RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Michaëlschool

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Michaëlschool Plaats : Boxtel BRIN nummer : 03XK OKE 01 SO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : september 2016 Datum vaststelling : 17 november 2016

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 27 en 28 september 2016 een onderzoek uit op de Michaëlschool te Boxtel afdeling speciaal onderwijs om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt speciaal onderwijs aan jongeren in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar met (ernstige) gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen en een licht verstandelijke beperking. Zij zijn deels in behandeling bij het orthopedagogisch behandelcentrum De La Salle. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Op 9 en 11 juni 2015 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit waarbij zij tekortkomingen vaststelde in de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', 'onderwijsleerproces'en '(voorwaarden voor) kwaliteitszorg'. De bevindingen van dat onderzoek staan beschreven in het inspectierapport dat op 6 november 2015 is vastgesteld. De inspectie beoordeelde de kwaliteit van het onderwijs toen als zwak en intensiveerde haar toezicht. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of de school de eerder vastgestelde tekortkomingen heeft opgeheven. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelde de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', onderwijsleerproces', 'kwaliteitszorg' en' voorwaarden voor kwaliteitszorg'. Beoordeling van de opbrengsten (indicatoren 1.1 tot en met 1.4 uit het Toezichtkader 2012) vindt nog niet plaats door het ontbreken van een landelijke norm in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De inspectie ontwikkelt een opbrengstennorm, gebaseerd op diverse opbrengstgegevens. Als deze norm er is, zal de inspectie scholen ook beoordelen op hun opbrengsten. Pagina 5 van 15

6 Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de leraren en de commissie voor de begeleiding; de onderwijspraktijk observeerde in alle twee de groepen; bevindingen en conclusie besprak met de directie, de kwaliteitsmedewerker en vertegenwoordigers van het bevoegd gezag. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 15

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader speciaal onderwijs De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 15

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * Bij de aangeboden leerinhouden op het gebied van Nederlandse taal en rekenen/wiskunde biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. Pagina 8 van 15

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. Pagina 9 van 15

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Kwaliteitsaspect 9 De voorwaarden voor zorg voor de kwaliteit zijn aanwezig De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 9.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 9.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele cultuur. 9.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders en bestuur betrokken. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende - Het bevoegd gezag heeft een meldcode huiselijk geweld vastgesteld en bevordert het gebruik ervan (WEC, art. 5). Pagina 10 van 15

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Ondanks de verbeteractiviteiten die het team met de locatieleiding ontplooiden sinds het kwaliteitsonderzoek in juni 2015, vertoont de kwaliteit van onderwijs bij de Michaëlschool nog steeds op essentiële aspecten tekortkomingen. De inspectie beoordeelt de onderwijskwaliteit opnieuw als zwak. Leraren zijn betrokken bij de doelgroep, maar zij slagen er onvoldoende in om eigentijds onderwijs te verzorgen, zoals blijkt uit de geringe afstemming op de verschillen tussen leerlingen en onvoldoende ambitieuze doelen. De samenwerking met de op hetzelfde terrein gelegen behandelinstelling begint vorm te krijgen maar is onvoldoende functioneel. Hoewel de interim locatieleiding veel aandacht besteedde aan teamontwikkeling en kwaliteitsontwikkeling, is het systeem van leerlingenzorg niet noemenswaardig veranderd sinds het vorige inspectieonderzoek. De kerndocumenten, zoals de school de ontwikkelingsperspectiefplannen noemt, zijn onvoldoende planmatig en opbrengstgericht. Het cyclisch evalueren van de ontwikkelingsperspectieven is in ontwikkeling, maar door het ontbreken van concrete doelen in dit kerndocument is de planmatigheid onvoldoende. De analyse van leerresultaten op schoolniveau komt op gang maar bestaat nu nog voornamelijk uit een verzameling data. Het geringe aantal leerlingen in de afdeling speciaal onderwijs (op 27 september veertien leerlingen) maakt het lastig om het onderwijs goed in te richten. Zo is er naast een so-klas met een onderwijszorgarrangement één gecombineerde so/vso groep. Toelichting Opbrengsten Opbrengstgericht werken is als thema binnen de school nog onvoldoende doorgedrongen tot de dagelijkse praktijk in de klas. Vanuit het bestuur is het een belangrijk aandachtspunt dat vooral leeft bij de locatieleiding, de kwaliteitsmedewerker van het bevoegd gezag en de commissie voor de begeleiding. Er is een schooleigen norm in ontwikkeling op basis van gegevens die de school verzamelt. Omdat de doelen en de uitstroombestemmingen in het kerndocument onvoldoende specifiek geformuleerd zijn is de analyse van deze gegevens ingewikkeld. Op dit moment is de school onvoldoende in staat te laten zien dat zij uit de leerlingen haalt wat er in zit. Pagina 11 van 15

12 Leerlingenzorg De commissie voor de begeleiding (cvb) gebruikt de leerlijnen en de criteria voor de omschrijving van de doelgroep van het centrum voor educatieve dienstverlening (CED). In hoeverre deze keuze passend is voor de leerlingen van de Michaëlschool is niet zichtbaar. De gerichte invulling van het kerndocument en de functionaliteit van dit document voor het handelen in de klas zijn onvoldoende ontwikkeld. Alle leerlingen hebben een ontwikkelingsperspectief. Het team volgt de sociale en emotionele ontwikkeling door middel van een observatielijst. De leergebiedoverstijgende doelen in het kerndocument betreffen voor de leerlingen in het speciaal onderwijs vooral de voorwaarden om tot leren te komen. De inspectieoordelen op indicatoren 2.3 en 2.4 zijn niet gewijzigd ten opzichte van juni De evaluatie van het ontwikkelingsperspectief leidt niet zichtbaar tot bijstelling van dit perspectief. De cvb bespreekt halfjaarlijks de leerlingen met de leraren, maar legt niet vast wat het effect is van de hieruitvolgende acties. Om deze reden is indicator 2.3 onvoldoende. Ook de doorwerking van de doelen in het kerndocument naar het handelen van de leraren is niet voldoende. De dagroosters geven wel aan bij welk groepje de leerlingen zijn ingedeeld, maar de relatie met het kerndocument is niet duidelijk. Daarom beoordeelt de inspectie 2.4 opnieuw als onvoldoende. De samenwerking met het behandelinstituut De La Salle begint vorm te krijgen. De orthopedagoog van school is tevens behandelcoördinator van De La Salle, waardoor de inhoudelijke samenwerking meer gestalte zou kunnen krijgen. Zover is het nu nog niet. Het kerndocument bevat geen doelen die in samenspel met behandeling zijn opgesteld. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 2.5 nog steeds als onvoldoende. Wel is er veelvuldig overleg over jongeren bij de overdracht, voor en na schooltijd. Ook de onderwijszorgklassen waarin een groepsleraar samen met de pedagogisch medewerker aanwezig is in de klas, zijn een voorbeeld van de samenwerking met de behandelinstelling. Wat de specifieke taak van deze pedagogisch medewerkers is en de taakverdeling met de groepsleraar is nergens expliciet vermeld. Onderwijsaanbod en onderwijstijd De afdeling speciaal onderwijs van de Michaëlschool biedt het onderwijs aan met behulp van methoden voor het reguliere onderwijs. De school streeft naar eindniveau groep 5 voor alle leerlingen. Of dit niveau voldoende ambitieus is, is niet helder. De ingevoerde methoden, ook die voor de sociale en emotionele ontwikkeling, voldoen aan de kerndoelen en voorzien in een doorgaande lijn. Leerlingen van de afdeling speciaal onderwijs krijgen praktijkvakken aangeboden om beter aan te sluiten bij hun ontwikkelingsleeftijd en als aanbod voor de leerlijn 'leren leren'. Leraren realiseren wel de Pagina 12 van 15

13 beschikbare onderwijstijd, maar een bewuste keuze om deze onderwijstijd in te zetten voor de verschillende vak- en vormingsgebieden in een lesrooster is niet aangetroffen (indicator 4.1). Didactisch handelen Het team is sinds vorig schooljaar door daling van het leerlingenaantal flink gekrompen, waardoor er een herverdeling van klassen plaatsvond. De basisvaardigheden voor lesgeven, zoals het geven van een duidelijke uitleg, beheersen de meeste leraren. De inspectie beoordeelt echter de afstemming op de verschillen in onderwijsbehoeften van de leerlingen wat betreft leerinhoud, instructie, verwerking en onderwijstijd als onvoldoende (indicatoren 7.1 tot en met 7.4). Dit oordeel is gelijk gebleven ten opzichte van juni Het team geeft aan dat hun aandacht vooral uitgaat naar het pedagogisch handelen, zeker voor deze jonge leerlingen. Schoolklimaat De school heeft tevredenheidsonderzoeken afgenomen bij leerlingen en ouders. De resultaten hiervan heeft zij opgenomen in het schoolplan. Indicator 5.1 is nu voldoende. De plannen om de gebouwen te renoveren cq nieuw te bouwen zijn in een vergevorderd stadium. Dit laat onverlet dat de huidige ruimtes onvoldoende uitnodigen tot leren. De inrichting van de lokalen en de gebruikte materialen ogen onvoldoende eigentijds. De buitenspeelmaterialen zijn niet geschikt voor leerlingen van deze leeftijd. Om deze redenen is het inspectieoordeel op indicator 5.5 onvoldoende. Het aantal incidenten is op de afdeling speciaal onderwijs gering. Kwaliteitszorg en de voorwaarden voor kwaliteitszorg Het bevoegd gezag heeft stevig ingezet op een goed werkend systeem van kwaliteitszorg, zowel op het niveau van het bestuur als van de aangesloten scholen. De voorwaarden voor kwaliteitszorg zijn in tegenstellig tot de situatie in juni 2015 nu vervuld, waardoor deze kwaliteitsontwikkeling ook op de Michaëlschool mogelijk lijkt. Hiervoor is het wel nodig dat de samenstelling van het team en de aansturing stabiel blijft. De invulling van de locatieleiding geschiedt nu op interimbasis. Deze vacature zal komend voorjaar ingevuld worden, waarbij de beide interimlocatieleiders nog in beeld blijven tot een stabiele situatie is ontstaan. De commissie voor de begeleiding is uitgebreid met een extra intern begeleider die volgens de school nodig is om het systeem van leerlingenzorg op orde te krijgen. De uitkomsten van de tevredenheidsonderzoeken onder ouders en leerlingen betrekt de school bij de schoolplanontwikkeling. Pagina 13 van 15

14 Aandachtspunt is de geringe omvang van het team op de afdeling speciaal onderwijs waardoor de schoolontwikkeling vooral gericht is op de afdeling voortgezet speciaal onderwijs. De leraren krijgen dit jaar scholing 'professionele teamcultuur'. De Michaëlschool kan door gebruik te maken van een doelgroepenmodel de doelgroep voldoende in beeld krijgen met de kanttekening dat de indeling toegepast moet worden op de specifieke kenmerken van deze leerlingen, zowel de interne als de externe leerlingen. De cognitieve opbrengsten van het onderwijs zijn onvoldoende scherp in beeld. In het jaarverslag 2015/2016 staat de totale uitstroom vermeld, niet onderverdeeld in speciaal of voortgezet speciaal onderwijs. Ook is -mede door de uitgebreidheid en de vage omschrijving van de doelen in het kerndocumentgeen analyse beschikbaar van de resultaten op schoolniveau. Voor de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden geldt hetzelfde. Op leerlingniveau zijn gegevens bekend, maar deze zijn niet gerelateerd aan de verwachtingen op schoolniveau. Daarom beoordeelt de inspectie de indicatoren 8.2 en 8.3 als onvoldoende. Als onderdeel van het verbeterplan evalueerden de locatieleiding en de PO-raad het onderwijsleerproces en de onderwijsondersteuning. Dit resulteerde in verschillende adviezen en plannen als onderleggers voor het schoolplan en het jaarplan 2016/2017. Knelpunt hierin is de beschrijving in activiteiten waardoor niet altijd duidelijk is wat de concrete doelen zijn voor de school. Belangrijke onderdelen van het systeem van kwaliteitszorg zoals borging en verantwoording zijn nog onvoldoende aanwezig, maar hiervoor is wel een aanzet gegeven, zoals blijkt uit het jaarverslag 2015/2016. Dit jaarverslag is noch op de website noch in de schoolgids beschikbaar voor ouders of belangstellenden (indicatoren 8.7 en 8.8). Pagina 14 van 15

15 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit Omdat de kwaliteit van het onderwijs nog steeds belangrijke tekortkomingen vertoont, beoordeelt de inspectie de Michaëlschool afdeling speciaal onderwijs opnieuw als zwak. Belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit Op grond van de ingezette koers heeft de inspectie er echter vertrouwen in dat de school de onderwijskwaliteit binnen het komend jaar voldoende verbeterd zal hebben. Voorwaarde hiervoor is dat de aansturing van de school stabiel blijft. De inspectie verlengt het traject van het geïntensiveerd toezicht met maximaal één jaar. Met het bevoegd gezag is overeengekomen dat de onderwijskwaliteit in september 2017 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie opnieuw een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de school de tekortkomingen heeft opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat de school de in 2015 geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving op de onderzochte onderdelen heeft opgeheven. Zo is het schoolplan vastgesteld en haalt de onbevoegde leraar lichamelijke opvoeding aan het eind van dit schooljaar zijn bevoegdheid. Pagina 15 van 15