RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Hub Noord-Brabant vestiging Rosmalen

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Hub Noord-Brabant vestiging Rosmalen Plaats : Rosmalen BRIN nummer : 01PD OKE 02 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 17 juni 2013 Datum vaststelling : 27 november 2013

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 17 en 18 juni een onderzoek uit op de vso-afdeling van de Herman Broerenschool te Rosmalen om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerende en meervoudig gehandicapte jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding De inspectie voerde voor het laatst in 2004 een periodiek kwaliteitsonderzoek en in 2005 een jaarlijks onderzoek uit op de vso-afdeling van de Herman Broerenschool. Tijdens deze onderzoeken stelde de inspectie vast dat het onderwijs voldeed aan de basiskwaliteit. In 2010 vond wederom een onderzoek van de inspectie plaats, maar dit beperkte zich tot de leerlingen met een indicatie voor cluster 4 die onderwijs volgden op de school in Rosmalen. In het kader van de toezichtscyclus van de inspectie is tijdens het laatste bestuursgesprek afgesproken dat in 2013 een kwaliteitsonderzoek plaatsvindt op de Herman Broerenschool om het kwaliteitsprofiel van de school te actualiseren. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt indicator 8.9. op dit moment niet. Deze luidt: De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Binnenkort starten pilotonderzoeken, waarbij de inspectie dit onderdeel van de kwaliteitszorg meeneemt in een bredere beoordeling van de sociale kwaliteit van scholen. Deze rapportage is gebaseerd op: Pagina 5 van 15

6 Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkeling van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectiefplannen, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding en een lc-leerkracht met als speciale taak de arbeidstoeleiding; de onderwijspraktijk observeerde in alle vier de groepen. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met het bevoegd gezag, de directeur en de teamleider. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 15

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 15

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. 3.5 Stage maakt voor alle opleidingsprofielen onderdeel uit van het onderwijsaanbod van de school. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Pagina 8 van 15

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. Pagina 9 van 15

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs * De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WEC, art. 11). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat het onderwijs op de vso-afdeling van de Herman Broerenschool te Rosmalen net voldoende basiskwaliteit heeft. In afwachting van nieuwbouw op de hoofdlocatie, zaten de leerlingen de afgelopen paar jaar verspreid over meerdere dislocaties. Mede door de bouw heeft het vergroten van expertise en kwaliteit onvoldoende plaatsgevonden. De meeste vsoleerlingen zijn in maart 2011 overgegaan naar het Stedelijk vso in Den Bosch, een nieuw opgerichte school onder dezelfde stichting. Slechts een kleine groep zeer laag functionerende vso-leerlingen met als uitstroomprofiel dagbesteding verblijft op de school in Rosmalen. Aan het aanbod binnen de praktijkvakken en de opzet van de stage besteedde de school onvoldoende aandacht. Verder kenmerkt de school zich door een bevlogen en betrokken team met Pagina 10 van 15

11 uiteenlopende (ortho)didactische kwaliteiten. Verbetering is nodig wat betreft de kwaliteit van de instructie en de afstemming op de behoeften van de leerlingen. Het ontwikkelprofiel dat de stichting hanteert, stelt de commissie voor de begeleiding (cvb) in staat om de uitstroombestemming, het uitstroomniveau en de leerroute te bepalen op de diverse gebieden. De inspectie beoordeelde de evaluatie als onvoldoende van zowel het handelingsplan als de ontwikkelprofielen. Op dit moment maakt de school de overstap van een werkwijze waarin zij haar leerlingen volgt naar een plannende manier van werken. Door andere prioriteiten, zoals de nieuwbouw, heeft de kwaliteitszorgcyclus niet volledig de aandacht gehad. Het management van de school laat zien dat het zich hiervan bewust is en heeft een duidelijke koers voor ogen voor de komende periode. De inspectie stelde een aantal tekortkomingen vast in de naleving van wet- en regelgeving. Deze hebben betrekking op de geplande onderwijstijd, het stagecontract en de samenstelling van de cvb. Toelichting Opbrengsten Bij de toekenning van het toezichtarrangement staan in principe de opbrengsten centraal. Door het ontbreken van een landelijke norm tellen de opbrengsten echter voorlopig niet mee voor de beoordeling. Leerlingenzorg De inspectie stelde twee tekortkomingen vast binnen de leerlingenzorg. Wat betreft de overige indicatoren is het goed om te zien dat de school ervaring heeft opgedaan met het werken met ontwikkelprofielen. Een profiel geeft bij binnenkomst een beeld van de ontwikkeling op de leerlijnen en een verwacht uitstroomprofiel in termen van uitstroombestemming en uitstroomniveau, naast een leerroute op vijf ontwikkelgebieden. Met deze onderdelen loopt de school vooruit op de eisen die de inspectie stelt aan een dergelijk document. De onderbouwing van dit profiel moet de school nog versterken door alle gegevens die zij verzamelt te bundelen. De evaluatie van het ontwikkelprofiel (indicator 2.3) is niet toereikend. De school beschrijft wel belemmerende factoren, maar doet dit voornamelijk in termen van kindfactoren in plaats van factoren die de leraar kan beïnvloeden. Om tot een goede analyse en eventuele bijstelling te kunnen komen, is het daarnaast van belang dat de school beschrijft wat zij gedaan heeft om het huidige profiel of arrangement te behouden, wat de veranderingen zijn ten Pagina 11 van 15

12 opzichte van de beginsituatie en wat dit betekent voor het onderwijs aan de leerling. De school volgt de ontwikkeling van haar leerlingen middels methodegebonden en methode-onafhankelijke toetsen. Op sociaal-emotioneel gebied maakt zij gebruik van een leerlijn. Toetsing vindt plaats volgens de toetskalender. Verbetering is nodig wat betreft haar manier van werken aan de ontwikkeling van de leerlingen. In het verleden stond de zorg om de leerling centraal en stelden de leraren (te) weinig eisen aan de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen. De leraar keek hoe ver de leerling kwam en paste daar het aanbod op aan. Op dit moment maakt de school op dat punt een kwaliteitsslag naar een werkwijze die uitgaat van een vooraf beredeneerde planning. Het weinig plannende karakter is desondanks op dit moment nog duidelijk zichtbaar in de manier van werken, waardoor de inspectie indicator 2.4 met een onvoldoende beoordeelt. Als voorbeeld noemt de inspectie de roosters die de leraren slechts enkele dagen of weken vooruit maken. Onderwijsleerproces De inspectie beoordeelt ruim een derde van de indicatoren die vallen onder het onderwijsleerproces met een onvoldoende. Verbetering is nodig wat betreft het aanbod, de duidelijke uitleg en de afstemming op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De school heeft een toereikend leerstofaanbod voor de kernvakken. Op sociaalemotioneel gebied is dit niet het geval (indicator 3.2). De school trok de conclusie dat de huidige methode niet voldoet voor de gehele schoolpopulatie. Met het oog daarop vindt nu een proefperiode plaats met twee andere methodes. Na de zomer maakt de school een definitieve keuze en start het implementatietraject. Met het vertrek van de meeste leerlingen naar het Stedelijk vso en de nieuwbouw van de hoofdlocatie is er onvoldoende aandacht uitgegaan naar het aanbod voor de achterblijvende vso-leerlingen. Het meest zichtbaar is dit tijdens het aanbod voor de praktijkvakken. Maar ook binnen de andere vakken heeft de school onvoldoende scherp wat haar leerlingen nodig hebben om eruit te halen wat erin zit. Indicator 3.3 beoordeelt de inspectie daarom als onvoldoende. Vrijwel alle vso-leerlingen stromen uit naar dagbesteding. Een deel van deze leerlingen krijgt een gewenningsperiode op de plek voor dagbesteding. De school ziet die periode niet als stage en heeft zodoende geen stagecontract voor deze leerlingen. Daarnaast vindt er een 'interne' stage bij Staatsbosbeheer Pagina 12 van 15

13 plaats voor een aanzienlijk deel van de vso-leerlingen. Deze leerlingen hebben wel een stagecontract. De inspectie stelt vast dat deze stageovereenkomst niet voldoet aan de voorschriften zoals beschreven in artikel 9 van het Onderwijskundig besluit WEC. In de huidige overeenkomsten ontbreken de leeractiviteiten die de leerling moet ontplooien en de werkzaamheden die hij bij de stagegever moet verrichten. De school biedt volgens de lestijdentabel het minimum aantal van 1000 onderwijsuren op jaarbasis. De inspectie trof echter een andere situatie aan tijdens de lesobservaties en het bestuderen van de klassenmappen. Hieruit kwam naar voren dat de school extra tijd reserveert voor fruit eten en eten en drinken van 15 tot 30 minuten per dag. De school heeft een leerlijn praktische zelfredzaamheid. Tijdens de geobserveerde momenten werd het de inspectie niet duidelijk dat er aan doelen die verband houden met deze leerlijn werd gewerkt. Ook de leraren en leden van de cvb konden dit niet verhelderen. De inspectie komt daarom tot de conclusie dat deze leerlijn onvoldoende in de praktijk toegepast wordt. Bovendien zijn deze doelen wellicht voor individuele leerlingen van belang, maar niet standaard voor groepen leerlingen. Deze pauzetijd kwalificeert de inspectie daarom niet als onderwijstijd waardoor de school handelt in strijd met artikel 11, vierde lid, van de Wet op de expertisecentra (WEC; oud). De leraren zijn betrokken en gaan vriendelijk en respectvol om met de leerlingen. Uit de tevredenheidsmeting en ook in de gesprekken die de inspectie voerde, komt naar voren dat de leraren zich voldoende veilig voelen. Het nieuwe gebouw draagt bij aan een veilig en prettig schoolklimaat. De verbeterpunten binnen het onderwijsleerproces liggen vooral op het geven van een goede instructie en de afstemming op de onderwijsbehoeften. De structuur van de lessen was een enkele keer sterk opgezet, maar dit droeg in onvoldoende mate bij aan de kwaliteit van de instructie. Een duidelijk doel van de les of uitleggen waarom leerlingen iets moeten leren, ontbreekt in vrijwel alle lessen. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 6.1 als onvoldoende. Wel creëren de leraren een taakgerichte werksfeer en zijn de leerlingen voldoende betrokken bij de lessen. De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op het gedrag van de leerlingen. De afstemming van zowel het aanbod, als de instructie, verwerking en de onderwijstijd trof de inspectie niet in voldoende mate aan (indicator 7.1 tot en met 7.4). De leerlingen zijn meestal individueel bezig waarbij de leraar vooraf bijvoorbeeld niet zichtbaar maakt welke leerlingen Pagina 13 van 15

14 wanneer instructie ontvangen of tot hoe ver leerlingen moeten komen met een bepaald werkje. Kwaliteitszorg Door de aandacht die uitgegaan is naar onder andere de realisatie van de nieuwbouw heeft de school niet de volledige cyclus van kwaliteitszorg uitgevoerd. In het kader van de zelfevaluaties van het onderwijsleerproces en de leerlingenzorg vond slechts een zelfevaluatie onder leraren plaats in 2012 en evalueerde de school haar ontwikkelprofielen. Dit is echter te summier voor een voldoende beoordeling op indicator 8.4 en 8.5. Het is van belang dat de school de tevredenheid tweejaarlijks bij meerdere groepen vaststelt, zoals bijvoorbeeld de ouders en leerlingen. Daarnaast moet de school een eigen norm opstellen waardoor ze kan vaststellen of ze tevreden is over de leerlingenzorg en het onderwijsleerproces. Ook het borgen van de ontwikkelingen is onvoldoende (indicator 8.7). Zo heeft er niet consequent bij alle groepen een visitatie plaatsgevonden door de teamleider of intern begeleider. Bovendien vinden deze observaties voornamelijk plaats in het kader van de ontwikkeltrajecten en onvoldoende met het oog op het nakomen van gemaakte afspraken. De school beschikt over uitstroomgegevens. Er ontbreekt een onderliggende analyse op basis van de schooleigen doelen en een beschrijving van de consequenties die dit heeft voor de toekomst. Een evaluatie op leergebied overstijgend terrein trof de inspectie niet aan (indicator 8.3). Wet- en regelgeving Naast de al genoemde tekortkomingen wat betreft het aantal geplande uren onderwijs en het stagecontract, stelde de inspectie nog één nalevingstekort vast. In artikel 40b, eerste lid, WEC staat beschreven dat de cvb zodanig moet zijn samengesteld dat zij adequaat kan adviseren vanuit (o.a.) onderwijskundig oogpunt. In de huidige werkwijze van de cvb nemen de orthopedagogen de advisering op didactische gebied mee. De inspectie is niet gebleken dat zij voldoende onderwijskundig onderlegd zijn om te kunnen komen tot adequate advisering op dit terrein. Pagina 14 van 15

15 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit van het onderwijs De Inspectie van het Onderwijs kent aan de vso-afdeling van de Herman Broerenschool te Rosmalen het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek. Naleving wet- en regelgeving De inspectie heeft drie tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. In de bijgevoegde brief bij het definitieve rapport gaat de inspectie hier verder op in. Pagina 15 van 15