Risicobereidheid in beeld

Transcriptie

1 Risicobereidheid in beeld Onderzoek naar de risicobereidheid bij actieve deelnemers en gepensioneerden in opdracht van Q8 Pensioenfonds Peter Zegwaart Januari

2 Inhoud 1. Introductie Inleiding 4 Doelstellingen van het onderzoek 5 Opzet van het onderzoek 6 2. Highlights 9 3. Conclusies Resultaten onderzoek Beeld Q8 Pensioenfonds 21 Zekerheid en risico 30 Vertrouwen, solidariteit en collectiviteit 44 Toelichting op het keuzeonderzoek (conjunct design) 58 Keuzeonderzoek deelnemers 62 Keuzeonderzoek gepensioneerden Bijlagen: De attribuutwaarden (keuzeonderzoek) 80 Onderzoeksverantwoording & certificering 86 2

3 Introductie 3

4 Inleiding Onderzoek Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland naar de risicohouding bij deelnemers en gepensioneerden Kuwait Petroleum Pensioenfonds Nederland (Q8 Pensioenfonds) wil graag weten welke risico s de achterban wenst te nemen als het gaat om pensioen. Inzicht daarin is beslissingsondersteunend voor de sociale partners bij de afspraken over een nieuw pensioencontract. Die gaan noodzakelijk worden in de context van het nieuwe FTK. Zegwaart Consultancy heeft samen met GfK een onderzoek uitgevoerd onder actieve deelnemers en gepensioneerden van Q8 Pensioenfonds. Dit onderzoek geeft een representatief beeld hoe de achterban van het fonds denkt en voelt over een aantal belangrijke elementen van een mogelijk nieuw pensioencontract en over de houding ten aanzien van risico. Deze rapportage bevat de resultaten uit het onderzoek onder n=168 deelnemers en n=175 gepensioneerden. De resultaten zijn per doelgroep (deelnemers en gepensioneerden) gerapporteerd. Voor verdere details van het onderzoek verwijzen we naar de onderzoeksverantwoording in de bijlage van dit rapport. Het belang van het onderzoek Na de invoering van het nieuwe FTK mogen pensioenfondsen hun strategisch beleggingsbeleid eenmalig aanpassen; latere aanpassingen zijn op voorwaarden eventueel ook nog mogelijk. Belangrijk is om het strategische beleggingsbeleid en de beleggingsrisico s af te stemmen op de risicohouding van de deelnemers. Het gaat dan om de pijngrenzen ten aanzien van kortingen, de koopkracht in extreme scenario s en een evenwichtige verdeling van het pensioenvermogen over de generaties. De resultaten van dit onderzoek zullen ondersteunend zijn bij de besluiten, die de sociale partners en het fondsbestuur in die context moeten nemen. En verder zal communicatie met de achterban van pensioenfondsen de komende jaren belangrijker worden, ook al omdat risico s steeds meer bij de deelnemers zullen komen te liggen. Weten hoe deelnemers en gepensioneerden denken over zekerheid en risico in relatie tot hun pensioen is bij een effectieve communicatie een onmisbaar vertrekpunt. 4

5 Doelstellingen van het onderzoek Het onderzoek diende de volgende vragen te beantwoorden: Wat is de risicohouding onder deelnemers en gepensioneerden van Q8 Pensioenfonds en welk ambitieniveau gaat daarmee gepaard? Wat betekent zekerheid rond pensioen voor de achterban van het fonds? Welk gewicht kent men toe aan de attributen pensioenleeftijd, de verwachte pensioenuitkering en de uitkering als het tegenzit? Hoe denkt de achterban van Q8 Pensioenfonds over de principes van collectiviteit en solidariteit? Wat is bij deelnemers en gepensioneerden het beeld van en vertrouwen in Q8 Pensioenfonds? Deze informatie kan voor bestuur en sociale partners behulpzaam zijn bij het nemen van beslissingen over het pensioen- en beleggingsbeleid. 5

6 Opzet van het onderzoek Online onderzoek, uitgevoerd door GfK. Deelnemers en gepensioneerden (tot 75 jaar) van Q8 Pensioenfonds ontvingen een uitnodigingsmail resp. brief met daarin een link naar de vragenlijst en een uniek wachtwoord/gebruikersnaam. Het veldwerk vond plaats van 1 t/m 24 december De netto response is bij de deelnemers n=168 (28%) en bij de gepensioneerden n=175 (22%). Opzet en inhoud van het onderzoek sluiten aan bij de aanpak, zoals die inmiddels door Zegwaart Consultancy en GfK voor ruim dertig fondsen is uitgevoerd. De resultaten zijn statistisch gewogen naar de feitelijke verdeling binnen de deelnemerspopulatie (leeftijd en geslacht). Naast dit samenvattende rapport is een digitaal tabellenboek beschikbaar, met daarin voor alle gestelde vragen uitsplitsingen naar o.a. leeftijd, geslacht en opleiding en een overzicht van de antwoorden op de open vragen. 6

7 Opzet van het onderzoek Representativiteit De omvang van de twee steekproeven (deelnemers en gepensioneerden) en de relatieve response zijn bevredigend; de steekproeven zijn in absolute zin voldoende groot voor een statistisch stabiel beeld en de responsepercentages zijn relatief hoog, waarmee de kans op een selectieve response beperkt is. We hebben verder gekeken naar de mate waarin de samenstelling van de steekproeven en die van de populatie op elkaar lijken en naar de spreiding van de antwoorden. Die exercities laten geen selectieve response zien. Daarmee kunnen we ervan uitgaan, dat de steekproefresultaten van dit onderzoek representatief zijn voor de populatie van deelnemers en gepensioneerden van Q8 Pensioenfonds. Rapportage en benchmark In deze rapportage maken we onderscheid tussen deelnemers en gepensioneerden. Voor de vragen die standaard ook bij andere fondsen zijn gesteld is in deze rapportage een benchmark opgenomen. Daarin tellen grote en kleinere fondsen even zwaar mee (ongewogen). Daarvoor is gekozen omdat de benchmark anders sterk gedomineerd zou worden door enkele grote bedrijfstakpensioenfondsen. De benchmark wordt gevormd door ongeveer 25 pensioenfondsen, voor het merendeel bpf-en, maar ook een aantal opf-en (Philips, KPN, DSM, Sabic, Arcadis, Astellas, Nedlloyd, Avery Dennison). Van de bedrijfstakpensioenfondsen in de benchmark hebben er zes in 2013 moeten verlagen. 7

8 Opzet van het onderzoek Keuze-onderzoek als onderdeel van dit onderzoek Om inzicht te krijgen in de ideale pensioenregeling, hebben actieve deelnemers en gepensioneerden een keuzeonderzoek voorgelegd gekregen, waarbij men moest aangeven welke samenstelling van een pensioenregeling men het meest aantrekkelijk vindt. Voor een uitgebreide toelichting op dit onderdeel van het onderzoek verwijzen we naar hoofdstuk 4 (Resultaten) in dit rapport. 8

9 Highlights 9

10 Highlights Voor opf wat minder sterke band met en vertrouwen in Q8 Pensioenfonds De band die deelnemers met Q8 Pensioenfonds voelen is wat minder sterk dan we gewoonlijk zien bij opfen; vooral vrouwen en jongeren voelen zich er minder thuis. Bij de gepensioneerden is dat beeld anders, die geven in sterke mate aan zich bij het fonds thuis te voelen. Deelnemers hebben minder dan de benchmark (het ongewogen gemiddelde van alle fondsen) het gevoel dat hun pensioen bij Q8 Pensioenfonds in goede handen is en evenmin bestaat er veel vertrouwen dat het fonds de crisis goed overleeft. Er is wel wat meer vertrouwen in Q8 Pensioenfonds dan in banken en verzekeraars en datzelfde geldt voor de kostenefficiëntie van het fonds. Deelnemers en vooral gepensioneerden zijn goed op de hoogte met de samenstelling van het bestuur en er is waardering voor het feit, dat het fonds dit onderzoek laat doen. Redelijke waardering voor de communicatie van Q8 Pensioenfonds Men is gemiddeld te spreken over de manier, waarop Q8 Pensioenfonds deelnemers en gepensioneerden heeft geïnformeerd over de gevolgen van de financiële crisis. Wensen zijn er wel: simpeler en makkelijker leesbaar, meer Jip en Janneke-taal, met meer voorbeeldberekeningen, frequenteer en meer digitaal. En driekwart van de deelnemers en twee derde van de gepensioneerden wil graag meer weten over het beleggingsbeleid van het Q8 Pensioenfonds, meer dan gemiddeld. 10

11 Highlights Instemming met beleggen door Q8 Pensioenfonds Men weet maar in beperkte mate hoe Q8 Pensioenfonds belegt en welke risico s het daarbij loopt. Een stevige meerderheid, nog boven de benchmark, vindt het desgevraagd prima dat het Q8 Pensioenfonds in aandelen belegt hiermee worden de hoogste rendementen behaald en het is goed voor de risicospreiding. Tegenstanders, waaronder wat meer vrouwen en de kleine groep van lager opgeleiden, vinden dat te risicovol, willen vooral zekerheid, beschouwen de huidige tijd als te onzeker en vrezen voor de consequenties voor hun pensioen. Op het aandelenbelang binnen de beleggingsportefeuille van Q8 Pensioenfonds heeft men maar in beperkte mate zicht. Aan maatschappelijk verantwoord beleggen door het Q8 Pensioenfonds hecht van de deelnemers en de helft van de gepensioneerden, in beide gevallen onder de benchmark. Relatieve dekkingsgraad van Q8 Pensioenfonds lager of gelijk ingeschat vergeleken met andere fondsen Er zijn maar weinig deelnemers en gepensioneerden die zeggen niet te weten hoe het met de dekkingsgraad van Q8 pensioenfonds staat. De inschatting is dat die lager dan wel gelijk is vergeleken met andere fondsen. Aan hoger denkt maar een laag percentage. 11

12 Highlights Pensioenzekerheid heeft vele betekenissen Er is niet één betekenis van zekerheid, als het om pensioen gaat. Bij de deelnemers telt vooral dat men wil weten welk bedrag men straks bij pensionering precies krijgt, wil kunnen blijven leven zoals nu en dat Q8 Pensioenfonds de ingelegde premies zorgvuldig belegt. Voor de gepensioneerden tellen vooral de laatste twee aspecten. Zes van de tien deelnemers denken straks uit te komen op 7 van het laatstverdiende loon, iets boven de benchmark. En een zeer groot deel van de deelnemers is op de hoogte met de huidige middelloon-regeling. Voor een kwart van de gepensioneerden is de overgang van eindloon naar middelloon nieuw. Deelnemers kiezen vaker voor regeling risico met indexatie-ambitie en meer risico Bijna zes op de tien deelnemers hebben een voorkeur voor een pensioenregeling met indexatie-ambitie en dus wat meer risico, meer dan gemiddeld. Bij de gepensioneerden houden de keuze voor beide regelingen, zekerheid of indexatie-ambitie, elkaar in evenwicht. Gepensioneerden kiezen voor meer risico omdat zij immers al pensioen hebben en vooral gericht zijn op hun indexatie. De keuze voor een regeling met weinig risico en nominale zekerheid wordt vaker gemaakt door vrouwen en (de kleine groep van) lager opgeleiden. Zij vrezen met lege handen te eindigen, ze vertrouwen de politiek en de financiële wereld niet, overschatten de beleggingsrisico s en willen weten waar men aan toe is. In combinatie met een vaste bodem kiest twee derde van de deelnemers en de helft van de gepensioneerden, die initieel opteerden voor zekerheid, alsnog voor enig risico. Uiteindelijk gaan negen van de tien deelnemers en driekwart van de gepensioneerden voor enige vorm van risico, met of zonder bodem en dat is meer dan gemiddeld. Desgevraagd blijkt een derde van de deelnemers het effect van inflatie correct in te schatten, de overigen onderschatten dat of hebben geen idee. 12

13 Highlights Bij een financieel tekort doen overslaan indexatie en verhogen premie minste pijn Wanneer de dekkingsgraad in het geding komt, zijn het overslaan van de indexatie en het verhogen van de pensioenpremie voor zowel deelnemers als gepensioneerden het meest acceptabel. Anders dan gebruikelijk kiezen de gepensioneerden hier niet voor het verhogen van de pensioenleeftijd. De meest vervelende maatregel is de ingreep, die de betrokkenen persoonlijk treft: gepensioneerden zien het niet zitten wanneer de pensioenuitkering verlaagd wordt, deelnemers zouden het verhogen van de pensioenleeftijd als zeer vervelend ervaren. Gepensioneerden vinden dat een eventuele verlaging over een langere periode uitgesmeerd dient te worden. Een vijfde van de deelnemers ziet liever een verlaging in één keer en een derde heeft geen voorkeur, verlagen is immers sowieso vervelend. Overigens denkt de helft van de gepensioneerden dat het overslaan van indexatie alleen hen raakt. Nabestaandenpensioen voor helft deelnemers belangrijk Het nabestaandenpensioen is voor zes van de tien deelnemers en twee derde van de gepensioneerden belangrijk en dat is iets boven het gemiddelde niveau. Meestal hechten mannen veel meer aan een goed partnerpensioen dan vrouwen, maar dat verschil is hier maar beperkt. Principe solidariteit en nut buffers breed onderschreven Deelnemers vinden in meerderheid dat de pijn van de te lage pensioenpremies die in het verleden zijn betaald verdeeld moet worden tussen de werkenden en degenen die al een pensioenuitkering hebben; van een differentiatie naar leeftijd is hier geen sprake. De kosten van een verdere stijging van de levensverwachting moeten betaald worden uit een aparte langleven-buffer, in goede tijden aan te leggen. Een kwart van de gepensioneerden ziet meer in het verhogen van de pensioenleeftijd. Voor een verlaging van alle (opgebouwde) pensioenen voelen weinigen. 13

14 Highlights Draagvlak voor collectiviteit Deelnemers van Q8 Pensioenfonds vinden het minder belangrijk dan gemiddeld om zelf een pensioenfonds te kunnen kiezen (21% versus benchmark 37%); alleen de hoger opgeleiden denken daar wat vaker anders over. Deelnemers zouden er ook wat minder vaak dan gemiddeld voor kiezen om individueel pensioen op te bouwen, als dat mogelijk zou zijn. Wisselende voorkeuren voor sparen en beleggen om een pensioenkapitaal op te bouwen Om tot een bepaald pensioenkapitaal te komen kiezen deelnemers vaker voor sparen, ondanks de dubbele inleg vergeleken met beleggen; daaronder vinden we relatief meer vrouwen en jongeren. De voorkeur voor sparen ligt bij de deelnemers boven de benchmark. Bij de gepensioneerden zien we juist een lichte voorkeur voor beleggen. Motieven om te beleggen of juist te gaan sparen die aan die keuze ten grondslag liggen zijn: de behoefte aan zekerheid, risicoperceptie, geloof in beleggen en de mate van vertrouwen in Q8 Pensioenfonds, de financiële wereld en de politiek. De sparen-voorkeur komt voort uit de vrees bij beleggen alles kwijt te kunnen raken; men ziet dat als speculeren en gokken en daarom kiest die groep voor de zekerheid van banksparen. Geen idee wat men aan pensioenuitkering terugkrijgt van betaalde premies Net als bij de andere fondsen hebben ook hier de deelnemers en gepensioneerden geen idee wat ze aan pensioenuitkering terugkrijgen van de door henzelf en de werkgever betaalde premies. De helft van de deelnemers en bijna twee derde van de gepensioneerden kan daar geen zinnig woord over zeggen. En een te verwaarlozen percentage vermoedt dat het om de feitelijke factor drie tot vier gaat. 14

15 Highlights Het keuze-onderzoek laat zien: geen consensus onder de deelnemers van Q8 Pensioenfonds bij afweging tussen zekerheid en risico In het keuze-onderzoek, een apart deel van de vragenlijst, hebben we de respondenten een groot aantal pensioenscenario s voorgelegd. Uit al die keuzes kunnen we afleiden hoe in de ogen van de deelnemers van Q8 Pensioenfonds hun ideale pensioen eruit ziet. We constateren dat pensioenleeftijd bij de deelnemers zwaar weegt; uit de attribuutwaarden zien we dat een pensioenleeftijd van 68 jaar als onwenselijk wordt beschouwd en 67 jaar nog acceptabel is. De andere attribuutwaarden maken duidelijk, dat een verwachte uitkering lager dan van het huidige netto salaris onaantrekkelijk wordt gevonden. Datzelfde geldt voor de uitkering als het tegenzit; die mag niet lager zijn dan van het huidige netto salaris. Bij pensioenleeftijd 67 jaar zijn de voorkeuren verdeeld tussen het meest risicovolle en het meest zekere scenario. Maar bij pensioenleeftijd 66 krijgt juist het zekere product de hoogste score en bij 65 jaar de gematigde variant. Er zijn derhalve binnen de deelnemerspopulatie twee groepen te onderscheiden. Een groep die vooral kijkt naar het neerwaartse risico (waaronder vrouwen en lager opgeleiden) en een groep die zich met name laat leiden door de upside en die het risico op een lagere uitkering als het tegenzit accepteert (waaronder vooral de jongeren). Gemiddeld lijkt een scenario met een verwachte pensioenuitkering van 7 en een uitkering als het tegenzit van 45/5 daar het meest aan tegemoet te komen. 15

16 Highlights Gepensioneerden letten vooral op de omvang van een mogelijke verlaging Uit de conjunct analyses voor de gepensioneerden blijkt, dat voor hen de omvang van een verlaging zwaar weegt. Zij hebben, net als bij nagenoeg alle andere pensioenfondsen veel liever een wat grotere kans op een kleine verlaging dan een kleine kans op een forse ingreep. 16

17 Conclusies 17

18 Conclusies De resultaten laten een beperkte differentiatie zien naar leeftijd, geslacht en opleiding, maar ten algemene is er sprake van een consistent beeld. Zeker voor een opf zijn bij de deelnemers het vertrouwen in en de band met Q8 Pensioenfonds niet heel stevig. Kennelijk heeft de lage dekkingsgraad gedurende de afgelopen jaren zijn sporen nagelaten. Bij de gepensioneerden is wel sprake van scores die bij een opf passen. De huidige communicatie krijgt een redelijke beoordeling. Wensen zijn er wel: eenvoudiger, meer Jip en Janneke taal, persoonlijker, meer frequent, proactiever en vooral over het beleggingsbeleid van Q8 Pensioenfonds. Op hoofdlijnen is de kennis over pensioen en beleggen op tot iets boven het niveau dat we bij andere fondsen aantreffen. Beleggen in aandelen door Q8 Pensioenfonds wordt begrepen en door een grote meerderheid onderschreven. Uw achterban hecht in minder dan gemiddelde mate aan maatschappelijk verantwoord beleggen. Met name (maar niet alleen) bij vrouwen en de relatief beperkte groep van lager opgeleiden bestaat weerstand tegen beleggen. Een gebrek aan kennis over en inzicht in beleggen, wantrouwen tegenover de financiële sector en de politiek en het idee dat men minder aan pensioen terugkrijgt dan aan premie is betaald leidt bij hen tot een zekerheidsreflex. 18

19 Conclusies Zekerheid rondom pensioen heeft meerdere betekenissen gekregen: kunnen blijven leven zoals nu, weten welk bedrag men op de pensioenleeftijd precies krijgt en ervan op aan kunnen dat het fonds de pensioenpremies zorgvuldig belegt zijn belangrijk. Zes van de tien deelnemers en twee derde van de gepensioneerden van Q8 Pensioenfonds hechten aan een goed nabestaandenpensioen. Het principe van collectiviteit wordt bij Q8 Pensioenfonds breed onderschreven, zij het dat hoger opgeleiden liever zelf een pensioenfonds zouden kiezen. Ook voor solidariteit bestaat een breed draagvlak. Een verdere stijging van de levensverwachting dient betaald te worden uit een aparte langleven-buffer, niet door alle pensioenen te verlagen. En als er toch gekort moet worden, dan bij voorkeur uitgesmeerd over een langere periode. Deelnemers kiezen vaker dan de benchmark voor een regeling met indexatie-ambitie en dus meer risico. In combinatie met een vaste bodem en daarboven beleggen opteren negen van de tien deelnemers en driekwart van de tien gepensioneerden voor een regeling met enig of meer risico en dat is meer dan gemiddeld. Vertaald naar de eigen financiële situatie kiezen deelnemers niet eenduidig. Jongeren bijvoorbeeld hebben een sterkere voorkeur voor de meest risicovolle scenario s, terwijl die voorkeur bij de oudere deelnemers meer gespreid is. Gemiddeld lijkt een meer gematigd scenario (verwachte uitkering 7, als het tegenzit 45/5) daar het beste op aan te sluiten. Gepensioneerden kiezen zoals bij nagenoeg alle andere pensioenfondsen: liever een grotere kans op een kleine verlaging dan een kleine kans op een forse ingreep. 19

20 Conclusies Er is derhalve draagvlak voor een regeling met meer risico. Dat blijkt uit de antwoorden op de vragen over beleggen in aandelen en de voorkeur voor een regeling met zekerheid of indexatie-ambitie. Daaruit resulteert een relatief hoog risico-profiel. Daarnaast kiest men, teruggevoerd op de eigen financiële situatie, niet steeds voor de meest veilige scenario s, maar ook voor de varianten, waar de bandbreedte tussen de verwachte pensioenuitkering en de uitkering als het tegenzit groter is. Met als kanttekening dat er niet van één eenduidig risicoprofiel sprake is; dé gemiddelde deelnemer van Q8 Pensioenfonds bestaat niet. Maar de meeste deelnemers willen graag indexatie en hebben daar een neerwaarts risico voor over. Bij deze gemiddelde ambitie van de deelnemers past een beleggingsmix in een bandbreedte met 60- aandelen en 40- zakelijke waarden. Daarnaast zijn de genoemde vaste bodem en schokbestendigheid belangrijke elementen; een te bewegelijk pensioen willen de deelnemers niet. De deelnemers van Q8 Pensioenfonds zijn in de regel goed opgeleid en verdienen boven modaal. Dat maakt hen minder kwetsbaar. Maar ook bij hen is de kennis over beleggen en hoe Q8 Pensioenfonds met risico s omgaat beperkt en dat geldt zeker voor vrouwen en lager opgeleiden. Er is soms wantrouwen ten opzichte van beleggen en de financiële sector met als gevolg primaire reacties waarin de behoefte aan zekerheid doorklinkt. Daar zal het bestuur van Q8 Pensioenfonds vooral met de communicatie en uitleg van haar keuze voor een nieuwe regeling rekening mee moeten houden. Het terugbrengen van de overschatte risico s van beleggen tot realistische proporties en het laten zien wat investeren in Q8 Pensioenfonds opbrengt moeten het draagvlak voor het fonds en de onderliggende pijlers van solidariteit en collectiviteit in stand houden. Daarvoor is aansprekende, simpele communicatie nodig die deelnemers en gepensioneerden raakt. En helder maakt wat Q8 met de ingelegde premies doet. De roep van de deelnemers om meer informatie over het beleggingsbeleid van Q8 pensioenfonds past in die context. 20

21 Resultaten Beeld Q8 Pensioenfonds 21

22 Bekendheidsprofiel Q8 Pensioenfonds vergelijkbaar met benchmark. Bekend met Q8 Pensioenfonds Benchmark 10 9% 23% % Zeer goed bekend 68% 69% 73% 7 Goed bekend 23% Actief (n=11155) 8% Gepensioneerd (n=15518) 17% Actief (n=168) 9% Gepensioneerd (n=175) Ken ik alleen van naam S1. In hoeverre bent u bekend met het Q8 Pensioenfonds? Basis: allen 22

23 Vertrouwen in en band met Q8 Pensioenfonds wat lager dan benchmark; vrouwen en jongeren voelen zich er minder vaak thuis. Oordeel over communicatie ook iets onder het gemiddelde beeld. Bij gepensioneerden liggen de scores op een wat hoger niveau. Passen van uitspraken bij Q8 Pensioenfonds Actieven BM Gepensioneerden BM Q8 Pensioenfonds heeft mij goed geïnformeerd over de gevolgen van de financiële crisis 35% 44% 17% 4% 79% n= % 84% 59% 29% 9% 3% 89% n= % Ik kan met mijn vragen altijd bij Q8 Pensioenfonds terecht 38% 51% 9% 2% 89% 88% 5 36% 11% 2% 86% 92% Mijn pensioen is bij Q8 Pensioenfonds in goede handen 21% 49% 24% 5% 7 49% 42% 8% 1% 91% 87% Ik voel mij thuis bij Q8 Pensioenfonds 25% 49% 21% 4% 74% 79% 61% 33% 5% 1% 94% 9 8 Pensioenfonds helpt mij om de juiste keuzes voor mijn pensioen te maken 13% 44% 38% 5% 57% 65% 3 44% 17% 9% 74% 75% Past heel goed Past een beetje Past niet zo goed Past helemaal niet A1. Hoe vindt u de volgende uitspraken passen bij het Q8 Pensioenfonds? Basis: allen actieven n= 168 gepensioneerden n=

24 Spontane suggesties ter verbetering communicatie (open vraag). Suggesties voor informatie verbetering Actieven Gepensioneerden Aanpassing pensioenplanner - pensioenleeftijd naar 67 jaar (staat nu op 65 jaar) De deelnemers per kwartaal informeren zodat de ontwikkelingen duidelijker op het netvlies staan van de medewerkers Betere, inzichtelijke en makkelijke informatie verstrekking. Bijvoorbeeld persoonlijke overzichten geven bij deze grote veranderingen van 2015 Problematiek duidelijker uitleggen door minder vakterminologie te gebruiken. Rekenvoorbeelden geven van verschillende situaties en de pensioen website up to date brengen/houden Op meer regelmatige basis informatie sessies organiseren Een goed overzicht waar het geld belegd is Meer in detail treden over hoe en op welke manier de dekkingsgraad tot stand komt Betere uitleg over de financiële zaken 2013, hoe en waarom zo n mager resultaat Maandelijks zorgen voor een update, zoals het bekendmaken van de dekkingsgraad, het financiële reilen en zeilen en werk ook de website regelmatiger bij Regelmatiger een nieuwsbrief versturen Toch nog duidelijker maken wat de financiële consequenties zijn van de veranderde wetgeving A2. Wat kan Q8 Pensioenfonds doen om de informatie naar u toe te verbeteren, waarover zou u graag meer informatie krijgen? Basis: allen actieven n= 168 gepensioneerden n=

25 Deelnemers en gepensioneerden schatten de relatieve dekkingsgraad van Q8 Pensioenfonds wisselend in: lager of ongeveer hetzelfde. Hoger denken maar weinigen. Benchmark Relatieve dekkingsgraad Q8 Pensioenfonds 10 15% 18% 10 44% 41% Is lager dan die van andere pensioenfondsen 38% 37% Is ongeveer hetzelf de als bij andere pensioenfondsen 24% 22% Actief (n=11157) 3 15% Gepensioneerd (n=15525) 43% 7% 7% Actief (n=168) 39% 6% 14% Gepensioneerd (n=175) Is hoger dan bij andere pensioenfondsen Ik heb geen idee hoe het nu met de dekkingsgraad van Q8 pensioenfonds gaat A3. De dekkingsgraad is de verhouding tussen de bezittingen van een fonds en de pensioenen die het fonds nu en in de toekomst moet uitbetalen. De dekkingsgraad van Q8 Pensioenfonds: Basis: allen 25

26 Gepensioneerden vinden in meerderheid dat Q8 Pensioenfonds naar hen luistert, op het niveau van de benchmark. Manier waarop binnen Q8 Pensioenfonds naar gepensioneerden wordt geluisterd Benchmark n= % 22% Daar wordt heel goed naar geluisterd 48% 23% 6% Gepensioneerd 5 22% 6% Gepensioneerd (n=175) Daar wordt een beetje naar geluisterd Daar wordt niet echt naar geluisterd Daar wordt helemaal niet naar geluisterd Nieuwsbrieven uitgeven Door in de communicatie wat meer aandacht te besteden aan de gepensioneerden Door vaker een online onderzoek uit te voeren Frequentere en duidelijkere informatie C4. Hoe wordt er binnen het Q8 Pensioenfonds volgens u naar de stem van de gepensioneerden geluisterd? C5. Heeft u suggesties, hoe dat beter kan? Selectie: gepensioneerden 26

27 De kennis over de samenstelling van het bestuur van Q8 Pensioenfonds is ook voor een opf opmerkelijk hoog, zeker bij de gepensioneerden. Benchmark Kennis over samenstelling bestuur Q8 Pensioenfonds 10 2% 6% 21% 43% 10 9% 21% Dat weet ik precies 76% 56% 7 Dat weet ik zo ongeveer 51% 36% Daar heb ik geen flauw idee van Actief (n=9095) Gepensioneerd (n=12773) Actief (n=168) 9% Gepensioneerd (n=175) C6. Weet u hoe het bestuur van Q8 Pensioenfonds is samengesteld? Basis: allen 27

28 Een zeer groot deel van de deelnemers zegt het verschil tussen eindloon en middelloon te kennen. Voor een kwart van de gepensioneerden is dit nieuw en 17% van hen is het spoor hier bijster. Dat gevoel leeft vooral onder de (kleine) groep lager opgeleiden. Bekendheid verschil eindloonregeling en middelloon regeling 10 58% 85% Ja, dat is mij bekend 9% 7% Actief (n=168) 25% 17% Gepensioneerd (n=175) Nee, dat is nieuw voor mij Ik begrijp niet goed, waar dit over gaat B5c. Wat is denkt u het effect van 10 jaar niet indexeren op de koopkracht van uw pensioen? Mijn koopkracht daalt daardoor: 28

29 Het initiatief tot dit onderzoek wordt positief beoordeeld door zowel deelnemers als gepensioneerden: belangrijk dat het bestuur mijn mening kent en vertrouwen dat het bestuur naar de resultaten gaat luisteren. Slechts een zeer kleine fractie laat zich kritisch uit. Mening onderzoek 10 74% 41% 47% 58% 6% 4% 6% 9% Actief (n=168) Gepensioneerd (n=175) Goed initiatief, belangrijk dat het bestuur mijn mening kent Ik heb er vertrouwen in dat het bestuur goed naar de resultaten luistert Kost alleen maar geld Anders D9a. Wat vindt u ervan, dat uw pensioenfonds dit onderzoek houdt? U kunt hier meerdere antwoorden aanklikken Selectie: allen 29

30 Resultaten Zekerheid en risico 30

31 Slechts een beperkt deel van deelnemers en gepensioneerden, nog iets minder dan gemiddeld, weet hoe Q8 Pensioenfonds belegt en welke risico s het daarbij loopt. Benchmark Risico s Q8 Pensioenfonds 10 2% 3% 27% 33% 10 22% 4% 27% Dat weet ik precies 72% 64% 78% 69% Dat weet ik ongeveer Daar heb ik geen idee van Actief (n=9287) Gepensioneerd (n=14305) Actief (n=168) Gepensioneerd (n=175) A2a. Weet u waarin Q8 Pensioenfonds belegt en welke risico s het daarbij loopt? Basis: allen 31

32 Een grote meerderheid van deelnemers en gepensioneerden kan zich vinden in beleggen in aandelen door Q8 Pensioenfonds; vrouwen en lager opgeleiden plaatsen hier vaker kanttekeningen bij. De voorstanders wijzen op het hogere rendement en een aanvaardbaar risico, de tegenstanders juist op de grote risico s en consequenties daarvan voor het pensioen. Benchmark Instemming met het beleggen in aandelen door Q8 Pensioenfonds 10 71% 82% 10 86% 87% Mee eens, omdat: Aandelen geven beter rendement Hoger rendement dan obligaties bij aanvaardbaar risico Spreiden van risico's 29% Actief (n=11157) 18% Gepensioneerd (n=15525) 14% 13% Actief (n=168) Gepensioneerd (n=175) Daar ben ik het mee eens Daar ben ik het niet mee eens Mee oneens, omdat: Te risicovol Te groot risico in de huidige markt. Onverantwoordelijk om in de huidige economische situatie te beleggen A5. Q8 Pensioenfonds belegt ook in aandelen. Bent u het daar wel of niet mee eens? A6. Kunt u toelichten waarom u het er mee eens bent of niet mee eens bent dat Q8 Pensioenfonds in aandelen belegt? Basis: allen 32

33 Er is bij deelnemers en gepensioneerden weinig zicht op het belang van aandelen binnen de portefeuille van Q8 Pensioenfonds: ofwel geen enkel idee of zeer wisselend ingeschat. Benchmark Deel belegging in aandelen en effecten 10 8% 8% 11% 13% 16% 19% 21% 9% 1% 7% 1% 34% % 3% 1 9% 1 23% 16% 4% 36% 19% 29% 11% 1% 27% Meer dan 5 Tussen 40 en 5 Tussen 30 en Tussen 20 en 3 Tussen 10 en Minder dan 1 Ik heb geen flauw idee Actief (n=11157) Gepensioneerd (n=15525) Actief (n=168) Gepensioneerd (n=175) A6a. Welk deel van het bezit van Q8 Pensioenfonds is volgens u in aandelen belegd? Basis: allen 33

34 Een zeker pensioen heeft meerdere betekenissen; bij deelnemers vooral weten welk bedrag men straks precies krijgt, kunnen blijven leven zoals nu en weten dat het fonds de premies zorgvuldig belegt. Voor gepensioneerden is dat laatste van belang, maar met name de huidige levensstijl kunnen volhouden. Benchmark Betekenis van een zeker pensioen 10 21% 25% 14% 26% 1 26% 10 31% 16% 21% 19% 1 31% nu al weten welk bedrag ik precies krijg van Q8 Pensioenfonds weten dat er voor mij nog pensioen is weten dat Q8 Pensioenfonds mijn pensioen op een zorgvuldige manier belegt kunnen blijven leven zoals ik dat nu doe 29% 3 11% 8% Actief (n=11157) Gepensioneerd (n=15525) 21% 37% 11% Actief (n=168) 3% Gepensioneerd (n=175) niet zoveel, want niets is zeker in het leven B3. Kunt u aangeven welk van de onderstaande antwoorden het beste bij u past? Een zeker pensioen betekent voor mij Basis: allen 34