Leerplan Profileringstage op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU)

Transcriptie

1 Leerplan Profileringstage op de Neonatale Intensive Care Unit (NICU) E. de Kort, kinderarts-neonatoloog L. Niers, kinderarts en opleider kindergeneeskunde F. Halbertsma, kinderarts-neonatoloog en plv opleider kindergeneeskunde Inleiding De NICU van MMC is een van de 10 landelijk erkende centra voor neonatale intensive care behandeling voor zieke pasgeborenen. De NICU van MMC behoort samen met de NICU van de Isala kliniek in Zwolle tot de niet-academische afdelingen. De patiëntenpopulatie maakt de stage in MMC bij uitstek geschikt om de leerdoelen te bereiken Doelstelling De AIOS verwerft kennis, handvaardigheid en ervaring (kort gezegd competenties) op het gebied van anamnese, onderzoek, diagnostiek en behandeling van de zieke pasgeborene, zodat hij in staat is om zieke pasgeborenen zelfstandig, op het niveau van beginnend fellow te behandelen. Voor de enkelvoudige problematiek bereikt de AIOS volledige zelfstandigheid (Miller 4 of 5) (zie bijlage 1), voor de complexe problematiek bereikt hij zelfstandigheid onder supervisie op afstand (Miller 3-4). Voor de specifieke problematiek op het niveau van kinderartsneonatoloog bereikt de AIOS Miller niveau In de praktijk betekent dit dat de AIOS in deze profileringstage de dagelijkse supervisie over de afdeling, en de VS en A(N)IOS die daar op dat moment werkzaam zijn, heeft. Dit kan zowel de NICU als de MCZU betreffen (zie indeling stage). Dit alles gebeurt uiteraard onder supervisie van de afdelingsneonatoloog. Die supervisie zal gedurende de profileringstage steeds worden afgestemd op de ervaring van de AIOS en dus in de loop van de profileringstage mogelijk ook veranderen. Indien gewenst kan in overleg gekozen worden voor een inwerkfase als voordienst. Bij aanvang van de stage moeten in principe de betreffende kenmerkende beroepssituaties (KBS zie bijlage 5) behaald zijn en vaardigheden reeds conform Miller nivo van de reguliere stage. Patiëntenaanbod De afdeling neonatologie biedt de AIOS de mogelijkheid om de basale medische zorg voor prematuren en zieke zuigelingen (optimale omgeving, voeding, vochtbeleid en preventie en behandeling van infecties) vanuit kennis van de fysiologie zich eigen te maken. Om dit doel te bereiken zal de AIOS in principe ingezet worden bij alle patiënten categorieën die zich op de NICU van MMC presenteren. Afhankelijk van de complexiteit van de problematiek wordt de mate van supervisie afgesproken. Voor bijvoorbeeld de extreem immaturen is initieel strikte supervisie door de neonatoloog noodzakelijk (Miller 1-2). Ontwikkelingsgerichte zorg en ouderparticipatie spelen een belangrijke rol in het beleid op de Afdeling Neonatologie van MMC. Oudergesprekken worden zorgvuldig gevoerd en de AIOS zal hier in getraind worden. Indeling profileringstage Totale duur profileringstage 6 maanden (= 26 weken) Diensten binnen assistentenrooster maken in principe geen deel uit van deze stage. 6 weken stage neonatologie (HC en IC). 6 weken stage medium care zuigelingen. 4 weken stage polikliniek. Pagina 1 van 11 1

2 Klinische werkzaamheden: Werkzaamheden stage NICU 1. Dagelijkse supervisie over de afdeling. De eerste 4 weken van de NICU stage zit de neonatoloog dagelijks bij de visite. Daarna wordt dit bij goed functioneren uitgebreid naar 3 maal per week en eventueel kan dit bij zeer goed functioneren in een latere fase worden uitgebreid tot minimaal 2 maal per week. Einddoel dagelijkse supervisie afdeling is Miller Voeren van oudergesprekken, contactarts zijn van een aantal ouderparen. Superviseren van oudergesprekken van jongerejaars assistenten en VS. Einddoel Miller Medische handelingen navellijnen en intubatie zal waarschijnlijk in gewone stage al aan bod gekomen zijn en kan hier uiteraard verder geoefend en onderhouden worden. Verder ook nieuwe handelingen zoals centraal veneuze lijnen, perifere arterielijnen en thoraxdrainage. Indien alhier tijdens stage blijkt dat intubaties goed verlopen, kan ook LISA in een latere fase tot de handelingen van de AIOS gaan horen. Einddoel voor alle medische handelingen uitgezonderd LISA Miller 4 en voor LISA Miller Opvang van prematuren bij termijn < 28 weken altijd onder directe supervisie van de neonatoloog, bij termijn vanaf 28 weken in eerste instantie onder supervisie maar bij goed functioneren uiteindelijk ook zonder directe supervisie van de neonatoloog (tenzij ernstige problemen te verwachten zijn op basis van de anamnese van moeder, bijvoorbeeld zeer langdurig gebroken vliezen). Einddoel: Miller 4 voor termijn vanaf 28 weken en Miller 3 bij termijn < 28 weken. 5. Voeren van antenatale gesprekken bij 24 en 25 weken altijd onder supervisie van de neonatoloog (omdat dit gesprek ook samen met gynaecoloog wordt gevoerd), vanaf 26 weken in eerste instantie onder directe supervisie maar bij voldoende functioneren later ook zonder directe supervisie van de neonatoloog. Einddoel Miller 4 voor termijn vanaf 26 weken en Miller 3 voor 24 en 25 weken. 6. Neonatale transporten de AIOS probeert minimaal 3 maal een transport mee te maken (logistiek is dit een lastig punt wellicht want er mag niemand achterin de ambulance erbij zitten. Dit betekent dat als de AIOS mee gaat, de verpleegkundige niet mee kan. Dit moet goed met de vloer worden afgesproken). Einddoel Miller 2 voor transporten. Eerste transport zal vooral meekijken zijn, daarna kan AIOS uiteraard onder strikte supervisie van neonatoloog het transport leiden en handelingen verrichten. De AIOS doet nooit een transport alleen. 7. Voorzitten van perinatologie bespreking (lokaal en/of regionaal), moreel beraad of MDO. Werkzaamheden stage MCZU 1. Dagelijkse supervisie over de afdeling in eerste 2 weken van de stage zit AIOS met profileringstage en de superviserend neonatoloog op ma-woe-vrij bij de visite. Daarna zit de AIOS op ma-woe-vrij bij de visite en de neonatoloog alleen op woensdag om de AIOS in profileringstage te superviseren. Einddoel dagelijkse supervisie afdeling is Miller Voeren van oudergesprekken en supervisie van oudergesprekken door assistenten en co-assistenten. Einddoel dagelijkse supervisie afdeling is Miller supervisie neonatale opvang SRM en per sectio (> 32 weken). AIOS in profileringstage trieert of neonatoloog gebeld moet worden. Einddoel dagelijkse supervisie afdeling is Miller Overnemen werkzaamheden MCZU als assistentenonderwijs is. Pagina 2 van 11 2

3 Werkzaamheden polistage 1. AIOS doet op maandagochtend en donderdagochtend mee met de neonatale FU poli en op vrijdagochtend met het nazorgbureau. 2. In de eerste twee weken doen de AIOS en neonatoloog samen poli (eerste patiënten zal AIOS meekijken wat bedoeling is en daarna zal neonatoloog AIOS superviseren). 3. Als na 2 weken dit als voldoende wordt beoordeeld, kan AIOS eventueel zelfstandig neo FU poli doen, die dan wordt voorbesproken en nabesproken met de neonatoloog die voor de poli wordt ingedeeld. 4. Voor NZB geldt eigenlijk dezelfde structuur, alleen zal daar de neonatoloog dan wel kinderarts altijd bij de poli aanwezig zijn. Dit heeft te maken met de locatie. Neonatoloog/kinderarts moet op locatie aanwezig zijn omdat deze snel moet kunnen komen om bijvoorbeeld souffle te beluisteren enzovoorts. Dit zal ook betekenen dat neonatoloog/kinderarts bij AIOS in spreekkamer zit, dit heeft te maken met ruimtegebrek op het CB. AIOS doet dus onder supervisie van de neonatoloog of kinderarts de poli. (de AIOS loopt iedere maandagochtend en donderdagochtend mee met de follow up poli en iedere vrijdagochtend met het nazorgbureau. De andere dagdelen kunnen worden gebruikt voor administratie vanuit de polistage, verdieping en wetenschap. 5. Facultatief draaien van avond-/nachtdiensten, uiteraard met neonatoloog als achterwacht. Alleen in laatste fase van stage. Echter: dit gaat ten koste van de tijdsduur voor de andere stages. Afhankelijk van patiënten aanbod en ontwikkeling van de AIOS wordt dit in overleg afgesproken. Wetenschappelijke activiteit gedurende de profileringstage werkt de AIOS aan een nieuw protocol of protocolaanpassing op het vlak van de neonatologie. Hier wordt geen structurele tijd voor ingeroosterd in de indeling van de stage. Structurele tijd hiervoor wordt voornamelijk gevonden gedurende de polikliniekstage maar kan ook worden gevonden tijdens rustige momenten op de afdeling (AIOS in profileringstage is immers supervisor en niet meer de zaalarts). Begeleiding Aan het begin van de verdiepingsstage is er een inwerkprogramma voor de AIOS; aangezien het een verdiepingsstage betreft zal deze verkort worden doorlopen. Dit programma omvat training van de opvang van de pasgeborene aan de hand van een resuscitatie manekin en oefening van endotracheale intubatie op een fantoom, zodat helder is in welke mate de AIOS dit reeds beheerst. Daarnaast is er specifiek onderwijs door de neonatologen ( bijvoorbeeld aeeg, NIRS). In overleg kan een deel van het inwerkprogramma door verpleegkundig specialisten gegeven worden, waarbij het gaat om zaken die met name door de voordienst worden uitgevoerd (logistieke afspraken, TPV). Met de stagebegeleider en opleiders worden afspraken gemaakt over de persoonlijke leerdoelen en verbeterpunten n.a.v. voorgaande stages. Daarnaast is er specifieke leesstof, een theoriegesprek (een toetsend gesprek met de AIOS over de bestudeerde leerstof). Deze afspraken worden vastgelegd in het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Halverwege de stages worden de stagedoelen, de persoonlijke leerdoelen en verbeterpunten in het voortgangsgesprek met de stage begeleider besproken. Hierbij geeft zowel de arts-assistent als ook de supervisor van te voren aan of deze doelstellingen behaald (lijken te gaan) worden en zo niet, waarom niet. Ook wordt tijdens deze bespreking een pad afgesproken om deze doelen alsnog te halen of, indien alle doelen gehaald zijn, worden nieuwe doelstellingen geformuleerd en vastgelegd. Aan het einde van de stage vindt opnieuw een formele evaluatie plaats in de vorm van een beoordelingsgesprek. Van alle formele gesprekken wordt door de AIOS een kort verslag gemaakt, welke verwerkt worden in het portfolio. Pagina 3 van 11 3

4 Leermiddelen Overdracht, visite afdeling, overleg met supervisor en consulenten van andere specialismen, multidisciplinaire besprekingen, lokaal onderwijs, waaronder teamtraining.(zie ook tabel onderwijsmomenten). Stageoverstijgende leermiddelen (zie regionaal opleidingsplan): regionaal cursorisch onderwijs, landelijk cursorisch onderwijs (thema weekeinden), verplichte cursussen en congressen. Toetsing 1. Het profileringsonderdeel wordt getoetst aan de hand van: a. KBS voor het desbetreffende gebied of een naar analogie van dit KBS opgesteld alternatief. Het is van belang voor de toetsing van dit KBS dat hierbij gestreefd wordt naar een hoger niveau dan in de common trunk bereikt wordt binnen hetzelfde gebied. Dit is dus afhankelijk van het profileringsonderdeel niet gelijk aan Miller 4 (laat zien zelfstandig te kunnen functioneren) maar vereist ook een andere rol (superviseert en/of onderwijst anderen). Het gewenste eindniveau wordt in het plan vastgelegd. b. De algemeen kindergeneeskundige groei wordt getoetst door middel van KBS thema XIV Competentiespecifieke groei AIOS in de opleiding (zie hoofdstuk 7). 2. 1CAT KPB s gekoppeld aan onderdeelspecifieke leerdoelen. 4. Terugkomende leerdoelen zijn: a. het verrichten van een consult in het betreffende deel van de kindergeneeskunde (medisch handelen, communicatie, samenwerking); b. het gericht aanvragen en interpreteren van functieonderzoek in het betreffende deel (medisch handelen); c. het maken van een evidence based protocol of richtlijn binnen het deelgebied (kennis en wetenschap). 5. Toetsing vindt plaats door dagelijkse bespreking van de medische problematiek met de afdelingssupervisor, oudergesprekken en organisatie. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van gestructureerde feedback en KKB s en de voortgang van het afgesproken leerdoel aan het einde van de week. 6. Bespreking van PICO / Evidence Based Medicine casus. 7. Correspondentie. a. Correspondentie wordt gesuperviseerd en KKB kan worden afgesproken. 8. Toetsinstrumenten: - KKB: minimaal eenmaal per maand, a. Eenmaal 360º beoordeling in het eerste opleidingsjaar, circa halverwege de module, de organisatie is in handen van de AIOS. Bij oudere jaars AIOS conform toetsmatrix GOED 2. Hierbij te betrekken: i. A(N)IOS waarmee samengewerkt wordt ii. 2 supervisoren iii. Eventueel PA iv. Co-assistenten v. Seniormedewerk(st)er van de unit waar gewerkt wordt. vi. Patiënten/ouders b. Introductie-, voortgangs- en beoordelingsgesprek Pagina 4 van 11 4

5 Bijlage 1: Miller niveaus Omwille van het vaststellen van het overall functioneren van de AIOS op de verschillende thema s zal, na het afsluiten van een stage, mede gelet op de resultaten van de verschillende KBS en die met betrekking tot een bepaald thema bij de AIOS zijn getoetst, het bereikte bekwaamheidsniveau van de AIOS worden aangegeven. Hierbij zal worden gerefereerd aan de mate van supervisie die de AIOS bij de uitvoering van de verschillende taken binnen dit thema nog nodig heeft. Op dezelfde wijze zal ook het functioneren van de AIOS met betrekking tot de verschillende vaardigheden vastgesteld worden. Voor de beoordeling wordt gebruikt gemaakt van een vijfpuntsschaal. Er wordt een oordeel gevormd wordt over het bekwaamheidsniveau binnen de verschillende CanMeds competenties gerelateerd aan de piramide van Miller en vertaald naar een medische context: 1. De AIOS heeft adequate kennis van het onderwerp. 2. De AIOS kan de bij dit thema behorende kennis toepassen en taken uitvoeren, maar onder strikte supervisie. 3. De AIOS kan de bij dit thema behorende taken en vaardigheden onder beperkte supervisie uitvoeren. 4. De AIOS kan de bij dit thema behorende taken en vaardigheden zonder supervisie uitvoeren. 5. De AIOS superviseert en onderwijst anderen adequaat t.a.v. de bij dit thema behorende taken. Voor de eerste vier opleidingsjaren geldt dat de AIOS in elke stage altijd getoetst dient te worden op algemene taken en op een aantal KBS en gekoppeld aan een thema. Gesteld wordt dat na afloop van de common trunk' van 4 jaar alle thema s aan bod gekomen moeten zijn. Voor jaar 5 van de opleiding geldt dat binnen de thema s die dan aan bod komen de AIOS gaat functioneren op niveau 4 van Miller. Eveneens wordt verwacht dat de taken op de generieke kaart tenminste voldoende worden beoordeeld. Van de AIOS wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren(afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. Per stage is aangegeven op welk niveau een thema (of onderdeel daaruit) beheerst moet worden. Gedurende de stages zullen niet alle onderdelen uit een thema aan bod komen, dit is namelijk mede afhankelijk van het aanbod van patiënten. Aan het einde van de stages zal met de AIOS bekeken worden wat niet behaald is. Deze onderdelen zullen in de volgende stages in de academie meegenomen worden. Een en ander zal vastgelegd worden in het portfolio van de AIOS en in de overdracht naar de opleider in het academisch ziekenhuis MUMC. Pagina 5 van 11 5

6 Bijlage 2: Competenties in schema naar bespreekmomenten MedH Com SW Prof Org MaatH K&W Overdracht * & ** * * * * Visite ** ** ** * ** * * Rontgenbespreking * * * Grote visite ** * * * ** Teamtraining ** ** ** * Dinsdagmiddag onderwijs * * * * * Donderdagonderwijs * * * * * PICO onderwijs * * MDO * ** ** * * ** * Brieven * ** * * * * MedH Com SW Prof Org MaatH K&W Medisch handelen Communicatie Samenwerken Professioneel gedrag Organisatie Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap Legenda * Relevante competentie ** Zeer relevante competentie Pagina 6 van 11 6

7 Bijlage 3: weekschema kindergeneeskunde Tijd Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Poli Poli Poli Poli Poli Visite grote kinderen Visite grote kinderen Visite grote kinderen Visite grote kinderen Visite grote kinderen Visite zuigelingen Visite zuigelingen Visite zuigelingen Visite zuigelingen Visite zuigelingen Visite IC / HC Visite IC / HC Visite IC / HC Visite IC / HC Grote visite IC / HC Perinatologiebespreking Staflunch MDO Veilig Thuis (1x per maand) Staf assistentenbespreking (6x per jaar) Vakgroepvergadering (2x per maand) Poli Poli Poli Werkbespreking NICU Onderwijs Grote visite algemene kindergeneeskunde Necrologiebespreking (1x per 3 maanden; is onderdeel van de grote visite) Röntgenbespreking Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Overdracht Borrel Refereeravond regio Eindhoven (6 x per jaar) Pagina 7 van 11 7

8 Bijlage 4 Themakaart STAGE NICU Máxima Medisch Centrum THEMA S MEDISCH HANDELEN ALGEMENE COMPETENTIES TOETSING I Acute Geneeskunde en IC II Immuno/bew.app/chir. III Psychosociale problematiek IV Cardiovasculair systeem V Endocrinologie/met.ziekten VI Gastro-enterologie en voeding VII Neurologie en psych.mot. ontw. VIII Hematologie - Oncologie IX Infectieziekten X Neonatologie/perinatologie XI Nefrologie/urologie XII Pulmonologie XIV - Competentiespecifieke groei AIOS in de opleiding Participatie in reanimaties Onderzoek patiënt op NICU Diagnostiek patiënt op NICU Opstellen behandelplan NICU Behandeling met inotropica Behandeling met vasopressoren Behandeling met sedativa Behandeling met pijnstillers Beademing Draineren pneumothorax Inbrengen navellijnen Intubatie Inbrengen urine catheter neonaat Radiologiebespreking PA / mortaliteitsbespreking EBM / protocol bespreking Grote visite Simulatie onderwijs / training NLS vaardigheden Verslaglegging Dienstoverdracht Communicatie in reanimatieteam Communicatie in NICU team Communicatie met ouders Slecht nieuwsgesprek Statusvoering Visitelopen Teamwork in stresssituaties Time management Complicatiebespreking VIM bespreking Begeleiden semi-artsen / coassistenten KPB: - overdracht - visite - gesprek - brief - vaardigheden - CAT NLS scenario Simulatie onderwi Statuscontrole Evaluatie 6 wkn Gearceerd: nadruk op thema. Schuin gedrukt: heeft raakvlakken met stage. Pagina 8 van 11 8

9 Bijlage 5: Kenmerkende beroepssituaties naar afdeling V:\Opleiding ass formulieren en afspraken\leerplannen\kenmerkende beroepssituaties.xls Voor deze stage zijn belangrijke kenmerkende beroepsituaties (zie ook portfolio: Registraties en bekwaamheden). In principe zijn deze reeds afgetekend bij de gewone opledingsstage. De zieke en asfyctische pasgeborene kunnen opvangen, stabiliseren en zo nodig reanimeren (Miller 4-5) Icterus bij pasgeborenen kunnen herkennen, adequate diagnostiek en behandeling kunnen starten (Miller 4-5) Eerste onderzoek kunnen starten bij vermoeden op een aangeboren stofwisselingsziekte (Miller 4) Beslissingen rondom levenseinde in teamverband kunnen nemen (Miller 3) Deze stage is met name geschikt ook om te leren over de volgende kenmerkende beroepssituaties met bijbehorende Miller niveaus KBS Miller niveau Respiratoire distress 4-5 Voedingsproblemen/spugen 4-5 Immaturiteit/prematuriteit/serotiniteit 3 (imm), 4-5 de rest Afwijkend gewicht naar zwangerschapsduur 4-5 Cerebrale pathologie 4 Necrotiserende enterocolitis 4 Cyanose 3-4 Chirurgische problemen van de neonaat 1 Bronchopulmonale dysplasie 3-4 Anemie, hypovolemie, polycythemie 5 Hyperbilirubinemie 5 Meerlingzwangerschap en geboorte 5 Blootstelling aan mogelijke teratogeniticiteit 4-5 Retinopathy of prematurity 4-5 Apneu 5 Intrauteriene groeiretardatie 5 Abstinentie verschijnselen 5 Convulsies 4 Congenitale afwijkingen 4-5 Ethische besluitvorming 3-4 Floppy infant 3-4 Sepsis / perinatale infectie en antibioticabeleid 4 Metabole afwijkingen inclusief hypoglykemie, hypo- en 4 hypercalciëmie Kind met dysmorfe kenmerken 4-5 Meest voorkomende genetische aandoeningen (Down, 4-5 Turner e.d.) Pagina 9 van 11 9

10 Bijlage 6: vaardigheden Vaardigheden zijn in het portfolio te vinden onder bekwaamheden en registraties. Competentie Miller niveau Blaaskatheter 5 Thoraxdrain 3 Perifere arterielijn 3-4 Navellijnen 5 Liespunctie 2-3 Infuus 5 Lumbaal punctie 5 Centraal veneuze lijn 3-4 NLS 5 Intubatie 4 Toediening SF tijdens beademing 4 Toediening SF via LISA 2-3 Beademing neonaten 4-5 Pagina 10 van 11 10

11 Bijlage 7: X thema neonatologie / perinatologie Pagina 11 van 11 11