RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Leidse Buitenschool (Palmhuis)

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Leidse Buitenschool (Palmhuis) Plaats : 's-gravenhage BRIN nummer : 02EJ OKE 03 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 3 februari 2015 Datum vaststelling : 4 juni 2015

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 3 februari 2015 een onderzoek uit op Het Palmhuis in Den Haag om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt sinds schooljaar 2012/2013 onderwijs aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 24 jaar met ernstige gedragsproblemen (cluster 4). Ze zijn in behandeling (geweest) bij Stichting Jutters Jeugdzorg-ggz. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Sinds 2012/2013 verzorgt de Aloysius Stichting Onderwijs Jeugdzorg het onderwijs op Het Palmhuis in Den Haag. Op 11 april 2014 voerde de inspectie daar een zogenaamde 'nulmeting' uit. Binnen een jaar na een 'nulmeting' volgt een integraal kwaliteitsonderzoek. De inspectie maakt dan een actueel kwaliteitsprofiel op en stelt een toezichtarrangement vast. Tevens controleert zij de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet De inspectie geeft vooralsnog geen oordelen voor de indicatoren 1.1 t/m 1.4 uit het aspect opbrengsten. Zij ontwikkelt een landelijke norm om de opbrengsten van scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs in de toekomst wel te kunnen beoordelen. De inspectie baseert deze rapportage op: onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die al bij de inspectie aanwezig zijn; onderzoek en analyse van documenten die de school voorafgaand aan het onderzoek aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school; onderzoek op locatie waarbij de inspectie: Pagina 5 van 15

6 dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, leraren en leerlingen. Bij het gesprek met de directie waren ook de projectleider kwaliteit en onderwijsvernieuwing van Aloysius en een zorgmanager van De Jutters aanwezig; de onderwijspraktijk observeerde in vijf groepen op de school; een bezoek bracht aan D'Roem, een lunchroom die dienst doet als leerwerkbedrijf voor kansarme jongeren. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met de schoolleiding en met de sectordirecteur voor Noord en Gesloten Onderwijs, die het bevoegd gezag vertegenwoordigde. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 6 van 15

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. 2.2* De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Pagina 7 van 15

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. 3.5 Stage maakt voor alle opleidingsprofielen onderdeel uit van het onderwijsaanbod van de school. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Pagina 8 van 15

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen * De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. Pagina 9 van 15

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. E. Naleving wet- en regelgeving Voldoende Onvoldoende N.1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 22). N.2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WEC, art. 27 en 21). N.3 De leraren die het onderwijs verzorgen, zijn daartoe bevoegd (WEC, art. 3). 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op Het Palmhuis als voldoende. Directie en team werken sinds de start in schooljaar 2012/2013 met succes hard en planmatig aan de opbouw en ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs. Aan de basis van deze inspanningen liggen een passend onderwijsconcept en een overeenkomst om goed samen te werken met zorgpartner Jutters. Het onderwijsleerproces, waaronder de leerlingenzorg, is voor een groot deel van voldoende kwaliteit. Dat is een goede prestatie. Verbeterpunten hebben vooral betrekking op het aanbod voor de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden en de instructievaardigheid van Pagina 10 van 15

11 de leraren. Voor een deel hangen deze punten samen met de fase van opbouw waarin de school zich bevindt. Nog niet in alle opzichten is er sprake van een professioneel schoolklimaat en een effectieve afstemming tussen onderwijs en zorg. Het is echter duidelijk waarneembaar dat alle partijen zich ervoor inzetten om dit op korte termijn te realiseren. Voor de kwaliteitszorg profiteert de school van de ontwikkelingen die stichtingsbreed op dit gebied plaatsvinden. De bijzondere kenmerken van de populatie, zoals bijvoorbeeld hun korte verblijfsduur, vragen echter om een aangepaste cyclus en systematiek. De inspectie constateert tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften. Deze hebben betrekking op de bevoegdheid van het onderwijsgevend personeel en de inzet van medische deskundigheid in de commissie voor de begeleiding. Onderwijsleerproces Leerlingenzorg De school beschikt over een systeem van leerlingenzorg dat grotendeels voldoet aan de nieuwe wetgeving en kwaliteitseisen voor het voortgezet speciaal onderwijs. In het cyclisch proces van leerlingenzorg staat het ontwikkelingsperspectief centraal. In een document ontwikkelingsperspectief vermeldt de commissie voor de begeleiding (cvb) de uitstroombestemming, het uitstroomniveau en de leerroute die zij op basis van intakegegevens heeft vastgesteld. In veel gevallen volgen de leerlingen een (deel van een) route die leidt tot uitstroom naar het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Niet altijd zijn de aanwijzingen van de cvb scherp genoeg om het handelen van de leraren gericht te sturen. Het meest concreet is een leerroute die terugkeer naar een school van herkomst of het behalen van een certificaat of diploma tot doel heeft. Hoe concreter de leerroute, hoe beter de leraren in staat zijn er planmatig vorm en inhoud aan te geven. Bij een enkele leerling voor wie in potentie een hogere uitstroom dan mbo haalbaar is, kan de cvb het perspectief ambitieuzer formuleren. Leraren evalueren regelmatig de voortgang van de leerlingen. Bij de evaluaties is de commissie voor de begeleiding betrokken. Bij het proces van evalueren plaatst de inspectie echter enkele belangrijke kanttekeningen. Zij zijn de reden waarom indicator 2.3 onvoldoende is. De leerlingen verblijven gemiddeld twintig weken in Het Palmhuis. Tussentijdse evaluaties kunnen aanleiding zijn om een perspectief aan te scherpen of bij te stellen en het integratief beeld te actualiseren. Informatie hierover staat niet in het document ontwikkelingsperspectief dat hier wel voor bedoeld is. Verder blijkt onvoldoende Pagina 11 van 15

12 hoe de school toetsgegevens en resultaten van de behandeling bij de evaluatie van het perspectief betrekt. Bovendien zijn niet alle leraren zich in dezelfde mate bewust van de regiefunctie van de commissie voor de begeleiding. Daardoor zijn sommige eerder geneigd een collega om raad te vragen dan een beroep te doen op de deskundigheid van de cvb. De school beschikt over een procesbeschrijving voor de inzet van externe deskundigheden. Daaruit valt op te maken dat een medische deskundige op afroep bij de cvb betrokken wordt. Een structurele bijdrage aan het opstellen en evalueren van het ontwikkelingsperspectief is daarmee onvoldoende geborgd. Dit is een wettelijke tekortkoming. De school en zorgpartner Jutters zijn zeer tevreden over de samenwerking. De lijnen zijn kort en de communicatie is open en oplossingsgericht. Op een basis van onderling respect en vertrouwen krijgt ook de inhoudelijke samenwerking steeds meer aandacht. Zo zien beide partijen de noodzaak om doelen beter op elkaar af te stemmen, voor een uniforme benadering van de jongeren en voor een efficiëntere inzet van de onderwijs- en behandeltijd. Ook zoeken ze naar mogelijkheden om de registratiesystemen beter op elkaar te laten aansluiten. Een andere belangrijke partner van de school is de gemeente. Deze biedt (tijdelijk) financiële steun om voor gemotiveerde jongeren een verlengd traject mogelijk te maken met de kans op het behalen van een mbo-1 diploma in de sector horeca of in de mobiliteitsbranche. De school hoopt deze trajecten via het samenwerkingsverband voortgezet onderwijs van de gemeente Den Haag ook in de toekomst te kunnen continueren. Onderwijsaanbod De school heeft het onderwijsaanbod nog niet voor alle groepen in een doorgaande lijn vastgelegd. Voor leerlingen die een leerlijn kunnen volgen die parallel loopt met een programma voor toetsing en afsluiting en die kunnen profiteren van een methodisch en/of modulair aanbod zijn de leerstofinhouden in voldoende mate geborgd. Dat geldt ook voor de leerlingen die in het verlengd traject een mbo-1 diploma halen. Voor de overige leerlingen stellen leraren overwegend zelf een programma samen, waarvan de opbouw en de deugdelijkheid voor het vervolgtraject onvoldoende aantoonbaar zijn (indicatoren 3.3 en 3.4). Voor alle leerlingen geldt bovendien dat het aanbod om de geplande leergebiedoverstijgende kerndoelen te realiseren verbetering behoeft (indicator 3.2). In de jaarplanning staat het voornemen van de school om dit aanbod in afstemming met de behandeling tot stand te brengen. Pagina 12 van 15

13 (Ortho)didactisch handelen De leraren slagen er in voldoende mate in om tijdens de lessen een taakgerichte werksfeer te realiseren en de leerlingen actief bij de onderwijsactiviteiten te betrekken. De kwaliteit van de uitleg schiet echter tekort (indicator 6.1). Het onderliggende didactische concept is vaak onvoldoende zichtbaar en de (klassikale) uitleg is niet altijd doelgericht. Daarnaast plaatsen leraren de uitleg te weinig in een betekenisvolle context om het leren te stimuleren. Bovendien is er onvoldoende planmatig en intentioneel sprake van afstemming van instructie (indicator 7.2). Schoolklimaat Hoewel de gedragsproblemen van de doelgroep het niet in alle gevallen mogelijk maken om incidenten te voorkomen, weten school en instelling voor leerlingen en personeel een veilig leer- en werkklimaat te realiseren. Duidelijke afspraken en regels, veiligheidsvoorzieningen en een collegiale werksfeer zorgen voor een gunstig schoolklimaat. Een integraal schoolveiligheidsplan is in ontwikkeling. De school spant zich op vele manieren in om de ouders van de leerlingen structureel bij het onderwijs te betrekken. Sterk is de gewoonte van de school om de ouders regelmatig op te bellen om positief nieuws over hun kind te brengen. Zo wil de school stimuleren dat zij weer trots zijn op hun kind na een vaak problematisch schoolverleden. Daarnaast is het een belangrijk streven van school en instelling om de ouderbetrokkenheid bij het uitstroomtraject van de jongeren te vergroten. Kwaliteitszorg Zelfevaluatie De directie kent de kenmerken en de context van de populatie en heeft op basis daarvan een onderwijsconcept tot stand gebracht. Zij heeft dit concept nog niet vertaald naar meetbare doelen voor de aspecten leerlingenzorg en onderwijsleerproces en naar een schoolstandaard en prestatienormen voor het aspect opbrengsten. Dit is een belangrijke voorwaarde om te komen tot een cyclisch proces van zelfevaluatie waarvan op dit moment onvoldoende sprake is (indicatoren 8.2 t/m 8.5). Daarnaast moet de school bepalen welke instrumenten voor Het Palmhuis geschikt zijn om de kwaliteit van het onderwijs te meten. Voor het systeem van kwaliteitszorg kan de school uitgaan van de algemene kaders en processen die ook bij de andere scholen van de Aloysius Stichting in gebruik zijn. De bijzondere kenmerken van Het Palmhuis vragen echter om schoolspecifieke aanpassingen en om de afstemming van het systeem voor kwaliteitszorg op de werkwijze die zorgpartner Jutters hanteert. Met de Pagina 13 van 15

14 invoering van het 4D model (data, duiden, doelen, doen) wil de school de kwaliteitszorg versterken. Positief is de eerste inventarisatie van resultaten op schoolniveau die de cvb recent uitvoerde. Hiermee legde zij de basis voor een systematische evaluatie van opbrengsten. Verbetering en borging Sinds de start in schooljaar 2012/2013 werkt de school planmatig aan de opbouw en ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs. De meeste tekortkomingen en aandachtspunten die de inspectie constateert, zijn al in een verbeterplan opgenomen. De goede resultaten die alle inspanningen opleveren, moet de school weten te behouden. Van een structurele controle van de naleving van afspraken en procedures is op dit moment echter nog onvoldoende sprake (indicator 8.7). Tot op heden hebben bovendien veel wisselingen van teamleden plaatsgevonden, die het behoud van een constante kwaliteit bemoeilijkt hebben. Wet- en regelgeving Op Het Palmhuis werken leraarondersteuners die onbevoegd onderwijs geven. Zij werken zelfstandig en niet onder verantwoordelijkheid en in de onmiddellijke nabijheid van een bevoegde leraar. Dat is in strijd met artikel 3 van de Wet op de Expertisecentra (WEC). Een medisch deskundige is onvoldoende structureel betrokken bij het vaststellen en evalueren van het ontwikkelingsperspectief. Dat is in strijd met artikel 40b, lid 1 van de Wet op de expertisecentra (WEC). Pagina 14 van 15

15 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan Het Palmhuis het basisarrangement toe. Dit betekent dat zij op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek. Naleving De inspectie heeft tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. In hoofdstuk 2 licht zij deze tekortkomingen toe. Na ontvangst van het conceptrapport nam de school maatregelen om de tekortkoming op te heffen die betrekking heeft op de inzet van bevoegde leraren. Voor de tekortkoming met betrekking tot de inbreng van de medische deskundigheid in de commissie voor de begeleiding ontvangt het bestuur een opdracht tot herstel. Pagina 15 van 15