Europese begrotingsregels en Vlaamse lokale besturen Jan Leroy, VVSG. Werkgroep centrumsteden-financiën Europese Raad, Brussel, 11 juni 2013

Transcriptie

1 Europese begrotingsregels en Vlaamse lokale besturen Jan Leroy, VVSG Werkgroep centrumsteden-financiën Europese Raad, Brussel, 11 juni 2013

2 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 2 -

3 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 3 -

4 Europese begrotingsregels Start EMU (1999): Norm voor schuld (60%) en vorderingensaldo (3%) (naast normen voor inflatie, wisselkoersen, rente) België gedelibereerd wegens betekenisvolle beweging richting 60% Tot 2008: geen echte sancties voor overtredingen : crisis: Redding van banken: overheidsschuld stijgt Daling inkomsten en stijging uitgaven: tekorten stijgen Inzicht groeit: striktere regels nodig om nieuwe ontsporingen in en grote verschillen tussen EMUlanden te vermijden 4 -

5 Europese begrotingsregels : Six-Pack, Two-Pack en Fiscal Compact: Reeks verordeningen, richtlijnen en verdragen Belangrijkste elementen: Doelstellingen op middellange termijn voor tekort en uitgaven Overheidsschuld krijgt een belangrijker plaats in beoordeling Sancties tegen overtreders worden gemakkelijker mogelijk Regels voor overheidsboekhouding en rapportering Onafhankelijke beoordeling van gerapporteerde cijfers Ook macro-economische onevenwichten wegwerken Vóór 15 oktober ontwerpbegroting aan Commissie bezorgen Begrotingsnormen opnemen in eigen wetgeving 5 -

6 Europese begrotingsregels Aanbevelingen Europese Commissie 30 mei 2013 (te bevestigen door Europese Raad juni): Sociaal-economische aanbevelingen (over pensioenen, loonvorming, concurrentie, belastingen, CO2-uitstoot) Aanbevelingen/besluiten over budget en schuld, o.a.: Structurele budgettaire ingrepen vereist Tekort 2013 <2,7% (structurele verbetering van 1%) Evenwicht tegen 2016 Tegen 21 september verslag aan Commissie over maatregelen Uiterlijk eind dit jaar strikte afspraken tussen overheidsgeledingen over verdeling saneringsinspanningen 6 -

7 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 7 -

8 De complexe Belgische overheid Europese normen voor budget en schuld gelden voor overheid als geheel Europa moeit zich niet met interne verdeling tussen overheidsgeledingen, maar: Legt wel striktere rapporteringseisen op aan overheidsonderdelen (lokale besturen: per kwartaal) Vraagt (aan België) strikte afspraken tussen geledingen over respectieve inspanningen België werkt met twee Entiteiten: Entiteit I: federale overheid en sociale zekerheid Entiteit II: gemeenschappen, gewesten, lokale besturen 8 -

9 De complexe Belgische overheid Belgisch Stabiliteitspact 26 april 2013 bevat traject voor evenwicht van de beide Entiteiten: Momenteel al ongeveer evenwicht Entiteit II Oorzaak tekort zit vooral federaal Groot voorbehoud wegens Vlinderakkoord Geen afspraken over verdeling daling overheidsschuld (situatie eind 2012 mln EUR): Overheid Bedrag Aandeel Federaal Sociale zekerheid Gemeenschappen / Gewesten Lokale besturen ,2% -2,2% 6,8% 5,2% Totaal ,0% 9 -

10 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 10 -

11 De lokale overheid Onderdeel van de totale overheid Belgische definitie Europese definitie, bv.: Kerkbesturen: overheid <> privésector Autonome gemeentebedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden: tot overheid behoren hangt af van aandeel inkomsten uit marktgebonden werking > 1600 besturen in België: 589 gemeenten, 589 OCMW s, 10 provincies 195 politiezones Enkele 100den verzelfstandigde en samenwerkingsentiteiten van lokale besturen 11 -

12 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 12 -

13 Statistische kwaliteit Macro-economische statistieken over lokale overheden in België: Vooral gebaseerd op extrapolaties, niet op de optelsom van de ca lokale budgetten en rekeningen Diverse kritische rapporten Eurostat over kwaliteit statistieken lokale besturen: stilaan beterschap INR blijkt lokale besturen als één groep bekijken: Het INR publiceert conform zijn overeenkomsten met de toezichthoudende besturen geen gegevens over de saldi per type van lokale overheid of per gewest. (mail INR aan VVSG) 13 -

14 Statistische kwaliteit Ondanks eerder bedenkelijke kwaliteit van statistieken Belgische lokale financiën: Werkdocument Europese Commissie : Deze ontwikkeling (i.e., het slechtere Belgische vorderingensaldo in 2012) is het gevolg van de herkapitalisatie van Dexia, lagere groei en uitgavenoverschrijdingen bij de lokale overheden. Belgisch Stabiliteitsprogramma : De lokale overheden lieten in 2012 een tekort optekenen van 0,3 %, iets slechter dan het objectief van 0,2 %. Een van de redenen ( ) zijn de investeringsuitgaven naar aanleiding van de verkiezingen in oktober

15 Statistische kwaliteit BBC moet beterschap brengen: Verplicht digitaal opsturen beleidsrapporten (sancties) Vertaling BBC-ESR ingebouwd Meerjarenplanning bruikbaar voor middellange termijn Kwartaalrapportage over transacties wordt verplicht Maar: Quid politiezones, brandweerzones, en lokale besturen in andere gewesten? Quid gevraagde gegevens over bv. garanties? Quid deadline 15 oktober voor ontwerpbudget? Quid onafhankelijke controle op gegevens? 15 -

16 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 16 -

17 Normering Gemeenten en OCMW s zijn gewoon om met begrotingsnormen te werken (sinds 1988!) Europese evenwichtsregels gelden voor overheid als geheel: tot nu toe niet doorvertaald tot op niveau van individueel lokaal bestuur Europese evenwichtsregels evenwichtsregels lokale besturen (zie verder) Europese normen uitgedrukt als % van het BBP, maar lokaal is er geen BBP 17 -

18 Normering Ontvangsten als alternatief voor BBP? België: Europese schuldnorm: 60% van het BBP BBP 2012: miljoen euro Overheidsontvangsten 2012: miljoen euro 60% BBP = 118,2% van de ontvangsten Lokale besturen: Ontvangsten 2012: miljoen euro Uitstaande schuld eind 2012: miljoen euro Schuld in % van de ontvangsten: 74,6% 18 -

19 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 19 -

20 De vele gezichten van een evenwicht Nieuwe gemeenteboekhouding ( ): Gewone dienst Uitgaven Personeel Werking Aflossingen Intresten Subsidies aan derden Overboeking naar BD Ontvangsten Belastingen Fondsen en subsidies Prestaties Intresten en dividenden Overschot vorig boekjaar Saldo 25 0 Buitengewone dienst Uitgaven Investeringen vaste activa Investeringen financiële activa Kapitaalsubsidies aan derden Ontvangsten Nieuwe leningen Verkoop vaste activa Verkoop financiële activa Investeringssubsidies Overboeking uit GD Overschot vorig boekjaar Saldo

21 De vele gezichten van een evenwicht 21 - Beleids- en beheerscyclus (vanaf 2014) Evenwicht op kasbasis Exploitatie Uitgaven Ontvangsten Investeringen Uitgaven Ontvangsten Andere Uitgaven (vooral aflossingen) Ontvangsten (vooral nieuwe leningen) Budgett. resultaat boekjaar 20 Budgett. result. vorig boekjaar 15 Gecumuleerd budg. resultaat 35 Bestemde gelden 0 Resultaat op kasbasis 35 Autofinancieringsmarge Financieel draagvlak Exploitatieontvangsten Exploitatie-uitgaven zonder intresten Periodieke leninguitgaven Aflossingen Intresten 0 (x 6 jaar) Autofinancieringsmarge 60 0 in 2019

22 De vele gezichten van een evenwicht ESR-evenwicht toegepast op zelfde voorbeeld: ESR95-evenwichtnorm Uitgaven Exploitatie-uitgaven Investeringsuitgaven Ontvangsten Exploitatieontvangsten Investeringsontvangsten Vorderingensaldo -31 Oorzaken van verschillen: ESR95 telt aflossingen en nieuwe leningen niet mee ESR95 telt aan- en verkopen financiële activa niet mee ESR95 kijkt op jaarbasis (zonder overgedragen saldi) ESR95 maakt geen onderscheid tussen investeringsen andere uitgaven 22 -

23 De vele gezichten van een evenwicht Dus: evenwicht volgens eigen gemeentelijke regels evenwicht volgens ESR95 ESR95-evenwicht = alle uitgaven (zonder aflossingen maar inclusief investeringen) worden gedekt door alle ontvangsten (zonder nieuwe leningen of overgedragen saldi) ESR95 vooral problematisch voor investeringen: Per definitie volatieler dan gewone uitgaven Meerjarig nut verhalen op één jaar Doorgaans veel grotere bedragen 23 -

24 De vele gezichten van een evenwicht Lokale besturen zijn grote investeerders: Investeringen per overheidsniveau 2012 (in mln. euro) Totale uitgaven Investeringen % Federale overheid ,6% Sociale zekerheid ,1% Gemeenschappen / Gewesten ,5% Lokale besturen ,8% Totale overheid (netto) ,2% Volledig verhalen van lokale investeringen op ontvangsten van één jaar problematisch want: Groot aandeel investeringen in uitgaven Relatief kleine besturen: volatiel verloop investeringen 24 -

25 Inhoud Europese begrotingsregels De complexe Belgische overheid De lokale overheid Statistische kwaliteit Normering De vele gezichten van een evenwicht Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Besluit 25 -

26 Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Vandaag geldt ESR95-norm niet voor individuele lokale besturen, maar: Europese druk richting bindende interbestuurlijke afspraken (tegen eind 2013) Naarmate saneringsdruk op centrale overheden toeneemt, verhoogt ook druk op lokaal niveau Afspraak over saldo totaliteit lokale overheden in praktijk niet werkbaar want: Toezicht verspreid over federale overheid en gewesten Macronorm biedt geen informatie voor individueel lokaal bestuur 26 -

27 Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Gevolgen bij verplicht jaarlijks ESR95-evenwicht voor individuele lokale besturen: Grotere investeringen worden moeilijk tot onmogelijk enorme economische gevolgen (BBP) paradox van het proper water Lokale belastingontvangsten moeten van jaar tot jaar sterk schommelen Keuze voor PPS als doel ipv middel (de paradox van de dure oplossing omwille van budgettaire redenen) Gedwongen uitverkoop van gemeentelijke patrimonium als alternatief financieringskanaal 27 -

28 Wat als ESR-evenwicht de norm wordt? Intussen in Nederland: Plan tot toepassing ESR95-evenwicht op individuele gemeenten uiteindelijk afgewend Door ESR95 blijven opbrengsten gemeentelijke uitstap uit energie deels onbruikbaar Naar een pragmatische oplossing? Vaststellingen: Lokale besturen als groep en over de jaren heen ± in evenwicht volgens ESR95 (overschotten en deficits heffen elkaar op): eigen normen zijn dus niet slecht Oorzaak van ontspoorde Belgische overheidsschuld lokaal Dus: vertrouw op evenwicht als groep over zes jaar 28 -

29 Besluit Europa kijkt steeds strenger toe op België Veel mist over saldo lokale besturen, maar zou (in Vlaanderen) moeten verbeteren Lokale besturen oorzaak Belgische problemen, en mogen dus ook niet het slachtoffer worden Blinde toepassing ESR95-evenwicht op individuele lokale besturen heeft meer nadelen dan voordelen 29 -

30 30 - Uitsmijter Is Europa niet toe aan evaluatie van de evenwichtsnorm, en dan vooral van volledige gelijkschakeling van consumptieve en investeringsuitgaven van overheden? Anders uitgedrukt: als vorderingensaldo kleiner is dan investeringen: is er dan wel een probleem? Overheid Vorderingensaldo 2012 Investeringen 2012 Federaal Sociale zekerheid Gemeenschappen / Gewesten Lokale besturen Totaal

31 Dank voor uw aandacht