RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Michaëlschool

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Michaëlschool Plaats : Boxtel BRIN nummer : 03XK OKE 02 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : september 2016 Datum vaststelling : 17 november 2016

2 Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 16

4 Pagina 4 van 16

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 27 en 28 september 2016 een onderzoek uit op de Michaëlschool te Boxtel afdeling voortgezet speciaal onderwijs om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar met (ernstige) gedragsproblemen en/of psychiatrische problemen en een licht verstandelijke beperking. Zij zijn deels in behandeling bij het orthopedagogisch behandelcentrum De La Salle. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Op 9 en 11 juni 2015 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit waarbij zij tekortkomingen vaststelde in de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', 'kwaliteitszorg' en de 'voorwaarden voor kwaliteitszorg'. De bevindingen van dat onderzoek staan beschreven in het inspectierapport dat op 6 november 2015 is vastgesteld. De inspectie beoordeelde de kwaliteit van het onderwijs toen als zwak en intensiveerde haar toezicht. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of de school de eerder vastgestelde tekortkomingen heeft opgeheven. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelde de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', 'onderwijsleerproces' en '(voorwaarden voor) kwaliteitszorg'. Beoordeling van de opbrengsten (indicatoren 1.1 tot en met 1.4 uit het Toezichtkader 2012) vindt nog niet plaats door het ontbreken van een landelijke norm in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De inspectie ontwikkelt een opbrengstennorm, gebaseerd op diverse opbrengstgegevens. Als deze norm er is, zal de inspectie scholen ook beoordelen op hun opbrengsten. Pagina 5 van 16

6 Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, leraren, enkele leerlingen, de stagecoördinator en de commissie voor de begeleiding; de onderwijspraktijk observeerde in zes van de negen groepen; bevindingen en conclusie besprak met de directie, de kwaliteitsmedewerker en vertegenwoordigers van het bevoegd gezag. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 16

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 16

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. 3.5 Stage maakt voor alle opleidingsprofielen onderdeel uit van het onderwijsaanbod van de school. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Pagina 8 van 16

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. Pagina 9 van 16

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. Kwaliteitsaspect 9 De voorwaarden voor zorg voor de kwaliteit zijn aanwezig De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 9.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 9.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele cultuur. 9.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders en bestuur betrokken. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende - Het bevoegd gezag heeft een meldcode huiselijk geweld vastgesteld en bevordert het gebruik ervan (WEC, art. 5). Pagina 10 van 16

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Ondanks de verbeteractiviteiten die het team met de locatieleiding ontplooiden sinds het kwaliteitsonderzoek in juni 2015, vertoont de kwaliteit van onderwijs bij de Michaëlschool, afdeling voortgezet speciaal onderwijs, nog steeds op essentiële aspecten tekortkomingen. De inspectie beoordeelt de onderwijskwaliteit opnieuw als zwak. Een belangrijke voorwaarde om tot leren te komen is de veiligheid op school. Door verschillende oorzaken ervaren jongeren de school en het terrein niet als veilig. Leraren slagen er onvoldoende in om deze veiligheid te waarborgen, ondanks hun betrokkenheid bij de doelgroep. De samenwerking met de op hetzelfde terrein gelegen behandelinstelling begint vorm te krijgen maar is onvoldoende functioneel om de veiligheid voor de jongeren te waarborgen. Hoewel de interim locatieleiding veel aandacht besteedde aan teamontwikkeling en kwaliteitsontwikkeling, is het systeem van leerlingenzorg niet noemenswaardig veranderd sinds het vorige inspectieonderzoek. De kerndocumenten, zoals de school de ontwikkelingsperspectieven noemt, zijn onvoldoende planmatig en opbrengstgericht. Het cyclisch evalueren van die ontwikkelingsperspectieven is in ontwikkeling, maar door het ontbreken van concrete doelen in de kerndocumenten is de planmatigheid onvoldoende. De analyse van leerresultaten op schoolniveau komt op gang maar bestaat nu nog voornamelijk uit een verzameling data. Toelichting Opbrengsten Opbrengstgericht werken is als thema binnen de school nog onvoldoende doorgedrongen tot de dagelijkse praktijk in de klas. Vanuit het bestuur is het een belangrijk aandachtspunt dat vooral leeft bij de locatieleiding, de kwaliteitsmedewerker van het bevoegd gezag en de commissie voor de begeleiding. Er is een schooleigen norm in ontwikkeling op basis van gegevens die de school verzamelt. Omdat de doelen en de uitstroombestemmingen in het kerndocument onvoldoende specifiek geformuleerd zijn is de analyse van deze gegevens ingewikkeld. Op dit moment is de school onvoldoende in staat te laten zien dat zij uit de leerlingen haalt wat er in zit. Leerlingenzorg De commissie voor de begeleiding (cvb) gebruikt de leerlijnen en de criteria voor de omschrijving van de doelgroep van het centrum voor educatieve Pagina 11 van 16

12 dienstverlening (CED). In hoeverre deze keuze passend is voor de leerlingen van de Michaëlschool is niet zichtbaar. De gerichte invulling van het kerndocument, zoals de school het ontwikkelingsperspectief noemt, en de functionaliteit van dit document voor het handelen in de klas zijn onvoldoende ontwikkeld. Alle leerlingen hebben een ontwikkelingsperspectief. Het team volgt de sociale en emotionele ontwikkeling door middel van een observatielijst. De leergebiedoverstijgende doelen in het kerndocument betreffen voor de leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs vooral werknemersvaardigheden. De inspectieoordelen op indicatoren 2.3 en 2.4 zijn niet gewijzigd ten opzichte van juni De evaluatie van het ontwikkelingsperspectief leidt niet zichtbaar tot bijstelling van dit perspectief. De cvb bespreekt halfjaarlijks de leerlingen met de leraren, maar legt niet vast wat het effect hiervan is. Om deze reden is indicator 2.3 onvoldoende. Ook de doorwerking van de doelen in het kerndocument naar het handelen van de leraren is niet voldoende. De dagroosters geven wel aan wat de lesonderwerpen zijn, maar de relatie met de gegevens uit het kerndocument is niet duidelijk. Daarom beoordeelt de inspectie 2.4 opnieuw als onvoldoende. De samenwerking met het behandelinstituut De La Salle begint vorm te krijgen. De orthopedagoog van school is tevens behandelcoördinator van De La Salle, waardoor de inhoudelijke samenwerking meer gestalte zou kunnen krijgen. Zover is het nu nog niet. Het kerndocument bevat geen doelen die in samenspel met behandeling zijn opgesteld. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 2.5 nog steeds als onvoldoende. Wel is er veelvuldig overleg over jongeren, voor en na schooltijd. Ook de onderwijszorgklassen waarin een groepsleraar samen met de pedagogisch medewerker aanwezig is in de klas, zijn een voorbeeld van de samenwerking met de behandelinstelling. Wat de specifieke taak van deze pedagogisch medewerkers is en de taakverdeling met de groepsleraar is nergens expliciet vermeld. Onderwijsaanbod en onderwijstijd De afdeling voortgezet speciaal onderwijs van de Michaëlschool richt zich vooral op jongeren met het uitstroomprofiel arbeid. Het team biedt het onderwijs aan met behulp van methoden die voldoen aan de kerndoelen en voorzien in een doorgaande lijn. Interne en externe stage maken deel uit van het aanbod. De eerste twee leerjaren zijn oriëntatiejaren, waarin de school veel aandacht besteedt aan werknemersvaardigheden. In de daaropvolgende leerjaren wordt de stageperiode geleidelijk uitgebreid. Leerlingen kunnen een keus maken uit verschillende sectoren/profielen. Niet alle sectoren zijn mogelijk op het terrein en in de school. Leerlingen die meer vrijheden hebben, kunnen ook buiten het terrein externe stage lopen. De Michaëlschool werkt hierin samen met De La Pagina 12 van 16

13 Salle en Sterk in Werk. De school is bezig het stagebeleid vast te leggen in een stagebeleidsplan. De leraren benutten meestal de beschikbare onderwijstijd, maar de besteding van deze onderwijstijd aan de verschillende onderdelen van het lesprogramma heeft geen relatie met de mogelijkheden van de jongeren of hun onderwijsbehoeften (indicator 4.1). Het ongeoorloofd verzuim is te hoog (indicator 4.4). Het gerichte samenspel met de behandelinstelling leidt er niet toe dat jongeren vanuit de groep altijd op tijd komen of überhaupt op school aankomen. Ook het terugsturen naar de groep als strafmaatregel of als time out, werkt niet productief. Hier is winst te halen voor de school in het belang van de jongeren en hun toekomstperspectief. Didactisch handelen De samenstelling van het team is sterk gewijzigd door krimp, reorganisatie en ziekte. Dat betekent dat de nieuwe leraren zich het (ortho)pedagogisch en (ortho)didactisch concept van de Michaëlschool eigen moesten maken. De basisvaardigheden voor lesgeven, zoals het geven van een duidelijke uitleg, beheersen de meeste leraren. De inspectie beoordeelt echter de afstemming op de verschillen in onderwijsbehoeften van de leerlingen wat betreft leerinhoud, instructie, verwerking en onderwijstijd als onvoldoende (indicatoren 7.1 tot en met 7.4). Deze oordelen zijn gelijk gebleven ten opzichte van juni Het onderscheid in aanpak betreft soms een kortere of langere instructie. Dit is niet voldoende om te voldoen aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De meeste jongeren volgen het uitstroomprofiel arbeid, hoewel zo'n 20 procent uitstroomt naar de Entreeopleiding van het roc. Schoolklimaat De achterwachtfunctionaris volgde het afgelopen jaar een training in het voorkomen van agressie. Deze functionaris zal de overige teamleden scholen in het voorkomen van en adequaat handelen bij agressie. Een sociaal veilig klimaat is niet zichtbaar in het dagelijks handelen in het gebouw, in de klas en op het plein (indicator 5.2). Leerlingen geven aan dat zij zich onveilig voelen en noemden voorbeelden van ongewenste gedragingen en de reacties hierop van klasgenoten, groepsleiding of teamleden (indicator 5.3 en 5.4). Ook tijdens de (les)observaties deden zich situaties voor die niet duiden op een gedeeld orthopedagogisch concept. Leerlingen maken veelvuldig gebruik van de timeoutvoorziening, op eigen verzoek of na een telefoontje van de leraar of onderwijsassistent. Het gebouw is niet geschikt voor eigentijds onderwijs (indicator 5.5). De plannen voor renovatie en nieuwbouw zijn in een vergevorderd stadium. De buitenruimte biedt nauwelijks mogelijkheden voor oudere leerlingen om zich te Pagina 13 van 16

14 ontspannen. Om deze redenen zijn de oordelen op de meeste indicatoren van het schoolklimaat als onvoldoende beoordeeld. De afdeling voortgezet speciaal onderwijs van de Michaëlschool moet dit schoolklimaat voortvarend in overeenstemming brengen met hun eigen visie en missie. Het veiligheidsbeleid is op bestuurniveau ontwikkeld, de implementatie hiervan is niet voldoende zichtbaar. Kwaliteitszorg en de voorwaarden voor kwaliteitszorg Het bevoegd gezag heeft stevig ingezet op een goed werkend systeem van kwaliteitszorg, zowel op het niveau van het bestuur als van de aangesloten scholen. De voorwaarden voor kwaliteitszorg zijn ten opzichte van juni 2015 nu vervuld, waardoor deze kwaliteitsontwikkeling ook op de Michaëlschool mogelijk lijkt. Hiervoor is het wel nodig dat de samenstelling van het team en de aansturing stabiel blijft. De invulling van de locatieleiding geschiedt nu op interimbasis. Deze vacature zal komend voorjaar ingevuld worden, waarbij de beide interimlocatieleiders nog in beeld blijven tot een stabiele situatie is ontstaan. De commissie voor de begeleiding is uitgebreid met een extra intern begeleider die volgens de school nodig is om het systeem van leerlingenzorg op orde te krijgen. Door de tevredenheidsonderzoeken onder ouders en leerlingen is de ervaring van deze geledingen gewaarborgd. De Michaëlschool kan door gebruik te maken van een doelgroepenmodel de doelgroep voldoende in beeld krijgen met de kanttekening dat de indeling toegepast moet worden op de specifieke kenmerken van deze leerlingen, zowel de interne als de externe leerlingen. De cognitieve opbrengsten van het onderwijs zijn onvoldoende scherp in beeld. In het jaarverslag 2015/2016 staat de totale uitstroom vermeld, niet onderverdeeld in speciaal of voortgezet speciaal onderwijs. Ook is -mede door de uitgebreidheid en de vage omschrijving van de doelen in het kerndocumentgeen analyse beschikbaar van de resultaten op schoolniveau. Voor de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden geldt hetzelfde. Op leerling- niveau zijn gegevens bekend, maar deze zijn niet gerelateerd aan de verwachtingen op schoolniveau. Daarom beoordeelt de inspectie de indicatoren 8.2 en 8.3 als onvoldoende. Als onderdeel van het verbeterplan evalueerden de locatieleiding en de PO-raad het onderwijsleerproces en de onderwijsondersteuning. Dit resulteerde in verschillende adviezen en plannen als onderleggers voor het schoolplan en het jaarplan 2016/2017. Knelpunt hierin is de beschrijving van de activiteiten waardoor niet altijd duidelijk is wat de concrete doelen zijn voor de school. Pagina 14 van 16

15 Belangrijke onderdelen van het systeem van kwaliteitszorg zoals borging en verantwoording zijn nog onvoldoende aanwezig, maar hiervoor is wel een aanzet gegeven, zoals blijkt uit het jaarverslag 2015/2016. Dit jaarverslag is noch op de website noch in de schoolgids beschikbaar voor ouders of belangstellenden (indicator 8.7 en 8.8). Pagina 15 van 16

16 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit Omdat de kwaliteit van het onderwijs nog steeds belangrijke tekortkomingen vertoont, beoordeelt de inspectie de Michaëlschool afdeling voortgezet speciaal onderwijs opnieuw als zwak. Belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit Op grond van de ingezette koers heeft de inspectie er echter vertrouwen in dat de school de onderwijskwaliteit binnen het komend jaar voldoende verbeterd zal hebben. Voorwaarde hiervoor is dat de schoolleiding stabiel blijft. De inspectie verlengt het traject van het geïntensiveerd toezicht met maximaal één jaar. Met het bevoegd gezag is overeengekomen dat de onderwijskwaliteit in september 2017 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie opnieuw een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de school de tekortkomingen heeft opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat de school de in 2015 geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving op de onderzochte onderdelen heeft opgeheven. Zo is de pauzetijd in het voortgezet speciaal onderwijs aangepast, het schoolplan vastgesteld en haalt de onbevoegde leraar lichamelijke opvoeding aan het eind van dit schooljaar zijn bevoegdheid. Pagina 16 van 16