Langsheen Spaanse en Portugese wijnvelden. Broederschap Oosterzele Marc & Nicole Vlaeminck-Steenbrugge

Transcriptie

1 Langsheen Spaanse en Portugese wijnvelden Broederschap Oosterzele Marc & Nicole Vlaeminck-Steenbrugge

2

3 Spanje : wijnland Naar beplante oppervlakte grootste wijnland ter wereld, qua volume op derde plaats. Lage opbrengsten door soms barre omstandigheden waaronder druivenstokken zijn aangeplant. Warmte en droogte spelen grote rol. Irrigatie wijngaarden bij wet verboden aantal stokken/ha én opbrengst laag, stukken lager dan in andere Europese wijnlanden.

4 Spanje : wijnindustrie Meeste wijngaarden N & O : Rioja, Navarra, Ribera del Duero en Valdepeñas. Rioja bekendste rode wijn. La Mancha (hartje Spanje) grootste wijngebied ter wereld, tot voor kort vooral witte wijnen van airén-druiven, bestemd voor distillatie tot brandy. Ook nog tafelwijn, wit zowel als rood, Controlesysteem kwaliteit wijn: Denominación de Origen (DO) geeft niet alleen herkomstregio aan, maar ook kwaliteit, DO-systeem niet alleen voor wijn gebruikt, ook voor andere producten, bijv. olijfolie, Voor wijn : tientallen DO's. De allerbeste DO's krijgen markering DOC - Denominación de Origen Calificada (nadruk op kwaliteit en goede wijntraditie) Verdere kwalificaties : vino de la tierra, vino comarcal en vino de mesa (goedkopere, minder bijzondere wijnsoorten)

5 Spanje : druiven Bekendste druivenras : tempranillo Andere : garnacha (grenache) en murviedro (mourvèdre) Wit : Macabeo levert fruit voor wijnen N en NO-Spanje Albariño voor Rías Baixas, Viura en Verdejo voor Rueda Palomino voor Jerez. Pas ontwikkelde gebieden : sterke positie voor internationale druivenrassen Spaanse wetgeving is heel tolerant geweest.

6

7 Portugal : wijnland Van oudsher wijnland Niet heel bekend o.w.v. politieke en geografische isolatie in Europa 1986 : toetreding EU einde isolement én investeringen in wijnindustrie Nieuwe roestvrijstalen wijnmakerijen schoten uit de grond Aantal vooruitstrevende wijnmakers (Australiërs) zorgen voor mooie weer Zevende wijnproducerend land ter wereld

8 Portugal : wijnindustrie Vier rangen wijnstreken : 1. Denominacïo de Origem Controlada (DOC) : streken in N (Vinho Verde en Bairrada); aantal versterkte wijnen (Porto, Madeira en Setubal) 2. Kleine nieuwe regio s : Indicacáo de Proveniencia Regulamentada (IPR) 3. Belangrijkste rang, vooral in Z : Vinho Regional Grotere gebieden, soepeler voorschriften Acht regio s en subregio s: Alentejo, Ribatejo, Terras do Sado en Estremadura zijn meest bekende Vinhos Regionais 4. Wijnen buiten DOC, IRP of Vinho Regional hebben Vinho de Mesa (tafelwijn) op etiket staan

9 Portugal : druiven Bekende druiven zoals Cabernet Sauvignon en Chardonnay komen niet of nauwelijks voor in Portugal Zeer rijk aan bijzondere inheemse druivenrassen, zoals Touriga Nacional, Tinta Roriz, Tinta Franca, Arinto, Baga, Trincadeira en Loureiro Met deze rassen met speciale eigenschappen die nergens anders ter wereld voorkomen, kan Portugal zich gemakkelijk onderscheiden van andere wijnlanden Portugal is dus in dat opzicht een spannend wijnland in opkomst

10

11 De Sherry-driehoek

12 Sherry Spaanse versterkte wijn die d.m.v. solerasysteem wordt opgevoed. Afkomstig uit Jerez de la Frontera (uiterste Z. Andalusië) Alleen wijn uit deze streek mag zich sherry noemen (Engelse uitspraak van Jerez)

13 Sherry - beschermd gebied Twee appellaties Jerez Manzanilla Sherry-driehoek : Jerez de la Frontera Sanlucar de Barrameda El Puerto de Santa Maria

14 Sherry : druivenrassen 1. Palomino Fino 2. Pedro Ximenez 3. Moscatel

15 Sherry - vinificatie

16

17 Sherry - types Vinos generosos : droge sherry s Vinos generosos de licor : geblende sherry s Vinos dulces naturales : natuurlijke zoete wijnen

18 Sherry Manzanilla Micaela Afk. Sanlucar de Barrameda Zeewind zorgt voor typische zout-toets Lichtste en bleekste sherry 100% Palomino Fino Oesters, schaaldieren, aperitief

19 Vinificatie witte wijn 1. Witte druiven 2. Druivenmolenafristmachine 3. Spilpers & druivenkoek 4. Gisttank 5. Opslagtanks 6. Filter 7. Bottelinstallatie

20

21

22 Rueda D.O Ligging : 165 km ten NW van Madrid Hartje Castilla y Leon, aan oevers Duero In Centraal Massief, op m hoog, toch tamelijk vlak. Wijngaarden verspreid Meeste in provincie Valladolid Gedeeltelijk in Avila en Segovia, tussen de Duero en Medina del Campo, Ten Z van stad Rueda

23 Rueda - geschiedenis Meest zuidelijke D.O. van oude Castilla, duidelijke grens tussen christelijk en moslim gebied. Tot 10e E. was Rueda, mede door vele oorlogen in gebied, desolaat land. Na herstel vrede begonnen gevluchte bewoners geleidelijk terug te keren. Stimulans wijnbouw : nieuwe wet koning Alfonso VI ( ), iedereen die wijngaarden wilde planten en verzorgen, kreeg gratis stuk land. Andere succesfactor : nabijheid Hof. Valladolid, Leon en Zamora, hadden om beurten koninklijke residenties. In Palencia en Salamanca werden universiteiten gevestigd. Geen tekort aan handelsmogelijkheden en genoeg mensen met geld die kwaliteit wilden. Voor gebruik aan Hof legde Felipe III in Valladolid beslag op helft wijn die in Medina geproduceerd werd.

24 Rueda geschiedenis (2) Volgende 300 j breidde wijngaardareaal Rueda zich verder uit en nam welvaart toe. In 1909 : Phylloxera in Rueda. Tegen er op resistente onderstokken was herplant, was groot deel markt verloren. Pas na de 2e wereldoorlog en met name na 1970 begon het herstel. Tot 1971 traditionele wijnen (vooral Palomino). Zware, koppige, stoffige wijnen, van "rancios", die rijpten in halfvolle mandflessen, half onder grond begraven, tot versterkte sherryachtige wijnen. In jaren 70 : enkele bodegas (mn. Marques de Riscal) vervangen oude uitrusting door roestvrij staal. Moderne technieken en Verdejo leveren moderne en succesvolle wijnen.

25 Rueda bodem & klimaat Bodem : Rijk aan ijzer en meestal los, brokkelig, goed gedraineerd en gemakkelijk te bewerken. N-deel (langs Duero) : alluviale bodems, met lichte toplaag (1 a 2% kalksteen), en kalkstenen/klei ondergrond (max 24% kalksteen). phwaarde neutraal (7 à 8). Z-deel : bruine en zanderige bovenlaag, onderlaag zandsteen en klei tot 25 cm diep. Iets zuurder. Klimaat : Landklimaat. Neerslag bepalende factor voor kwaliteit wijn Meestal regen in lente en herfst, soms jaren met sporadisch regen. Hoogte brengt wel vorst en mist mee Lage wintertemperaturen ( -7ºC) geen uitzondering. Zomer : tot 36ºC Jaarlijks T gemiddelde 12ºC. Gemiddeld uur zon, gemiddelde neerslag 410 mm.

26 Rueda druiven & wijnen W : Verdejo, Viura, Sauvignon blanc. Belangrijkste variëteit vandaag Verdejo, gevolgd door Viura. Sau blanc klein deel. R : Tempranillo, Garnacha, Cabernet Sauvignon, Merlot. Geringe en onbetekenende productie. Mooiste Rueda wijnen 100% Verdejo: fris en aromatische (met impressies van rijpe perzik), een goede zuurgraad en een fantastische afdronk: één van Spanjes betere witte wijnen! Viura druiven zijn goedkoper, verleiding bestaat om gehalte deze druif te verhogen. Rueda wijnen met Viura hebben echter niet hetzelfde karakter als 100% Verdejo wijnen, hetgeen de goede naam op langere termijn waarschijnlijk niet ten goede zal komen.

27 Vaquos Verdejo Assemblage: 100% Verdejo Vinificatie: Gemaakt van stokken tussen jaar oud. Gefermenteerd onder gecontroleerde t

28 Vinificatie rode wijn 1. Blauwe druiven 2. Afristmachine 3. Gisttank met most 4. Pers & druivenkoek 5. Opslagkelder 6. Lekwijn & afvloeiwijn 7. Filteren of klaren 8. Bottelinstallatie

29

30 Penedès

31 Penedès : inleiding Direct aan Middellandse Zee Afgelopen jaren, bijna ongemerkt, uitgegroeid tot één van belangrijkste wijngebieden van Spanje. Ongemerkt? Veel wijn, o.a. Cava, verlaat gebied zonder label Penedès

32 Penedès : klimaat & druiven Mild klimaat, gunstig voor verbouwen druiven Warme kust volle en krachtige rode wijnen Landinwaarts liggen wijngaarden hoger; hier geteelde druiven meer geschikt voor productie witte wijnen Ong. 90% Cava's in Spanje geproduceerd uit Penedès Druiven : Garnacha, Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Riesling en Chenin Blanc

33 Clos de Torribas 90% Tempranillo, 10% Cab Sau Trage vinificatie in inox, rijping op eiken vaten 6 md. Vleesgerechten, pasta, pizza, gemengde kaasschotels

34

35 Ribatejo

36 Ribatejo : inleiding Vruchtbaar gebied ten N van Lissabon. Rijk aan groenten zoals zoete maïs, tomaten, bonen en groene paprika's en fruit zoals appels, citroenen en uiteraard druiven. 3 natuurlijke zones: Campo, Bairro en Charneca. 6 DOC-subregio's: Almeirim, Cartaxo, Chamusca, Coruche, Santarém en Tomar. DOC-wijn kan naam Ribatejo dragen, maar ook naam subregio. Tot. opp. wijngaarden ca ha 12% tot. Portugese wijnproductie

37 Ribatejo : geschiedenis DOC-status in 2000 Kwaliteit heeft in afgelopen jaren radicale verandering ondergaan Vroeger werden meeste wijngaarden dichtbij rivier geplant In recente verleden veel beplantingen en ook wijngaarden op steenachtige en zanderige hellingen hoog boven rivierbedding aangelegd

38 Ribatejo : bodem & klimaat Zeer vruchtbare bodem Vooral klei en zand met soms graniet in ondergrond Mild Middellandse Zeeklimaat : milde zomers en milde winters. 550 millimeter regen/j.

39 Ribatejo : wijnen & druiven Al meer dan 2000 j. wijnbouw Inheemse druivensoorten behouden en in stand gehouden Geen main stream, maar eigenzinnige wijnboeren Wijngaarden vaak omringd door dennenbossen, op beschutte locaties, uitstekende microklimaten Minder wijn dan 10 j. geleden, maar kwaliteit is veel hoger Rode wijnen overweldigend dominant. Huidige wijnen zijn geraffineerder, beter in balans en fruitiger Meeste wijnen rijpen in Franse of Amerikaanse eikenhouten vaten Aanbevolen rode wijndruiven : Baga, Camarate, Trincadeira en Castelão Aanbevolen witte wijndruiven : Encruzado, Bical, Cerial en Malvasia

40

41 Quinta Casal Branco Almeirim Reeds 200 j. zelfde familie Ook stoeterij 110 ha wijngaarden Valkerijen : meest favoriete sport van Portugese koningen; vroeger jachtgebied, nu wijngaarden

42 Quinta Casal Branco Touriga Nacional Assemblage : Touriga Nacional Vinificatie: In traditionele LAGARES, volgens de oude methode met de voeten geperst. Verdere vinificatie in inox tanks. Maceratie met "delestage" proces, om zoveel mogelijk fruitextract en concentratie van smaak te bekomen. 4 maand veroudering op Franse eikenvaten.

43 Lagares

44 Délestage Men laat wijn redelijk snel af waardoor 'chapeau' breekt op bodem Dan laat men t chapeau stijgen tot C waardoor extractie verbetert. Daarna pompt men wijn terug bovenop chapeau.

45 Bairrada

46 Bairrada : inleiding Barro klei Tss. bergen van Dão en Atlantische Oceaan. Ca ha groot, belangrijke rode wijnproducent DOC-gemeentes : Anadia, Mealhada, Oliveira do Bairro, Águeda, Aveiro, Cantanhede, Coimbra en Vagos Erg meeslepend wijngebied : populaire producenten en traditionele wijnbouwers

47 Bairrada : geschiedenis, bodem, klimaat Bairrada DOC sinds 1979 Gematigd klimaat met zee-invloed Warme en droge zomers, herfst met regen en milde winter. Bodem : kalksteen, klei en zand.

48 Bairrada : wijnen Door eeuwen heen hield sterke reputatie stand. Nu één van meest interessante DOC-gebieden in Portugal en uniek in alle aspecten. Baga-druif geeft rode Bairrada-wijnen diepe kleur en geweldige fruitigheid. In aanzet gemaskeerd door stevige tannines die zuiverder worden gedurende rijping Kleine boerderijen afgewisseld door eucalyptusbossen die lucht vullen met wilde mix van aroma's. Recent wordt Baga productie gereduceerd, ten gunste van Trincadeira en Bastardo Rood : Baga, Camarate, Castelão, Bastardo, Jaen, Alfrocheiro Preto, Touriga Nacional, Trincadeira, Preta en Rufete; Wit : Arinto, Bical, Cercial Branco, Rabo de Ovelha, Fernão Pires. Witte wijnen zijn vaak rokerig en appelachtig en worden veelal gemaakt van de druiven Bical, Maria Gomes en Rabo de Ovelha. Meeste witte wijnen worden gebruikt voor mousserende wijnen Minimaal 11% alcohol en 18 md op vat worden gelagerd.

49

50

51 Quinta de Encontro Preto Branco Assemblage : Baga, Touriga Nacional, Bical Vinificatie: Druiven volledig ontsteeld en gekneusd Fermentatie met plaatselijke gisten in inox vaten, op C. Maceratieperiode : traag, om zoveel mogelijk kleur te onttrekken aan de druiven. Na fermentatie bleef de ene helft van de wijn op nieuwe Franse eiken vaten en de andere helft in 2dejaars vaten, gedurende 8 md. Voor botteling lichte filtering. Gedeeltelijk witte druiven (Bical) gebruikt om wijn frisse toets te geven. Vandaar ook de naam Preto- Branco (zwart-wit).

52

53 Montsant Eén van Catalunya's jongste appellaties, subzone van grote wijngebied Tarragona. Sinds 2001 onder Montsant-naam. Gebied : afwisselend landschap van bergen en heuvels; zeer Mediterraan landschap met typische vegetatie: olijven, hazelnoten, amandelen en wijngaarden. Falset - hoofdstad van deze jonge appellatie, grensstadje tss. Montsant en Priorat. Parallelle ontwikkeling met opgang van Priorat. Geografisch als een ketting rond Priorat. Vroeger nauwelijks 1 familiedomein actief, rest dorpscoöperatieves. Nu meer dan 90 domeinen actief.

54 Montsant omarmt Priorat

55 Montsant : wijnen & bodem Hoofdzakelijk rode wijn (90%), vooral dan van Garnatxa en Carinyena, aangevuld met Syrah, Cabernet en Merlot. Bodem zeer afwisselend : vaak erg rotsachtig, rode ijzerhoudende rotsgrond tot witte kalkgrond, afwisselend met arme zandbodems. Vaak soepelere tannines dan deze uit Priorat, zijn vaker geschikt om jong gedronken te worden. Topwijnen uit deze regio echter zonder twijfel op hetzelfde niveau als de grote Priorats.

56 Pedra Roja - Ortovins Bodega: Ortovins D.O./Zona: D.O. Montsant País: España Tipo de vino: Tinto Graduación (vol): 14% Varietales: Garnacha y Cariñena

57 Madeira

58 Algemeen Geografie : Met Porto Santo en zuidelijker gelegen Ilhas Desertas en Ilhas Selvagens onderdeel van archipel en autonome regio Madeira. 700 km ten W van Afrikaanse continent en 1000 km ten ZW Portugese kust. Madeira is slechts 57 kilometer lang en 23 kilometer breed Oppervlakte : 797 km² Aanbevolen druivenrassen Sercial, Verdelho, Bual, Malvasia, Terrantez Productie : max. 50 hl/ha voor alle wijn Bodem : vulkanische oorsprong Klimaat : zeer mild klimaat, t tussen 16 en 22 C.

59 Productie - Vinificatie Tot 1980 : zo dicht mogelijk bij wijngaard Vanaf dan : exporteurs kopen druiven, most of wijn, en maken Madeira Vroeger : wijn versterkt NA gisting; sedert EUlidmaatschap verplicht TIJDENS gisting Gisting tss C Moment stopzetten gisting bepaalt smaak

60 Na pluk wordt most vergist. Vergistingsproces gestopt door toevoeging van pure neutrale alcohol van 96% op juiste moment (d.i. op moment juiste zoetheid). Vier typen zoetheid: droog, off-dry, medium zoet en zoet (dry, medium dry, medium rich and rich wines). Madeira is altijd een versterkte wijn! Zoete wijn (Malvasia) kort na begin gisting versterkt Halfzoete wijn (Boal) na 2-3 d. Halfdroge wijn (Verdelho) na 4-5 d. Droge wijn (Sercial) na 1 week

61 Oudering : estufagem-methode Jonge wijn in rvs-/betonvaten wordt via leidingen met heet water (45-55 C) verhit. Min. 3 md. (in praktijk vaak 5-6maanden). Daarna min. 90 d. rusten voor botteling. Wijnen mogen in elk geval niet gebotteld worden voor 31 oktober van jaar volgend op het oogstjaar. Verhitting moet lange boottocht nabootsen die vroeger werd gemaakt. Gebeurt veel met wijnen van tinta negra en bij de jongere (3 tot 5 jaar) blends.

62 Oudering : canteiromethode Naam : houten stelling, waar vaten op rusten Wijn in houten vaten (diverse grootte, 500 l, 700 l, of ook grotere l. ) Vaten beginnen in bovenste etages (warmste plek). Verblijven er min. 2 j. (vaak jaar). Dan naar middelste etages, en eindigen op laagste etages waar t wat lager en redelijk constant is. Sterk oxidatief karakter, complexe en intense aroma s. Canteiro-wijnen mogen pas op markt na min. 3 j., gerekend vanaf 1 januari na de oogst. Wijnen van bijv. 5, 10, 15, 20 etc. j. oud en vintage- en frasqueira-wijnen. Soms komen wijnen pas na j. op de markt! Hitte & oxidatie : trefwoorden bij canteiromethode. Jaarlijks ontsnapt 3,5% vocht uit vaten, angel s share Colheitawijnen moeten min. 5 j. rijpen, frasqueirawijnen zelfs min. 20 j. maar vele malen langer (soms wel 70 à 80 jaar!) is gebruikelijk. Het maakt wijn steeds geconcentreerder, maar zorgt er ook voor dat hij onverwoestbaar is.

63 Rijping Stijlen - Druiven Term Druif Restsuiker Dry of Seco Sercial < 25 gram Medium-Dry of Meio Seco Verdelho gram Medium-Sweet of Meio Doce Boal gram Sweet/Rich/Doce Malvasia > 60 gram

64 Soorten Madeira (1) Bulk : enkel voor farma-industrie Rainwater : meest slanke M.; regenwater door de vatwand Finest Madeira : estufa gem. 3 j. rijping geen vermelding druif, meestal gemaakt van Tinta Negra Mole Reserve Madeira 5 years old reserve wel vermelding druivenras (85% verplicht) Special Reserve Madeira 10 years old reserve gastronomische wijnen

65 Soorten Madeira (2) Extra Reserve Madeira zonder jaargang, meditatiewijn Solera Madeira specifiek verouderingssysteem Colheita jaargang Vintage Madeira Frasqueira, paradepaardje steeds jaargang en 100% druif min. 20 j. op vat, soms zelfs 100 j. en langer Vinho Da Rado peperduur Vinho Quinado in tropen gebruikt voor genezing malaria kinine toegevoegd

66 Belangrijkste druivenrassen Tinta Negra Mole Sercial Verdelho Boal Malvasia

67 Aroma s in Madeira Bloemen Fruit (geconfijt) Specerijen Vegetaal Gebrand Houttoets Aarde Volatiel Animaal Droge wilde rozen Abrikozen, pruimen, druiven sinaasappelschil Droge groene kruiden Thym, munt Peper, vanille Droge thee, tabak, hooi Caramel, chocolade Gegrilde amandelen Hazelnoten, toast Hout, ceder, bijenwas Truffel, champignons Aceton, chemisch, gist Leder

68 Justino Malvasia 10 y old Assemblage: Malvasia Vinificatie: Deze Madeira wordt gedurende 10 jaar gerijpt op eiken vaten, de stijl is zoet

69 Alle gedegusteerde wijnen zijn verkrijgbaar bij 09/