RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL 'DE STAPPEN'

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK BASISSCHOOL 'DE STAPPEN' School : basisschool 'De Stappen' Plaats : Wouw BRIN-nummer : 08PB Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 19 juni 2007 Datum vaststelling : 18 september 2007

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...15 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

4

5 1 INLEIDING Het periodiek kwaliteitsonderzoek Op 19 juni 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'De Stappen' in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de kernindicatoren van een aantal kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om kernindicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de kernindicatoren te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school aan de orde geweest. Omdat tijdens het voorafgaand jaarlijks onderzoek niet de indicatoren van het onderdeeel interne kwaliteitszorg zijn beoordeeld is dat onderdeel toegevopegd aan dit onderzoek. De toegevoegde indicatoren staan cursief vermeld in het kwaliteitsprofiel van hoofdstuk 2. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatieactiviteiten betrekking hebben. Het betrof de volgende documenten: De vastgestelde kwaliteitskaarten 'Zorg en begeleiding' en 'Tijd'; de trendanalyse Cito-Eindtoets en per vormingsgebied; Het formulier scholing; Samenvattend overzicht ontwikkelactiviteiten in schooljaar 2006/2007. Op grond van de gegevens uit die documenten heeft de inspectie om de volgende redenen besloten om toch alle kernindicatoren te onderzoeken: de toegezonden documenten bieden nog geen objectief vastgesteld kwaliteitsoordeel, dat slechts door de inspectie geverifieerd behoeft te worden. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

6 De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst periodiek kwaliteitsonderzoek is bij de analyse betrokken. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2d, 3b, 4a, 5a, 6a, 7a en 7b. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de kernindicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leerlingen, leraren en ouders. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

7 2 KWALITEITSPROFIEL Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van basisschool 'De Stappen' Kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. 1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen. 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

8 Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Pedagogisch handelen 5.3 De leraren zorgen ervoor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Didactisch handelen 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 6.3 De leraren leggen duidelijk uit. 6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen systematisch. 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 8.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun eigen leerproces die past bij hun ontwikkelingsniveau. Sfeer op school 9.3 De ouders/verzorgers tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 9.5 De leerlingen en het personeel voelen zich aantoonbaar veilig op school. Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen De school voert de zorg planmatig uit De school gaat de effecten van de zorg na. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

9 Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar. 5 Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

10

11 3 BESCHOUWING Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op de rooms- katholieke basisschool 'De Stappen' en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren, de specifieke doelstellingen van 'De Stappen' en eerdere inspectieonderzoeken. Algemeen beeld De inspectie constateert dat het onderwijs op 'De Stappen' van voldoende kwaliteit is. De school heeft na het laatste inspectieonderzoek, dat in juni 2004 is uitgevoerd, gericht aan de verbetering van de kwaliteit gewerkt. Het duidelijkst is dat naar voren gekomen op het onderdeel zorg en begeleiding. Ook wordt nu door de school gericht gewerkt aan de bewaking van de kwaliteit van het onderwijs, al is de inspectie van mening dat op onderdelen nog verbetering en een goede borging noodzakelijk is. De school behaalt met haar onderwijs voldoende resultaten. Leraren verzorgen goed gestructureerde lessen, maar spelen nog in beperkte mate in op de relevante verschillen tussen leerlingen. Ook schenken leraren nog maar beperkt aandacht aan het stimuleren en bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen voor het onderwijsleerproces. Het schoolklimaat is in vergelijking met drie jaar geleden van hetzelfde goede niveau. Toelichting Opbrengsten De opbrengsten aan het eind van de schoolperiode liggen op of rond het niveau dat verwacht mag worden op basis van de kenmerken van de leerlingenpopulatie: na een gemiddelde score die in 2004 onder de door de inspectie aangehouden ondergrens lag, was het resultaat in het schooljaar 2005/2006 significant bóven en in 2006/2007 op het niveau dat op grond van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden. Op tussenmomenten realiseert de school resultaten op het gebied van technisch en begrijpend lezen die van voldoende niveau zijn. Op het gebied van rekenen en wiskunde liggen deze zelfs opvallend hoger. De trendanalyse laat zien dat ook hier de school erin slaagt kwaliteitsverbetering te realiseren. Opvallend is de verbetering van de resultaten op het gebied van het technisch lezen. Leren en onderwijzen De school draagt zorg voor een leerstofaanbod dat maatschappelijk relevant, actueel en didactisch modern is. Het methodisch materiaal is geschikt om de kerndoelen te realiseren en dit aanbod is in voldoende mate breed, want het schenkt aandacht aan de cognitieve, de sociale, de motorische en de muzische ontwikkeling van de leerlingen. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

12 Leraren bewaken in voldoende mate dit aanbod, zodat de inspectie kon vaststellen dat dit aanbod ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. De inspectie vraagt nog wel aandacht voor het realiseren van de doorgaande lijn hierin. Weliswaar zijn er afspraken gemaakt over het aanbod op het gebied van ontluikende geletterdheid en wiskundige oriëntatie in de onderbouwgroepen en zijn de leerlijnen vastgelegd, maar een heldere vertaling naar een planning van activiteiten gedurende de eerste twee jaren onderwijs is nog niet gerealiseerd. Er is naar de mening van de inspectie nog teveel ruimte voor verschillen in de uitwerking tussen leraren. De school is met de implementatie van 'Schatkist' bezig, maar de bewaking van de gemaakte afspraken is vooral nog impliciet. Hoewel de school zich in het schoolplan op enkele plaatsen uitspreekt over actief burgerschap en sociale cohesie, moet een duidelijke visie hierop nog ontwikkeld worden. In het onderwijsprogramma komt een en ander echter wel, zij het veelal ad-hoc, aan de orde. De school werkt gericht aan de bevordering van sociale competenties en heeft geschoolde leraren op het gebied van sociale vaardigheden in huis. Ouders, leerlingen en personeel geven aan dat ze zich veilig voelen in de school en dat ze serieus worden genomen. Dit jaar wordt voor de eerste keer een schooltevredenheidsonderzoek bij de ouders uitgevoerd. De resultaten waren op het moment van het inspectieonderzoek niet bekend, reden waarom er een gesprek met enige ouders heeft plaatsgevonden. Ouders zijn met name tevreden over de wijze waarop pestgedrag wordt aangepakt en ze geven aan dat de school veel aandacht schenkt aan orde, veiligheid en structuur. Ook de leraren geven aan zich prettig te voelen in de school en zich gesteund te weten door de directie en door de collega's. Leerlingen tenslotte hebben het naar hun zin op de school en ook zij geven aan dat leraren adequaat op pestgedrag reageren. De school zorgt ervoor dat de leerlingen voldoende onderwijstijd ontvangen om zich het aanbod eigen te kunnen te maken. De school voldoet aan de wettelijke eisen en beschikt daarnaast over een geringe marge om eventuele uitval vanwege calamiteiten op te vangen. Leraren gebruiken de beschikbare onderwijstijd efficiënt en zorgen ervoor dat er tijdens de lessen geen tijd vermorst wordt aan wachten op uitleg of slecht klassenmanagement. Voor de kleuters hanteert de school een inlooptijd, waardoor het onderwijs op tijd kan beginnen. Naar aanleiding van de trendanalyse heeft de school besloten de doelen voor het technisch lezen aan te scherpen en de beschikbare tijd daarvoor uit te breiden. De school slaagt er dus wel in de beschikbare tijd af te stemmen op de behoeften van de leerlingenpopulatie als geheel. Voor wat betreft de behoeften van individuele leerlingen, slaagt de school daar nog niet in. In principe krijgen alle leerlingen dezelfde tijd voor het doorwerken van het leerstofaanbod. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van dit aspect van het didactisch handelen dan ook als onvoldoende. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

13 Het didactisch handelen van de leraren is vooral gericht op het instrueren van de gehele groep. Al is op basis van een goed leerlingvolgsysteem bekend dat sommige leerlingen met minder instructie toe kunnen, maken de leraren nog nauwelijks gebruik van deze informatie voor de inrichting van hun lessen. Wel schenken leraren aandacht aan leerlingen met meer instructiebehoefte. Verlengde instructie, al dan niet aan de instructietafel, komt regelmatig voor. Er worden wel afspraken gemaakt over aanpassing van het verwerkingsaanbod. Goede leerlingen echter, krijgen, met enkele uitzonderingen, ook dezelfde instructie en dezelfde verwerkingsopdrachten. In de onderbouwgroepen zijn afspraken gemaakt over het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van leerlingen voor het onderwijsleerproces. Planborden en werken in hoeken zijn daarvan de voorbeelden. Er is voor dit aspect nog geen doorgaande lijn naar de groepen 5 tot en met 8 gerealiseerd. En ook in de onderbouw constateert de inspectie nog relevante verschillen in aanpak tussen leraren. De inspectie verwacht dat de school over beide onderdelen in de komende periode afspraken gaat maken over hoe ze een doorgaande lijn in deze aanpak gaat realiseren. Uit dit inspectieonderzoek blijkt overigens ook dat leraren erin slagen duidelijk gestructureerde lessen te geven in een veilig, uitdagend en uitnodigend schoolklimaat. Dat leidt tot een actieve deelname van de leerlingen aan het onderwijsleerproces. Dat realiseren leraren vooral ook doordat ze tijdens de instructie veelal expliciet aandacht schenken aan interactie en leerlingen voortdurend uitnodigen actief betrokken te zijn bij het denk- en ontwikkelingsproces. Zoals bij het algemeen beeld al vermeld, is de school erin geslaagd de kwaliteit van de leerlingenzorg op een ruim voldoende niveau te brengen. Men zorgt ervoor dat het leerlingvolgsysteem adequaat wordt gehanteerd. Niet alleen de genormeerde toetsen, maar ook de methodegebonden toetsen worden systematisch afgenomen en de resultaten worden overzichtelijk vastgelegd. De afspraken over leerlingenbesprekingen, handelingsplannen en de uitvoering ervan, alsmede de evaluatie worden nauwgezet uitgevoerd. De zorgcoördinator begeleidt de leraren en bewaakt de processen. Ze zorgt er tevens voor dat de analyse en de diagnose goed wordt uitgevoerd. Het risico dat leerlingen op 'De Stappen' een achterstand in hun ontwikkeling oplopen, zonder dat dit tijdig wordt ontdekt en zonder dat de school vervolgens maatregelen treft om aan die achterstand te werken, is zeer klein. Kwaliteitszorg De school heeft inmiddels afspraken gemaakt over de interne kwaliteitsbewaking. Men is bezig met de implementatie van 'Kwaliteit in Kaart' (KIK). De kaarten 'Zorg en begeleiding' en 'Tijd' zijn inmiddels vastgesteld. Er is een planning gemaakt voor het in kaart brengen van de beoogde kwaliteit van de andere relevante aspecten van het onderwijs. De school overweegt pedagogisch handelen voor het komend jaar aan te pakken. De inspectie beveelt aan de vastgestelde planning te volgen, zodat het onderwijsleerproces opgepakt gaat worden. Gezien de vastgestelde verschillen op het gebied van afstemming en bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen voor het onderwijsproces, lijkt vasthouden aan de gemaakte planning logisch. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

14 De school bewaakt de opbrengsten, maar het proces van bewaking van de afspraken rondom leren en onderwijzen, met uitzondering van zorg en begeleiding en tijd, is nog niet vastgelegd. De school heeft duidelijke afspraken over de doelen die zij wenst te bereiken en ze werkt daar gericht aan. De rapportage over de gerealiseerde kwaliteit aan belanghebbenden (ouders, bevoegd gezag) is nog vrij summier en beperkt zich vooralsnog tot de vermelding van de uitstroom naar het voortgezet onderwijs en de gemiddelde resultaten op de Cito-Eindtoets. Hoewel de school zowel door personeel, als ouders en door leerlingen als veilig wordt ervaren, ontbreekt er nog een veiligheidsbeleid, vooral op het gebied van de sociale veiligheid. Te denken valt aan een registratie van incidenten, het treffen van maatregelen om dergelijke incidenten te voorkomen, zoals een pestprotocol of gedragsregels en handreikingen om op te treden als zich incidenten voordoen. Het bevoegd gezag heeft afspraken gemaakt met de scholen die onder het bestuur vallen om in het nieuwe schoolplan dit soort zaken uit te werken en op te nemen. Kortom: de school heeft in de afgelopen periode stevig ingezet op kwaliteitsverbetering. Op de belangrijke onderdelen van het onderwijsleerproces is in voldoende mate kwaliteit aanwezig. Winst valt te behalen op het gebied van de afstemming van het onderwijs op de relevante verschillen tussen leerlingen. Het pedagogisch klimaat is veilig en stimulerend, de leerlingenzorg is op orde, het aanbod overeenkomstig wat verwacht mag worden, evenals de resultaten van het onderwijs. De kwaliteitszorg vraagt nog om een verdere uitwerking en een meer structurele inbedding in het denken van de school. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'

15 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): de aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school vraagt geen aanpassing van de reguliere onderzoeksplanning van de inspectie. In beginsel volgt over vier jaar opnieuw een periodiek kwaliteitsonderzoek. In de tussenliggende periode vindt jaarlijks een onderzoek plaats, waarbij de school eenmaal wordt bezocht. Rapport periodiek kwaliteitsonderzoek basisschool 'De Stappen'