Het draagvlak van BPF Schilders bij ondernemers en schilders in loondienst

Transcriptie

1 Het draagvlak van BPF Schilders bij ondernemers en schilders in loondienst Samenvatting online kwantitatief onderzoek in opdracht van Bpf Schilders Augustus 2015 Peter Zegwaart 1

2 Inhoud 1. Introductie Inleiding 3 Doelstellingen van het onderzoek 4 Opzet van het onderzoek 5 2. Conclusies 9 3. Highlights Resultaten onderzoek Beeld BPF Schilders 22 De verplichte aansluiting 26 Communicatie 35 Keuzeonderzoek (conjunct design) 42 Voorkeur keuze-scenario s bij groep tot 52 jaar 51 Voorkeur keuze-scenario s bij groep van 52 jaar en ouder 57 Zekerheid en risico 63 Solidariteit 72 Opinie over pensioen 78 Achtergrondkenmerken Bijlagen: Onderzoeksverantwoording 93 Certificering en gedragsregels 95 2

3 Inleiding Onderzoek BPF Schilders naar het draagvlak bij met name de ondernemers BPF Schilders kent voor ondernemers een verplichte aansluiting. Mogelijk komt die verplichte aansluiting op korte termijn ter discussie. In die context wil het bestuur van BPF Schilders inzicht in het draagvlak bij ondernemers voor het fonds en de factoren waardoor de loyaliteit wordt beïnvloed. Met die kennis kan het draagvlak voor het fonds vooral bij ondernemers, maar ook bij de schilders in loondienst, worden vergroot. Daarnaast is inzicht in de risicobereidheid bij deelnemers en bij gepensioneerden nodig in de context van het nftk. Zegwaart Consultancy heeft samen met Motivaction een onderzoek uitgevoerd onder ondernemers, schilders in loondienst en gepensioneerden van BPF Schilders. Dit onderzoek geeft een representatief beeld over het draagvlak van het fonds en over de houding ten aanzien van risico. De resultaten zijn steeds per doelgroep (ondernemers, schilders in loondienst en gepensioneerden) gerapporteerd. 3

4 Doelstellingen van het onderzoek Het onderzoek diende de volgende vragen te beantwoorden: Wat is het draagvlak van BPF Schilders bij de ondernemers, ook in relatie tot dat bij de schilders in loondienst en wat zijn daarin de verklarende factoren Wat is bij ondernemers, werknemers en gepensioneerden het beeld van en vertrouwen in BPF Schilders? Wat is de risicohouding onder deelnemers (ondernemers en in loondienst) en gepensioneerden van BPF Schilders en welk ambitieniveau gaat daarmee gepaard? Welk gewicht kent men toe aan de attributen pensioenleeftijd, de verwachte pensioenuitkering en de uitkering als het tegenzit? Hoe denkt de achterban van BPF Schilders over de principes van collectiviteit en solidariteit? Deze informatie kan het bestuur helpen bij het binden van de ondernemers en daarnaast behulpzaam zijn bij het nemen van beslissingen over het pensioen- en beleggingsbeleid. 4

5 Opzet van het onderzoek Eerst kwalitatief onderzoek Sessies op 30 maart en 1 april in Den Bosch en Rotterdam Vier groepsdiscussies van elk twee uur Schilders in loondienst tussen jaar (n=9) Schilders in loondienst tussen jaar (n=7) Ondernemers tussen jaar (n=8) Ondernemers tussen jaar (n=5) Betrokken en levendige discussies Resultaten zijn apart gerapporteerd (april 2015). 5

6 Opzet van het onderzoek Vervolgens online kwantitatief onderzoek, uitgevoerd door Motivaction. Deelnemers (vanaf 23 jaar) en gepensioneerden (tot 75 jaar) van BPF Schilders ontvingen een uitnodigingsbrief met daarin een link naar de vragenlijst en een uniek wachtwoord/gebruikersnaam. Het veldwerk vond plaats van 5 t/m 28 juni De netto response is bij de ondernemers n=562 (5%), bij de deelnemers n=353 (2%) en bij de gepensioneerden n=410 (8%). Opzet en inhoud van het onderzoek sluiten aan bij de aanpak, zoals die inmiddels door Zegwaart Consultancy voor zo n veertig fondsen is uitgevoerd; met het oog op de specifieke ondernemers-problematiek is een aantal aparte daarop gerichte vragen opgenomen. De resultaten zijn statistisch gewogen naar de feitelijke verdeling binnen de deelnemerspopulatie (leeftijd en geslacht). Naast dit samenvattende rapport is een digitaal tabellenboek beschikbaar, met daarin voor alle gestelde vragen de uitsplitsing naar leeftijd, ondernemers versus loondienst en gepensioneerden en een overzicht van de antwoorden op de open vragen. In het rapport worden de ZZP-ers met de term ondernemers aangeduid. Dat is niet bedoeld als een typering van die groep. In de focusgroepen zagen we bijvoorbeeld dat lang niet alle ZZP-ers zich laten voorstaan op hun ondernemerschap. En sommige ZZPers zijn dat onvrijwillig geworden en daarmee moeilijk als echte ondernemers te zien. 6

7 Opzet van het onderzoek Representativiteit De omvang van de drie steekproeven (ondernemers, loondienst en gepensioneerden) is bevredigend; de steekproeven zijn in absolute zin voldoende groot voor een statistisch stabiel beeld, ook bij verbijzonderingen naar bijvoorbeeld leeftijd. De relatieve response blijft vooral bij de loondienst schilders iets achter en daarmee wordt het risico op een selectieve response groter. We hebben daarom gelet op de mate waarin de samenstelling van de steekproeven en die van de populatie op elkaar lijken, op de spreiding van de antwoorden en op de aansluiting van de kwantitatieve en kwalitatieve resultaten. Net als bij veel andere fondsen blijkt dan de response bij de jongeren achter te blijven en daar is door middel van een statistische weging voor gecorrigeerd (zie pagina 91); het absolute aantal jongeren dat heeft gerespondeerd is voldoende groot om die weging op een verantwoorde manier te kunnen uitvoeren. Het totale beeld geeft geen aanleiding om te twijfelen aan de representativiteit van de resultaten; daarmee vormen de uitkomsten van dit onderzoek een betrouwbaar en representatief beeld van de manier waarop ondernemers, schilders in loondienst en gepensioneerden aankijken tegen BPF Schilders en deze groepen zekerheid en risico beoordelen. Benchmark Voor de vragen die ook bij andere fondsen zijn gesteld is in deze rapportage een benchmark opgenomen, het gemiddelde over de pensioenfondsen, die het risicobereidheidsonderzoek door Zegwaart Consultancy hebben laten uitvoeren. In die benchmark tellen grote en kleinere fondsen even zwaar mee (ongewogen). Daarvoor is gekozen omdat de benchmark anders sterk gedomineerd zou worden door enkele grote bedrijfstakpensioenfondsen. De benchmark wordt gevormd door ongeveer 30 pensioenfondsen, voor het merendeel bpf-en, maar ook een aantal opf-en (Philips, KPN, DSM, Sabic, Arcadis, Astellas, Nedlloyd). 7

8 Opzet van het onderzoek Bij het interpreteren van de benchmark-vergelijkingen moet worden bedacht dat deelnemers en gepensioneerden gemiddeld wat positiever zijn over opf-en dan over bpf-en. En binnen deze laatste categorie is men weer positiever over fondsen die niet hebben verlaagd vergeleken met de fondsen die dat wel hebben moeten doen (2013). Omdat het onderzoek onlangs is aangepast aan het nftk en er voor BPF Schilders een aanzienlijk aantal exclusieve vragen is opgenomen, blijft het aantal benchmark-vergelijkingen overigens beperkt. 8

9 Conclusies 9

10 Conclusies Driekwart van de ondernemers vindt het belangrijk pensioen op te bouwen en eenzelfde groep vindt het plezierig als er pensioen voor hen wordt geregeld. De helft van de ondernemers hecht aan een eigen pensioenfonds. Ook vindt het merendeel het belangrijk dat het nabestaandenpensioen en premievrije voortzetting bij arbeidsongeschiktheid goed geregeld zijn. Ze willen geen gedoe en alles zoveel mogelijk onder één dak. Dat is bij elkaar een belangrijk fundament onder het draagvlak bij ondernemers. Toch voelen ondernemers gemiddeld een andere relatie met BPF Schilders dan de werknemers: waardering, band en vertrouwen liggen op een lager niveau. En een meerderheid van de ondernemers zegt, wanneer ze als zelfstandig ondernemer worden aangesproken, zelf voor het pensioen te willen zorgen (ondernemersreflex). Luisterend naar de ondernemers in dit online onderzoek, maar ook naar de focusgroepen, valt er bij de ondernemers nog veel aan loyaliteit te winnen. Ze weten zich verplicht aangesloten en denken dat BPF Schilders daarom haar best niet hoeft te doen. Branche specifieke kritiek (hoge kosten, lage rendementen, weinig klantgericht) wordt door ondernemers uitvergroot in vergelijking met de deelnemers in loondienst. De uitdaging voor het bestuur zal zijn om de onvrede die bij een deel van de ondernemers leeft, mede aangewakkerd door de verplichte aansluiting, weg te nemen. Door duidelijk te maken, dat ze straks aan uitkering veel meer krijgen dan ze aan premie betaald hebben, dat de kosten bij BPF Schilders lager en de opbrengsten hoger zijn dan wanneer ze zelf een pensioenproduct afsluiten en dat ze pensioen opbouwen in een eigen potje dat niet verdampt als er later minder schilders zijn. Daarnaast kan het bestuur maatregelen nemen die gericht zijn op notoire pijnpunten, zoals meer flexibiliteit bij premiebetaling in de winter en de inzet van pensioen om eerder met werken te stoppen. Die sandwichaanpak zal de binding van ondernemers en in het kielzog daarvan ook bij de werknemers vergroten, de gevoelde drang om bij BPF Schilders weg te gaan verkleinen en daarmee ook de mogelijke uitstroom van ondernemers reduceren. 10

11 Conclusies De huidige communicatie krijgt een alleszins redelijke beoordeling. Eenvoudiger pensioencommunicatie is een uitdaging waar elk fonds mee worstelt en wat gegeven de complexiteit van het product geen sinecure is. Eenvoudiger pensioencommunicatie is heel belangrijk, maar niet de enige weg naar meer vertrouwen. Die kan ingezet worden door misvattingen in de beeldvorming ten aanzien van pensioen weg te nemen: - veel schilders weten niet dat ze een eigen aanspraak/potje opbouwen - veel schilders hebben het beeld dat hun fonds hoge kosten maakt en slechte rendementen realiseert Beleggen in aandelen door BPF Schilders wordt minder dan gemiddeld onderschreven door ondernemers en werknemers, meer door de gepensioneerden. Uw achterban hecht in meer dan gemiddelde mate aan maatschappelijk verantwoord beleggen. De weerstand tegen beleggen komt voort uit een gebrek aan kennis en inzicht, uit wantrouwen tegenover de financiële sector en uit het overschatten van de risico s ervan, met als gevolg een behoefte aan zekerheid. Solidariteit bij het dragen van de kosten als gevolg van de stijgende levensverwachting wordt door de ondernemers en gepensioneerden tamelijk breed gedragen, zij het minder dan gemiddeld. 11

12 Conclusies Ondernemers en werknemers hebben als primaire reactie (de zekerheidsreflex) gemiddeld een lichte voorkeur voor een regeling met de zekerheid van een vaste uitkering, gepensioneerden voor een regeling met indexatie-ambitie. Maar vertaald naar de eigen financiële situatie kiezen deelnemers voor meer risico. Of anders gezegd: het meest zekere scenario krijgt bijna steeds het kleinste voorkeursaandeel. De voorkeuren liggen tussen de meer gematigde en risicovolle varianten. De oudere deelnemers, vanaf 52 jaar, tonen zich meer risicobereid dan de groep tot 52 jaar. Gepensioneerden willen een eventuele verlaging uitgesmeerd zien in kleine stapjes gedurende 10 jaar, ook als het gaat om een bescheiden verlaging. Er is derhalve draagvlak voor een regeling met wat meer risico. Immers, teruggevoerd op de eigen financiële situatie en los van emotie en wantrouwen kiest men niet voor de meest veilige scenario s, maar voor de varianten, waar de bandbreedte tussen de verwachte pensioenuitkering en de uitkering als het tegenzit groter is. Ondernemers en werknemers willen derhalve graag indexatie en hebben daar een neerwaarts risico voor over. Bij deze ambitie van de deelnemers past een beleggingsmix met een wat hoger risicoprofiel. Daarnaast is schokbestendigheid een belangrijk element voor de ondernemers, werknemers en gepensioneerden. Zonder deze dempers zou het pensioen voor hen te bewegelijk worden. 12

13 Conclusies De kennis over beleggen, risico s en hoe BPF Schilders daarmee omgaat is beperkt en er is soms wantrouwen ten opzichte van beleggen en de financiële sector. Maar ook tegenover BPF Schilders; men vraagt zich af hoeveel kosten het fonds maakt en wat er allemaal met het geld gebeurt. Met als context dat velen het gevoel hebben veel te betalen en daarvoor een slecht pensioen terug te krijgen. Ook in de groepsdiscussies hebben we dit soort geluiden gehoord. Het bestuur van BPF Schilders moet met die zekerheidsreflex en de zorgen en het wantrouwen dat daaraan ten grondslag ligt rekening houden. Ook dat zal vooral in de communicatie terug moeten komen. 13

14 Highlights 14

15 Highlights Ondernemers kritisch over BPF Schilders, aspecten als vertrouwen en thuis voelen onder benchmark Ondernemers staan kritischer tegenover BPF Schilders dan de werknemers. Zij geven een lager rapportcijfer (5.3 tegenover 6.7 bij de werknemers), voelen zich daar minder thuis, hebben minder het gevoel dat het pensioen bij BPF Schilders in goede handen is en hebben ook minder vertrouwen in het fonds. Ondernemers hebben minder dan werknemers het idee dat BPF Schilders voor hun belangen opkomt. Breed gedeeld wordt de zorg of er straks nog wel voldoende schilders zijn om de pensioenen van de nu werkenden te kunnen betalen; werknemers hebben er meer vertrouwen in dan de ondernemers dat er later nog genoeg geld in de pensioenpot zit. De ontevredenheid van de ondernemers is enerzijds terug te voeren op de verplichte aansluiting, anderzijds op de weinig coöperatieve en niet flexibele opstelling van BPF Schilders bij de premiebetaling, op het verondersteld lage pensioen dat men gaat krijgen en de lage rendementen die het fonds haalt, in de ogen van de ondernemers. Ondernemers stellen het op prijs dat pensioen voor hen wordt geregeld Ook ondernemers vinden het belangrijk dat ze pensioen opbouwen en zij hechten eraan dat hun gezin bij overlijden goed verzorgd achterblijft en dat de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid kan doorlopen. Ondernemers stellen het, net als de werknemers, op prijs dat het pensioen voor hen wordt geregeld. Maar weinig ondernemers zijn het niet eens met de stelling dat ze door de verplichte aansluiting bij BPF Schilders tegen zichzelf in bescherming worden genomen en een derde ziet financiën en administratie als zaken die er nu eenmaal bij horen. Maar desgevraagd willen ondernemers als ondernemer zelf voor hun pensioen kunnen zorgen: de ondernemersreflex. Meer flexibiliteit bij de premiebetaling in de wintermaanden en het inzetten van pensioen om eerder te stoppen met werken zouden belangrijke aanpassingen zijn in de ogen van de ondernemers. 15

16 Highlights Wanneer de verplichte aansluiting zou vervallen zegt een kwart van de ondernemers zeker en 11% waarschijnlijk niet bij BPF Schilders te blijven. Onder de leden van vakbond of ZZP-belangenorganisaties liggen die percentages niet hoger; de potentiële opzeggers geven wel zware onvoldoendes aan BPF Schilders, hechten er minder aan dat het pensioen voor hen wordt geregeld en zien minder het belang van een eigen pensioenfonds voor schilders. Oudere ondernemers zeggen vaker bij BPF Schilders te willen blijven; geen gedoe, alles onder één dak willen houden en vertrouwen in BPF Schilders zijn de argumenten van ondernemers om te blijven. Alleszins redelijke waardering voor communicatie BPF Schilders Zes van de tien ondernemers en driekwart van de werknemers en gepensioneerden vinden dat BPF Schilders hen goed informeert over hun pensioen. Vooral het UPO wil men graag op papier; bij de andere meer algemene thema s blijft die voorkeur voor papier, maar is er een substantiële groep (tussen 30 en 40%) die digitaal prefereert. Ongeveer de helft van de drie groepen wil meer weten over het beleggingsbeleid van BPF Schilders en dat is iets onder het gemiddelde. Gevraagd wat men aan informatie zou willen komen vooral inzicht in de kosten, rendementen en wat BPF Schilders doet met het geld naar voren. Belangrijk is ook dat de informatie eenvoudig en makkelijk te begrijpen is. Instemming met beleggen in aandelen door BPF Schilders lager dan gemiddeld Men weet maar in zeer beperkte mate hoe BPF Schilders belegt en welke risico s het daarbij loopt, iets wat we ook al constateerden tijdens de groepsdiscussies. Een derde van de ondernemers en werknemers en de helft van de gepensioneerden kan zich vinden in het feit dat BPF Schilders in aandelen belegt, fors minder dan de benchmark. waarbij aangetekend moet worden dat 40-50% hier geen mening over heeft. Voorstanders wijzen op de hogere rendementen en het belang van indexatie voor het behoud van koopkracht. 16

17 Highlights Tegenstanders vinden beleggen in aandelen te risicovol, willen zekerheid en geen grote schommelingen, vrezen voor de consequenties voor hun pensioen en wantrouwen beleggen en de financiële wereld. Aan maatschappelijk verantwoord beleggen door BPF Schilders hechten zes van de tien ondernemers en zeven van de tien werknemers en gepensioneerden en dat ligt boven de benchmark. Pensioenzekerheid heeft vele betekenissen Er is niet één betekenis van zekerheid als het om pensioen gaat. Voor een derde van de ondernemers betekent een zeker pensioen niet zoveel, want niets is zeker in het leven. Zij willen weten dat er straks nog pensioen is, welk bedrag ze krijgen en kunnen blijven leven zoals nu. De werknemers willen meer dan gemiddeld weten dat er nog pensioen is als zij aan de beurt zijn en welk bedrag ze dan krijgen. Vier van de tien ondernemers denken straks uit te komen op 70% van het laatste loon; een kwart kan daar geen zinnig woord over zeggen. Werknemers zijn wat optimistischer over de hoogte van hun toekomstig pensioen; zes van de tien denken op minstens 70% van het laatstverdiende loon uit te komen en dat is het niveau van de benchmark. Het keuze-onderzoek maakt duidelijk welke afweging deelnemers van BPF Schilders maken: wat meer risico met de kans op een beter pensioen In het keuze-onderzoek, een apart deel van de vragenlijst, hebben we de respondenten een groot aantal pensioenscenario s voorgelegd (verschillend voor de ondernemers en werknemers tot 52 jaar en die ouder dan 52 jaar). Uit alle gemaakte keuzes kunnen we afleiden hoe in de ogen van de deelnemers hun ideale pensioen eruit ziet. Hier worden de deelnemers minder door emotie gestuurd en meer door een feitelijke afweging van hun financiële situatie straks, afgeleid van de huidige inkomenssituatie. 17

18 Highlights We zien dat pensioenleeftijd bij de ondernemers en werknemers het zwaarst weegt; bij de jongeren is 68 een kantelpunt, bij de ouderen ligt dat op 67 jaar. Duidelijk wordt ook dat deelnemers niet kiezen voor het meest veilige scenario; dat is het scenario waarbij de afstand tussen de verwachte pensioenuitkering en de uitkering als het tegenzit het kleinst is. De ondernemers en werknemers (en daarbinnen vooral de groep van 52 jaar en ouder) willen dus een upside en hebben daar enig neerwaarts risico voor over. De voorkeur van de deelnemers beweegt zich bij de verschillende pensioenleeftijden tussen de gematigde scenario s en de meer risicovolle varianten. Maar ook een zekerheidsreflex: ondernemers en werknemers kiezen bij de rechte vragen vaker voor zekerheid, gepensioneerden juist voor indexatie-ambitie en wat meer risico Van de ondernemers kiest 35% voor een regeling met een vaste en zekere uitkering, bij de werknemers is dat 41%. Een kwart van beide groepen opteert voor de regeling met indexatie-ambitie, de overigen hebben geen voorkeur of weten het niet. Bij de gepensioneerden is het beeld andersom: 41% gaat voor indexatieambitie en een kwart kiest voor zekerheid. Dit sluit aan op de benchmark. Dat gepensioneerden vaker kiezen voor wat meer risico is het gebruikelijke beeld. Zij hebben immers al pensioen en zijn vooral gericht op hun indexatie-ambitie. Los van de financiële consequenties (zoals bij de keuzevragen) worden antwoorden vaak gestuurd door emotie en zorgen, zoals blijkt uit de toelichtende antwoorden. Men kiest voor het vaste eindbedrag vanuit een sterke behoefte aan zekerheid, weten waar men aan toe is. Degenen die meer zien in een regeling die beoogt te indexeren voeren aan dat er alleen dan van een goed pensioen sprake is, dat er nu eenmaal niets zeker is in het leven, dat het met de economie weer beter zal gaan en dat men vertrouwen heeft in de beleggers van BPF Schilders. Ondernemers en werknemers hebben uiteenlopende opvattingen over de manier waarop hun pensioen wordt opgebouwd. Gelijke groepen denken dat de pensioenpremie voor hen apart wordt gezet resp. dat men premie betaalt voor degenen die nu met pensioen zijn. Twee van de vijf gepensioneerden hebben daar geen idee van. 18

19 Highlights Principe solidariteit breed onderschreven Ondernemers en werknemers vinden in meerderheid dat de kosten van de hogere levensverwachting verdeeld moeten worden over alle generaties, zij het minder overtuigend dan de benchmark. De helft van de gepensioneerden denkt er zo over; een derde van hen wijst in dit verband naar de jongeren. Om de kosten van het pensioen bij een verder stijgende leeftijd beheersbaar te maken krijgt het verhogen van de pensioenpremie nog de grootste instemming. De gepensioneerden pleiten ook voor het verhogen van de pensioenleeftijd. Een fors deel van de ondernemers, werknemers en gepensioneerden spreekt geen voorkeur uit voor de beste maatregel om de kosten van het ouder worden te betalen. In het nemen van meer beleggingsrisico s en het verlagen van de uitkeringen zien maar weinigen wat. Bij verlagen voorkeur voor uitsmeren over periode van 10 jaar Als er toch verlaagd moet worden is er een grote voorkeur om die uit te smeren over een periode van 10 jaar. Dat geldt bij de gepensioneerden al helemaal bij een forse verlaging van 15%, maar ook bij een kleinere ingreep van 3% kiest nog altijd twee derde voor kleine stapjes gedurende 10 jaar. Vertaling naar kernboodschappen De groepsdiscussies hebben geleerd hoe deelnemers aankijken tegen hun pensioen en hun pensioenfonds. Het blijkt dat er bij deelnemers een aantal beelden leven die het vertrouwen in en de relevantie van het pensioen in negatieve zin beïnvloeden. Het kwantitatieve onderzoek maakt duidelijk dat een aantal misvattingen breed gedragen wordt. Voor BPF Schilders is het wenselijk deze misvattingen over het pensioen(fonds) weg te nemen. Met het wegnemen van deze misvattingen wordt de tevredenheid over het pensioen en het vertrouwen in het pensioenfonds vergroot. Navolgende twee sheets beschrijven de misvattingen (insights) en de kernboodschappen waarmee de heersende beeldvorming bestreden kan worden. 19

20 Vertaling naar kernboodschappen* (1/2) Insight Algemene kritiek op de pensioensector (hoge kosten, lage rendementen) wordt geprojecteerd op BPF schilders. Door ondernemers wordt deze kritiek uitvergroot in vergelijking met deelnemers in loondienst. Schilders denken dat de betaalde pensioenpremie gebruikt wordt om de pensioenen van de huidige gepensioneerden te betalen. Breed gedeeld wordt de zorg of er straks nog wel genoeg schilders zijn om de pensioenen van de nu werkenden te kunnen betalen. Kernboodschap Bij BPF Schilders regelt u uw pensioen samen met andere collega s. En dat betekent: minder risico's en lagere kosten* dan wanneer u het zelf zou regelen. *) zodra de kosten voor de pensioenuitvoering dalen, vertellen we dat (2014: 186 per deelnemer) Wij beleggen de premie die u betaalt. Dat levert in de regel meer op dan geld op een spaarrekening. In 2014 was ons rendement 23,8%. Beleggen brengt wel risico s met zich mee. Daarom belegt BPF Schilders verantwoord. De premie die u bij BPF Schilders inlegt krijgt u dubbel en dwars terug: gemiddeld krijgt u drie tot vier keer* zoveel pensioen dan u aan premie heeft ingelegd. *) dit wordt nog actuarieel getoetst *) Een kernboodschap geeft weer wat je wil dat de doelgroep onthoudt of gaat doen. Het is geen exacte formulering van tekst. 20

21 Vertaling naar kernboodschappen (2/2) Insight Het beeld leeft bij de schilders dat hun levensverwachting veel lager is dan gemiddeld Nederland en dat ze als gevolg daarvan slechts kort van het pensioen kunnen genieten. Ondernemers waarderen BPF Schilders met het rapportcijfer 5,3. Ondernemers hebben minder dan werknemers het idee dat BPF Schilders hun toegevoegde waarde biedt. Voor schilders is tijdig kunnen stoppen met werken het belangrijkste kenmerk van een goede pensioenregeling en een goed pensioenfonds. Kernboodschap Als u op uw AOW-leeftijd met pensioen gaat, geniet u nog gemiddeld 20 jaar van uw pensioen. Dat is de gemiddelde levensverwachting in Nederland, ook als u schilder bent geweest. specifiek voor ondernemers met/zonder personeel: De pensioenregeling van BPF Schilders is dan wel verplicht, maar het levert naast gemak ook flink wat op. Zo zorgen we ervoor dat bij overlijden uw partner en kinderen goed verzorgd achterblijven. En als u arbeidsongeschiktheid wordt, gaat de opbouw van uw pensioen gewoon door zonder dat u premie hoeft te betalen. Dat vind je niet bij andere pensioenoplossingen. specifiek voor deelnemers 55+: BPF Schilders helpt u bij het maken van keuzes die invloed hebben op de hoogte van uw pensioen. Bijvoorbeeld keuzes die het eerder stoppen met werken mogelijk maken. 21

22 Resultaten Beeld BPF Schilders 22

23 Ondernemers geven BPF Schilders onvoldoende rapportcijfer; de werknemers en gepensioneerden houden het op een ruime voldoende. Grote verschillen naar leeftijd zijn er niet. Bij de ondernemers zijn de 55-plussers met een 5.8 wat positiever over het fonds. Kunt u met een rapportcijfer aangeven hoe tevreden u bent met uw pensioenfonds BPF Schilders? Gemiddeld Zelfstandig Ondernemers (n=562) 39% 20% 25% 15% 5,3 Gemiddeld Deelnemers in loondienst (n=353) 14% 19% 42% 20% 3% 6,7 Gemiddeld Gepensioneerden (n=410) 12% 15% 32% 31% 7% 3% 7,0 1 t/m

24 Over de hele linie zijn de ondernemers minder positief over BPF Schilders en de gepensioneerden juist positiever. Op de aspecten vertrouwen en thuis voelen scoort BPF Schilders lager dan de benchmark bij de drie groepen. Een kwart van de ondernemers denkt dat het fonds opkomt voor hun belangen, tegenover de helft van de werknemers. De 55-plussers zijn steeds iets positiever dan de anderen. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (Zelfstandige ondernemers, n=562) (Deelnemers in loondienst, n=353) Benchmark* (n=11157) (Gepensioneerden, n=410) Benchmark* (n=15518) Ik voel mij thuis bij BPF Schilders 18% 13% 45% 23% 6% 39% 47% 6% 79% 6% 33% 50% 11% 88% BPF Schilders informeert mij goed over mijn pensioen 8% 7% 28% 51% 6% 6% 17% 65% 10% 5% 18% 64% 11% Mijn pensioen is bij BPF Schilders in goede handen 14% 13% 48% 25% 7% 35% 49% 7% 80% 5% 27% 55% 10% 87% Ik heb meer vertrouwen in BPF Schilders dan in banken en verzekeraars 13% 14% 52% 19% 7% 43% 39% 8% 37% 6% 31% 48% 13% 59% Ik vertrouw erop dat de kosten bij BPF Schilders laag zijn 14% 15% 39% 27% 6% 10% 41% 41% 7% 6% 35% 50% 8% BPF Schilders komt op voor mijn belangen 14% 12% 50% 22% 10% 35% 46% 6% 5% 34% 51% 7% *Benchmark = (Helemaal) mee eens 24

25 Een grote meerderheid heeft waardering voor het initiatief tot dit onderzoek: het is belangrijk dat het bestuur de mening kent van de deelnemers, vinden (vooral de jongere) deelnemers en gepensioneerden en men heeft er vertrouwen in dat het bestuur goed naar de resultaten luistert. Wat vindt u ervan, dat BPF Schilders dit onderzoek houdt? 15% 5% 8% 5% 18% Anders, namelijk: 15% 53% Kost alleen maar geld 43% 60% 39% 48% 34% Ik heb er vertrouwen in dat het bestuur goed naar de resultaten luistert Goed initiatief, belangrijk dat het bestuur mijn mening kent Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) 25

26 Resultaten De verplichte aansluiting 26

27 Zes van de tien ondernemers vinden dat aansluiting bij BPF Schilders hen tegen zichzelf beschermt en driekwart vindt het plezierig dat het pensioen voor hen wordt geregeld; de 55-plussers onder de ondernemers zijn nog wat vaker die mening toegedaan. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Door de verplichte aansluiting bij BPF Schilders word ik tegen mezelf in bescherming genomen 6% 17% 5% 14% 1% 8% 25% Ik vind het plezierig dat mijn pensioen voor mij geregeld wordt 0% 1% 0% 8% 28% 31% 34% 41% 24% 7% 5% Zelfstandige ondernemers (n=562) 35% 32% 9% 4% Deelnemers in loondienst (n=353) 20% 18% 28% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens 50% 13% 5% 3% Zelfstandige ondernemers (n=562) 51% 8% 8% 2% Deelnemers in loondienst (n=353) 17% 15% 26% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens 27

28 Een grote meerderheid van de ondernemers zegt zelf het pensioen te willen regelen, terwijl uit de vorige grafiek juist bleek dat ondernemers het ontzorgd worden plezierig vinden. Als men op het ondernemerschap wordt aangesproken leidt dat kennelijk deels tot antwoorden die daarbij passen en minder bij de eigen voorkeuren: de ondernemersreflex. Een derde stelt zich ook met financiële en administratieve zaken te willen bezighouden en ruim de helft (en nog meer 55-plussers) beaamt dat het goed is wanneer er voor jonge schilders pensioen wordt opgebouwd. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? (Zelfstandige ondernemers, n=562) 1% 2% 17% 16% 46% 30% 39% Weet niet/geen mening 21% 31% 18% Helemaal mee eens Mee eens Neutraal 20% 9% Mee oneens Helemaal mee oneens 12% Ik wil mij vooral bezighouden met mijn werk als schilder en zo min mogelijk met financiële en administratieve zaken 17% 5% 1% Als zelfstandige wil ik zelf mijn pensioen kunnen regelen 16% Het is goed dat er voor jonge schilders pensioen wordt opgebouwd, anders zouden ze daar nooit aan beginnen 28

29 Dat schilders een eigen pensioenfonds hebben wordt door de werknemers en gepensioneerden in sterkere mate onderschreven dan door de ondernemers. Van de deelnemers en gepensioneerden hechten 8 op de 10 aan een eigen fonds. Onder de ondernemers is dat ongeveer de helft. Een derde van die laatste groep ziet daar niet zoveel in. Eveneens een derde van de ondernemers vindt het geen goede zaak dat zowel ondernemers als werknemers bij BPF Schilders pensioen opbouwen. Gepensioneerden en werknemers laten zich daar positiever over uit. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Ik vind het goed dat de schilders een eigen pensioenfonds hebben 1% 3% 2% 11% 30% 32% Het is goed dat zowel ZZP-ers als werknemers pensioen opbouwen bij BPF Schilders 1% 12% 4% 22% 3% 29% 38% 33% 19% 48% 49% 12% 19% Zelfstandige ondernemers (n=562) 12% 6% 1% Deelnemers in loondienst (n=353) 11% 3% 2% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens 19% 48% 12% 23% Zelfstandige ondernemers (n=562) 44% 21% 7% 2% Deelnemers in loondienst (n=353) 12% 4% 4% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Helemaal mee eens Mee eens Neutraal Mee oneens Helemaal mee oneens 29

30 Het belang van pensioenopbouw voor later wordt door zowel ondernemers als werknemers onderschreven. Werknemers gebruiken wel vaker de kwalificatie heel belangrijk. Hoe belangrijk vindt u het dat u pensioen opbouwt voor later? 2% 9% 8% 2% 18% 32% 49% 79% Weet niet/geen mening Helemaal niet belangrijk Niet zo belangrijk Tamelijk belangrijk Heel belangrijk Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) 30

31 Dat de partner bij overlijden een levenslange uitkering krijgt en dat bij arbeidsongeschiktheid de pensioenopbouw premievrij kan doorlopen wordt door ondernemers, werknemers en gepensioneerden belangrijk gevonden. Ook hier zien we dat de oudere ondernemers aan beide aspecten nog meer belang toekennen dan de andere ondernemers. Hoe belangrijk is dat voor u? Bij BPF Schilders is geregeld dat uw partner levenslang een uitkering van het pensioenfonds krijgt als u overlijdt. 4% 8% 9% 23% 2% 5% 17% 5% 4% 6% 9% Bij arbeidsongeschiktheid kan uw pensioenopbouw gewoon doorlopen zonder dat u premie hoeft te betalen. 5% 2% 6% 1% 13% 9% 18% 3% 2% 13% 24% Weet niet/geen mening Weet niet/geen mening 55% 74% 76% Helemaal niet belangrijk Niet zo belangrijk Tamelijk belangrijk 57% 79% 69% Helemaal niet belangrijk Niet zo belangrijk Tamelijk belangrijk Heel belangrijk Heel belangrijk Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) 31

32 De helft van de ondernemers juicht meer flexibiliteit bij premiebetaling in de wintermaanden toe, meer dan werknemers. Slechts een op de tien ondernemers ziet daar weinig in. Pensioen gebruiken om eerder te stoppen is voor de werknemers nog aantrekkelijker; ruim de helft van de ondernemers is daar positief over. Hieronder staan enkele veranderingen waar het bestuur van BPF Schilders aan denkt. Hoe aantrekkelijk vindt u die? Meer flexibiliteit bij het betalen van de pensioenpremie in de wintermaanden Pensioen gebruiken om eerder met werken te stoppen 6% 14% 20% 7% 31% 29% 6% Weet niet/geen mening Heel aantrekkelijk 4% 5% 18% 24% 33% 7% Weet niet/geen mening Heel aantrekkelijk 34% 28% 5% 6% Zelfstandige ondernemers (n=562) 33% 13% 4% Deelnemers in loondienst (n=353) 32% 21% 9% 1% Gepensioneerden (n=410) Aantrekkelijk Niet onaantrekkelijk, maar ook niet aantrekkelijk Onaantrekkelijk Heel onaantrekkelijk 45% 21% 8% 4% Zelfstandige ondernemers (n=562) 43% 13% 5% 1% Deelnemers in loondienst (n=353) 34% 20% 12% 2% Gepensioneerden (n=410) Aantrekkelijk Niet onaantrekkelijk, maar ook niet aantrekkelijk Onaantrekkelijk Heel onaantrekkelijk 32

33 Als er geen verplichting meer zou zijn zegt ruim een derde van de ondernemers te blijven en moet een kwart daar nog eens over nadenken. Een kwart van de ondernemers zegt zeker niet bij BPF Schilders te blijven, een op de tien vertrekt waarschijnlijk. De ondernemers die niet blijven geven als rapportcijfer gemiddeld een zware onvoldoende aan BPF Schilders. En degenen die wel zeggen te blijven hechten eraan dat het pensioen voor hen wordt geregeld. Hoe langer men bij BPF zit, hoe groter de kans wordt dat men blijft. Er is geen relatie tussen al dan niet blijven en het lidmaatschap van vakbond of ZZP-organisatie. Stel dat er geen verplichting meer zou zijn, zou u dan bij BPF Schilders blijven? 4% 23% 9% 4% 3% 17% 18% 5% 3% Weet niet/geen mening 11% 25% 38% 15% 24% Nee, ik zou zeker niet blijven Nee, ik zou waarschijnlijk niet blijven 24% 13% 29% 34% Daar moet ik nog eens goed over nadenken Ja, ik zou waarschijnlijk wel blijven Ja, ik zou zeker blijven Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) 33

34 Ondernemers blijven bij BPF Schilders omdat ze daar al lang zitten, geen gedoe willen, alles bij één partij willen houden en tevreden zijn over het fonds. Ondernemers gaan weg omdat ze de verplichting niet bij het ondernemerschap vinden horen, niet tevreden zijn over BPF, daar geen vertrouwen in hebben en geloven dat ze elders of zelf een beter pensioen kunnen opbouwen. Waarom ondernemers bij BPF blijven Waarom ondernemers bij BPF weggaan -Omdat ik er van uit ga dat ze de belangen van de schilders goed dienen -Ik zit vanaf de schoolbank al bij de club -Het gaat goed zo. -Omdat ik denk dat het goed is om alles bij 1 partij te houden, wel zo overzichtelijk. -Geeft te veel rompslomp om eventueel over te stappen -Omdat ik nu al zoveel jaar meedoe. -Het is allemaal goed geregeld, alleen de vaste verplichting kunnen wij door schommeling in de markt momenteel niet bijbenen. Dit met gevolg achterstand. -Als het iets meer flexibel zou zijn komen we in tijden dat het minder gaat niet zo in de problemen. Per maand betalen zou al makkelijker zijn. -Ja, ik ben al mijn hele leven onderhoudsschilder, mijn boekhouder zegt dat het geen slecht product is, zekerheid is belangrijk voor mij, dit biedt zekerheid voor m n gezin -Omdat het naar mijn mening niet zo interessant zou zijn om over te stappen. -Heb al 40 jaar pensioen opgebouwd via BPF -Overstappen gaat natuurlijk geld kosten, ook al beloven ze dat dit uitgesloten is, maar als je al een paar jaar meeloopt, dan weet je dat dit onzin is. -Ik heb jaren premie betaald, om een pensioen op te bouwen. Dat zou ik niet willen afbreken -Het is belangrijk dat het pensioen geregeld is en ik heb geen klachten over het BPF -Zover ik weet staat BPF Schilders goed aangeschreven -Omdat ik vertrouwen heb in BPF en dat mijn pensioen voor straks allemaal goed geregeld is -De verplichting is eigenlijk niet van deze tijd, pensioenfonds lijkt me verder een degelijke professionele zaak, dus daar zit het niet in. -Ik heb gekozen voor zelfstandig ondernemerschap, juist om ook in dit soort zaken de vrijheid te hebben. Verplicht pensioen hoort daar wat mij betreft niet bij. Ik wil zelf mijn geld beheren voor nu en later op mijn eigen manier. -Dat ik mijn geld elders beter kan belegen met veel meer rendement, als je ziet wat ik betaal en er voor terug krijg, het is een soort woekerpolis die ons verplicht is opgelegd. -Ik heb altijd het minimale betaald bij het bpf omdat ik van mening ben dat ik ergens anders meer van mijn geld kan maken -Ik ben net begonnen en verdien nog maar heel weinig. De pensioenpremie van BPF vind ik heel hoog, misschien dat ik nog een paar jaartjes wacht met het opbouwen van mijn pensioen. -Omdat ik geen vertrouwen in jullie heb. Bovendien word het alsmaar duurder...en wat is het geld überhaupt nog waard over 20 jaar, als ik überhaupt ooit iets vang -Geen goed verleden met Bpf, wij zijn de verplichtingen zat en vinden het belachelijk dat wanneer de nota te laat wordt betaald er een incassobureau ingeschakeld wordt en daarbij er een bedrag bovenop komt voor iets wat je zou moeten helpen in de toekomst en niet de bedoeling is om het je nu moeilijk te maken. -Omdat ik vind dat ik prima voor mijn eigen pensioen kan zorgen. Daar heb ik BPF absoluut niet bij nodig. Zo'n organisatie moet ook betaald worden en dat gaat van mijn geld af. Grote onzin wat mij betreft -Bpf behandelt mij niet als klant, staat mij (klant) niet juist/goed te woord. bpf maakt misbruik van wettelijke verplichting, bpf zou het beter doen zonder verplichting dan innoveert deze en zal zich meer klantgericht op moeten stellen -Ik vind het heel vervelend dat ik hier toe verplicht wordt. Ik wil zelf uitmaken wanneer en hoeveel geld ik apart leg. -Pensioen opbouwen is prima maar wel op vrijwillige basis. En geen dreigementen als je te laat betaalt, gelijk te dreigen met een deurwaarder. -Het verplicht stellen is niet meer van deze tijd. Niet de ene bedrijfstak wel verplichten en de andere vrijstellen van verplicht pensioen (zzp) 34

35 Resultaten Communicatie 35

36 Bij het UPO bestaat een forse voorkeur voor papier; bij de nieuwsbrieven is de voorkeur voor digitaal of papier meer verdeeld. Wilt u de volgende informatie het liefst op papier of digitaal ontvangen? Het jaarlijkse pensioenoverzicht (UPO) Wilt u de volgende informatie het liefst op papier of digitaal ontvangen? Nieuwsbrieven en andere meer algemene informatie 4% 2% 4% 5% 6% 9% 33% 25% 26% 49% 50% 56% 63% 74% 70% 47% 44% 35% Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening Op papier Digitaal Weet niet/geen mening 36

37 De premienota, meer persoonlijke informatie en wat men straks aan pensioen krijgt heeft een meerderheid liever op papier. Van grote differentiaties in voorkeur is hier geen sprake. Wilt u de volgende informatie het liefst op papier of digitaal ontvangen? Premienota voor zelfstandigen Meer persoonlijke informatie Wat krijg ik straks aan pensioen? 6% 6% 6% 8% 10% 5% 6% 30% 36% 33% 37% 32% 27% 28% 64% 59% 61% 54% 58% 68% 66% Zelfstandige ondernemers (n=562) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening 37

38 En ook bij zaken als arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en veranderingen in het pensioenreglement ziet men liever informatie op papier dan digitaal. Ten algemene zijn er geen grote verschillen naar leeftijd. Opmerkelijk is dat jongere ondernemers bij de meeste onderwerpen vaker een voorkeur voor papier zeggen te hebben dan de andere deelnemers. Wilt u de volgende informatie het liefst op papier of digitaal ontvangen? Pensioen en zaken als arbeidsongeschiktheid en werkloosheid Wilt u de volgende informatie het liefst op papier of digitaal ontvangen? Veranderingen in het pensioenreglement 19% 4% 9% 7% 4% 8% 36% 37% 34% 34% 37% 38% 43% 61% 54% 58% 62% 55% Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Op papier Digitaal Weet niet/geen mening 38

39 Waar men graag meer informatie over krijgt; de meest typerende antwoorden op open vraag. ondernemers en werknemers Gepensioneerden -Waarom het moet bij bpf? wij moeten maar op hun vertrouwen dat er tegen die tijd nog maar wat is, tegen mijn zin in kies liever zelf een plan. -Hoe kan ik uit dat pensioen, vindt het vervelend dat alleen bij de schilders verplicht ben om deel te nemen -Hoeveel % kans ik heb dat ik mijn geld daadwerkelijk krijg. Waarin en hoe jullie beleggen. -Inruil partnerpensioen, eerder met pensioen, met name de kosten -Waarom het pensioen van bpf schilders verplicht is terwijl ik al jaren zzp-er ben, die zelf z'n broek wel op kan houden, heb ik jullie graaiers niet voor nodig. -Over de overstap naar PGGM en hoe de nieuwe pensioenpremies worden berekend sinds 1 januari Ik wil dat het opbouwen van mijn pensioen goedkoper wordt. Er verdwijnt te veel bij bpf in de kosten de hun maken en dan doel ik op het grote en veel te dure pand waar ze in zitten. Als ze daarop bezuinigen houden de hardwerkende schilders meer pensioen over tegen een voor hun lagere kostprijs. -Minder reclame over pensioenen, maar doelgericht op de persoon. Eenmaal per jaar is voldoende. -Alles wat met mijn pensioen te maken heeft. Is namelijk abracadabra op het moment -Wat de exacte leeftijd is wanneer mijn pensioen ingaat -Hoe men nu naar de toekomst gaat. Waarom kunnen leden zo slecht meepraten. -Eerder stoppen met werken met de financiële gevolgen. De mogelijkheden in het kader van de inkoopregeling. -Hoe is mijn pensioen opgebouwd en als ik kom te overlijden wat ontvangt mijn echtgenoot dan -Waarom het pensioen zo laag is na zoveel jaren hard werken -Vaker stand van zaken van dekkingsgraad en vergelijkingen met andere fondsen -Waarom pensioen zo laag is terwijl de pensioenfondsen miljarden bezitten. -Waar om ik denk dat mijn pensioen lager is dan bij andere, dit is mij eigenlijk nog nooit uit de doeken gedaan waarom het zo laag is, ik heb het ooit wel eens gevraagd maar kreeg een onduidelijk antwoord -Bestuurskosten en vergoedingen -Hoe de hoogte van mijn pensioen is vastgesteld. Na 45 jaar werken heb ik een pensioen om van te huilen -Meer duidelijkheid over acties van BPF, winst en verlies enz, dit voor meer respect en vertrouwen -Kerncijfers van het pensioenfonds in vergelijking met het gemiddelde. Dan kan ook ik beoordelen of het pensioenfonds goed en of goedkoop is. -Waar mijn geld is gebleven van mijn premie tijdens de jaren dat ik premie betaalde via de vakantiezegels. -Over de diefstal van mijn pensioen 39

40 Waar men graag meer informatie over krijgt; de meest typerende antwoorden op open vraag. ondernemers en werknemers -Meer contact met een persoon en niet alleen per mail of bellen. Betere uitleg over wat je wel en niet kunt mag doen en wat verstandig is hierin door een gesprek aan te gaan op afspraak, iemand onder ogen zien. -Hoeveel er van mijn inleg gebruikt wordt voor de opbouw voor mijn pensioen! -Wat ik nu echt netto overhoud van mijn pensioen, dus ook de belasting die er nog af moet. -De informatie die we tot nu gekregen hebben is voor mij tot nu toe voldoende -Ik krijg voldoende informatie. Misschien nog wat informatie om eventueel wat eerder te stoppen met werken -Ik snap niets van die vaktaal. Ik wil gewoon weten wat ik ontvang. 40

41 Ruim de helft van de werknemers en iets minder dan de helft van de ondernemers zou een bezoek aan een informatiebijeenkomst van BPF Schilders overwegen. Jongeren zien daar weinig in, terwijl de 55 plussers hier juist veel meer belangstelling voor hebben. Stel dat BPF Schilders weer informatiebijeenkomsten gaat organiseren, zou u daar dan wel of niet naar toe gaan? (Zelfstandige ondernemers, n=562) (Deelnemers in loondienst, n=353) (Gepensioneerden, n=410) Daar ga ik wel naar toe 7% Daar ga ik wel naar toe 10% Daar ga ik wel naar toe 5% Misschien, hangt er vanaf 38% Misschien, hangt er vanaf 45% Misschien, hangt er vanaf 34% Nee, daar ga ik niet naar toe 49% Nee, daar ga ik niet naar toe 36% Nee, daar ga ik niet naar toe 45% Weet niet/geen mening 5% Weet niet/geen mening 9% Weet niet/geen mening 16% 41

42 Resultaten Keuze-onderzoek (conjunct design) 42

43 Toelichting op keuzeonderzoek (conjunct design) Keuzeonderzoek onder ondernemers (n=562) en schilders in loondienst (n=353) Om een goed inzicht te krijgen in de voorkeuren van deelnemers ten aanzien van het pensioen, is een specifieke onderzoeksmethodiek toegepast: conjunct meten. Dat wil zeggen dat de respondent keuzes heeft kunnen maken uit verschillend samengestelde pensioenproducten. In het conjunct onderzoek kreeg elke respondent 12 schermen te zien, met elk drie verschillend samengestelde pensioenpakketten. De respondent heeft steeds één van deze drie pakketten gekozen. In deze aanbiedingen verschillen steeds de niveaus van de verschillende attributen. De volgende dia s geven een overzicht van de attributen en de niveaus daarbinnen. Het CBC programma bepaalt random een samenstelling van deze attribuutniveaus voor elke respondent. Na analyse van alle keuzes, kunnen op respondentniveau analyses worden gemaakt. Uitkomsten van het conjunct onderzoek De uitkomst van dit conjunct onderzoek is dat we zien: welk belang men hecht aan verschillende attributen; welke waarde (waardering) men toekent aan de verschillende niveaus van de attributen en; welke afwegingen men maakt tussen verschillende keuzes. 43

44 Hoe de keuzevragen in de vragenlijst zijn toegelicht 44

45 Voorbeeld keuzevragen deelnemers 45

46 Voorbeeld keuzevragen deelnemers 46

47 Uitkering als het tegenzit Verwachte uitkering Leeftijd Bij de groep ondernemers en werknemers tot 52 jaar krijgt leeftijd in de keuzes die men maakt het grootste gewicht. De verwachte uitkering en die als het tegenzit ontlopen elkaar niet veel. De attribuutwaarde geeft de relatieve belangscore aan: per attribuut is de som van de scores nul. Hoe hoger de score, hoe aantrekkelijker het bijbehorende attribuutniveau. Een pensioenleeftijd van 68 jaar of hoger wordt gezien als onaantrekkelijk. Dat geldt ook voor een verwachte uitkering lager dan 70% en een uitkering als het tegenzit van 35% of lager. Minder wenselijk Meer wenselijk LFT_65 LFT_66 LFT_67 LFT_68 LFT_69 P1_45 P1_55 P1_60 P1_65 P1_70 P1_75 P1_80 P1_85 P1_90 P1_95 P2_30 P2_35 P2_40 P2_45 P2_50 Verwachte uitkering; 19% Uitkering als het tegenzit; 17% Gewicht attributen Leeftijd; 63% 47

48 Uitkering als het tegenzit Verwachte uitkering Leeftijd Ook bij de groep van 52 jaar of ouder is leeftijd nog steeds de dominante factor, maar hier krijgt de verwachte uitkering een groter gewicht dan bij de jongeren. Kijken we naar de attribuutwaarden, dan ligt bij leeftijd het kantelpunt nu bij 67 jaar. Een verwachte pensioenuitkering van 70% of lager ziet men liever niet en datzelfde geldt voor een uitkering als het tegenzit van 50% of minder. Minder wenselijk Meer wenselijk LFT_64 LFT_65 LFT_66 LFT_67 LFT_68 P1_60 P1_70 P1_85 Uitkering als het tegenzit; 16% Gewicht attributen P1_100 P1_110 Verwachte uitkering; 28% Leeftijd; 56% P2_45 P2_50 P2_55 P2_60 P2_65 48

49 Attributen en niveaus ondernemers en werknemers A. Pensioenleeftijd De leeftijd waarop u wilt stoppen met werken. 64 jaar 65 jaar 66 jaar 67 jaar 68 jaar 69 jaar B. Verwachte uitkering De totale pensioenuitkering (inclusief de AOW) die u naar verwachting zult ontvangen als u stopt met werken. 45% 55% 60% 70% 80% 85% 90% 95% 100% 110% attributen attribuut-niveaus C. Uitkering als het tegenzit De totale pensioenuitkering (inclusief pensioen en AOW) die u zult ontvangen als het economisch tegenzit en de beleggingsresultaten van het fonds tegenvallen. 35% 40% 45% 45% 50% 55% 60% Hoogte pensioenpremie niet meer meegenomen De hoogte van de pensioenpremie is niet als attribuut meegenomen. Uit eerder onderzoek is gebleken dat deelnemers dit attribuut het minst belangrijk vonden. Met andere woorden: deelnemers kozen massaal voor het hoogste premieniveau om het risico te beperken en om de pensioenleeftijd zo laag mogelijk te houden. Daarnaast is de pensioenpremie in de praktijk een attribuut dat redelijk in beton gegoten is. Ook als sturingsmechanisme is de premie minder effectief dan de pensioenleeftijd en het beleggingsrisico. 49

50 Attributen en niveau s ondernemers en werknemers Verschillende scenario s voor jongere en oudere deelnemers De pensioenopbouw van jongere deelnemers is gebaseerd op een hogere spilleeftijd dan die bij de oudere deelnemers. De ouderen hebben jarenlang pensioen opgebouwd met een pensioenleeftijd van 65 jaar. Voor de jongeren ligt de spilleeftijd nu al op 67 jaar en die zal verder stijgen. Omdat oudere deelnemers vaker overgangsregelingen en prepensioenpotjes kennen is het realistischer om de jongeren andere pensioenscenario s voor te leggen dan de ouderen. Resultaten geaggregeerd voor ondernemers en werknemers en verbijzonderd naar de groepen tot 52 jaar resp. 52 jaar en ouder In de volgende grafieken valt te lezen welke scenario s bij verschillende pensioenleeftijden de grootste voorkeur krijgen. Daarbij zijn de data voor de ondernemers en werknemers geaggregeerd. Immers, BPF Schilders zal het beleggingsbeleid niet kunnen differentiëren naar die twee groepen. Het gaat derhalve om de risicohouding bij de totale groep deelnemers. Wel wordt een onderscheid gemaakt tussen de beide leeftijdsgroepen. Omdat er gewerkt is met verschillende scenario s en attribuutwaarden kunnen die data niet in elkaar geschoven worden. 50

51 Resultaten Voorkeur keuze-scenario s bij groep tot 52 jaar 51

52 Bij pensioenleeftijd 65 jaar zijn de voorkeuren van de leeftijdsgroep tot 52 jaar verdeeld: het meest veilige, het gematigde en het meest risicovolle scenario spreken elk ongeveer een derde van de ondernemers en werknemers aan. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 65 jaar. 80,0% 60,0% 40,0% 31,5% 35,1% 33,3% 20,0% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 45% Uitkering als het tegenzit 40% Product 2: Verwachte uitkering 55% Uitkering als het tegenzit 35% Product 3: Verwachte uitkering 65% Uitkering als het tegenzit 30% 52

53 Bij pensioenleeftijd 66 jaar krijgt het meest veilige scenario (met de kleinste afstand tussen verwachte uitkering en die als het tegenzit) de voorkeur. Hier scoort het meest risicovolle scenario het minst. De verwachte opbrengst is daar wel aantrekkelijk, maar de uitkering als het tegenzit veel te laag. Op pagina 63 zagen we dat ook al aan de attribuutwaarden. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 66 jaar. 80,0% 60,0% 45,5% 40,0% 34,4% 20,0% 20,0% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 55% Uitkering als het tegenzit 40% Product 2: Verwachte uitkering 65% Uitkering als het tegenzit 35% Product 3: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 30% 53

54 Bij pensioenleeftijd 67 zien we weer een gespreide voorkeur, met de hoogste score voor het veilige scenario. De twee meer risicovolle varianten spreken bij elkaar nog de helft van de ondernemers en werknemers aan. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 67 jaar. 80,0% 60,0% 40,0% 32,1% 28,9% 20,0% 16,9% 22,1% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 55% Uitkering als het tegenzit 50% Product 2: Verwachte uitkering 60% Uitkering als het tegenzit 45% Product 3: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 40% Product 4: Verwachte uitkering 80% Uitkering als het tegenzit 35% 54

55 Bij pensioenleeftijd 68 jaar is het risicovolle scenario het meest aantrekkelijk; voor een upside van 90% heeft men een fors neerwaarts risico over. De meest veilige variant scoort nog 21%. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 68 jaar. 80,0% 60,0% 40,0% 36,3% 20,0% 21,7% 18,2% 23,8% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 60% Uitkering als het tegenzit 50% Product 2: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 45% Product 3: Verwachte uitkering 80% Uitkering als het tegenzit 40% Product 4: Verwachte uitkering 90% Uitkering als het tegenzit 35% 55

56 En ook bij pensioenleeftijd 69 jaar scoort het meest risicovolle scenario het hoogst. De veilige variant is hier minder populair. Kennelijk moet langer doorwerken wel lonen! Voorkeursaandeel Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 69 jaar. 100,0% 80,0% 60,0% 48,9% 40,0% 33,1% 20,0% 18,0% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 50% Product 2: Verwachte uitkering 85% Uitkering als het tegenzit 45% Product 3: Verwachte uitkering 95% Uitkering als het tegenzit 40% 56

57 Resultaten Voorkeur keuze-scenario s bij groep van 52 jaar en ouder 57

58 Bij pensioenleeftijd 64 jaar gaat de voorkeur van de ondernemers en werknemers van 52 jaar en ouder uit naar een meer risicovol scenario: 70% verwachte uitkering en 45% als het tegenzit. Het meer veilige scenario (met een kleinere afstand tussen beide uitkeringen) spreekt 42% aan. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 64 jaar. 80,0% 60,0% 58,0% 40,0% 42,0% 20,0% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 60% Uitkering als het tegenzit 50% Product 2: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 45% 58

59 Bij pensioenleeftijd 65 jaar springt de meer risicovolle variant er duidelijk uit. Het veilige en meer gematigde scenario spreken veel minder aan. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 65 jaar. 80,0% 60,0% 60,9% 40,0% 20,0% 21,2% 17,9% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 60% Uitkering als het tegenzit 55% Product 2: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 50% Product 3: Verwachte uitkering 85% Uitkering als het tegenzit 45% 59

60 Ook bij pensioenleeftijd 66 jaar gaat meer dan de helft van de ondernemers en werknemers voor de risicovolle variant. Voorkeursaandeel 100,0% Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 66 jaar. 80,0% 60,0% 56,9% 40,0% 25,8% 20,0% 17,3% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 55% Product 2: Verwachte uitkering 85% Uitkering als het tegenzit 50% Product 3: Verwachte uitkering 100% Uitkering als het tegenzit 45% 60

61 En datzelfde beeld doet zich voor bij pensioenleeftijd 67 jaar. Voorkeursaandeel Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 67 jaar. 100,0% 80,0% 60,0% 55,6% 40,0% 31,2% 20,0% 13,2% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 60% Product 2: Verwachte uitkering 85% Uitkering als het tegenzit 55% Product 3: Verwachte uitkering 100% Uitkering als het tegenzit 50% 61

62 Bij 68 jaar krijgt het veilige scenario het kleinste voorkeursaandeel. De twee meer risicovolle varianten spreken bij elkaar ruim 70% van de ondernemers en werknemers aan. Ook hier scoort het meest veilige scenario het laagst. Voorkeursaandeel Leeswijzer Er is gevarieerd met de attributen: verwachte uitkering en uitkering als het tegenzit. De pensioenleeftijd is in elk pakket vastgezet op 68 jaar. 100,0% 80,0% 60,0% 45,9% 40,0% 26,4% 20,0% 10,9% 16,8% 0,0% Product 1: Verwachte uitkering 70% Uitkering als het tegenzit 65% Product 2: Verwachte uitkering 85% Uitkering als het tegenzit 60% Product 3: Verwachte uitkering 100% Uitkering als het tegenzit 55% Product 3: Verwachte uitkering 110% Uitkering als het tegenzit 50% 62

63 Resultaten Zekerheid en risico 63

64 Ondernemers, werknemers en gepensioneerden weten maar in beperkte mate waarin BPF Schilders belegt en welke risico s het daarbij loopt, vergelijkbaar met de benchmark. Weet u waarin BPF Schilders belegt en welke risico's het daarbij loopt? Benchmark 8% 8% 14% 73% 72% 68% Weet niet/geen mening Daar heb ik geen idee van Dat weet ik ongeveer Dat weet ik precies 72% 64% Daar heb ik geen idee van Dat weet ik ongeveer Dat weet ik precies 18% 20% 16% 27% 33% 2% Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) 2% Gepensioneerden (n=410) 2% Actieven (n=9287) 3% Gepensioneerden (n=14305) In het benchmarkonderzoek ontbreekt de optie Weet niet/geen mening 64

65 Een aanzienlijk deel van de drie doelgroepen heeft geen oordeel over het beleggen in aandelen door BPF Schilders. Bij de ondernemers houden de voor- en tegenstanders elkaar in evenwicht, bij de gepensioneerden is er een groot draagvlak voor beleggen in aandelen, zoals de benchmark. Jongere ondernemers zien weinig in aandelen, terwijl jongere werknemers hier vaker geen mening over hebben. De oudere deelnemers kunnen zich vaker vinden in beleggen in aandelen door BPF Schilders. BPF Schilders belegt ook in aandelen. Bent u het daar wel of niet mee eens? Benchmark 40% 47% 40% 29% 18% 31% 30% 18% 34% 12% 48% Weet niet/geen mening Daar ben ik het niet mee eens Daar ben ik het wel mee eens 71% 82% Daar ben ik het niet mee eens Daar ben ik het wel mee eens Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Actieven (n=9287) Gepensioneerden (n=14305) In het benchmarkonderzoek ontbreekt de optie Weet niet/geen mening 65

66 De voorstanders van beleggen wijzen erop dat aandelen, mits zorgvuldig en deskundig gekozen, een hoger rendement en daarmee een beter pensioen opleveren. Tegenstanders van beleggen wijzen op de risico s, willen niet dat er met hun geld wordt gespeeld en gegokt en wantrouwen de financiële wereld. Eens met beleggen in aandelen Niet eens met beleggen in aandelen -Gezien de huidige lage rente lijkt het mij onvermijdelijk om te beleggen om zo de reserves in stand te houden. -Als er goed belegt wordt kans op een hogere uitkering. -Om rendement te behalen zal dit wel moeten, mits spreiding en selectie in orde is. -Als dit op de goede manier gebeurt dan is er een redelijke kans op een redelijke groei van het kapitaal en kan eindelijk weer eens een indexatie worden toegepast -Omdat dit misschien meer op kan brengen. MITS dit door de juiste mensen met KENNIS wordt gedaan. -Hierdoor blijft het pensioen nog enig sinds op peil. Zonder de aandelen zou het pensioen waarschijnlijk nog lager zijn. -Omdat ik vertrouwen heb in het BPF. -Als het goed belegd wordt levert het meer op dan sparen. Met de nadruk op goed beleggen. -Waar moet je anders je geld vandaan halen!! -Ik ga ervan uit dat het veilige aandelen betreft. Van grote Nederlandse nette bedrijven -Het hele leven zit vol onzekerheden, ook beleggen. Vertrouw op de expertise van het BPF -Dan is er wellicht nog een kans dat er later pensioen is, anders hebben de directeuren het al allemaal in gebruik -Zoeken naar rendement is noodzakelijk, risico's moeten goed beheerst worden en dus is vakmanschap en integriteit van deze beheerders uiterst belangrijk. Geen zakkenvullers en korte termijn visie. -Als het met het bedrijf van de aandelen slecht gaat ben je alles kwijt -Het kan altijd mis gaan en dat is zeker geen prettig gevoel. - Verstandig omgaan met zuur verdiend geld vraagt om respect en bescherming - Er wordt gegokt met geld wat door de werknemers en werkgevers wordt betaald. - Teveel risico en daar door veel geld verloren -Omdat er te veel risico s aan hangen dat het fout gaat, net als bij de banken. -Er is al zoveel fout gegaan waar wij de dupe van geworden zijn. -De aandelenmarkt is een gokmarkt vandaar dat wij geen waardevast pensioen hebben tegen alle afspraken in -Aandelen hebben een risico welk ik persoonlijk nooit voor zou kiezen. Als het fout gaat moet ik ervoor betalen/verlies nemen. -Dan loop je risico. Zij doen dat met mijn geld. Omdat ik verplicht ben het te betalen. -Als ik dat zou willen doe ik dat zelf wel met mijn eigen geld -Met zuur verdient geld van mensen die een fysiek belastend beroep hebben moet niet in aandelen belegd worden. Als de personen wie de touwtjes in handen hebben besluiten om de boel weer een keer te laten crashen krijgt de gewone man de rekening weer. -Omdat het ons geld is waarmee gespeeld wordt -Aandelen zijn gevaarlijk en hebben een groot risico. Met andermans geld is het makkelijk speculeren. Als onze pensioeninleg werd beheerd zoals hun portemonnee piepten ze wel anders. 66

67 Voor een derde van de ondernemers betekent een zeker pensioen niet zoveel, want niets is zeker. Zij willen weten dat er straks nog pensioen is, welk bedrag ze krijgen en kunnen blijven leven zoals nu. De werknemers willen meer dan gemiddeld weten dat er nog pensioen is als zij aan de beurt zijn en welk bedrag ze dan krijgen. Een zeker pensioen betekent voor mij... Benchmark 4% 4% 15% 22% 27% 28% 30% Zelfstandige ondernemers (n=562) 1% 8% 17% 30% 30% 15% Deelnemers in loondienst (n=353) 4% 13% 25% 20% 10% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Weten dat BPF Schilders mijn pensioen op een zorgvuldige manier belegt Kunnen blijven leven zoals ik dat nu doe Nu weten welk bedrag ik krijg/komende jaren krijg van BPF Schilders Weten dat er nog pensioen voor mij is/weten wat mijn pensioen is Niet zoveel, want niets is zeker in het leven 14% 29% 21% 25% 11% Actieven (n=11157) 26% 30% 26% 10% 8% Gepensioneerden (n=15525) Weten dat mijn pensioen op een zorgvuldige manier wordt belegd Kunnen blijven leven zoals ik dat nu doe Nu weten welk bedrag ik krijg/komende jaren krijg Weten dat er nog pensioen voor mij is/weten wat mijn pensioen is Niet zoveel, want niets is zeker in het leven In het benchmarkonderzoek ontbreekt de optie Weet niet/geen mening 67

68 Bij de ondernemers en werknemers is er een lichte voorkeur voor een regeling met een vast eindbedrag, bij de gepensioneerden juist voor een regeling met indexatie-ambitie, net als bij de benchmark. Stel dat u mag kiezen tussen twee pensioenregelingen, welke kiest u dan? Stel dat u mag kiezen tussen twee pensioenregelingen, welke kiest u dan? 18% 22% 25% 35% Zelfstandige ondernemers (n=562) 14% 18% 26% 41% Deelnemers in loondienst (n=353) 12% 22% 41% 24% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Ik heb geen voorkeur Ik kies voor een regeling met een grotere kans op indexatie. Ik kies voor een regeling met een vast eindbedrag, zodat ik weet waar ik aan toe ben. 17% 36% 46% Actieven (n=11157) 19% 44% 37% Gepensioneerden (n=15525) Ik heb geen voorkeur Ik kies voor een regeling met een grotere kans op indexatie. Ik kies voor een regeling met een vast eindbedrag, zodat ik weet waar ik aan toe ben. In het benchmarkonderzoek ontbreekt de optie Weet niet/geen mening 68

69 De voorkeur voor een regeling met een vast eindbedrag is ingegeven door een behoefte aan zekerheid, willen weten waar men aan toe is en wantrouwen tegenover beleggen. Men hecht aan indexatie om te kunnen blijven leven zoals nu en men vertrouwen heeft in BPF Schilders en in de economie. Voorkeur voor regeling met vast eindbedrag Voorkeur voor regeling met indexatie-ambitie -Er is dan gewoon zekerheid in de uitkering. -Onderweg kan er veel gebeuren, daar hebben de afgelopen jaren voldoende bewijs voor geleverd. Waarschijnlijk zal de wereldeconomie nooit geen vaste waarde meer kennen. -Dan weet je zeker wat je krijgt en kun je daar rekening mee houden. -Omdat je dan precies weet waar je alle jaren aan toe ben, dus zonder schommelingen -Als je ouder gaat worden, wil je meer zekerheid -Vanuit dat bedrag kan je zelf nog bepalen of je nog meer nodig hebben, zo ja kan je altijd nog stappen ondernemen (p.s. niks is zeker in het leven) -Ik wil wel krijgen wat ik toekom ik geloof niet meer in gebakken luchtzekerheid -Zekerheid is heel belangrijk voor mijn gezin, er zijn te veel voorbeelden van mensen die niks meer hebben, het is ons geld jullie hebben ook je rendement -Ik wil weten waar ik aan toe ben en geen onzekerheid. -Dan weet je ook zeker wat je nog krijgt en wat je ermee kan doen en kun je berekenen wat je nog nodig hebt iedere maand! -Ik heb mijn hele leven risico's moeten nemen en ga nu voor veiligheid. -Zelf bepalen wat je met je geld doet, geen inmenging vanuit Den Haag en vage regels van een pensioenfonds die wel weet wat goed voor ons is. -Alles is de laatste tijd steeds maar duurder geworden en indexatie was er niet bij dus ik vind dat er nu maar eens wat aan de pensioenen moet worden gedaan! -In verband met eventuele prijsstijgingen vind ik het vrij normaal dat er af en toe een indexatie plaats vind. Kapitaal goed beleggen!!! -Dat het deskundige mensen zijn die dit goed kunnen bekijken en dit op een verantwoordelijk manier ook kúnnen. -Als zo goed wordt belegd als gemiddeld de afgelopen jaren is een hoger pensioen haalbaar -Passief beleggen bij deze marktrente houdt de inflatie geeneens bij. Dus zal er actief belegd moeten worden. Daarom is een einduitkering niet vast te stellen. -Om eventueel een hoger pensioen te krijgen, met het risico dat het ook lager kan uitvallen -Indexatie is belangrijk om je huidige levenspeil te kunnen waarborgen. -Omdat alles duurder wordt en zonder indexatie ik steeds minder te besteden heb -Als je kiest zonder indexatie dan kan het vaste pensioen bedrag wel eens laag uit pakken vanwege de inflatie. -Uiteindelijk kom je volgens mij hier beter mee weg, nu slechte economie die trekt heus wel weer aan -Ik neem aan dat er mensen zitten die verstand van beleggen hebben. Zodat de risico's zo klein mogelijk zullen zijn -Heb er vertrouwen in dat BPF schilders goed belegt, zodat mijn pensioen op peil blijft -Mijn persoonlijke ervaring leert mij dat een variabele opbouw vaker beter uitpakt dan een vaste 'zekere' opbouw -Niets is zeker in het leven. Ook beleggen niet, maar als je niets probeert. Nu heb je nog een kans, dat het eindresultaat positief uitpakt. 69

70 Vier van de tien ondernemers denkt straks uit te komen op 70% van het laatste loon; een kwart kan daar geen zinnig woord over zeggen. Werknemers zijn wat optimistischer over de hoogte van hun toekomstig pensioen. Hoe hoog denkt u dat uw pensioenuitkering (inclusief uw AOW) zal zijn als u straks met pensioen gaat? Benchmark 27% 9% 20% 3% 14% Geen zinnig woord over te zeggen 30% 20% 3% 15% Geen zinnig woord over te zeggen 30% 19% 50% 50% 44% 70% 55% 70% 38% 100% 100% 6% Zelfstandige ondernemers (n=562) 19% Deelnemers in loondienst (n=353) 6% Actieven (n=11157) 70

71 Zowel bij de ondernemers als de werknemers vindt de grootste groep het pensioen bij BPF Schilders voldoende; vier van de tien ondernemers en een derde van de werknemers heeft daar geen mening over. Over de manier waarop een beter pensioen geregeld moeten worden verschillen de meningen: ondernemers doen dat liever zelf, de werknemers bij BPF Schilders. Welke van onderstaande uitspraken is het meest op u van toepassing? Waar zou u uw pensioen het liefst willen opbouwen? 40% 33% Weet niet/geen mening 20% 20% Weet niet/geen mening 7% 10% 4% 17% Ik zou liever langer doorwerken voor een beter pensioen Ik zou extra premie willen inleggen voor een beter pensioen 51% 16% 64% Zelf op een andere manier regelen 43% 46% Ik vind mijn pensioen zoals het nu is bij BPF Schilders voldoende 29% Bij BPF Schilders Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) 71

72 Resultaten Solidariteit 72

73 Er is draagvlak voor solidariteit onder de ondernemers, werknemers en gepensioneerden. Een derde van die laatsten wijst naar de jongere generaties, overeenkomstig de benchmark. Mensen worden steeds ouder. Daardoor moet BPF Schilders mensen steeds langer pensioen uitbetalen en dat kost geld. Door wie moeten die kosten volgens u worden opgevangen? Benchmark 18% 10% 13% Weet niet/geen mening De pijn moet over alle generaties worden verdeeld 61% 64% 51% De pijn moet over alle generaties worden verdeeld Door de oudere generaties die nu pensioen ontvangen 74% 68% 2% Door de oudere generaties die nu pensioen ontvangen 8% 14% 7% 19% 34% Door de jonge generaties die nu werken en pensioen opbouwen 14% 13% 31% Door de jonge generaties die nu werken en pensioen opbouwen Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) Actieven (n=11156) Gepensioneerden (n=15525) In het benchmarkonderzoek ontbreekt de optie Weet niet/geen mening 73

74 Een fors deel van de ondernemers, werknemers en gepensioneerden spreekt geen voorkeur uit voor de beste maatregel om de kosten van het ouder worden te betalen. Het verhogen van de pensioenpremie krijgt nog de grootste instemming. De gepensioneerden pleiten ook voor het verhogen van de pensioenleeftijd. In het nemen van meer beleggingsrisico s en het verlagen van de uitkeringen zien maar weinigen wat. Mensen worden steeds ouder. Daardoor moet BPF Schilders mensen steeds langer pensioen uitbetalen en dat kost geld. Welke maatregel van het pensioenfonds heeft uw voorkeur om dit te kunnen blijven betalen? Weet niet/geen mening 46% 39% 31% Meer beleggingsrisicos nemen 10% 15% 9% 19% 9% 8% 6% 36% 10% 4% 28% 28% De toekomstige pensioenuitkering verlagen De pensioenleeftijd verhogen De pensioenpremie verhogen Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) 74

75 Als er toch verlaagd moet worden is er een grote voorkeur om dat uit te smeren over een periode van tien jaar. Dat in één keer doen vindt weinig weerklank. Een derde (en nog meer jongere werknemers) maakt het niet uit omdat verlagen sowieso vervelend is. Stel dat BPF Schilders de pensioenen moet verlagen omdat de dekkingsgraad te laag is. Ziet u dan liever dat het fonds die pijn in één keer neemt of dat die verlaging over tien jaar wordt uitgesmeerd? 17% 12% 11% 34% 31% 32% Weet niet/geen mening Maakt me niet uit, verlagen is sowieso vervelend 40% 43% 51% Liefst uitsmeren over tien jaar, dan voel je het minder 8% Zelfstandige ondernemers (n=562) 14% Deelnemers in loondienst (n=353) 5% Gepensioneerden (n=410) Liefst in één keer, dan ben je er vanaf 75

76 Gepensioneerden zijn twee scenario s voorgelegd: een verlaging van 15% en van 3%, waarbij men kon kiezen voor een verlaging ineens en uitsmeren over tien jaar, in de vragenlijst vertaald in concrete bedragen afgeleid van het huidige netto pensioen. In beide scenario s kiezen gepensioneerden voor het uitsmeren. Bij de verlaging van 3% stijgt de voorkeur voor verlagen ineens tot een derde. Stel dat uw pensioenfonds de pensioenen met 15% moet korten. Kunt u aangeven waar uw voorkeur naar uitgaat? (Basis - Gepensioneerden en weet bedrag van BPF, n=276) 15% ineens korten 25% De komende 10 jaar uw pensioen verlagen met 1,8% per jaar 75% Stel dat uw pensioenfonds de pensioenen met 3% moet korten. Kunt u aangeven waar uw voorkeur naar uitgaat? (Basis - Gepensioneerden en weet bedrag van BPF, n=276) 3% ineens korten 33% De komende 10 jaar uw pensioen verlagen met 0,36% per jaar 67% 76

77 Zowel ondernemers als werknemers denken wisselend over de manier waarop hun pensioen wordt opgebouwd. Gelijke groepen veronderstellen dat de pensioenpremie voor hen apart wordt gezet resp. dat men premie betaalt voor degenen die nu met pensioen zijn. Twee van de vijf gepensioneerden hebben daar geen idee van. Deze beeldvorming is wel bepalend voor het rapportcijfer dat men aan BPF Schilders geeft. Werknemers en ondernemers die weten dat de pensioenpremie voor henzelf apart wordt gezet, geven gemiddeld een 6,4. Werknemers en ondernemers die in de veronderstelling zijn dat ze betalen voor degenen die nu met pensioen zijn, geven gemiddelde een 5,4. Met name bij ondernemers is dit verschil groot (een 4,9 om 6,1). De volgende vraag gaat over hoe uw pensioen wordt opgebouwd. Kunt u aangeven welk van de volgende antwoorden juist is? 16% 17% 43% 40% 42% Weet niet/geen mening 25% De pensioenpremie die ik betaal wordt voor mijzelf apart gezet 44% 41% 31% Ik betaal pensioenpremie voor degenen die nu met pensioen zijn Zelfstandige ondernemers (n=562) Deelnemers in loondienst (n=353) Gepensioneerden (n=410) 77

78 Resultaten Opinie over pensioen 78

79 Een derde van de ondernemers en werknemers houdt zich niet bezig met pensioen omdat je daar toch niets aan kunt doen, ongeveer het niveau van de benchmark. De helft van de ondernemers zorgt liever zelf voor het pensioen dan dat bij BPF Schilders te doen en dat is meer dan bij de werknemers. Een op de vijf ondernemers is het niet met deze stelling eens. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Benchmark (Helemaal) mee eens Ik hou mij niet bezig met mijn pensioen, want je kunt daar toch niets aan doen Zelfstandig Ondernemers (n=562) 2,9 11% 25% 29% 22% 9% 4% 30% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,1 6% 24% 28% 26% 10% 5% Gepensioneerden (n=410) 3,2 7% 21% 21% 35% 9% 8% 29% Ik zorg liever zelf voor mijn pensioen dan dat ik bij BPF Schilders zit Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,6 18% 28% 17% 32% 4% Deelnemers in loondienst (n=353) 2,7 7% 40% 32% 9% 6% 5% Gepensioneerden (n=410) 2,6 12% 38% 20% 11% 6% 13% Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet niet/geen mening 79

80 De helft van de ondernemers en werknemers wil meer weten over het beleggingsbeleid van BPF Schilders, iets minder dan gemiddeld. Zes van de tien ondernemers en nog iets meer werknemers vinden het belangrijker dat BPF Schilders maatschappelijk verantwoord belegt dan een maximaal rendement behaalt en dat is meer dan de benchmark. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Ik zou meer willen weten over de beleggingen van BPF Schilders Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,4 9% 8% 26% 35% 14% 10% 59% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,5 4% 11% 22% 43% 11% 10% Gepensioneerden (n=410) 3,6 3% 9% 18% 38% 13% 19% 56% Ik vind het belangrijker dat BPF Schilders maatschappelijk verantwoord belegt dan dat ze een maximaal rendement behalen Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,5 7% 10% 20% 43% 16% 5% 50% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,8 6% 15% 55% 16% 7% Gepensioneerden (n=410) 3,8 7% 12% 54% 17% 9% 63% Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet niet/geen mening 80

81 Een kleine meerderheid van ondernemers en werknemers maakt zich weinig illusies over de hoogte van het eigen pensioen. En vooral de gepensioneerden menen dat BPF Schilders moet beleggen om voor een goed pensioen te kunnen zorgen. Bij de ondernemers denkt twee vijfde daar zo over, bij de werknemers ligt dat iets hoger. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Ik maak me weinig illusies over de hoogte van mijn pensioen Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,5 3% 16% 18% 44% 14% 6% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,4 5% 13% 22% 42% 11% 7% Gepensioneerden (n=410) 3,3 6% 21% 14% 38% 10% 11% Om voor een goed pensioen te kunnen zorgen moet BPF Schilders een deel van het pensioengeld beleggen Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,3 8% 9% 29% 34% 8% 11% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,5 4% 9% 22% 48% 8% 9% Gepensioneerden (n=410) 3,8 6% 14% 57% 12% 9% Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet niet/geen mening 81

82 Zes van de tien gepensioneerden zijn het eens met de stelling, dat schilders net zo lang van hun pensioen kunnen genieten als de gemiddelde Nederlander. ondernemers en werknemers zijn daar minder van overtuigd. Driekwart van de werknemers vertrouwt erop dat er nog voldoende geld in de pensioenpot zit als men met pensioen gaat. Meer dan 40% van de ondernemers is daar nog niet zo zeker van. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Schilders kunnen net zo lang van hun pensioen genieten als de gemiddelde Nederlander Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,2 8% 16% 23% 35% 6% 12% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,1 6% 19% 25% 35% 5% 10% Gepensioneerden (n=410) 3,7 2% 10% 16% 48% 12% 12% Ik vertrouw erop dat er nog voldoende geld in de pensioenpot zit als ik met pensioen ga Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,3 11% 14% 18% 35% 17% 5% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,8 4% 8% 11% 51% 23% 3% Gepensioneerden Deze vraag is niet gesteld aan gepensioneerden Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet niet/geen mening 82

83 Een ruime en brede meerderheid maakt zich zorgen over de vraag of er in de toekomst wel voldoende schilders zijn om het pensioen te kunnen betalen. En ondernemers en werknemers zien vaker dan gepensioneerden beleggen als gokken met andermans geld. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Ik maak mij wel zorgen dat er in de toekomst te weinig schilders zijn om mijn pensioen te kunnen betalen Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,9 3% 5% 18% 41% 24% 8% Deelnemers in loondienst (n=353) 4,0 5% 12% 52% 24% 7% Gepensioneerden (n=410) 3,9 1% 8% 10% 51% 18% 12% Beleggen voor pensioen zie ik als gokken met andermans geld en dat wil ik niet Zelfstandig Ondernemers (n=562) 3,5 3% 15% 28% 27% 20% 6% Deelnemers in loondienst (n=353) 3,4 2% 18% 28% 33% 11% 8% Gepensioneerden (n=410) 3,1 3% 26% 28% 28% 7% 9% Helemaal mee oneens Mee oneens Niet mee eens, niet mee oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet niet/geen mening 83

84 Resultaten Achtergrondkenmerken 84

85 Geslacht Zelfstandige ondernemers 5% Deelnemers in loondienst 6% Gepensioneerden 4% 95% Man 94% Vrouw 96% 85

86 Aantal jaren bij BPF Schilders Hoe lang bouwt u al pensioen op bij BPF Schilders? 3% 44% 3% 55% Geen idee Meer dan 20 jaar jaar 5-10 jaar Korter dan 5 jaar 26% 15% 12% Zelfstandige ondernemers (n=562) 23% 13% 6% Deelnemers in loondienst (n=353) 86

87 Hoogst genoten opleiding Zelfstandige ondernemers Deelnemers in loondienst Gepensioneerden 6% 3% 6% 3% 5% 5%2% 5% 4% 5% 5% 36% 33% 44% 21% 49% 42% 7% 7% 10% Geen onderwijs/basisonderwijs MAVO, eerste drie jaar HAVO/VWO, MULO, ULO, VMBO (theoretisch) HAVO/VWO (bovenbouw), WO-propedeuse WO-doctoraal/master LBO, VMBO, VBO, leerling MBO HBO, WO-bachelor/kandidaats Weet niet 87

88 Bruto jaarinkomen op niveau huishouding Wat is het totale bruto jaarinkomen van uw huishouden? Wat is uw gezinssituatie? 20% 13% 3% 4% 18% 23% 12% 7% Zelfstandige ondernemers (n=562) 16% 5% 3% 26% 27% 15% 6% Deelnemers in loondienst (n=353) 15% 14% 7% 12% 22% 29% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/wil ik niet zeggen Niet van toepassing Meer dan twee keer modaal ( of meer) Twee keer modaal ( < ) Tussen 1 en 2 keer modaal ( < ) Modaal ( < ) Bijna modaal ( < ) Beneden modaal (tot ) 3% 2% 9% 12% 18% 45% 8% 2% Zelfstandige ondernemers (n=562) 3% 2% 8% 6% 33% 35% 11% Deelnemers in loondienst (n=353) 2% 2% 7% 75% 2% 11% Gepensioneerden (n=410) Weet niet/geen mening Anders, namelijk: Samenwonend zonder kinderen Samenwonend met kinderen Gehuwd zonder thuiswonende kinderen Gehuwd met thuiswonenden kinderen Alleenstaand zonder thuiswonende kinderen Alleenstaand met thuiswonende kinderen 88

89 Ondernemers aangesloten bij vakbond of ZZP-organisatie Bent u aangesloten bij een vakbond of belangenorganisatie van ZZP-ers? (Basis - Zelfstandig ondernemers, n=562) Zelfstandigen Bouw 10% ZZP Nederland 9% FNV 5% CNV 1% Anders, namelijk: 23% Weet niet/geen antwoord 54% 89

90 Hoe ondernemers zijn gestart en de klanten waarvoor ze werken Werkt u vooral voor: (Basis - Zelfstandig ondernemers, n=562) Particulieren, VVE's 90% Zakelijke klanten 29% In onderaanneming voor schilders- of aannemersbedrijf 32% Bent u vrijwillig ZZP-er geworden of nam u die stap gedwongen door de omstandigheden? (Basis - Zelfstandig ondernemers, n=562) Vrijwillig 73% Na faillissement werkgever of ontslag 11% Kon na ziekte/ongeval geen werkgever meer vinden 1% Anders, namelijk: 16% 90

91 Leeftijdsverdeling Leeftijd (Zelfstandige ondernemers, n=562) Leeftijd (Deelnemers in loondienst, n=353) 18 t/m 24 1% 18 t/m 24 1% 25 t/m 34 16% 25 t/m 34 21% 35 t/m 44 27% 35 t/m 44 17% 45 t/m 54 35% 45 t/m 54 27% 55 t/m 64 21% 55 t/m 64 34% 65 en ouder 1% 65 en ouder 0% Alle gepensioneerden zijn 65 jaar of ouder 91

92 Bijlage Onderzoeksverantwoording Certificering en gedragsregels 92

93 Onderzoeksverantwoording Methode Het onderzoek is online uitgevoerd op het bestand van BPF Schilders. Ondernemers, schilders in loondienst en gepensioneerden ontvingen deels per brief en deels per mail een uitnodiging om aan het onderzoek mee te doen met daarin een link naar de online vragenlijst. Veldwerkperiode Het veldwerk voor dit onderzoek werd uitgevoerd in de periode van 5 t/m 28 juni De gemiddelde invulduur van de vragenlijst bedroeg ca. 15 minuten. Doelgroep & steekproef De doelgroep voor dit onderzoek bestaat uit actieve deelnemers (23 jaar en ouder) en gepensioneerden van BPF Schilders. Hierbij zijn de resultaten achteraf netjes gewogen om een zo representatief mogelijke afspiegeling te krijgen van de totale groep actieve deelnemers en gepensioneerden (zie tabel op volgende pagina). Uiteindelijk hebben n=562 ondernemers (5% response), n=353 schilders in loondienst (2% response) en n=410 gepensioneerden (8% response) de vragenlijst ingevuld. Rapportage Naast deze PowerPoint rapportage is er eveneens een uitgebreid digitaal tabellenboek beschikbaar met uitsplitsingen van de resultaten naar relevante achtergrondkenmerken en typeringen en een overzicht van de antwoorden op de open vragen. 93

94 Onderzoeksverantwoording Ongewogen en gewogen data Kenmerken Ongewogen Gewogen N % N % Leeftijd 18 t/m 24 jaar 5 0,4 12 0,9 25 t/m 34 jaar 67 5, ,1 35 t/m 44 jaar , ,9 45 t/m 54 jaar , ,8 55 t/m 64 jaar , ,2 65 t/m 70 jaar , ,1 Opleidingsniveau Hoog (wo/hbo) 68 5,1 75 5,7 Middel (havo/vwo/mbo/mavo) , ,5 Laag (ibo/basisschool/geen opleiding , ,7 Geslacht Mannen , Vrouwen 62 4,

95 Certificering en gedragsregels Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met het kwaliteitssysteem van Motivaction, dat is gecertificeerd volgens de normen van NEN-EN-ISO 9001, ISO 20252, ISO en ISO Zegwaart Consultancy en Motivaction onderschrijven de gedragsregels van E.S.O.M.A.R. (European Society for Opinion and Market Research) en zijn lid van de brancheorganisatie MOA (zie Exclusiviteit van verzamelde gegevens is gebaseerd op de Gedragscode van de MOA, art. 9 (zie De digitale gegevensbestanden worden tenminste 12 maanden na afronding van het onderzoek bewaard. 95