RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Alexander Roozendaalschool

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Alexander Roozendaalschool Plaats : Amsterdam BRIN nummer : 20WR OKE 01 SO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 15 en 20 januari 2015 Datum vaststelling : 15 april 2015

2 Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 16

4 Pagina 4 van 16

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 15 en 20 januari 2015 een onderzoek uit op de Alexander Roozendaalschool te Purmerend en Amsterdam om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt speciaal onderwijs aan kinderen met ernstige spraakmoeilijkheden in de leeftijd van 4 tot 13 jaar. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Het doel van dit onderzoek is het verzamelen van informatie in het kader van een landelijk onderzoek naar de staat van het speciaal onderwijs in Nederland. De inspectie rapporteert daarover in het Onderwijsverslag 2014/2015. Dit onderzoek vindt plaats bij een steekproef van scholen voor speciaal onderwijs. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de bevoegdheid van leraren. De bevindingen uit dit onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag gebruikt de inspectie ook om na te gaan of zij het aan de school toegekende basisarrangement kan handhaven. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt indicatoren uit het Toezichtkader 2012 met betrekking tot de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', 'onderwijsleerproces' en 'kwaliteitszorg'. Beoordeling van de opbrengsten (indicatoren 1.1 tot en met 1.4 uit het Toezichtkader 2012) vindt nog niet plaats door het ontbreken van een landelijke norm in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De inspectie ontwikkelt een opbrengstennorm, gebaseerd op diverse opbrengstgegevens. Als deze norm er is, zal de inspectie scholen ook beoordelen op hun opbrengsten. Pagina 5 van 16

6 Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding en een delegatie van leraren; de onderwijspraktijk observeerde in dertien groepen. Vier groepen op de locatie Purmerend en negen groepen op de locaties in Amsterdam. Op 20 januari 2015 besprak de inspectie haar bevindingen met een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag en de directie. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 16

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. Pagina 7 van 16

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * Bij de aangeboden leerinhouden op het gebied van Nederlandse taal en rekenen/wiskunde biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. Pagina 8 van 16

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. Pagina 9 van 16

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De leraren die het onderwijs verzorgen, zijn daartoe bevoegd (WEC, art. 3). Pagina 10 van 16

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie constateert dat de Alexander Roozendaalschool voldoende basiskwaliteit levert, maar op een aantal wezenlijke onderdelen is verbetering nodig. Het primaire proces is in grote lijnen van voldoende kwaliteit. De ontwikkelingsperspectieven zijn echter onvoldoende helder geformuleerd en geven daardoor weinig handvatten voor de afstemming op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Op het gebied van de leerlingenzorg heeft de school in de afgelopen periode hard gewerkt aan de vormgeving van de ontwikkelingsperspectieven. Toch beoordeelt de inspectie deze niet als voldoende omdat de school te vaak geen eenduidige keuze voor een bepaalde uitstroombestemming maakt. Ook de evaluatie van de ontwikkelingsperspectieven dient nog te verbeteren. De school heeft in de afgelopen periode te maken gehad met ingrijpende veranderingen, onder meer in de aansturing, de huisvesting en de voorgenomen onderbrenging bij een ander bestuur. Het team werkt vanuit betrokkenheid en enthousiasme en daarmee zijn voldoende voorwaarden voor verdere ontwikkeling aanwezig. De inspectie stelde bij dit onderzoek enkele tekortkomingen vast op het gebied van de naleving van wet- en regelgeving. Toelichting Leerlingenzorg De inspectie beoordeelt twee van de vijf indicatoren die betrekking hebben op de leerlingenzorg positief. Eén daarvan is een normindicator. De school worstelt met de vraag hoe zij het ontwikkelingsperspectief beperkt en functioneel kan maken en toch kan voldoen aan de eisen van de wetgever, haar bestuur en andere partijen. Hoewel de school in de afgelopen periode hard gewerkt heeft aan verbetering van de kwaliteit van de leerlingenzorg levert dit in vergelijking met het vorige onderzoek van de inspectie geen positievere oordelen op. Gezien de hogere eisen die de inspectie nu stelt aan het ontwikkelingsperspectief (indicator 2.1), is het beeld zelfs minder gunstig. Het ontwikkelingsperspectief van de Alexander Roozendaalschool is een omvangrijk document. Per leergebied vermeldt het perspectief de leerroute en Pagina 11 van 16

12 veelal is per leergebied benoemd welke belemmerende en bevorderende factoren daarbij een rol spelen. Vervolgens bevat het perspectief een plan van aanpak voor een half jaar met de uitkomsten van de evaluaties, die halfjaarlijks plaatsvinden en het startniveau vormen voor het begin van het schooljaar. Daarmee is het ontwikkelingsperspectief meteen een werkdocument. Het slot van het document vermeldt de verwachte uitstroombestemming aan het eind van de schoolperiode. De onderbouwing van deze keuze is niet helder. De school heeft geen criteria op basis waarvan een leerling in een bepaalde leerroute met een bepaalde uitstroombestemming wordt geplaatst. De sociale en emotionele ontwikkeling van de leerling lijkt bij de toekenning van de uitstroombestemming bovendien geen enkele rol te spelen. Te veel ontwikkelingsperspectieven bevatten daarnaast geen eenduidige keuze voor één bepaalde uitstroombestemming. Vooral dit gegeven weegt zwaar in het oordeel van de inspectie. Aan het eind van groep vijf maakt de school een keuze voor de uitstroombestemming van de leerling; tot die tijd zijn alle leerlingen ingedeeld in leerroute 2 (vmbo bk en bb). Omdat de school ook leerlingen heeft die passen in leerroute 1, 3 of de minimumroute (met bijbehorende uitstroombestemmingen) is het de vraag of de school haar ambitie om alles uit de leerling te willen halen, met deze werkwijze voldoende kan waarmaken. De school kan het zichzelf gemakkelijker maken door de leerlingen op basis van heldere criteria een uitstroombestemming en leerroute toe te kennen en in het plan alleen de afwijkingen van de leerroute te vermelden. Ook een groepsplan zou kunnen helpen om de leraar meer houvast te geven. Enkele groepen werken met een dergelijk plan. De school volgt de vordering en de ontwikkeling van de leerlingen met behulp van methodeonafhankelijke en methodeafhankelijke toetsen en observaties. Tweemaal per jaar evalueert de school het ontwikkelingsperspectief (indicator 2.3). Toch beoordeelt de inspectie de evaluatie, evenals tijdens het vorige bezoek, als onvoldoende. De school stelt weliswaar vast of de leerling zich volgens verwachting ontwikkelt, maar zij maakt onvoldoende inzichtelijk welke belemmerende en bevorderende factoren hebben bijgedragen aan het al dan niet behalen van het doel. Ook is in te veel gevallen onvoldoende transparant om welke reden een bepaalde vervolgaanpak is gekozen. De school dient ervoor te zorgen dat de medische discipline zowel bij het opstellen als bij de evaluatie van de ontwikkelingsperspectieven betrokken is en niet alleen bij wijziging van arrangement of stagnatie van de onderwijsopbrengsten. Pagina 12 van 16

13 De inspectie vindt het onderwijs en de ondersteuning onvoldoende planmatig (indicator 2.4). De leerroute in het ontwikkelingsperspectief is vermeld in termen van een te behalen niveau op de methodeonafhankelijke toetsen. Een koppeling met methoden en materialen en de activiteit die de leraar met de leerlingen uitvoert, blijft onderbelicht. De arrangementskaarten bevatten doelen voor een jaar, maar de relatie met de uitstroombestemming en het uitstroomniveau is niet altijd helder. De gebruikte methoden zijn vaak leidend voor het uitzetten van de leerstof in de tijd. De school gaat nu de vertaalslag maken van de arrangementskaarten naar een planning voor zes weken. Daarmee wil de school de tussendoelen concretiseren en de bruikbaarheid van de ontwikkelingsperspectieven in de klas verder vormgeven. Ook kan de school dan de differentiatie in de klas naar niveau inzichtelijk maken. In Purmerend is de school al gestart met de uitwerking voor periodes in zes weken, maar in Amsterdam nog niet. Onderwijsleerproces De inspectie beoordeelt het overgrote deel van de indicatoren die betrekking hebben op het onderwijsleerproces als voldoende of goed. De uitgangspunten voor de onderwijsondersteuning die de school in haar schoolgids formuleerde, zag de inspectie in vrijwel alle lessen terug. De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn maar wat betreft het technisch lezen signaleert de inspectie knelpunten. In groep drie start het technisch lezen aan de hand van thema s. In groep vier wordt het aanbod volgens een methode aangeboden. De aanpak binnen de thema s wordt afgestemd op deze methode, aldus de school. De inspectie is daar niet van overtuigd, temeer daar de resultaten in groep drie en vier sterk achterblijven bij de verwachtingen. Dit kan overigens ook aan andere factoren toe te schrijven zijn, zoals de onderwijstijd. De school hanteert voor de drie leerroutes en de minimumroute dezelfde lessentabel (indicator 4.1). De school verantwoordt zich niet over deze keuze. De inspectie acht het niet aannemelijk dat leerlingen met uitstroombestemming havo/vwo evenveel tijd besteden aan de verschillende vakgebieden als leerlingen met de uitstroombestemming zml en praktijkonderwijs. Om deze reden beoordeelt de inspectie deze indicator als onvoldoende. De kwaliteit van de lessen varieert van voldoende tot goed. De inspectie heeft tijdens de lesobservaties niet waargenomen dat de onderwijstijd wordt afgestemd op de behoeften van afzonderlijke leerlingen (indicator 7.4). De afstemming van de instructie en de verwerking op de Pagina 13 van 16

14 verschillen in onderwijsbehoeften van de leerlingen (indicatoren 7.2 en 7.3) beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De instructie en de verwerkingsopdrachten binnen een groep zijn meestal identiek, terwijl er sprake is van verschillen in onderwijsbehoeften. In sommige groepen formeren de leraren verschillende groepjes, maar de aandacht die zij of de assistent daar geven is vooral gericht op hulp bij het maken van de opdrachten en niet op instructie. Ook uit het logboek blijkt dat er zelden onderscheid tussen de leerlingen wordt gemaakt. In Purmerend heeft de inspectie goede voorbeelden gezien van een dergelijke planning. De ouders tonen zich uitermate betrokken bij de school. Het oordeel goed dat de inspectie tijdens het vorige onderzoek gaf op indicator 5.1, wordt om deze reden gehandhaafd. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie op het merendeel van de indicatoren positief. Het cyclisch proces om de kwaliteit van het onderwijs te bewaken, te bepalen, te verbeteren en te borgen is goed op gang gekomen. De school werkt daarnaast aan de vormgeving van opbrengstgericht werken. Voor de cognitieve vakken formuleerde de school streefdoelen. In schoolfoto s zijn de resultaten die de school met de leerlingen bereikte in beeld gebracht. Op basis van de eerste gegevens is de school niet tevreden met haar onderwijsresultaten, maar ook niet met de geformuleerde standaarden. De komende tijd zal zij verder werken aan realistische en ambitieuze streefdoelen en zij brengt verbeterplannen ten uitvoer om de resultaten op een hoger peil te brengen. De evaluatie op het gebied van de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden (indicator 8.3) is niet voldoende. De school formuleerde wat dit betreft geen eigen standaarden waar zij de resultaten aan af kan meten. De wijze waarop de school belanghebbenden informeert over de kwaliteit van haar onderwijs beoordeelt de inspectie als voldoende (indicator 8.8). In verband met de privacy van leerlingen vraagt zij aandacht voor het niveau waarop de school rapporteert. Gezien de geringe omvang in sommige groepen en leerjaren zijn de leerlingen bijna herkenbaar. Pagina 14 van 16

15 Wet- en regelgeving De schoolgids bevat onjuiste informatie over de toelatingsleeftijd van leerlingen. De inspectie constateerde dat de school voor de groepen 3 tot en met 8 driedaagse en zelfs tweedaagse schoolweken inroostert. Scholen mogen op grond van artikel 12 WEC voor de groepen 3 tot en met 8 maximaal 7 vierdaagse (of onder specifieke omstandigheden korter dan vier dagen) schoolweken inroosteren. De vestigingen van de school staan niet correct geregistreerd bij DUO. Pagina 15 van 16

16 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de Alexander Roozendaalschool te Amsterdam en Purmerend het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek. Naleving De inspectie heeft tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. Deze tekortkomingen zijn inmiddels opgeheven. Pagina 16 van 16