DE TECHNICIAN SPECIAL

Transcriptie

1 DE TECHNICIAN SPECIAL 24 MEI 2013 We study the past, to understand the future door Edward Loef CFTe 1

2 Als iedereen een crash verwacht dan komt die krach er (meestal) niet. Zouden die doemdenkers, zoals Nouriel Roubini, Robert Prechter, Stanley Druckenmiller, Jim Rogers en Bob Farrell - om maar eens een paar gerespecteerde goeroes te noemen - nu écht roependen zijn in de spreekwoordelijke woestijn (inbegrepen echte financiële fata morgana s) of beschikken deze beursexperts wel degelijk over The X Factor om alsnog later dit jaar een staande ovatie te krijgen? Het voorspellen van crashes in beurskoersen heeft geen zin, tenzij het de ambitie is van de persoon in kwestie om in de kijker van het grote publiek te komen in de hoop om met zeldzame precisie op het gebied van market timing naam en faam te verwerven of te behouden. Een beurscrash of beurskrach is een plotselinge sterke schoksgewijze daling van de gezamenlijke beurskoersen. De aanduiding plotseling is een ander woord voor onaangekondigd of onverwacht, waarmee wij acuut worden geconfronteerd met het onvoorziene. Moeten we ons nu echt zorgen gaan maken over een beurscrash of toch niet? Lees verder 2

3 Afgaande op het laatste financiële nieuws steken de bulls voorlopig nog hun tong uit naar de bears. Het is best mogelijk dat er hier en daar weer sprake is van irrational exuberance (denk aan de speech van Alan Greenspan op 6 december 1996), maar The Market can stay irrational longer than you can stay solvent (citaat John Maynard Keynes, ). 3

4 Wat voorspelden de topstrategen eind 2012 voor 2013? In de publicatie LOEF Timing, Trends & Tactics van 20 december jl. kon u o.a. het volgende lezen: Tot en met afgelopen weekend heeft de S&P 500 index boven verwachting gepresteerd met een koersperformance van bijna +19%. De hooggespannen verwachtingen zijn alleen voor de favoriete sectoren (nog) niet bewaarheid en de Amerikaanse economie blijft extra steun in de rug nodig hebben. Security Name close 2013 S&P 500 Health Care Sector S&P 500 Consumer Discretionary Sector S&P 500 Financials Sector S&P 500 Consumer Staples Sector S&P 500 index S&P 500 Industrials Sector S&P 500 Utilities Sector S&P 500 Telecom Services Sector S&P 500 Energy Sector S&P 500 Information Technology Sector S&P 500 Materials Sector Security Name close 2013 DJ World Health Care DJ World Consumer Services DJ World Consumer Goods DJ World Financials DJ World Industrials DJ World Telecommunications DJ World Utilities DJ World Technology DJ World Oil & Gas DJ World Basic Materials

5 De Amerikaanse lange rente beweegt zich al jarenlang in een dalende trend. Het Financieele Dagblad berichtte op woensdag 22 mei jl.: Belangrijkste thema op mondiale markt is momenteel desinflatie In de koersontwikkeling van de Amerikaanse 10-jaars rente (zie volgende pagina in het groen) loopt de rente na de positieve divergentie in de relatieve sterkte index sinds het dieptepunt in juli vorig jaar gestaag op. Vóór de eeuwwisseling bleek een dalende lange kapitaalmarktrente een goede voedingsbodem voor een aandelenhausse op Wall Street. Serieuze problemen ontstaan er pas wanneer de lange rente en de aandelenkoersen gezamenlijk fors oplopen zoals in Na de piek in de aandelenkoersen in maart 2000 bewogen beurskoersen op Wall Street en de lange rente gezamenlijk omlaag tot eind 2002 / begin 2003 en gebroederlijk omhoog tussen 2003 en 2007 om vervolgens hand in hand de weg weer naar beneden te vinden. Maar de 10-jaars rente staat in de V.S. op dit moment net zo hoog (1,99%) als begin september 2011 (kort na de afwaardering van de kredietstatus). De S&P 500 index is sinds het dieptepunt in oktober 2011 met ca. 50% in waarde gestegen. 5

6 Is in de Verenigde Staten de lange rente nu (kunstmatig) te laag of zijn de aandelenkoersen op Wall Street nu overgewaardeerd? 10-jaar s rente VS + 14-weeks afgeleide RSI + S&P 500 index vanaf 1993 Eén ding is zeker wie de omslagartikelen over de Amerikaanse economie nauwlettend volgt, merkt dat er iets niet klopt. De lange rente bevindt zich in de V.S. op niveaus onder het dieptepunt van maart In de derde week van februari 2009 publiceerde The Economist een negatief getinte coverstory over The collapse of manufacturing. In de maand daarop startte de S&P 500 index een nieuwe bull markt. Eén maand geleden op 22 april jl. publiceerde TIME een positief getint omslagverhaal over Manufacturing is back but where are the jobs?. Tijd voor een trendwijziging? 6

7 Indien u de laatste publicatie van LOEF Timing, Trends & Tactics heeft gelezen, dan weet u waarom u coverstories misschien beter kunt gebruiken om binnenkort met een tegenovergestelde ontwikkeling rekening te houden. Om deze benadering in technische zin te onderbouwen is voor wat betreft de visie omtrent de Amerikaanse manufacturing een blik op de S&P 500 Industrials Sector waardevol. S&P 500 Industrials Sector + 14 weeks RSI vanaf 1999 De bearish coverstory over de Amerikaanse manufacturing werd gepubliceerd tijdens een positieve divergentie in de relatieve sterkte index van de S&P 500 Industrials Sector. De recente coverstory van TIME Magazine doet zich voor in een periode waarin sprake is van een negatieve divergentie, zoals deze zich ook voordeed in maart 2011 en in het derde kwartaal van U ziet wat er gebeurde. US Manufacturing maart 2011 The Economist augustus 2007 Met de ervaring van de periode oktober 2007 t/m maart 2009 zal Ben Bernanke en zijn collega s bij de Fed zeer omzichtig te werk moeten gaan om niet de boeken in te gaan als de centrale bankier die het Amerikaanse financiële systeem heeft opgeblazen. Hij vindt het nog geen tijd voor een squeeze. Bron: The Economist 2 augustus

8 Toch is er reden om optimistisch te zijn. Volgens een onderzoek van Bespoke Investments lijkt de huidige situatie nog het meest op die van De correlatie tussen het koersverloop nu en destijds bedraagt maar liefst Het zou mooi zijn wanneer 1995 een betrouwbare gids blijkt te zijn. Toch is ook een reden om wel bezorgd te zijn niet voor een beurscrash maar eerder een sluipkrach. De belegger in Japanse aandelen weet hier alles van. In het weekrapport LOEF Timing, Trends & Tactics werd afgelopen weekend gewezen op een technische overdrijvingsfase in de Japanse aandelenmarkt en tevens geattendeerd op een bullish coverstory van The Economist waarbij Shinzo Abe als een soort superman wordt afgebeeld. De contraire belegger werd gelijk op zijn wenken bediend, want de Japanse Nikkei-225 liet deze week de grootste koersdaling zien sinds de aardbeving en daaropvolgende tsunami in maart s-werelds grootste asset manager - BlackRock voelde zich geroepen om in een speciale Professional Clients Only -bericht haar relaties gerust te stellen. 8

9 Massapsycholoog Jaap van Ginneken heeft in een onderzoek getracht te achterhalen of grote paniek in de toekomst is te vermijden. Hij schreef in 1993 in zijn boek over de onvoorspelbaarheid van de economie: Geruststellingen bij een dreigende paniek werken alleen als ze ook werkelijk overtuigend zijn. De vraag is anno 2013 hoeveel vertrouwen hebben de financiële markten in de crisisbezwerende maatregelen van de centrale banken? Grafieken en indicatoren zoals toegelicht aan de hand van de S&P 500 Industrials Sector geven u een indruk wat er nog (extra) in het vat zit of niet. De woorden en vooral de daden van de centrale bankiers illustreren hoe dicht we bij de kritische drempels zijn aanbeland. Immers, volgens Van Ginneken draait alles om psychologie. Nog een citaat: Sommige kleine verschuivingen veroorzaken geen grote omwenteling, maar een enkele keer kan een miniscule verandering tot een volledige gestalt switch leiden. Het waarnemingspatroon waarbij het glas halfvol is, kan in een flits van een seconde het idee bij duizenden of miljoenen mensen doen omklappen, waarna het glas collectief als halfleeg wordt beoordeeld. Van Ginneken verwijst hierbij naar de fles in handen van de alcoholist. Maar zijn de aandelenbeleggers na 2009 onderhand niet erg verslaafd geraakt aan het infuus van de centrale banken? Hoe gaan wij straks afkicken? De Broadening Top is volgens internetencyclopedie wikipedia een moeilijk koerspatroon, waarin de market out of control is en waarvan de formatie usually bearish implications heeft. LOEF Technische Analyse heeft kennis genomen van de afbeelding afkomstig van wikipedia en vraagt zich thans af of de actuele situatie in de Dow Jones Industrial Average op het punt staat om weer van richting te veranderen niet abrupt maar sluipend conform de theorie van markten die out of control zijn geraakt? Uw beeldvorming vandaag is cruciaal voor uw langetermijn doelstellingen! TA theorie Broadening Top volgens wikipedia + Broadening Top in de Dow Jones Index deze eeuw? Via de wekelijkse nieuwsbrief LOEF Timing, Trends & Tactics blijft u adequaat op de hoogte van de richting van de trends. Een jaarabonnement kost u slechts 250 per jaar en dat is een waardevolle investering in relatie tot uw totale vermogen, waarvoor u de verantwoordelijkheid draagt. Meld u zich voorzover nog niet al gedaan - daarom vandaag nog aan voor een jaarabonnement, zodat u zich niet opeens laat verrassen door flash crashes en andere financiële schokeffecten. Met vriendelijke groet, Informatie & contact Edward Loef, CFTe W LOEF Technische Analyse BV E mail@edwardloef.com 9

10 COLOFON Deze publicatie is opgesteld en uitgebracht door Loef Technische Analyse B.V. (hierna: LTA). Edward R. Loef is bestuurder van LTA en hij is een onafhankelijke analist. Sinds 1 januari 2013 als fundmanager verbonden aan het LOEF Technische Analyse Fund (voor meer informatie, zie website Edward Loef en/of LTA heeft mogelijk direct of indirect posities in deze publicatie genoemde beleggingswaarden of instrumenten. DISCLAIMER LOEF TECHNISCHE ANALYSE B.V. (hierna: LTA) LTA levert onafhankelijke beleggingsresearch gebaseerd op methodieken die bekend staan als technische analyse. LTA of een aan haar gelieerde onderneming of persoon kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of shortpositie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door LTA betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan LTA niet instaan. LTA geeft geen garantie of verklaring omtrent genoemde juistheid en volledigheid, noch uitdrukkelijk noch stilzwijgend. LTA aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het gevolg is van de onjuistheid en/of onvolledigheid van bedoelde informatie. Dit rapport dient niet te worden opgevat als een aanbod om effecten of andere waardepapieren te kopen of te verkopen, noch als een uitnodiging of aansporing tot het doen van enige investering. De informatie in dit rapport is generiek van aard en houdt geen rekening met de specifieke (beleggings-)doelstellingen, de persoonlijke financiële situatie en persoonlijke behoeftes van de ontvanger. De ontvanger mag de informatie uit dit rapport dan ook niet aanmerken als een (persoonlijk) advies. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Opinies, feiten en meningen in dit rapport kunnen zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De verspreiding van dit rapport in andere jurisdicties dan in Nederland is mogelijk aan restricties onderhevig en de ontvanger van dit rapport dient zichzelf te informeren over eventuele restricties. LTA verbiedt nadrukkelijk het herverspreiden van (gedeelten van) dit rapport via internet of op een andere manier en aanvaart geen enkele aansprakelijkheid voor de acties van derde partijen. Het intellectueel eigendom (inclusief het auteursrecht) van deze publicatie berust bij LTA. De ontvanger van dit rapport is gebonden aan de restricties zoals hierin vermeld staan. Edward R. Loef (1964) is algemeen directeur van Loef Technische Analyse B.V., een onderneming opgericht op 29 juli 2010 en gespecialiseerd in onafhankelijke professionele technische analyse beleggingsresearch. De heer Loef werkte daarvoor o.a. bij de Rabobank, CenE Bankiers en F.van Lanschot Bankiers als senior beleggingsadviseur en de laatste jaren bij Theodoor Gilissen Bankiers als senior technisch analist. Edward Loef is bij The International Federation of Technical Analysts (IFTA) in de Verenigde Staten geregistreerd als internationaal erkend technisch analist onder de titel Certified Financial Technician (CFTe) en in Nederland lid van de Vereniging van Beleggingsanalisten (VBA) en Dutch Committee on Technical Analysis (DCTA).Edward is tevens een vaste columnist van Het Financieele Dagblad waar hij wekelijks een technische analyse publiceert LTA levert onafhankelijke beleggingsresearch aan (Private) banken, brokers, zelfstandig vermogensbeheerders en particulieren in de vorm van nieuwsbrieven, het verzorgen van presentaties/webinars en workshops e.d. en is sinds 1 januari 2013 als fundmanager verbonden aan het LOEF Technische Analyse Fund ( zie ) Informatie Heeft u vragen/opmerkingen, stuurt u dan een naar: mail@edwardloef.com 10

11 KLEUREN IN DE GRAFIEK TECHNISCHE ANALYSE INTERPRETATIE Donkergroen - stijgende trend (long of positief of bullish) Lichtgroen - technische correctie binnen stijgende trend (correctiefase) Rood - dalende trend (short of negatief of bearish) Oranje - technisch koersherstel binnen dalende trend (herstelfase) Blauw - sterk opwaarts momentum tijdens stijgende trend Paars - sterk neerwaarts momentum tijdens dalende trend Geel - overdrijvingsfase (= overspannen situatie, hoog risico trendomslag) Zwart - overgangsfase tussen stijgende en dalende trend en vice versa Rode lijn daags simpel gemiddelde (tenzij anders vermeld) Blauwe lijn - 20 daags simpel gemiddelde (tenzij anders vermeld) Paarse lijn - relatieve sterkte ten opzichte van een nader toegelichte benchmark Groen/zwarte lijn onderin grafiek - MACD afgeleid van relatieve sterkte VERKLARENDE WOORDEN/BEGRIPPENLIJST & AFKORTINGEN Trend KT Trend korte termijn afhankelijk van beurskoers boven/onder het 20-daags gemiddelde Trend LT Trend lange termijn afhankelijk van het 20-daags gemiddelde van de beurs-koers boven/onder het 120-daags gemiddelde. W/V Procentuele verandering 5D / 20D / 5W / 20W 5 handelsdagen / 20 handelsdagen / 5 handelsweken / 20 handelsweken Trendsignaal Uitbraak boven/onder 20 daags hoogste/laagste koers kan een trendmatige beweging veroorzaken RSI Relatieve sterkte index = maatstaf op een schaal van om een overwaardering boven 70 of onderwaardering onder 30 te meten). STO Stochastics = korte termijn indicator voor onder/overwaarderingen (< 20 / > 80) Overbought overwaardering in deze publicatie in de RSI (> 70) of Stochastics (> 80) Oversold onderwaardering in deze publicatie in de RSI (< 30) of Stochastics (< 20) RS Relatieve sterkte (vergelijkingsmaatstaf t.o.v. een nader genoemde benchmark) MACD Moving Average Convergence Divergence Indicator TA Technisch Alert (handelssignaal) K Technisch K oopsignaal (mechanisch signaal veronderstelt stijgingspotentieel) V Technisch V erkoopsignaal (mechanisch signaal verondersteld dalingspotentieel) H Technisch H ouden in een opgaande trend of H edgen in een dalende trend RSK Relatief K oopsignaal (t.o.v. andere beleggingswaarde / (geel gearceerde) benchmark RSV Relatief V erkoopsignaal (t.o.v. andere beleggingswaarde / (geel gearceerde) benchmark H Historie (aantal verstreken perioden sinds het laatste technische RS-signaal in trend overzicht) MACD Moving Average Convergence Divergence indicator 1W 4W 13W Afkorting voor aantal verstreken weken m.b.t gerealiseerde koersperformance Koersperformance Procentuele verandering in koers gedurende een specifieke genoemde periode NA/NA Aanduiding voor gebruik als benchmarkmaatstaf voor relatieve sterkte vergelijking KOERSDATA & KOERSGRAFIEKEN Koersdata: beurskoersen afkomstig van Reuters QuoteCentre for Metastock en VWD Groep Grafieken: gemaakt door Edward Loef CFTe 11