit Community and Conservation Ecology University of Groningen 1 2 Begrazing in NL Hoofddoel Vergroten heterogeniteit en biodiversiteit
Kennis inventarisatie Natuurlijke Klimaatbuffer Zuidwest Ameland
Kennis inventarisatie Natuurlijke Klimaatbuffer Zuidwest Ameland Januari 2014 Contacten Sies Krap, projectleider uitvoering, s.krap@dlg.nl, t. 06 5256 3742 Gertjan Elzinga, proces en communicatie, elzinga@eopm.nl,
Leven in het sediment: teledetectie van benthische ecologie van intergetijdengebieden
D. van der al, T. Ysebaert, P. M.J. Herman Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNA), Centrum voor Estuariene en Mariene Ecologie Leven in het sediment: teledetectie van benthische ecologie van intergetijdengebieden
Een zee. van Mosselen. zee van Mosselen. Handboek ecologie, bescherming, beleid en beheer van mosselbanken in de Waddenzee
Een zee zee van Mosselen van Mosselen Handboek ecologie, bescherming, beleid en beheer van mosselbanken in de Waddenzee Norbert Dankers Frouke Fey-Hofstede Colofon Met bijdragen van Projectgroep Mosselwad
Water, zand, slib en het leven in de Waddenzee
Zuiderwagenplein 2 8224 AD LELYSTAD Postbus 2232 3500 GE UTRECHT T 088 7973701 www.rijkswaterstaat.nl Contactpersoon Petra Damsma petra.damsma@rws.nl Waddenzee Bijlage(n) Water, zand, slib en het leven
Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof. Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie
MUDWELL Slib van Afbraakprodukt tot Grondstof en van Voedingsstof tot Brandstof Piet Hoekstra Geowetenschappen Waddenacademie Oerol College 19 juni 2019 - Aanvang 13.30 u. MUDWELL - Teresa van Dongen Leeuwarden,