RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. SO Drachten, locatie De Lanen

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK SO Drachten, locatie De Lanen Plaats : Drachten BRIN nummer : 03PB OKE 01 SO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : april 2013 Datum vaststelling : 21 juni 2013

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 22 en 23 april 2013 een onderzoek uit op SO Drachten, locatie De Lanen om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerende leerlingen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Het doel van dit onderzoek is het verzamelen van informatie in het kader van een landelijk onderzoek naar de staat van het speciaal onderwijs in Nederland. De inspectie rapporteert daarover in het Onderwijsverslag 2012/2013. Dit onderzoek vindt plaats bij een steekproef van scholen voor speciaal onderwijs. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven is tevens gecontroleerd of de school voldoet aan bepaalde wettelijke voorschriften, waaronder de onderwijstijd. De bevindingen uit dit onderzoek in het kader van het Onderwijsverslag gebruikt de inspectie ook om na te gaan of zij het aan de school toegekende basisarrangement kan handhaven. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt indicator 8.9 op dit moment niet. Deze luidt: De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Binnenkort starten pilotonderzoeken, waarbij de inspectie dit onderdeel van de kwaliteitszorg meeneemt in een bredere beoordeling van de sociale kwaliteit van scholen. Pagina 5 van 15

6 Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkeling van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, leden van de commissie voor de begeleiding en leraren; de onderwijspraktijk observeerde in zes groepen. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met het bevoegd gezag en de directie. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 15

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Pagina 7 van 15

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 2.2* De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. 2.4* De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * Bij de aangeboden leerinhouden op het gebied van Nederlandse taal en rekenen/wiskunde biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Pagina 8 van 15

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen * De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. 8.3 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. Pagina 9 van 15

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 9 De voorwaarden voor zorg voor de kwaliteit zijn aanwezig De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 9.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 9.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele cultuur. 9.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders en bestuur betrokken. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WEC, art. 11). Pagina 10 van 15

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op SO Drachten, locatie De Lanen, van voldoende niveau is. Zij baseert dit oordeel op de beslisregel die zij toepast op de normindicatoren die behoren tot de aspecten 'leerlingenzorg', 'onderwijsleerproces' en 'kwaliteitszorg'. Onderdelen van de leerlingenzorg en de kwaliteitszorg dient de school te verbeteren, maar het onderwijsleerproces beoordeelde de inspectie voor het merendeel als voldoende. In de context van de school spelen twee belangrijke factoren een rol. Met ingang van dit schooljaar zijn twee van de drie scholen die behoren tot SO Drachten samen gehuisvest in de inmiddels verbouwde voormalige G.N. Gerritsmaschool. De teams van de voormalige G.N. Gerritsmaschool en voormalige SO De Poarte vinden elkaar in toenemende mate in samenwerking en in cultuuruitingen. De andere belangrijke factor is de afwezigheid van de directeur van de school dit schooljaar. De teamleiders hebben de managementtaken opgepakt en een directeur van een andere school van het bestuur is als waarnemer aangetreden. Dit leidde tot het moeten maken van keuzes in het jaarplan. De inspectie stelde geen tekortkomingen vast in de naleving van wet- en regelgeving. Toelichting Opbrengsten Bij de toekenning van het arrangement staan in principe de opbrengsten centraal. Door het ontbreken van een landelijke norm tellen de opbrengsten echter voorlopig niet mee voor de beoordeling. Leerlingenzorg Het oordeel op de indicatoren van de leerlingenzorg baseert de inspectie, in dit overgangsjaar, op het werken met handelingsplannen. Vanaf komend schooljaar is de school verplicht ontwikkelingsperspectieven op te stellen. Het samenhangend systeem van instrumenten en procedures, de evaluatie van de uitvoering van het handelingsplan en de handelingsplanning beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De school maakt gebruik van een leerlingvolgsysteem dat de nodige beperkingen kent. Komend schooljaar stapt zij over op een nieuw systeem dat in Pagina 11 van 15

12 hogere mate dienstbaar kan zijn aan de leerlingenzorg en het onderwijsleerproces. De school stelt voor nieuwe en ingeschreven leerlingen een handelingsplan op. In het handelingsplan is een ontwikkelingsprofiel opgenomen dat leidt tot een uitstroombestemming. De school toetst leerlingen aan de hand van methodegebonden toetsen en leerlingen met een IQ hoger dan 50 toetst zij ook methodeonafhankelijk. De school legde geen afspraken vast over de interpretatie van toetsen en/of observaties. Door het ontbreken van een instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling te meten, beoordeelt de inspectie indicator 2.2 als onvoldoende. De evaluatie van de uitvoering van het handelingsplan (indicator 2.3) beoordeelt de inspectie eveneens als onvoldoende. De leraren scoren de doelen uit het handelingsplan met behaald, niet behaald of deels behaald. Bij de tussentijdse evaluatie schrijven zij een kindgerichte evaluatie die bedoeld is voor ouders en die leraren met hen bespreken. De evaluatie die plaatsvindt aan het einde van het schooljaar zou daarentegen de analyse moeten bevatten waarom doelen wel, niet of deels zijn behaald. De inspectie beoordeelt deze eindevaluatie echter als onvoldoende omdat ook deze voornamelijk kindgericht is. In de eindevaluatie ontbreekt een beschrijving over wat de leraar heeft ingezet om het voor de leerling mogelijk te maken doelen wel te behalen. Hierdoor kan de school niet goed beoordelen of het zinvol is doelen te handhaven of een volgende stap te maken. Zowel de tussentijdse - als eindevaluatie zijn hiermee te weinig dienstbaar aan het onderwijsleerproces. Ook de indicator die betrekking heeft op afspraken over de leerinhouden uit de handelingsplanning (indicator 2.4) beoordeelt de inspectie als onvoldoende. Dit wordt veroorzaakt door het ontbreken van een koppeling van de doelen aan methoden, materialen en/of middelen. Eveneens is er geen ander document, zoals een groepsplan, die deze leemte opvult. Leraren zoeken nu zelf lesstof bij de doelen. Overigens zag de inspectie wel waardevolle voorbeelden van planmatig handelen, maar dit is geen gemeengoed. Onderwijsleerproces Het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie overwegend als voldoende. De inzet van onderwijstijd per leerroute en de afstemming van onderwijstijd op de behoefte van de leerlingen, is naar het oordeel van de inspectie onvoldoende. De school onderscheidt twee fasen, leerlingen van vier tot zeven jaar en leerlingen van zeven tot en met twaalf jaar, waarop zij een verdeling van Pagina 12 van 15

13 onderwijstijd toepast. De verdeling staat niet in relatie tot de vier profielen die zij onderscheidt waardoor een beredeneerde keuze van de beschikbare onderwijstijd geen betrekking heeft op de leer- en vormingsgebieden per profiel. Daarnaast maakt de school bij de individuele leerling niet zichtbaar waar er eventueel extra tijd ingezet moet worden om te werken aan hiaten en andere voorwaarden om het gekozen profiel met bijbehorende uitstroombestemming te realiseren. Op basis hiervan beoordeelt de inspectie de indicatoren 4.1 en 7.4 als onvoldoende. De leraren slagen erin een positief en prettig schoolklimaat te realiseren waarbij zij de leerlingen respectvol bejegenen. De duidelijke uitleg beoordeelt de inspectie als voldoende. De leraren volgden scholingen gericht op het directe instructiemodel waarvan onderdelen zijn terug te zien in de lessen. De inspectie vraagt echter aandacht voor het expliciet benoemen van het lesdoel. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie op meer dan de helft van de indicatoren als onvoldoende. De school heeft onvoldoende zicht op haar leerlingpopulatie doordat zij de onderwijsrelevante kenmerken, zoals leerlingkenmerken, etnische afkomst en sociale context niet heeft vastgelegd. Hierdoor zijn de onderwijsbehoeften van leerlingen onvoldoende zichtbaar waardoor de school de aantoonbare consequenties voor de inrichting van het onderwijs onvoldoende vastlegt. Op basis hiervan beoordeelt de inspectie indicator 8.1 als onvoldoende. De evaluatie van de cognitieve resultaten van de leerlingen voldoet aan de eisen die de inspectie daaraan stelt in schooljaar 2012/2013. Daarna verwacht de inspectie dat de school de resultaten vergelijkt met de eigen doelen op het gebied van uitstroombestemming en uitstroomniveau om vervolgens conclusies te trekken ten behoeve van de verbetering van de inrichting van het onderwijs. De evaluatie van de jaarlijkse resultaten van leerlingen op de leergebiedoverstijgende vakken, beoordeelt de inspectie als onvoldoende (indicator 8.3). De school formuleerde geen schoolstandaarden op basis waarvan zij de behaalde opbrengsten op de leergebied overstijgende ontwikkelingsgebieden kan vergelijken. Hierdoor is de school niet in staat consequenties te verbinden aan de opbrengsten. Overigens is dit punt in ontwikkeling. Pagina 13 van 15

14 Ook voor de evaluatie van het onderwijsleerproces, is het oordeel van de inspectie negatief (indicator 8.4). Deze evaluatie door het meten, analyseren en waarderen van de geleverde kwaliteit, moet de school in staat stellen een kwaliteitsverbetering te behouden of te realiseren. De evaluatie van de onderwijsondersteuning (indicator 8.5) beoordeelt de inspectie eveneens als onvoldoende. De school stelt de procedures en protocollen wanneer nodig ad hoc bij, maar voert geen evaluatie op de procedure uit. Voor de indicator die betrekking heeft op de borging van de kwaliteit van het onderwijsleerproces (8.7) is het oordeel van de inspectie eveneens negatief. De ingezette kwaliteitsverbeteringen worden onvoldoende afgerond en als gevolg daarvan, ook niet geborgd. Dit is jammer want deze werkwijze verhoogt onduidelijkheid bij alle betrokkenen. Pagina 14 van 15

15 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan SO Drachten, locatie De Lanen het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek. Naleving De inspectie stelde geen tekortkomingen vast in de naleving van wettelijke voorschriften. Pagina 15 van 15