RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Kentalis Guyotschool VSO B <concept> Plaats : Haren Gn BRIN nummer : 17GW OKE 34 VSO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 1 juni 2016 Datum vaststelling :

2 concept Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING BEVINDINGEN TOEZICHTARRANGEMENT concept Pagina 3 van 16

4 concept Pagina 4 van 16

5 1 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 1 juni 2016 een onderzoek uit op de Kentalis Guyotschool vso-cmb om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school verzorgt voortgezet speciaal onderwijs aan jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar met een communicatief meervoudige beperking. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs Dit toezichtkader bevat een waarderingskader voor het speciaal onderwijs en een waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs. In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Meer informatie over het jaarwerkplan en het nieuwe toezichtkader voor (voortgezet) speciaal onderwijs is te vinden op Aanleiding Voorheen beschouwde de inspectie het speciaal onderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs van deze school als één geheel. Sinds 2012 zijn er twee verschillende waarderingskaders. Nu binnen de afdeling voortgezet speciaal onderwijs een substantieel aantal leerlingen les krijgt, is het tijd voor een eigen toezichtarrangement. De school is in 2013 als eenheid voor voortgezet speciaal onderwijs (vso) gestart. Inmiddels heeft de school drie groepen met in totaal 15 leerlingen. Twee groepen zitten in Vries en een groepje leerlingen zit in het gebouw voor speciaal onderwijs in Haren. Volgend schooljaar zullen alle groepen in Vries gehuisvest zijn. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt indicatoren uit het Toezichtkader 2012 met betrekking tot de kwaliteitsaspecten 'leerlingenzorg', 'onderwijsleerproces' en 'kwaliteitszorg'. Beoordeling van de opbrengsten (indicatoren 1.1 tot en met 1.4 uit het Toezichtkader 2012) vindt nog niet plaats door het ontbreken van een landelijke norm in het (voortgezet) speciaal onderwijs. De inspectie ontwikkelt een opbrengstennorm, gebaseerd op diverse opbrengstgegevens. Als deze norm er is, zal de inspectie scholen ook beoordelen op hun opbrengsten. concept Pagina 5 van 16

6 Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school; Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder ontwikkelingsperspectieven, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de stagecoördinator, leden van de commissie voor de leerlingenzorg, leraren en leerlingen; de onderwijspraktijk observeerde in alle groepen. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag en de directeur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. concept Pagina 6 van 16

7 2 BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige Waarderingskader voortgezet speciaal onderwijs De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De normindicatoren zijn gemarkeerd met een asterisk (*). Kwaliteitsaspect 1 De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor leerresultaten. 1.2 Aan het eind van de schoolperiode bereiken de leerlingen een eindniveau dat voldoet aan de landelijke standaarden voor sociale opbrengsten. 1.3 De gerealiseerde uitstroombestemmingen van de leerlingen liggen ten minste op het niveau van de landelijke standaarden voor opbrengsten. 1.4 De school voldoet aan de landelijke standaard voor bestendiging. Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling binnen zes weken een ontwikkelingsperspectief vast. concept Pagina 7 van 16

8 Kwaliteitsaspect 2 De school begeleidt de leerlingen aan de hand van hun ontwikkelingsperspectief, zodat zij zich naar hun mogelijkheden ontwikkelen * De school gebruikt een samenhangend systeem van (waar mogelijk genormeerde) instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 2.3* De school stelt vast of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes. 2.4* De school voert het onderwijs en de ondersteuning planmatig uit. 2.5 De school kent structurele samenwerking met ketenpartners waar noodzakelijke interventies op leerlingenniveau haar eigen kerntaak overschrijden. 2.6 De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 3 De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * De school hanteert een leerstofaanbod voor de kernvakken van het uitstroomprofiel. 3.2 Bij de aangeboden leerinhouden op de leergebied overstijgende vormingsgebieden biedt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 3.3* Het leerstofaanbod van de leerroute sluit aan op de uitstroombestemming. 3.4 De leerinhouden voorzien in een doorgaande lijn. 3.5 Stage maakt voor alle opleidingsprofielen onderdeel uit van het onderwijsaanbod van de school. Kwaliteitsaspect 4 De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De school maakt per leerroute een beredeneerde keuze voor de inzet van de beschikbare onderwijstijd. 4.2* De leraren zetten de geplande onderwijstijd doelgericht in. 4.3 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. concept Pagina 8 van 16

9 Kwaliteitsaspect 5 Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 5.2* De school heeft een veilige leer- en werksituatie voor zowel de leerlingen als het personeel. 5.3 De leerlingen gaan op een respectvolle manier met elkaar en anderen om. 5.4 De leraren gaan op een respectvolle manier om met de leerlingen. 5.5 De inrichting van het gebouw en de lesruimten getuigen van een veilige en inspirerende leer- en werkomgeving. Kwaliteitsaspect 6 De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 6.2* De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3* De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 7 De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking, onderwijstijd en aanpak af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen binnen de leerroute de aangeboden leerinhouden af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. 7.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in instructiebehoeften van leerlingen. 7.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op de verschillen in verwerkingsbehoeften van leerlingen. 7.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in behoefte aan leertijd van leerlingen. 7.5* De leraren stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op (problematisch) gedrag van leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 8.2* De school evalueert jaarlijks de leerresultaten van de leerlingen. concept Pagina 9 van 16

10 Kwaliteitsaspect 8 De school zorgt systematisch en planmatig voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. 8.4 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 8.5 De school evalueert regelmatig de onderwijsondersteuning. 8.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 8.7 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 8.8 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 8.9 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. concept Pagina 10 van 16

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op de Kentalis Guyotschool vso-cmb is ruim voldoende. Het aanbod is doordacht en sterk gericht op redzaamheid en voorbereiding op een vorm van dagbesteding. In de afgelopen jaren heeft de school hard gewerkt aan de ontwikkeling van een passend aanbod voor voortgezet speciaal onderwijs. Het systeem van leerlingenzorg is grotendeels op orde en binnen het onderwijsleerproces constateert de inspectie slechts enkele verbeterpunten. Deze hebben betrekking op een beredeneerde afstemming van de instructie en de onderwijstijd op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Voor de rest is de kwaliteit voldoende en in een aantal opzichten goed. Opvallend sterk zijn het stageaanbod, het (ortho)pedagogisch en het (ortho)didactisch handelen van de leraren. De school werkt planmatig en systematisch aan behoud en verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Het proces van evalueren van de resultaten van de leerlingen op schoolniveau is nog in ontwikkeling. Op dat punt vraagt het systeem van kwaliteitszorg om verbetering. Ook kan de school zich in de schoolgids beter verantwoorden over de leerlingresultaten en de effecten van verbeteractiviteiten. De andere facetten van de kwaliteitszorg voldoen wel aan de norm. In het licht van de verdere schoolontwikkeling is het goed om te constateren dat de medewerkers enthousiast zijn over het werken op deze school, hoewel de werkdruk -mede gezien de geringe omvang van de school en team- als hoog wordt ervaren. De inspectie stelde tijdens dit onderzoek tekortkomingen vast op het gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheidseisen. Dit betreft het programmeren van voldoende onderwijstijd. Daarnaast is de werkwijze van de commissie van onderzoek niet helemaal in lijn met de bedoeling van de wetgever. Toelichting Leerlingenzorg De inspectie beoordeelt vijf van de zes indicatoren die betrekking hebben op de leerlingenzorg als voldoende. concept Pagina 11 van 16

12 De school verzorgt onderwijs aan leerlingen die uitstromen naar verschillende vormen van dagbesteding. Voor alle leerlingen is een ontwikkelingsperspectief beschikbaar, dat in overleg met de ouders is opgesteld. Het ontwikkelingsperspectief bevat een beschrijving van de leerroute, het uitstroomniveau en de uitstroombestemming. De school onderbouwt de keuzes, maar het ontwikkelingsperspectief is wat dit betreft niet erg duidelijk. De gegevens in het document zijn weinig toegankelijk en zowel ouders als leraren hebben soms moeite om de informatie te duiden. De school werkt momenteel aan een verbeterde versie, die met ingang van volgend schooljaar zal worden ingevoerd. De school volgt de cognitieve vorderingen van de leerlingen aan de hand van observaties op basis van leerlijnen en zo mogelijk ook met methodeonafhankelijke toetsen. De sociale en emotionele ontwikkeling brengt zij in kaart met verschillende instrumenten en aan de hand van de leerlijnen die betrekking hebben op de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden. Laatstgenoemde componenten zijn misschien wel doorslaggevend voor het vervolgsucces van de leerlingen. Uit het ontwikkelingsperspectief en de evaluatie daarvan wordt echter niet duidelijk hoe deze gegevens meegewogen worden. Het ontwikkelingsperspectief bevat per leergebied het doel dat op een specifieke leerlijn in een schooljaar nagestreefd wordt. De relatie met het doel aan het eind van de schoolperiode wordt onvoldoende helder. De doelen worden een aantal malen per jaar geëvalueerd. De evaluatie bestaat slechts uit de opmerking of de doelen al of niet zijn behaald. Het ontbreekt aan een analyse van factoren die hebben bijgedragen aan het al of niet behalen van het gestelde doel en welke keuzes de commissie voor de leerlingenzorg naar aanleiding daarvan maakt. Ook is onvoldoende duidelijk op basis waarvan een leerroute kan worden gewijzigd. Om deze reden beoordeelt de inspectie indicator 2.3, die betrekking heeft op de vraag of de leerlingen zich conform het ontwikkelingsperspectief ontwikkelen, als onvoldoende. De school werkt voldoende planmatig. Uit het ontwikkelingsperspectief is op te maken aan welke leerdoelen de leerlingen in een schooljaar werkten. Op basis van de leerlijnen stellen de leraren groepsplannen en dagplanningen op. De groepsplannen kennen een indeling in verschillende niveaus en de plannen geven de leraren voldoende handvatten voor het werken in de klas. Op schoolniveau werkt een commissie voor de leerlingenzorg en daarnaast is er op instellingsniveau een commissie van onderzoek ingericht. Laatstgenoemde commissie adviseert over de toelaatbaarheid van een leerling tot een school van concept Pagina 12 van 16

13 de instelling dan wel over begeleiding door de instelling. Andere wettelijke taken zoals het adviseren over het opstellen of bijstellen van het ontwikkelingsperspectief en het aan het eind van het schooljaar adviseren over terugplaatsing of overplaatsing, worden door de commissie voor de leerlingenzorg uitgevoerd. Dit is niet in overeenstemming met de bedoeling van de wetgever omdat de structurele betrokkenheid van een arts niet is gegarandeerd. Onderwijsleerproces De kwaliteit van het overgrote deel van de indicatoren die betrekking hebben op het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie als voldoende of goed. De leerlingenpopulatie bestaat uit leerlingen met een communicatieve beperking én andere ernstige beperkingen. Enkele leerlingen hebben een auditieve en communicatieve beperking (doofblind). De inspectie heeft er veel waardering voor dat de leraren een goede band met de leerlingen hebben opgebouwd en hun leerlingen kunnen lezen (indicator 7.5). Dit leidt tot een bijzonder aangename sfeer en een goed werkklimaat in alle groepen. De leraren benutten de tijd doelgericht en efficiënt en ongeoorloofd schoolverzuim komt niet voor. Zij leggen bovendien goed uit. In alle lessen zijn bovendien elementen van het directe instructiemodel herkenbaar. De leerlingen stromen uit naar een vorm van dagbesteding. In het leerstofaanbod ligt het accent op redzaamheid en op de voorbereiding op de overgang naar dagbesteding. Voor de doofblinde schoolverlaters is onlangs een traject in gang gezet waarbij zij, onder begeleiding van hun leraar en assistent, geleidelijk aan kennismaken met en overstappen naar de nieuwe plek. Interne stage maakt deel uit van het leerstofaanbod en sinds dit schooljaar biedt de school ook externe stageplaatsen aan. Tijdens de externe stages werken de leerlingen, onder begeleiding van een leraar, aan stagedoelen uit de leerlijn. Aan de hand van een portfolio kunnen de leerlingen laten zien wat ze hebben gedaan. De school draagt zorg voor een overgangsdocument en een niet officieel- getuigschrift. Gezien de zorgvuldige voorbereiding op de overstap naar een vorm van dagbesteding beoordeelt de inspectie indicator 3.5 als goed. De afstemming van de instructie op de onderwijsbehoeften beoordeelt de inspectie als onvoldoende. In de groepsplannen onderscheidt de school veelal drie niveaus s. Tijdens de lessen die de inspectie bezocht heeft zij niet kunnen constateren dat daar tijdens de instructie rekening mee werd gehouden. Ook signaleert zij dat een aantal leerlingen behoefte heeft aan gesproken Nederlands concept Pagina 13 van 16

14 of aan Nederlands met gebaren (NMG). Aan deze behoeften wordt onvoldoende tegemoet gekomen omdat Nederlandse gebarentaal (NGT) de instructietaal is. Om deze redenen is indicator 7.2 als onvoldoende beoordeeld. De afstemming van de onderwijstijd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen (indicator 7.4) is eveneens onvoldoende. Tijdens de geobserveerde lessen besteden alle leerlingen in een groep evenveel tijd aan een bepaald vakgebied. De school maakt onvoldoende zichtbaar hoe zij de onderwijstijd varieert wanneer een leerling de doelstellingen die in het ontwikkelingsperspectief staan heeft behaald of niet lijkt te halen. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie op het merendeel van de indicatoren positief. De school heeft voldoende inzicht in haar leerlingenpopulatie en de consequenties die dit heeft voor de inrichting van haar onderwijs. Als het om de specifieke groep vso-cmb leerlingen gaat is het echter niet gemakkelijk om tot een eenduidig beeld te komen, omdat de beschrijving deel uitmaakt van documenten waarin ook het speciaal onderwijs en haar onderscheiden doelgroepen worden behandeld. Het jaarlijks evalueren van de leerresultaten en de leergebiedoverstijgende ontwikkelingsgebieden (indicatoren 8.2 en 8.3) beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De vormgeving van opbrengstgericht werken op schoolniveau is in ontwikkeling. De school werkt volgens de systematiek van data, duiden, doelen, doen. Dit stimuleert de teamleden om gerichter te kijken naar de opbrengsten van de leerlingen en hun eigen aandeel daarin. De school heeft een aantal ambities geformuleerd. Maar of deze werkelijk zijn gerealiseerd en welke consequenties de school daar op schoolniveau uit trekt, is nog onvoldoende inzichtelijk. Dit heeft onder meer te maken met het feit dat de school nog maar van een paar jaar gegevens heeft en het een beperkt aantal leerlingen betreft. De school brengt de kwaliteit van haar onderwijs systematisch in kaart, onder meer met behulp van kwaliteitskaarten en interne audits. De laatste worden voorafgaand aan een onderzoek door de inspectie uitgevoerd. Met het oog op de nieuwe wijze van toezichthouden door de inspectie, verdient het aanbeveling hiervoor een andere systematiek te bedenken. concept Pagina 14 van 16

15 Het structureel vergaren van opbrengstgegevens verschaft de school relevante informatie om zich aan belanghebbenden te verantwoorden over de kwaliteit die zij gerealiseerd heeft. In de schoolgids, dat hiervoor het wettelijk medium is, is die informatie te summier opgenomen (indicator 8.8). Ook zijn daarin geen effecten beschreven van ontwikkeltrajecten die de school in het afgelopen schooljaar heeft doorgemaakt. Dit is niet alleen een tekortkoming binnen het aspect kwaliteitszorg, maar ook een gemiste kans om te laten zien waar de school trots op is. De school kan onvoldoende inzichtelijk maken hoe zij actief burgerschap en sociale integratie bevordert (indicator 8.9). Deelaspecten komen aan de orde in bijvoorbeeld de methode ter bevordering van de sociale competenties, maar dit aanbod is niet dekkend voor de kerndoelen. Wet- en regelgeving Per 1 augustus 2015 is, vanwege de instellingsvorming in cluster 2, een commissie van onderzoek (cvo) in plaats van een commissie voor de begeleiding werkzaam op deze instelling. Op grond van artikel 41 van de Wet op de expertisecentra (WEC) is de commissie van onderzoek onder meer verantwoordelijk voor het adviseren over het vaststellen en bijstellen van het ontwikkelingsperspectief. Aan het eind van het schooljaar dient de commissie te adviseren omtrent terugplaatsing of overplaatsing. Daarnaast worden op grond van deze bepaling eisen gesteld aan de samenstelling van de commissie van onderzoek. De nieuwe werkwijze heeft nog onvoldoende vorm gekregen. Een deel van de taken, zoals het vaststellen van het ontwikkelingsperspectief, wordt op schoolniveau uitgevoerd door de commissie voor de leerlingenzorg en niet door de commissie van onderzoek. Hierbij is van belang dat niet is gebleken dat de commissie van onderzoek taken heeft gemandateerd aan de commissie voor de leerlingenzorg. De inspectie constateerde verder dat er geen arts betrokken is bij de evaluatie van de ontwikkelingsperspectieven. De betrokkenheid van de commissie van onderzoek, met alle daarin vereiste disciplines, is daarmee niet gegarandeerd. Dat is strijdig met artikel 41 van de WEC. concept Pagina 15 van 16

16 3 TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan Kentalis Guyotschool vso-cmb het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek of een vierjaarlijks bezoek. Naleving De inspectie stelde een tekortkoming vast in de naleving van artikel 25 van de Wet op de expertisecentra (WEC). De school heeft zestig uur te weinig onderwijstijd geprogrammeerd. Het bevoegd gezag krijgt de opdracht in schooljaar 2016/2017 ruim voldoende onderwijstijd te programmeren. Daarmee kan zij een deel van het tekort compenseren. De inspectie stelde verder een tekortkoming vast in de naleving van artikel 41 van de WEC. De inspectie geeft het bevoegd gezag de opdracht om haar voor 1 oktober 2016 te informeren over de maatregelen die zijn genomen om de tekortkomingen op te heffen. concept Pagina 16 van 16