RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. SBO Het Kompas

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij SBO Het Kompas Plaats : Middelharnis BRIN-nummer : 18KM Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 12 mei 2011 Rapport vastgesteld te Breda op: 29 juni 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 11 pagina 3 van 11

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 12 mei 2011 een onderzoek uitgevoerd op SBO Het Kompas naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Scholen waarvoor de inspectie geen risicoanalyse kan opstellen omdat geschikte opbrengstgegevens ontbreken, worden in principe om de twee jaar bezocht. Op dit moment ontbreekt het aan een nieuwe norm voor opbrengstgegevens, wat om een nuancering van het eerdere oordeel vraagt. Het doel van dit onderzoek is eventuele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs op de school vast te stellen. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen Pluto, Zon, Aarde, Mars, Neptunus, Saturnus en Mercurius. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leerlingen en leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: onderwijsleerproces, leertijd, schoolklimaat, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 5 van 11

6

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * (SBO) De resultaten van de leerlingen aan het eind van de speciale basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. pagina 7 van 11

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.2 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde de onderwijstijd afgestemd op de behoeften van de leerlingenpopulatie. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.4 De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4 * (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 11

9 Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Op grond van de bevindingen van dit kwaliteitsonderzoek komt de inspectie tot het oordeel dat de school haar onderwijskwaliteit ten opzichte van het onderzoek in 2008 op een aantal onderdelen heeft weten te handhaven, maar dat er ook nu nog enkele tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs zijn. Het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren is op alle punten als voldoende beoordeeld. In de trajecten van zorg en begeleiding en het opstellen en monitoren van de ontwikkelingsperspectieven heeft de school belangrijke stappen gezet. Er zijn echter nog enkele forse aandachtspunten binnen deze trajecten waar de school de komende periode aan zal moeten werken. Deze aandachtspunten zijn er ook binnen de zorg voor kwaliteit en binnen het leerstofaanbod. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Leeropbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om op basis van de uitstroom of de ontwikkelingsperspectieven te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Onderwijs en leren Voor het leesonderwijs wordt op SBO Het Kompas gebruik gemaakt van een aantal methoden en leesaanpakken. Datzelfde geldt voor het aanbod in rekenen en wiskunde. Deze onderdelen zijn dekkend voor de kerndoelen en sluiten tevens aan bij de behoeften van leerlingen met een achterstand in de taalontwikkeling. Op grond van eerdere ervaringen heeft de school besloten om als streefdoel voor Nederlandse taal het niveau van eind groep 6 aan te houden voor alle leerlingen. De inspectie acht dit te weinig ambitieus, omdat ook voor die leerlingen die boven dit niveau uit stijgen bij de ontwikkeling en capaciteiten passende leerstof moet worden aangeboden. De leraren slagen er in om de leertijd af te stemmen op de onderwijsbehoeften van individuele of groepen leerlingen. Zij zijn enthousiast en weten de leerlingen te motiveren door een productieve werksfeer te creëren. Daarnaast weten zij in de lessen een betekenisvolle context te realiseren, waarbij zij rekening houden met voor de leerlingen herkenbare situaties en ervaringen. De instructiemomenten zijn helder en de leraren gaan regelmatig na of de leerlingen de uitleg en de opdrachten hebben begrepen. Afstemming van het onderwijs op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen gebeurt doorgaans met behulp van de methoden. De leraren slagen er daarnaast in om afstemming van de verwerkingsopdrachten op de (individuele) behoeften van de leerlingen te bewerkstelligen. pagina 9 van 11

10 Er wordt rekening gehouden met de verschillende niveaus in de groepen, waarbij tevens de leertijd wordt afgestemd op de ontwikkeling van individuele of groepen leerlingen. Waar nodig ontvangen de leerlingen die uitvallen extra uitleg. Ten aanzien van de sociale veiligheid is er op de school voldoende zicht op het welbevinden van de leraren en leerlingen door middel van regelmatige afname van enquêtes. Zorg en begeleiding Op SBO Het Kompas worden in de groepen landelijk genormeerde toetsen voor rekenen en wiskunde, technisch en begrijpend lezen, woordenschat en spelling ingezet om vroegtijdig te kunnen signaleren of de ontwikkeling afwijkt van de verwachting. Voor alle leerlingen in de midden- en bovenbouw zijn inmiddels ontwikkelingsperspectieven vastgesteld, waarbij rekening gehouden wordt met belemmerende en compenserende kindfactoren. Op de school zitten momenteel geen kleuters; de jongste leerlingen zijn 6 à 7 jaar oud. Voor deze leerlingen heeft de inspectie echter geen beredeneerd en doelgericht perspectief aangetroffen dat het verwachte uitstroomniveau naar de volgende bouw weergeeft (bijvoorbeeld in verwachte leerwinst of gerealiseerde fasen in een leerlijn). Ook in de zorgstructuur van de school heeft de inspectie enkele belangrijke tekortkomingen gesignaleerd, die vragen om een herziening van de systematiek. Daarbij zou veel meer dan nu het geval is aangesloten kunnen worden op de systematiek van de ontwikkelingsperspectieven, door vast te stellen op grond van welke criteria er sprake is van een te ver achterblijvende ontwikkeling en daaraan stappen te koppelen voor de te bieden zorg. De wijze waarop nu wordt vastgesteld of leerlingen in hun ontwikkeling achterblijven is risicovol. De school constateert de stagnerende ontwikkeling wel, maar in veel gevallen wordt alleen begeleiding in de groep geboden. Veelal richt deze extra hulp zich op het aanbieden van verlengde instructie. Voor leerlingen die zo achterblijven ten opzichte van de verwachte ontwikkeling is feitelijk meer intensieve en planmatige zorg noodzakelijk. Bovendien blijkt onvoldoende uit de dossiers dat onderzocht wordt waarom bepaalde leerlingen zich de aangeboden lesstof niet eigen kunnen maken. Daarmee stelt de inspectie vast dat de school nog niet doelmatig werkt aan het wegwerken van achterstanden en er op dit moment ook niet in slaagt om een continuüm van zorg aan te bieden. Kwaliteitszorg De school heeft voldoende zicht op de mogelijkheden en belemmeringen van haar leerlingenpopulatie. Op bestuurlijk niveau is gekozen voor een cyclische aanpak om de kwaliteit van het onderwijs regelmatig te evalueren. Het planmatig werken aan verbeteringen binnen het onderwijs op de school gebeurt aan de hand van een lijst van aan te pakken onderwerpen, maar onduidelijk is welke doelen en resultaten nagestreefd worden. Er wordt niet gewerkt met een gedetailleerd en uitgewerkt jaarplan waarin al deze verbeteractiviteiten zijn uitgelijnd. Ook zijn er geen afspraken gemaakt en vastgelegd over allerlei processen, procedures en werkwijzen op de school. Ten slotte zijn er op schoolniveau geen criteria en streefdoelen geformuleerd voor de verschillende vakken en vakonderdelen, noch zijn er analyses uitgevoerd op de leerresultaten, zowel aan het einde en op tussentijdse momenten in de lagere groepen. pagina 10 van 11

11 3 Toezichtarrangement De Inspectie van het Onderwijs concludeert dat de onderwijskwaliteit op SBO Het Kompas op een aantal van de onderzochte onderdelen verbeterd kan worden. De inspectie handhaaft het reeds toegekende basisarrangement. De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse, waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast. pagina 11 van 11