Instrumentenparade. Arie van Hoek. aan Angela Colbers

Transcriptie

1

2 Instrumentenarade Arie van Hoek aan Angela Colers Arie van Hoek, Andelst, Holland, 1 Novemer 2012

3 Instrumentenarade Toelichting Deze tekst en muziek zin edoeld als introductie van de verschillende muziekinstrumenten van het symonieorkest i een eugdig uliek De arade kan in een rogramma goed worden gecomineerd met de uitvoering van ivooreeld een muzikaal srooke Uitgangsunt is een totale tidsduur voor de arade van niet langer dan circa 30 minuten Met een algemene inleiding en een gezamenlik slotstuk van 5 minuten is er aldus voor de teksten en muziekragmenten van de verschillende instrumenten slechts enkele minuten tid eschikaar Deze zin daarom ondig en comact gehouden Voor sommige instrumenten zin duo s o trio s/kwartetten naar keuze eschikaar De teksten voor het duiden van de instrumenten zin o kennismakingsniveau, de muziek is illustratie voor de mogelikheden van de instrumenten en hoelik gaat er enige wervende werking van uit Delen/instrumenten uit de arade kunnen worden weggelaten als deze niet voorkomen in de rest van het rogramma Dat geldt ook voor het gezamenlik karakterstuke dat hier is toegevoegd als de slotarade van een circusvoorstelling In de tael o de laatste agina zin de netto sreek- en seeltiden gegeven, de eectieve tid zal uiteraard wat langer zin De etrokkenheid van het onge uliek zou kunnen worden gestimuleerd door ze aan het einde van de arade o het concert uit te nodigen om (in groeen) de verschillende instrumenten van dichti te komen ekiken en eventueel te roeren Arie van Hoek

4 Inleiding Hallo ongens en meises, hier vóór ullie zit een symonieorkest Dat estaat uit muzikanten die o allerlei verschillende instrumenten selen Die instrumenten heen allemaal diverse mogelikheden en maken hun eigen soort geluid owel klankkleur En dat willen we ullie graag laten horen e zou de instrumenten in kunnen delen in groeen, zoals ivooreeld: de snaarinstrumenten (laten horen, chaos, 5 sec), de laasinstrumenten (laten horen, 5 sec) en de slagwerkinstrumenten (laten horen, 5 sec) Het eerste dat ovalt is dat sommige instrumenten heel klein zin (laten zien) en andere uist heel groot (laten zien) Wat denken ullie, worden de hoge tonen door de kleine instrumenten gemaakt o door de grote instrumenten (laten horen, iv contraas en iccolo) Het eselen van een muziekinstrument egint ermee dat er ergens iets gaat trillen Dat kan de snaar van de viool zin o de lien van een koerlazer; dat is de geluidsron En dan gaat er vervolgens met ozet iets meetrillen Dat kan de klankkast van de viool zin o de lucht in de uis van een laasinstrument Dat meetrillen noemen we resoneren Hierdoor wordt het geluid versterkt en dan hoor e veel meer geluid dan met alleen een losse trillende snaar o trillende lien (laten horen, iv tromet met en zonder mondstuk) De laagste tonen die e o een instrument kunt selen noemen we het lage register van dat instrument (vooreelden laten horen, ivooreeld contraas en luit), de hoogst mogelike tonen vormen het hoge register En daartussenin zit natuurlik het middenregister We zullen nu alle soorten instrumenten aart wat laten selen zodat ullie straks weten wat die allemaal voor verschillende geluiden kunnen maken

5 Snaarinstrumenten Laten we eginnen met de snaarinstrumenten (laten horen, 5 sec) Dat zin eigenlik een soort houten kistes met een aalte eraan waar snaren overheen gesannen zin Het idee is om die snaren te laten trillen Omdat de snaar aan het kiste vastzit gaat het kiste meetrillen en daardoor wordt het geluid harder Dat heet dus resoneren Als alle tonen van het instrument, hoge tonen en lage tonen, ongeveer even hard kunnen resoneren vindt men dat instrument van goede kwaliteit e kunt de snaren o verschillende manieren aan het trillen rengen; door er met de strikstok langs te striken (concertmeester laten horen), er o te slaan (laten horen) o door er aan te lukken, dat heet izzicato (laten horen) Met die knoes ovenaan kun e de snaren aansannen tot ze recies de goede toonhoogte geven Met iedere snaar kan e dan weer andere toonhoogtes maken door een gedeelte van de snaar a te klemmen met e vinger, zodat een kleiner deel van de snaar gaat trillen en dan krig e een hogere toon (laten horen) Er zin grote en kleine snaarinstrumenten en ze vormen zo een soort amilie In dit orkest is de viool het kleinste snaarinstrument (laten zien), iets groter is de altviool (laten zien), dan komt de cello (laten zien) en de grootste is de contraas (laten zien) Alle strikers zullen nu samen een stuke voor ullie selen waari de viool, de altviool, de cello en de contraas ieder hun eigen klankkleur en mogelikheden laten horen maar ook hoe het kan klinken als ze gaan samenselen

6 Violin 1 Violin 2 Viola Cello Bass B Adagio q = 0 solo molto ruato B izz izz izz izz arco arco arco arco N U U U U U U U U tutti izz 4 4 arco tutti solo a temo esressivo izz a temo solo esressivo, r 11 B U U U U solo arco animato U Adagio q = tutti esressivo N

7 15 B izz U izz izz U U izz rall U U 19 B N N a temo arco arco arco arco w w N n N tutti w w izz izz N N 22 B legato legato w w izz izz izz

8 De har Een har is een snaarinstrument maar de snaren zitten zo dicht i elkaar dat er geen strikstok tussendoor kan Daarom worden de snaren i een har alleen gelukt Het trillen van de snaren wordt doorgegeven aan de grote klankkast waar ze aan vast zitten en zo krig e dan weer versterking van het geluid door resonantie Een har heet wel tot ina vitig verschillende snaren, waardoor hi lage en hoge tonen selen (laten horen, alle snaren) En aan deze har zitten dan ook nog edalen Daardoor kan hi ina drie maal zoveel verschillende toonhoogtes selen dan dat er snaren o zitten

9 Har Andante q = rall oco a oco 21

10 Blaasinstrumenten Achterin het orkest zitten de laasinstrumenten (laten horen, 5 sec) Sommige laasinstrumenten zin van hout gemaakt (laten zien), en andere van metaal (laten zien) Net als i de strikinstrumenten zin sommige laasinstrumenten heel klein (laten zien), en andere heel groot (laten zien) Zoals i de viool de snaar de geluidsron is, zin het i de koerlazers de lien Die worden tegen het mondstuk gezet en in trilling geracht door er lucht tussendoor te lazen (laten horen, alleen mondstuk) Bi de luit wordt lucht aan het trillen geracht door een luchtstroom tegen een schere rand te lazen (laten horen, alleen mondstuk) En i een klarinet, hoo en agot is het weer een stuke riet dat in trilling wordt geracht door er lucht langs te lazen (laten horen, alleen mondstuk) En dan, heel elangrik, zit er ook een uis aan die instrumenten, soms van hout en soms van metaal De lucht die in die uis zit kan gaan meetrillen met de geluidsron otewel resoneren en dat geet versterking van het geluid Maar dat meetrillen lukt niet voor alle toonhoogtes Als de uis lang is resoneren alleen de lage tonen, en een korte uis werkt alleen voor de hoge tonen Zo n resonatoruis helt de lazer dus om het geluid naar vaste toonhoogtes te sturen (laten horen, met en zonder mondstuk, ivooreeld de hoorn) We zullen nu alle laasinstrumenten even aart laten selen zodat ullie straks weten wat die allemaal voor geluiden kunnen maken

11 De luiten De luiten vormen een amilie van instrumenten die verschillende lengtes heen Over de hele zikant van de uis van de luiten zin gaates gemaakt Door die gaten te oenen o sluiten, met de vingers o met kleen, wordt de uis als het ware korter o langer en dan kan e een heleoel verschillende toonhoogtes selen (laten horen) luiten en iccolo s zin soms van metaal gemaakt maar worden dan toch houtlaasinstrumenten genoemd Dat is omdat de luiten oorsronkelik van hout werden gemaakt o zels van riet o van amoe stengels De iccolo o kleine luit (laten zien) is het kleinste instrument in het ensemle en hi kan héél hoge tonen maken De iccolo wordt vaak geruikt om die ueltonen over het orkest heen te strooien Hi kan heel gemakkelik zogenaamde trillers selen, waari snel tussen twee toonhoogtes wordt gewisseld (laten horen) Omdat de hoge tonen van de iccolo heel doordringend zin kan hi gemakkelik oven een héél orkest uit komen; zels al seelt dat hard mee De gewone luit, ook wel grote luit genoemd (laten zien), is het grote roerte van de iccolo Hi is een stuk langer dus de tonen die er uitkomen die klinken een stuk lager (laten horen) In het lage register kan hi mooie ronde klanken maken en in het hoge register stralend heldere klanken De luit kan net als de iccolo goed worden geruikt om vogelgeluiden te imiteren en eide luiten zin heel geschikt om snelle noten te selen, dat wordt virtuoos sel genoemd Daar moet e natuurlik wel hard voor studeren Er estaan trouwens nog veel grotere luiten dan deze maar die selen vandaag niet mee in het orkest

12 iccolo 1 iccolo 2 Andante grazioso q = Ÿ~~~~~ 4 3 Ÿ~ Ÿ~ Ÿ~~~~~~~~~~ Ÿ~~~~~ Ÿ~ Ÿ~ Ÿ~~~ Ÿ~~~~~~~~~~~ 11 Ÿ~ Ÿ~~ change to lute change to lute 1 rall Adagio q = 0 22 rall U N U

13 De hoo en de althoo De hoo is een duelriet instrument (laten zien) Het mondstuk is een uise waar twee stukes riet o amoe in zin gestoken die tegen elkaar geonden zin Als e daar dan lucht tussendoor laast, kunnen die gaan trillen Datzelde kan e doen door lucht te lazen tussen twee strak tegen elkaar gehouden grassrieten door Dan krig e net zo n irritant doordringend sirenegeluid (laten horen, alleen mondstuk) De resonatoruis van de hoo is van een zeer harde houtsoort gemaakt: eenhout En net als i de luit zin er heel veel kleen om verschillende toonhoogtes te kunnen selen Het geluid van de hoo klinkt nasaal, dat wil zeggen; net also hi door z n neus raat Dat hoor e voornamelik in het lage register (laten horen) In het midden- en hoge register klinkt de hoo heel doordringend en na veel oeenen kan de hoo een heel staiele toon roduceren Daarom wordt hi in het ensemle geruikt om de toonhoogte van alle andere instrumenten er o a te stemmen De althoo (laten zien) is de grote roer van de hoo De resonatoruis is langer dus de toonhoogte van de althoo is vergeleken met de hoo dan ook een stuk lager Hi ziet er ook een ietse anders uit met dat geogen uise aan de ovenkant en die eer onderaan Omdat de tonen van een althoo lager zin is de klank nog nasaler dan van de gewone hoo, het geluid doet een eete denken aan klagende lammeren (laten horen) In diverse grote orkestwerken is laats ingeruimd voor een solo van de althoo waar deze dan zin melancholieke klanken ten este kan etaleren

14 Ooe 1 Ooe 2 Andante q = N Ÿ~~~~~~~~~~~~ Ÿ~~~~~ ruato n change to Cor Anglais 10 3 molto rall 4 4 Adagio q = w

15 De klarinetten Een klarinet (laten zien) is een enkelriet instrument Net als i de saxooon is er slechts één riet dat tegen het mondstuk geklemd zit en dat in trilling wordt geracht door er lucht langs te lazen De resonatoruis van de klarinet is net als i de hoo van hout gemaakt en er zitten over de hele lengte van de uis een heleoel gaten en kleen Daardoor kan hi voor zeer virtuoos sel worden geruikt Net als i de luit en de hoo wordt de klarinet in verschillende groottes gemaakt maar van de klarinet zin er zoveel verschillende maten dat e van een grote amilie kunt sreken De kortste is de kleine o Es-klarinet, de ekendste is de Bes-klarinet (laten zien) en minder ekend zin de altklarinet en de asklarinet waar een extra ocht in zit (laten zien) En er zin zels contra-alt- en contraasklarinetten en zo vormen ze i elkaar een heel koor van klarinetten De asklarinet (laten zien) is een stuk langer dan van de gewone klarinet en de tonen klinken dus een stuk lager Net als i de gewone klarinet zin de tonen uit het lage register warm rond van klank maar i de asklarinet gaan de laagste tonen toch een eete kraken De hoogste tonen kunnen i de gewone klarinet erg scher en schel worden maar omdat de asklarinet niet zo hoog komt liven de tonen rond en soms een eete schor

16 Clarinet in B 1 Clarinet in B 2 Andante q = 70 A 5 n N n n 11 n N

17 Clarinet in B 1 Andante q = 0 Clarinet in B 2 Bass Clarinet

18 De agot Een agot (laten zien) is net als de hoo een duelriet instrument De geluidsron wordt gevormd door twee o elkaar geklemde stukes riet o amoe waar lucht tussendoor wordt gelazen De resonatoruis is helemaal van hout en loot van innen door dat hout eerst naar eneden (aanwizen) en dan weer naar oven om een grotere lengte te krigen O die manier is het toch een ehoorlik lange uis geworden waarmee est wel lage tonen geseeld kunnen worden (laten horen) Verder zin er heel veel gaten en kleen om de verschillende toonhoogten te kunnen selen Het geluid van de agot likt een eete o een knorrende ouwe oa Met de contraagot (laten zien) kan e héél lage tonen selen Dat komt omdat, nog meer dan i de gewone agot, de resonatoruis innen in dat hout een aar keer naar eneden en naar oven loot (aanwizen) Dat maakt hem uiteindelik tweemaal zo lang als i de gewone agot en geschikt voor heel erg lage tonen (laten horen) Dat lage geluid van de contraagot kan goed worden geruikt om het ritme van de muziek te ondersteunen maar ook om er heel dreigende klanken mee te maken

19 Bassoon 1 Andante q = Bassoon

20 Bassoon 1 Bassoon 2 Contraassoon Adagio q = omoso 4 3 n n - A n U a temo 5 n n n 9 n n rall U

21 De waldhoorn De waldhoorn (laten zien) is duidelik een koerlaasinstrument Als e de uis van de hoorn helemaal uit zou rollen zou hi wel 2 meter en 0 cm o soms wel 3 meter en 75 cm lang zin Zoiets maken ze in Zwitserland en Oostenrik van een recht stuk hout en dan heten het alenhoorns Gelukkig zin waldhoorns een eete ogerold: dan zin ze gemakkeliker mee te nemen o de iets Er zin o de hoorn maar drie o vier ventielen om de uis kleine stukes langer te maken en zo andere toonhoogtes te kunnen maken Maar daarvoor moet de seler ook ehendig met zin lien en de luchtstroom goochelen Het geluid van de hoorn kan heel gevoelig en mooi rond zin Daardoor wordt hi wel het warm kloend hart van het orkest genoemd Let ook o hoe de hoorn wordt vastgehouden De trechter (eker heet die eigenlik) wordt een eete naar achteren gericht (laten zien) Dat helt ook om in de zaal een aangename sonore toon te laten klinken Die rechterhand in de trechter dient om de toonhoogte een eete i te kunnen sturen (laten horen)

22 Horn in 1 Horn in 2 Horn in 3 Allegro qd = N 14 rall Adagio e = 0 U U U a temo

23 Horn in 1 Horn in 2 Allegro maestoso h = Horn in 3 Horn in dolce w 15 π w w π Nw π π N

24 De tromet Net als de hoorn is de tromet (laten zien) een geogen metalen uis met aan het einde de eker Bi de tromet wist die recht vooruit zodat hi het geluid direct de zaal in stuurt Ook o een tromet zin er maar drie knoes om alle verschillende toonhoogtes te kunnen kiezen Het geluid van de tromet is heel helder en zeker in het hoge register klinkt hi soms est wel rutaal en soms een eete schel Maar voor het selen van een mooie solo is de tromet natuurlik een ideaal instrument

25 Trumet Allegro molto q = 1 7 n 14 U U molto ruato ( ) U 3 U

26 Trumet 1 Trumet 2 Andante scherzando q = n N 9 13 N 17 n N

27 Trumet 1 Trumet 2 Trumet 3 Andante scherzando q = n N 11 N N 15 n N

28 De tromone De tromone (laten zien) is ook duidelik een koerlaasinstrument en de grote roer van de tromet Hi heet alleen geen knoes maar een schui om de resonatoruis langer en korter te maken (laten horen) Nou, e hoort het al, de tromone kan niet alleen allerlei vaste toonhoogtes selen maar ook de toonhoogtes die daartussenin liggen Dat noemen we glissando sel (laten horen) De tromones zin er in verschillende maten De kleinste in dit orkest is de tenortromone (laten horen) De grootste heet de astromone en die heet ehalve een schui, een coulisse noemen ze dat, ook nog een kno otewel ventiel, waarmee de uis nog langer gemaakt kan worden voor de heel erg lage tonen (laten horen)

29 Tromone 1 Moderato q = 9 Tromone 2 Tromone 3 ~~~~~ ~~~~ ~~~~~~~~~ 15 ^ ^ ^

30 De tua De naam tua wordt geruikt voor verschillende grote koerlaasinstrumenten en daar zin er een heleoel soorten van, ook in verschillende groottes Deze tua (laten zien) is eigenlik een astua De naam zegt het al, hi kan heel erg lage tonen selen De lengte van de resonatoruis kan wel tot 5½ meter lang zin Gelukkig heen ze die uis weer netes ogerold om het instrument een eete handelaar te maken Het moeilikste met dit instrument is om mooi luweelzacht te kunnen selen Want als hi even stevig adem haalt dan kan ie heel het orkest wel van het toneel a toeteren Maar de kunst van het samensel is uist, om met elkaar in alans te selen Dat heet; muziek maken En onze tuaseler is daar een meester in, luister zel maar

31 Bass Tua Allegro h = tweede maal rall U w

32 Het slagwerk Helemaal achterin het orkest staat het slagwerk ogesteld (laten horen) Bi al die instrumenten ontstaat het geluid doordat er ergens o geslagen, getikt o gerammeld wordt Als ondersteuning van het ritme en voor seciale eecten zin slagwerkinstrumenten onmisaar Er zin slagwerkinstrumenten die verschillende toonhoogtes kunnen maken zoals de xylooon, de viraoon, de uisklokken en de auken (laten horen) Andere instrumenten kunnen geen verschillende toonhoogtes maken zoals de grote en de kleine trom, de triangel de tamoerin enz (laten horen) En het izondere aan slagwerkers is dat ze allemaal verschillende instrumenten kunnen eselen: het zin multi-instrumentalisten!!!!! Bi een groot muziekwerk moeten de slagwerkers vaak o allerlei verschillende instrumenten selen en dan zie e een heel allet van slagwerkers die van het ene naar het andere instrument rennen Dat is natuurlik heel izonder Stel e eens voor dat alle selers van het orkest ook van het ene naar het andere instrument gingen rennen, dat zou een waroel worden!!! Daarom heen we agesroken dat alleen de slagwerkers dat mogen doen Ze zullen nu wat vooreelden laten horen

33 Slotarade Zo, nu heen we alle instrumenten gehad en zal het hele orkest een kort stuke muziek laten horen waarin ze allemaal meeselen roeer eens goed te luisteren hoe muziek is ogeouwd uit ritmes en melodieën en welke uncties die verschillende instrumenten in deze muziek heen Soms seelt er eente melodie, soms egeleiding om een melodie te ondersteunen, o gewoon, wat nootes tussendoor en dan Oh, wat dom van mi, ik en het elangrikste instrument van het orkest vergeten; het stoke van de dirigent!!! (laten zien) Want als er zoveel verschillende instrumenten tegelik meeselen moet er iemand zin die zorgt dat iedereen recies o tid egint, in hetzelde temo seelt en o tid ohoudt En als e goed olet zul e zien dat de dirigent ook steeds maar staat te gearen en tis te geven om het eter te laten klinken Gelukkig heen wi een heel goeie dirigent: Notice o any erormance will e very much areciated Arie van Hoek, Andelst, Holland, 1 Novemer 2012

34 lutes Ooes Clarinets in B Bass Clarinet Bassoons Horns in Trumets in C Tromone 1+2 Allegro maestoso, q = V n n n n n N a N N N N Tua Tr 3 Timani Har Violin I Violin II Viola Cello Contraass B t N

35 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn Tua Tim H Vln I Vln II Vla Vc C V B t N a π 13

36 l O B Cl B Cl Bsn Hn V π C Tt Tn Tua π Tim H Vln I Vln II Vla Vc C B t π

37 l 29 n n O B Cl B Cl Bsn Hn V C Tt Tn n n Tua Tim H Vln I Vln II Vla Vc B n n n n C t

38 l O B Cl B Cl Bsn Hn 39 n V n N 41 C Tt Tn n A Tua Tim H Vln I n Vln II n Vla B n Vc C t

39 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn 4 V n n n n N Tua Tim n n n H Vln I Vln II Vla B Vc C t

40 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn 57 V change to iccolo n n n n n Ÿ~~~~~~~~~ Ÿ~~~~~~~~~~ Tua Tim H Vln I Vln II Vla Vc C B

41 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn Tua Tim 5 V n n n Ÿ~~~ Ÿ~~~~ Ÿ~~~~ H Vln I Vln II Vla Vc C B t n

42 l O 73 Ÿ~~~ Ÿ~~~~ 1 2 Slow luess, q = 72 change to lute B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn V n n n Tua Tim H Vln I Vln II Vla Vc C B t izz izz

43 l 2 O B Cl n n n B Cl Bsn Hn C Tt tromone V n π n Tn n π n n Tua Tim H Vln I Vln II Vla B Vc C t

44 l 90 O B Cl n N B Cl Bsn n n Hn V C Tt Tn Tua Tim H Vln I Vln II Vla B izz izz izz n arco arco arco Vc C t

45 l O B Cl 9 n n n B Cl Bsn Hn C Tt tromone V n n Tn n n n Tua Tim H Vln I n n n Vln II n n n Vla Vc C B t arco

46 l 10 Allegro maestoso, q = 4 2 n O B Cl n N n B Cl Bsn n Hn C Tt Tn V n n horn n n n n n Tua Tim n n 4 2 n H 4 2 n Vln I Vln II Vla B n n n N n n n Vc n n 4 2 n C t 4 2 n

47 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn 114 V change to iccolo n n n n n Ÿ~~~~~~~~~~ Tua Tim H Vln I Vln II Vla Vc C n

48 l O B Cl B Cl Bsn Hn C Tt Tn Tua Tim Ÿ~~~~~~~~~~~ 121 Ÿ~~~~ Ÿ~~~~~ n n n n H Vln I Vln II Vla Vc C B t n

49 l O B Cl 12 Ÿ~~~~~~ Ÿ~~~~~ Ÿ~~~~~~~ ^ ^ ^ B Cl Bsn Hn C Tt V 3 ^ 3 ^ Tn ^ Tua ^ Tim H Vln I 3 ^ ^ Vln II Vla B ^ ^ Vc C t 3 ^ 3 ^ 3

50 Tekst Muziek Tidsduur toelichting Tidsduur muziek Tidsduur totaal maximaal Inleiding 0:02:10 0:02:10 Snaarinstrumenten 0:02:00 Strikers 0:01:30 0:03:30 Har 0:00:45 Har 0:00:35 0:01:20 Blaasinstrumenten 0:02:00 0:02:00 luiten 0:01:50 luit en iccolo 0:01:15 0:03:05 Hoo en althoo 0:01:40 Hoo en althoo 0:01:15 0:02:55 Klarinetten 0:01:25 Klarinetduo 0:00:30 Klarinettrio 0:00:30 0:02:25 De agot 0:01:15 agotduo 0:00:25 agotcontraagot 0:00:40 0:02:20 Waldhoorn 0:01:20 Hoorntrio 0:00:25 Hoornkwartet 0:00:45 0:02:05 De tromet 0:00:30 Trometsolo 0:00:20 Trometduo 0:00:50 Tromettrio 0:00:50 0:01:20 De tromone 0:00:35 Tromonetrio 0:00:30 0:01:05 De tua 0:00:45 Tuasolo 0:00:30 0:01:15 Het slagwerk 0:00:50 Slagwerk 0:00:20 0:01:10 Slotarade 0:00:15 Slotarade 0:03:10 0:03:25 Totale tid 0:17:20 0:14:20 0:30:05