Het taboe m.b.t. vlees eten in Japan

Transcriptie

1 Japanese Studies Home Het taboe m.b.t. vlees eten in Japan Uit Encyclopedie Encyclopedie van de Japanologie : Individuele oefening Yi'Ang Di Onderzoeksthema: Het taboe m.b.t. vlees eten in Japan. ( 肉食の禁忌 ; 肉食のタブー ) Onderzoeksvraag: Waarom was vlees eten van de Edo-periode tot begin Meiji-periode een taboe? Inleiding Voor het vak Encyclopedie van de Japanologie, wordt er van de studenten van tweede bachelor Japanologie verwacht dat ze een paper schrijven. Het gaat niet om een gewone paper, want het is de bedoeling een beschrijving te geven van de zoektocht naar bronnen over een bepaald onderwerp die de studenten zelf kiezen. Het onderwerp en de onderzoeksvraag zijn vrij te kiezen, maar ze moeten wel iets te maken hebben met Japan. Tijdens de zoektocht en het schrijven van een paper zijn er bepaalde afspraken [1] waar we ons aan moeten houden: het wetenschappelijk onderbouwd schrijven, het formuleren van de juiste onderzoeksvragen, het selecteren van betrouwbare bronnen enz. Ik vond het een grote uitdaging om een degelijk wetenschappelijke zoektocht uit te voeren in combinatie met het schrijven van een goede paper. Het schrijven van een paper begint altijd bij het zoeken naar een geschikt onderwerp. Dit leek zeer gemakkelijk te zijn, maar was het eigenlijk in geen geval. Aanvankelijk wou ik iets over Japans eten of over de Japanse eetcultuur schrijven, omdat Japans eten iets unieks is en zo sterk verschilt van andere eetculturen. Japans eten is niet alleen lekker maar ook mooi, klein gesneden, goed verzorgd en kan beschouwd worden als een kunstwerkje op zich. Eten is belangrijk. Mensen en dieren dienen geregeld voedsel op te nemen om er energie en bouwstoffen voor het lichaam uit te halen. De aanleiding tot het eten is meestal het gevoel van honger [2]. Eten is dus erg belangrijk voor mensen maar door het cultuurverschil kan de eetcultuur ook verschillen [3]. Dus mijn vraag luidt: hoe eten Japanners? Wat eten Japanners van vroeger en nu? Hoe evolueert hun eetcultuur? Voordat ik iets begon te schrijven, moest ik wel een geschikt basiswerk hebben. Dus ging ik naar de Oost-Aziatische bibliotheek [4] in Leuven en daar heb ik wel enkele boeken gevonden over mijn onderwerp. In het begin was ik van plan om over de evolutie van Japans eten of eetcultuur te schrijven, maar al snel merkte ik dat dit onderwerp enorm uitgebreid was. Door het doorbladeren en lezen van de index in het boek The History and Culture of Japanese food [5] van Naomichi Ishige [6] ( 石毛直道 ) heb ik een zeer interessant onderwerp ontdekt met als titel: vlees eten was een taboe in Japan [7]. Wat is een taboe? Wat wil de term taboe eigenlijk zeggen? Een taboe is iets dat wordt beschouwd als ongepast om te gebruiken, te doen of om over te praten. Het schenden van een taboe in een bepaalde cultuur kan leiden tot schade aan de reputatie, sociale uitsluiting of andere vormen van nadelen. Soms kan het leiden tot rechterlijke vervolging. Taboes kunnen betrekking hebben op dieet, seksuele activiteiten of relaties, lichamelijke beperkingen of ongewoon lichamelijk functioneren, drugsgebruik enz [8]. In mijn geval het gaat betrekking met het dieet, vlees eten dus. Dat wil zeggen dat vlees eten in Japan wordt beschouwd als ongepast om te doen. Mijn paper zal betrekking hebben op het dieet, namelijk het feit dat vlees eten in Japan een taboe is en als ongepast wordt beschouwd. Ik kon niet meteen een gepast antwoord geven op de vraag "Waarom is vlees eten in Japan een taboe?" Na het lezen van enkele hoofdstukken (3.1 en 6.2) in het boek van Naomichi Ishige, blijkt dat het taboe met betrekking tot vlees eten te maken heeft met de Japanse religie, met name het Boeddhisme [9] en Shintoïsme [10]. [11] Het eerste verbod dat op vlees eten gold, werd in Japan afgekondigd door keizer Tenmu ( 天武天皇 ) [12] in 675. Door de invloed van het Boeddhisme tijdens de Nara-periode ( 奈良時代 ) [13] ( ) en door toedoen van het Shintoïsme in de Heian-periode ( 平安時代 ) [14] stak dit taboe meermaals zijn kop op. Na de Meiji-restauratie [15] in 1868, ondernam keizer Meiji via de opheffing van het verbod een kleine poging om de traditionele sociale barrières weg te nemen en probeerde zo de invoering van Westelijke gewoonten aan te moedigen [16]. Niet alleen de religie maar ook de cultuur speelde een rol, want de Japanners boden sterke psychologische weerstand tegen het doden en het eten van dieren. [17] Meer informatie over het onderwerp staat echter niet in bovengenoemd boek. Er waren nog meerdere vragen waarop ik een antwoord wenste te vinden, zoals: op welk soorten vlees heeft de taboe betrekking? Is vis eten bijvoorbeeld ook een taboe? Zijn Boeddhisme en Shintoïsme de enige aanleiding voor het taboe? Hoe evolueert de houding van Japanners ten opzichte van dit taboe? Wat zijn de gevolgen van de opheffing hiervan? Het leek mij een zeer interessant onderwerp en er waren voordien ook niet echt veel verhandelingen of thesissen over geschreven. Dus wilde ik graag een stap verder zetten. Maar opnieuw trad er een probleem op. De tijdspanne waarop mijn onderwerp sloeg, was vrij lang en maakte onderzoek moeilijk. Daarom ben ik naar Professor Vanoverbeke gestapt en heb hem gevraagd welke perioden geschikt zouden zijn. Uiteindelijk besloot ik mij te beperken tot de periode tussen de Edo ( 江戸時代 ) [18] - en het begin van de Meiji-tijdperk ( 明治時代 ). Vandaar de volgende onderzoeksvraag: Waarom het vlees eten tijdens de Edo begin Meiji periode was een taboe in Japan. (Tijdens het zoekwerk in de bibliotheek, bleek dat er veel boeken of studies zijn geschreven over Japans eten op zich en de eetcultuur, maar zeldzamer waren degene die het taboe m.b.t. vlees eten in Japan behandelen). Een degelijke paper vergt een goede structuur. Nadat ik mijn onderwerp en onderzoeksvraag had afgebakend, begon de werkelijke zoektocht. Voor een efficiënte zoektocht moest ik gebruik maken van trefwoorden en zoektermen die ik had verkregen door het lezen van het basiswerk. Deze konden eventueel aangevuld worden tijdens de zoektocht zelf. De zoektocht is verdeeld in drie fasen tijdens dewelke ik voldoende bronnen moest verzamelen om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden en om er eventueel een bachelor paper mee te kunnen schrijven. Fase een Mijn zoektocht begon in de Oost-Aziatische bibliotheek, waar ik mijn basiswerk heb gevonden. Ook in de encyclopedieën heb ik nuttige informatie ontdekt. Fase twee In de tweede fase ging ik online zoeken en werkte ik met databanken zoals: Jstor, Bas, NACSIS, PiCarta...enz. Na elke zoektocht heb ik per databank een korte evaluatie toegevoegd om te kijken of de zoekresultaten relevant waren. Deze fase was het meest vermoeiende van de drie, ik heb er dan ook de meeste tijd in gestoken. Fase drie In de laatste fase zocht ik op de zoekmachines van het Internet. In mijn conclusie formuleer ik hoe de zoektocht is verlopen en wat ik allemaal heb bijgeleerd. Op basis van de gevonden resultaten zou ik evalueren of ik al dan niet verder ga met dit onderzoek om een bachelorpaper te schrijven voor volgend jaar. Onderzoeksvraag Waarom was van de Edo- tot begin Meiji-periode vlees eten een taboe? Zoektocht Basiswerken & Zoektermen Basiswerken: Mijn basiswerk is "The History and Culture of Japanese Food" van Naomichi Ishige. Ishige Naomichi ( 石毛直道 ). The History and Culture of Japanese Food. Kegan Paul, Daar is mijn zoektocht begonnen. Dit boek heeft mij echt veel geholpen: het gaf mij een idee van de richting die ik moest inslaan en van de periode waartoe ik mij moest beperken. Van het Nara- tot het Meiji-tijdperk is erg lang, daarom besloot ik mij te concentreren op hetgeen zich afspeelt tussen de Edo- en begin Meiji-periode. Niet alleen de hoofdstukken over het taboe, maar ook andere hoofdstukken hadden mij erg geïnspireerd, met name de delen die beschreven hoe de Ainu's ( アイヌ ) [19] en Barbaren tegenover het eten van vlees in Japan stonden. Ishige zelf is een internationaal bekende ethnologist die ook de voedselcultuur bestudeert, dus kon het geen slecht idee zijn om al zijn werken eens te doorlopen om te zien of er iets nuttigs was voor mijn onderzoek. Bij het zoeken op het internet trof ik geen enkele boek dat over vlees eten ging. Maar in de bibliografie van "The History and Culture of Japanese Food" stonden drie boeken die mijn onderzoek konden dienen. Harada, Nobuo ( 原田信男 ). 日本中世における肉食について (nihon chuusei ni okeru nikushoku ni tsuite, Eng: On eating meat in medieval Japan). Tokyo: Heibonsha ( 平凡社 ), of 6 5/12/ :03

2 2 of 6 5/12/ :03 Itō Kinen Zaidan ( 伊藤記念財団 ). 日本食肉文化史 (nihon shokuniku bunka shi, Eng: Cultural history of eating meat in Japan). Nishinomiya: Itō Kinen Zaidan ( 伊藤記念財団 ), Miyazaki, Akira ( 宮崎昭 ). 食卓を変えた肉食 (Shokutaku wo kaeta nikushoku, Eng: How eating meat changed the dining table). Tokyo: Nihon Keizai Hyōronsha ( 日本経済評論社 ), Daarom heb ik Harada Nobuo ( 原田信男 ) en Miyazaki Akira ( 宮崎昭 ) toegevoegd bij mijn zoektermen. Hier kon ik gebruik van maken bij het raadplegen van de databanken Nacsis en Webcat Plus. Zoektermen: Japans & Engels & Nederlands Eerst deed ik inspiratie voor zoektermen op met behulp van mijn basiswerk. Deze termen vormden de basis en konden tijdens de zoektocht eventueel aangevuld worden met nieuw gevonden termen. Japans Engels Nederlands 日本にほん Japan Japan 肉食にくしょく Meat diet (of meat eating) Vlees eten 食肉しょくにく ( 肉にく ) Meat Vlees タブー Taboo Taboe 禁忌きんき Taboo Taboe 江戸えど Edo Edo 明治めいじ Meiji Meiji 歴史れきし History Geschiedenis Basiszoektermen: 日本 & Japan 肉食 & Meat diet 食肉 ( 肉 ) & Meat タブー & Taboo 禁忌 & Taboo 江戸 & Edo 明治 & Meiji 歴史 & History Combinatie van zoektermen: Auteurs: 肉食文化和食 & Japanese Food 和食文化 & Japanese Food culture 石毛直道 Ishige Naomichi 熊倉功夫 Kumakura Isao 原田信男 Harada Nobuo 宮崎昭 Miyazaki Akira 福澤諭吉 Fukuzawa Yukichi Extra zoektermen: 肉神戸ビーフ Bibliotheek Oost Aziatische Bibliotheek Boeken Het leek mij voor de hand liggend eerst naar de Oost Aziatische Bibliotheek in Leuven te gaan. Eerst doorzocht ik de catalogus van Libis-Net [20] met de Nederlands zoektermen: Japan, vlees, eten, taboe. Daar heb ik echter niets mee kunnen vinden. Daarna probeerde ik Engelse zoektermen uit, maar die leverden evenmin iets op. Dus ben ik iets ruimer gaan zoeken met de zoektermen "Japan" en "Food" en "Culture". Dit gaf twee resultaten. Nostrand, Barbara. Samurai chef: food and food culture in pre-modern Japan. Columbia(Mo.): Potboiller, Ashkenazi, Michael en Jacob, Jeanne. Food culture in Japan. Westport(Conn.): Greenwood, De zoektermen "Japan" en "Cuisine" leverden ook twee resultaten op. Cwiertka, Katarzyna Joanna. Modern Japanese cuisine: food, power and national identity. London: Reaktion books, Ashkenazi, Michael en Jacob, Jeanne. The essence of Japanese cuisine: an essay on food and culture. Richmond: Curzon, Een ander boek dat ik had gevonden was Cwiertka, Katarzyna Joanna. The making of modern culinary tradition in Japan. Universiteit Leiden: Faculteit der Sociale Wetenschappen, p., ill. Later werd het mijn tweede basiswerk. Bij het lezen van dit boek, ontdekte ik dat Fukuzawa Yukichi ( 福澤諭吉 ) tegen de ban op vlees eten tijdens de Meiji periode was [21]. Dus heb ik de auteur aan mijn zoektermenlijst toegevoegd. Hij schreef dat vlees eten iets te maken heeft met de opkomst van het militarisme. Als je sterk wilt worden en wilt winnen tijdens de oorlog, dan moet je vlees eten [22]. Ik bekeek de indexen van alle vijf boeken. De boeken van Cwiertka Katarzyna Joanna leken bruikbaar. Ook via de bibliografieën van de gevonden werken stootte ik op een paar handige boeken: Ishikawa, Hiroko. 日本における殺生禁令と肉食の期間 (Nihon ni okeru sesshou kinrei to nikushoku no kikan, Eng: During the prohibition period of meat diet in Japan) (De uitgever wordt hier niet vermeld.) Majima, Ayu ( 真嶋亜有 ). 肉食という近代 : 明治期日本における食肉軍事需要と肉食館の特徴 (Nikushoku to iu kindai: Meijiki Nihon ni okeru shokuniku gunji juyou to nikushokukan no tokuchou, Eng: Meat is Modern: Food and Power in MeijiJapan). アジア文化研究, II (Ajia bunka kenkyū,ii), pp lbid, pp Miyatsuka, Toshio ( 宮塚利雄 ). 日本焼肉物語 (Nippon yakiniku monogatari, Eng: The story of Japanese barbecue). Tokyo: Kōbunsha ( 光文社 ), (2005): Asakura, Toshio ( 朝倉敏夫 ). 日本の焼肉 韓国の刺身 (Nihon no yakiniku, kankoku no sashimi, Eng: Japan's barbecue, Korean's sashimi). Tokyo: Noyama Gyoson Bunka Kyōkai ( 農山漁村文化協会 ), (1994): Twigg, Julia. Vegetarianisme and the Meaning of Meat. England: Gower, Harada, Nobuo ( 原田信男 ). Rice and Meat in History: Foodstuffs and the Emperor. Tokyo: Heibonsha ( 平凡社 ), Kishimoto, Shigenobu ( 岸本重陳 ). On my love for beef (De uitgever wordt hier niet vermeld.) Miyake, Makoto. The study of Fish-eating Cultural Resources Throughout the world. Tokyo: Chuo Korosha, Daarna voerde ik de auteursnamen als zoektermen in in de catalogus van Libis-Net. Met de zoekterm: Ishige Naomichi ( 石毛直道 ) Hier vond ik niets nieuws mee, het enige boek dat verscheen was "The History and Culture of Japanese Food", m.a.w. mijn basisboek. Zoekterm: Kumakura Isao ( 熊倉功夫 ) Hier vond ik 4 boeken, geen enkel echter was bruikbaar. Zoekterm: Harada Nobuo ( 原田信男 ) Nihil. Zoekterm: Miyazaki Akira ( 宮崎昭 ) Eén boek verscheen, helaas was die evenmin bruikbaar. Licentiaatsverhandeling

3 Tussen de licentiaatsverhandelingen vond ik volgend werk: Chan, Mei-Yee. DE JAPANESE EETCULTUUR. Licentiaatsverhandeling, Japanologie, K.U.Leuven, , Bij het doorlopen van de index, vond ik in hoofdstuk 5 iets over het verbod op het eten van vlees. Over het taboe m.b.t. vlees eten wordt het volgende gezegd: Het vlees eten, dat in Japan meer downs dan ups gekend heeft, is pas met de komst van de Portugezen in de 16e E populair geworden. In de Nara-periode, toen het Boeddhisme een grote invloed had, werd elke vorm van vlees eten verboden. Vlees werd taboe, zowel vlees van zoogdieren als gevogelte mocht niet meer gegeten worden. Het enige vlees dat de dans ontsprong was vis. Waarom geen vlees gegeten mocht worden, is heel eenvoudig. Boeddhisme is tegen elke vorm van doden zodat logischerwijze ook geen dieren gedood mochten worden. Keizerlijke edicten werden meermaals uitgeschreven want de bevolking hield zich niet altijd aan het taboe. In China ging het er vrijer aan toe. Alleen de monniken mochten geen vlees eten, het volk wel. In Japan daarentegen was iedereen gelijk voor de wet. Met uitzondering van enkele randgevallen: de noordelijke Ainu leefden alleen van wat de jacht hen te bieden had en de Okinawa s, helemaal onder Chinese invloed, aten varkensvlees. [23] Daarna heb ik de bibliografie van deze licentiaatsverhandeling bekeken. Volgende werken leken interessant. Argriculturale policy research committee Inc. Beef situation in Japan. From production to consumption. Tokyo, (De uitgever en de auteur worden hier niet vermeld.) Hanayama, Shinsho ( 花山信勝 ). A history of Japanese Buddhism. Tokyo: CIIB Press, Het taboe m.b.t. vlees eten werd sterk beïnvloed door het Boeddhisme, daarom achtte ik het het belangrijk om de geschiedenis van het Boeddhisme te verkennen. Miyamoto, Tsueichi. 日本の食生活雑考 (Nihon no shoku segatsu zakkou). Tokyo, (De uitgever wordt hier niet vermeld.) Encyclopedieën Yumoto, Kouichi ( 湯本豪一 ). 図説 : 明治事物起源事典 (Zusetsu: Meiji jibutsu kigen jiten, Eng: Illustration: The encyclopedia of Meiji origin affairs). Tokyo ( 東京 ): Kashiwashobō ( 柏書房 ), ( 飲食物, 牛鍋, p. 286) Miyachi, Masato ( 宮地正人 ); Sasaki, Takashi ( 佐々木隆 ); Kinoshita, Naoyuki ( 木下直之 ). ビジュアル ワイド明治時代館 (Bijuaru Waido Meiji jidaikan, Eng: Visual Wide Meiji jidaikan). Tokyo ( 東京 ): Shōgakukan ( 小学館 ), ( 牛鍋屋の流行, 官民そろって盛り上げた, 牛肉ブーム, p ) In de twee bovengenoemde encyclopedieën staat geschreven dat het opheffen van de ban op vlees eten in verband staat met de toename van buitenlanders en de populariteit van sukiyaki in Japan tijdens de Meiji-periode. Sukiyaki [24] kende toen een groot succes en er werden veel sukiyaki restaurants gebouwd rond die tijd [25][26]. Databanken Na de bibliotheek ging ik werken met de online databanken. Ik hoopte hier een aantal boeken te vinden die direct verband hielden met mijn onderzoeksvraag. Met de databanken kon ik mij een beeld vormen van hetgeen reeds door andere wetenschappers bestudeerd was. Alle zoektermen werden duidelijk vermeld. JSTOR ( [27] Zoekterm: "Japan"en"Taboo"en"Meat"en"Eating" met 135 resultaten. Edward, Norbeck. Pollution and Taboo in Contemporary Japan ( Southwestern Journal of Anthropology, Vol. 8, No. 3 (1952): Dit artikel behandelt niet alleen het taboe m.b.t. vlees eten, maar ook andere taboes in het eigentijdse Japan. Constantine, N. Vaporis. Boekreview: Susan B. Everyday Things in Premodern Japan: The Hidden Legacy of Material Culture ( /sici?sici= (199806)58%3a1%3c318%3aetipjt%3e2.0.co%3b2-f). Harvard Journal of Asiatic Studies, Vol. 58, No. 1 (juni, 1998): Carmen, Blacker. The Religious Traveller in the Edo Period ( %3A%2F %2Fwww.jstor.org%2Fsearch%2FBasicResults%3Fhp%3D25%26si%3D1%26gw%3Djtx%26jtxsi%3D1%26jcpsi%3D1%26artsi%3D1%26Query%3Djapan%2Bmeiji%2Bmeat%2Beating%2Btaboo%26wc%3Don). Modern Asian Studies, Vol. 18, No. 4, Special Issue: Edo Culture and Its Modern Legacy (1984): Dit artikel gaat vooral over de Edo-periode en maakt ook gewag van vlees eten. Ik had meer verwacht van Jstor als een full-text databank, maar de meeste resultaten hadden niet direct verband met mijn onderzoeksvraag. Er waren veel artikels die over taboe gingen, maar die hadden weinig te maken met Japan. Het zoeken in Jstor gaf ook te veel zoekresultaten. Ik besefte opnieuw dat een goede combinatie van zoektermen belangrijk was om relevante bronnen te kunnen vinden. EBSCOhost ( [28] Ik heb alles geprobeerd zoals het combineren van zoektermen, in verschillende talen (Nederlands en Engels), verschillende categorieën (Academic Search Premier...enz), maar mijn pogingen waren vergeefs. BAS ( [29] Zoekterm: "Japan"en"Meat" Jaffe, M Richard en Bodiford, William M., Ed. The debate over meat eating in Japanese Buddhism. Honolulu: University of Hawai'i Press, (2005): Uchiyama, Junzo. San'ei-cho and meat-eating in Buddhist Edo. Japanese Journal of Religious Studies (Nagoya) 19, nos.2-3 (Jun 1992): De zoektermen "Japan" en "Meat" leverden goede resultaten in BAS. De twee bovengenoemde boeken hebben directe betrekking op mijn onderzoeksvraag. Het is de eerste keer dat ik Jaffe M Richard en Bodiford William, westerse schrijvers die dit onderwerp behandelen, tegenkom. Ze trokken dus mijn aandacht. Deze twee boeken gaven mij de hoop om de zoektocht door te zetten. NACSIS Webcat ( [30] Zoekterm: " 肉食 " Met deze zoektermen vond ik volgende interessante boeken: Zoekterm: " タブー "en" 肉食 " Sabata, Toyoyuki ( 鯖田豊之 ). 肉食の思想 : ヨーロッパ精神の再発見 (Nikushoku no shisō: Yūroppa seishin no saihakken, Eng: The ideology of meat diet: The rediscovery of Europe spirit). Tokyo ( 東京 ): Chuuoukouronsha ( 中央公論社 ), Morita, Higehiro ( 森田重広 ). 日本人と肉食 (Nihonjin to Nikushoku, Eng: Japanese and Meat diet). Tokyo ( 東京 ): Kurita ( 栗田 ), Kurita, Sōji ( 栗田奏二 ). 日本食肉史基礎資料集成 (Nihon shokunikushi kisoshiryō shūsei, Eng: The document aggregation of Japanese meat diet). Tokyo ( 東京 ): Kurita ( 栗田 ), 肉食の文化 (Nikushoku no Bunka, Eng: The culture of Meat diet). 東京 : 朝日新聞社, (De auteur wordt hier niet vermeld.) Frederick, J. Simoons ( フレデリック, J. シムーンズ ). 香ノ木隆臣, 山内彰, 西川隆訳. 肉食タブーの世界史 (Nikushoku tabuu no sekaishi, Eng: The world history of meat diet). Tokyo ( 東京 ): Houseidaigaku Shuppankyoku ( 法政大学出版局 ), Dit is waarchijnlijk een van de beste boek die ik tot nu gevonden heb. Het geeft niet alleen een geschiedenis van het taboe m.b.t. vlees eten, maar ook een overzicht over heel de wereld. Zoekterm: " タブー "en" 肉 " Met deze zoektermen verkreeg ik de volgende resultaat: Harada, Nobuo ( 原田信男著 ). 歴史のなかの米と肉 : 食物と天皇 差別 (Rekishi no naka no kome to niku: Shokubutsu to Tennō Sabetsu, Eng: Rice and Meat in History: Foodstuffs and the Emperor). Tokyo ( 東京 ): Heibonsha ( 平凡社 ), (Niet echt nieuw, ik had dit boek al eerder gevonden in de referenties van mijn basisboek.) Webcat Plus ( Zoekterm: " 明治 "en" 肉食 " Zoekterm: " 肉食 "en" 禁忌 " Andō, Tarō ( 安藤太郎 ). 肉食に就て (Nikushoku ni tsuite, Eng: Meat-eating, or an answer to some of the foolish rejudices prevaling in Japan regarding Christianity). (De uitgever en Jaar werden hier niet vermeld.) Nagasaki, Fukuzō ( 長崎福三 ). 肉食文化と魚食文化 : 日本列島に千年住みつづけられるために (Nikushokubunka to gyoshokubunka: Nihonrettō ni zennen sumitsuzukerarerutameni, Eng: The culture of Meat and Fish diet: The Japanese islands in one thousand years of comfort). Tokyo ( 東京 ): Noyama Gyoson Bunka Kyōkai ( 農山漁村文化協会 ), of 6 5/12/ :03

4 4 of 6 5/12/ :03 Miyazaki, Akira ( 宮崎昭 ). 食卓を変えた肉食 : 肉 (Shokutai wo kaeta nikushoku: niku, Eng: How eating meat changed the dining table). Tokyo ( 東京 ): Nihonkeizaihyōronsha ( 日本経済評論社 ), PiCarta ( [31] Nihil. Project MUSE ( [32] Zoektermen: Japan en Meat en Eat en Taboo gaven 10 resultaten, waarvan één bruikbaar. Sawada, Janine Anderson (1953-?). Sexual Relations as Religious Practice in the Late Tokugawa Period: Fujido. The Journal of Japanese Studies, Vol 32, Number 2, Summer (2006): In dit artikel wordt het volgende geschreven: The semiliterate diviner, Mizuno Nanboku (1760? 1834?), for example, taught that happiness in life depends on how much one eats and drinks. He counseled his clients to eat sparingly, to exclude "rich" foods such as rice and meat, and to moderate their alcohol consumption. In this way they would attain not only good health, but also family harmony, economic fortune, and even (in the case of men) an elevation of social rank. [33] Volgens Mizuno Nanboku kan vlees eten mensen ook gelukkig maken. Veel resultaten die ik in Jstor tegenkwam, komen hier opnieuw in voor. In Muse krijg je wel een beter overzicht van de documenten. Je hoeft niet een per een te doorbladeren om een volledig document of tekst te kunnen lezen. Je krijgt er echter geen high light van de zoektermen, in tegenstelling tot Jstor. Internet Na het zoeken op online databanken, breidde ik mijn zoektocht uit aan de hand van de verschillende zoekmachines op het internet: Google, Yahoo...enz. Google Zoekterm: "Edo"en"Meat"en"Eat"en"Taboo" Uchiyama, Junzo. San'ei-chb and Meat-eating in Buddhist Edo ( ct=clnk&cd=1&gl=be). Japanese Journal of Religious Studies, (niet nieuw, eerder gevonden in BAS) Zenjiro, Watanabe. Removal of the Ban on Meat ( (De uitgever en Jaar werden hier niet vermeld) Er verschenen teveel resultaten, terwijl er bijna geen enkele bron bij was die ik voor mijn paper kon gebruiken. Toch heb er ik deze twee artikels uitgepikt. Met de zoekterm "Edo" boekte ik meer success dan "Japan" en "Meiji". Google Scholar ( Zoekterm "Japan"en"Meiji"en"Meat"en"Eating" Gevonden artikels: Gevonden boeken: Jaffe, M Richard. Meiji Religious Policy, Sõtõ Zen, and the Clerical Marriage Problem ( Japanese Journal of Religious Studies, Zenjiro, Watanabe en (H Kato). Receiving International Attention ( (De uitgever en Jaar werden hier niet vermeld.) Katherine, A. Hare. Japanese Nationalism and Reaction to the Ainu ( November 25, William, Alexander Kerr. Marketing Beef in Japan ( sig=nso1r8ycmkjociwcd2nr6yipkbk). Food Products Press, May William, Bodiford. Vinaya ( Going Forth: Visions of Buddhist Vinaya (Hardcover). University of Hawaii Press, March Yoshi, Abe. World Food JAPAN ( Lonely Planet Publications, Met Fukuzawa Yukichi als zoekterm vond ik het volgende: Zoekterm: "Fukuzawa Yukichi"en"Meat"&"Eeating" Bob Tadashi Wakabayashi. Modern Japanese Thought ( sig=yppidynckf06b3fndvuggqp3jvu). CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS, In Google Scholar ontdekte ik dat ik meer nuttige bronnen kon vinden dan in de gewone Google. Niet alleen wat de kwantiteit maar ook wat de kwaliteit betreft zijn de bronnen in Google Scholar stukken beter. Yahoo Yahoo verschafte geen nieuwe bronnen of nuttige informatie. Hier verschenen de artikels die ik eerder had gevonden in Google. Wikipedia ( Zoekterm: " 明治 "en" 肉 "en" タブー " ベジタリアニズム ( 日本の近代化と食文化の変化 Japanse Wikipedia over het vegetarisme. フレデリック J シムーンズ (Frederick J. Simoons). 山内昶他訳. 肉食タブーの世界史. 法政大学出版局, 2001 年. (Boeken in de bronnen van Wikipedia, niet echt nieuw) 日本における肉食の歴史 ( Zoekterm: Fukuzawa Yukichi ( 福澤諭吉 ) 福澤諭吉 ( Japanse Wikipedia over Fukuzawa Yukichi. Zoekterm: " 神戸ビーフ " 神戸ビーフ ( Kobe beef ( Ik wist dat het rundvlees van Kobe zeer bekend is en ik vermoedde dat het een verband met mijn onderwerp zou kunnen hebben. Dus probeerde ik Kobe Beef als zoekterm en zo vond ik artikel: Meat Digest : The History of Kobe Beef ( Zoekterm: " 肉食の禁忌 " 沖縄県 ( 仏教の影響が弱かった事から 本土の様に肉食の禁忌が無かった為 豚肉料理が伝統的に発達しており ヤギの肉を食べる所もある 豚の血液を料理するチーイリチーは沖縄ならではの物と言える 食生活には北海道産の昆布がよく使われる [34] Hier ontdekte ik wel nieuwe informatie via Wikipedia. In Okinawa is het taboe m.b.t. vlees eten niet zo sterk als op de hoofdeilanden. Het eiland Okinawa wordt namelijk niet zo sterk beïnvloed door het Boeddhisme. Alternatieve Zoekmachines Amazon.com

5 et taboe m.b.t. vlees eten in Japan - Encyclopedie 5 of 6 5/12/ :03 Amazon leverde werken op die ik al eerder had gevonden in Google Scholar of andere databanken. Amazon.jp Met de zoektermen: " 肉食 "en" タブー " stootte ik op dat ik reeds had gevonden in NACSIS Webcat, met name 肉食タブーの世界史 van Frederick J. Simoons. Vivisimo Bij het zoeken in Vivisimo vond ik weinig nieuwe informatie. Blogosfeer Het zoeken in blogs geeft een goed overzicht van wat andere mensen denken over mijn onderwerp. De betrouwbaarheid van de bronnen blijft echter een groot probleem. Technorati [35] Zoekterm: " 肉食 "&" 禁忌 " UTRICLE OF OIDIUMSO TO SPEAK P IS MY ALL, 牛肉史. Dit artikel zegt dat het taboe m.b.t. vlees eten reeds bekend was in de Hakuhō-periode ( 白鳳時代 ) [36] Runds-, paarde-, honde-, ape- en kippevlees vielen onder deze verboden, die tijdens de Asuka- periode ( 飛鳥時代 ) door Keizer Tenmu ( 天武天皇 ) waren afgevaardigd. Ze werden trouwens al eerder vermeld in mijn basiswerk geschreven door Ishige. Sabata, Toyoyuki ( 鯖田豊之 ). 肉食の思想 : ヨーロッパ精神の再発見 (Nikushoku no shisō: Yūroppa seishin no saihakken, Eng: The ideology of meat diet: Rediscovery of Europe spirit). Tokyo ( 東京 ): Chuuoukouronsha ( 中央公論社 ), De blog entry noemde een bruikbaar boek dat ik al had gevonden via NACSIS Webcat. Ik denk dat hetgeen in deze blog staat tamelijk betrouwbaar is: veel van de hier vermelde informatie komt ook terug in mijn basisboek. 江戸生活史, 山鯨 < やまくじら >. > In de Edo-periode begonnen mensen vlees te eten, voornamelijk varkens- en hertenvlees. Varkensvlees werd ook Yamakujira ( 山鯨 ) en "Kusurikui?" ( 薬喰い ) genoemd omdat het zogenaamd erg gezond was. Omdat varkensvlees op pioen ( 牡丹 ) lijkt, met het witte vet en het rode vlees, kreeg het ook de naam pioenvlees ( 牡丹肉 ). Ik kan de informatie op deze blog niet goed beoordelen. Ik heb er wel dezelfde elementen gevonden als wat op andere blogs stond. Het bood mij vooral een overzicht van de namen die voor varkensvlees gebezigd werden. Besluit & Conclusie De zoektocht is tot een einde gekomen. Hoewel de hoeveelheid gevonden bronnen eerder beperkt is, ben ik zeer tevreden met hetgeen ik heb. In het begin was ik namelijk zeer onzeker over de zoektocht. Ik dacht dat het taboe m.b.t. vlees eten in Japan weinig bekend was en dat er dus weinig over werd gepubliceerd. Hierdoor ontstond de gedachte dat het niet gemakkelijk zou zijn om iets te vinden over het onderwerp. De zoektocht bewees echter het tegendeel. Bij het zoeken in databanken en op het internet had ik verschillende boeken gevonden. Deze gaven me de hoop dat het onderzoek over dit onderwerp haalbaar was. Tijdens het zoeken heb ik ook vele andere zaken bijgeleerd, bijvoorbeeld hoe aan onderzoek wordt gedaan en dat internet niet de enige weg is om informatie te vinden. Het zoeken in een databank of het werken met verschillende webtools heb ik nog nooit eerder gedaan. Daarom was dit zoekproces ook zeer interessant en zeker de moeite waard. Ik wil via deze weg ook miojn dankbaarheid uitdrukken voor het vak Encyclopedie dat mij de kans bood deze zoektocht uit te werken. Om een zoektocht vlot en op een efficiënte manier te kunnen uitvoeren, was een goed basiswerk en het gebruik van de juiste zoektermen van groot belang. Mijn zoektocht was verdeeld in 3 fases: Het zoeken in de bibliotheek. Het werken met online-databanken. Het zoeken via het Internet. De bibliotheek beschouw ik als een fundamentele plek om de zoektocht te starten, heel wat wetenschappelijke bronnen met enige relevantie voor mijn paper bevonden zich trouwens daar. Maar ik stelde vast dat Nederlandse werken er enigszins schaars waren. Ook bestonden er nog geen thesissen over mijn specifieke vraag, waardoor ik iets ruimer rond het onderwerp moest zoeken. Zodoende heb ik dan wel boeken en een thesisverhandeling gevonden. Vervolgens las ik alle bibliografieën en referenties door. Deze boden een goede houvast. Sommige boeken mochten misschien niet 100% relevant zijn, maar in hun bibliografieën heb ik ander nuttige referenties gevonden. Hieruit heb ik opgemaakt dat niet alleen de inhoud van het in het boek behandelde onderzoek zelf maar ook de bibliografieën hulp kunnen bieden bij de zoektocht. Ook bij het zoeken in databanken had ik met hetzelfde probleem te kampen. Met Nederlandse en Engelse trefwoorden geraakte ik niet ver. Bij het zoeken in Nacsis Webcat met Japanse zoektermen boekte ik meer succes dan in andere databanken. Zoeken in Japanse databanken was trouwens geen simpele zaak, ik moest mijn toevlucht nemen tot rikaichan [37] en Jim Breen s WWWJDIC [38] om moeilijke Japanse teksten te kunnen lezen. De full-text databank gaven de meeste voldoening. Jstor is daar een voorbeeld van. Ik heb er misschien niet veel bronnen gevonden, maar ze leenden zich wel voor mijn onderzoek omdat ze rechtstreeks verband met mijn onderwerp hielden. De tijd die ik eraan besteedde was dan ook niet helemaal verloren. BAS had eveneens twee belangrijk boeken opgeleverd. Dat gaf mij voldoende hoop en moed om het onderzoek verder te zetten. Tijdens het zoeken merkte ik dat dezelfde bronnen in verschillende databanken terugkwamen. Maar met de software zotero [39] was het probleem meteen opgelost: het liet mij toe te zien of de bronnen al eerder waren voorgekomen. Dit heeft veel tijd uitgespaard. Bij het zoeken op het internet heb ik geleerd dat Google bijlange na niet de enige handige zoekmachine is. In Google scholar heb ik enkele nuttige artikels gevonden. De betrouwbaarheid van sommige bronnen valt echter moeilijk te beoordelen. Ondanks de ervaring die ik heb opgedaan en alle gevonden bronnen, verkeer ik in de onbekwaamheid om een duidelijk antwoord op mijn vragen te formuleren. De zoektocht gaf me wel een idee van hetgeen ik kan verwachten als ik een uitgewerkte paper wil schrijven. Het onderwerp op zich is zeer interessant, maar kan ik er een zinnige bachelorpaper mee opstellen? Als ik toch een verhandeling over het onderwerp schrijf, dan zou de indeling er als volgt uitzien: De geschiedenis van het taboe op vlees eten in Japan. Het verband tussen vlees eten en Japanse religies. (Boeddhisme en Shintoïsme) Diepere studie over het eten van vlees tijdens de Edo- en Meiji-perioden (sociaal, politiek, culturele veranderingen enz) Opheffen van het taboe en de opkomst van het Nationalisme en Militarisme. Vergelijking met andere landen. Besluit. Ik denk wel dat het haalbaar is er een bachelor paper over te schrijven. Maar het vergt sowieso uitgebreider onderzoek, en dat zal waarschijnlijk niet van een leien daakje lopen. Ik heb me alleszins voorgenomen dit onderwerp verder uit te diepen in de toekomst. Voetnoten 1. Literatuurlijst encyclopedie 2007 ( 2. NL wikipedia Definitie Eten ( 3. NL wikipedia Definitie Taboe ( 4. K.U.Leuven - Oost-Aziatische bibliotheek ( De Oost-Aziatische bibliotheek werd in 1996 ingehuldigd in het gebouw van de Centrale Bibliotheek. Hier bouwt de Katholieke Universiteit van Leuven, als enige universiteit in België, een collectie over Oost-Azië op. De collectie van de Oost-Aziatische bibliotheek (LSIN) richt zich op taal, cultuur, religie en algemene maatschappelijke onderwerpen over China, Japan en Korea. Ze omvat werken in deze landstalen zowel als in westerse talen. 5. Ishige Naomichi ( 石毛直道 ). The History and Culture of Japanese Food. Kegan Paul, JP Wikipedia 石毛直道 ( %81%93) Naomichi Ishige is een beroemd internationale ethnologist, wiens studie van voedsel culturen hem een reputatie als wereldwijde ontdekker van smaak hebben gegeven. Hij is beroemd voor zijn sterke maag en zijn liefde voor voedsel. 7. Ishige Naomichi ( 石毛直道 ). The History and Culture of Japanese Food. Kegan Paul, 2001:p NL wikipedia Definitie Taboe ( 9. NL wikipedia Boeddhisme ( Het Boeddhisme is een dharmistische non-theïstische wereldreligie. Het is een filosofisch-religieuze stroming die in het noorden van India werd gesticht door Gautama Boeddha. 10. NL wikipedia Shintoïsme ( Shinto of Shintoïsme ( 神道 ) is de oorspronkelijke religie van Japan. 11. Ishige Naomichi ( 石毛直道 ). The History and Culture of Japanese Food. Kegan Paul, 2001:p NL Wikipedia keizer Tenmu ( Tenmu of Temmu (overleden 686) was keizer van Japan van 672 tot 686. Bij de dood van zijn broer Tenji vocht Tenmu tegen diens zoon Kobun om de troonsopvolging. In een strijd van 1 maand, de Jinshin verstoring, wist Tenmu zijn neef te verslaan. Tenmu versterkte de keizerlijke controle over het land, de lokale heersers, het leger en de ambtenarij, en hield vrede met China en Silla, die op dat moment Korea beheersten. Tijdens zijn regering werden de eerste geschreven wetten uitgevaardigd, en ook begon hij aan de compilatie van de historische overzichten die ons vertellen over de oudste geschiedenis van Japan: De Nihon shoki en de Kojiki. Bij zijn dood werd Tenmu opgevolgd door zijn vrouw Jitō. 13. NL Wikipedia Nara ( Nara werd gesticht door keizerin Genmei onder de naam Heijō om als hoofdstad voor Japan dienst te doen. De naam Nara kwam pas later in gebruik, maar de periode waarin Heijō de hoofdstad van Japan was ( ) heet desondanks de Naraperiode. Heijō volgde in deze hoedanigheid Fujiwara op. 14. NL wikipedia Geschiedenis van Japan ( De keizer en de machtige hoffamilies kwamen in Nara echter steeds meer onder druk te staan van boeddhistische priesters, en keizer Kammu besloot daarom de residentie opnieuw te verleggen, naar de stad Heiankyo, het huidige Kyoto. Daar ontwikkelde zich in de zogenaamde Heian-periode ( ) een zeer verfijnde hofcultuur, waarin de kunsten, in het bijzonder de literatuur, een hoogtepunt beleefden. Tegelijkertijd lieten de keizer en zijn hofhouding de daadwerkelijke politiek meest aan lagere ambtenaren over, waardoor langzamerhand steeds meer macht bij de provinciale gouverneurs kwam te liggen. 15. NL wikipedia Meiji-restauratie ( De Meiji-Restauratie ( 明治維新, ofwel Meiji ishin) is de politieke omwenteling die in 1868 het eind van de heerschappij van de krijgsadel in Japan inluidde. De Meiji-restauratie opende de weg naar een radicale modernisering en verwestersing van Japan in de zogeheten Meiji-periode, waarbij het in naam ging om het herstel van de oorspronkelijke macht van de Japanse keizer. 16. Prof. John W. Longworth. Beef in Japan. University of Queensland Press, Ishige Naomichi ( 石毛直道 ). The History and Culture of Japanese Food. Kegan Paul, 2001:p NL Wikipedia Edoperiode ( De Edoperiode ( 江戸時代 ) is een gedeelte van de geschiedenis van Japan die loopt van 1603 tot Gedurende deze periode regeerde het Tokugawa-shogunaat, die in 1603 officieel werd gevestigd door Tokugawa Ieyasu. De naam Edoperiode wordt gebruikt omdat het shogunaat, en dus de macht, in Edo gezeteld was.

6 6 of 6 5/12/ : NL Wikipedia Ainu(volk) ( Ainu (spreek uit als 'Ajnoe') is de oorspronkelijke bevolkingsgroep van Japan. Momenteel wonen ze vooral op eiland Hokkaido, het noordelijkste eiland van Japan. Er zijn nog maar weinig zuivere Ainu. Schattingen lopen uiteen van tot In die laatste schatting zijn ook de gemengde Ainu opgenomen, voortgekomen uit het huwelijk tussen een Ainu en een Japanner. Slechts enkele honderden Ainu beheersen de Ainu-taal nog volledig, de drang tot assimilatie is groot. 20. LIBISng catalogus ( In deze catalogus vind je aan de hand van de auteursnaam, de titel, een deel van de titel of een titelwoord, de volledige titelbeschrijving van thesissen, een aanduiding van de bibliotheek waar ze zich bevinden en de plaatsingsnummers (signatuur). 21. Cwiertka, Katarzyna Joanna. The making of modern culinary tradition in Japan. Universiteit Leiden: Faculteit der Sociale Wetenschappen, 1999:p Cwiertka, Katarzyna Joanna. The making of modern culinary tradition in Japan. Universiteit Leiden: Faculteit der Sociale Wetenschappen, (1999): Chan, Mei-Yee. DE JAPANESE EETCULTUUR. Licentiaatsverhandeling, Japanologie, K.U.Leuven, , 1988:p NL Wikipedia Sukiyaki ( Sukiyaki (Japans: 鋤焼 of すき焼き ) is een Japans eenpansgerecht. Het bestaat uit dun gesneden rundvlees, tofoe, ito konnyaku (een soort noodles), negi (een soort ui), Chinese kool, en enoki (een soort paddenstoel) en verschillende andere ingrediënten. Sukiyaki wordt vooral op koudere dagen van het jaar gegeten en met name op feesten rond het Japans nieuwjaar (bonenkai). 25. Yumoto, Kouichi ( 湯本豪一 ). 図説: 明治事物起源事典 (Zusetsu: Meiji jibutsu kigen jiten, Eng: Illustration: The encyclopedia of Meiji origin affairs). Tokyo ( 東京 ): Kashiwashobō ( 柏書房 ), 1996:p Miyachi, Masato ( 宮地正人 ); Sasaki, Takashi ( 佐々木隆 ); Kinoshita, Naoyuki ( 木下直之 ). ビジュアル ワイド明治時代館 (Bijuaru Waido Meiji jidaikan, Eng: Visual Wide Meiji jidaikan). Tokyo ( 東京 ): Shōgakukan ( 小学館 ), (2005): JSTOR - The Scholarly Journal Archive Full-Text Databank : bevat momenteel de full-text van 830 tijdschriften uit de algemene "Arts & Sciences"-collectie. De tijdschriften werken met een 'moving wall' van 3 of 5 jaar, dwz dat de laatste 3 of 5 jaar niet toegankelijk zijn via dit archief; sommige tijdschriften hebben een 'fixed wall' die vastgelegd wordt op een bepaald jaar. 28. EBSCOhost Academic Search Premier Bibliografische Databank / Full-Text Databank (via EbscoHost) : bevat verwijzingen naar artikels in ruim tijdschriften en ontsluit de full-text van ruim tijdschriften voor bijna alle takken van de wetenschap waaronder humane en gedragswetenschappen, taal- en letterkunde, kunst en literatuur, geneeskunde, computerwetenschappen, enz. Begint in 1975 en wordt dagelijks geupdated. 29. BAS - Bibliography of Asian Studies Online Bibliografische Databank : Bibliography of Asian Studies , plus de online voortzetting vanaf 1992 (excl. monografieën). Bevat ruim bibliografische verwijzingen naar hoofdzakelijk tijdschriftartikels. Brondomein: publicaties in westerse talen. 30. NACSIS Webcat Vakspecifieke Catalogus : ontsluit boeken en tijdschriften uit het bezit van Japanse universiteitsbibliotheken en van een aantal buitenlandse instellingen met een belangrijke collectie over Japan. Afzonderlijke raadpleging van het boeken en/of tijdschriftenbestand is mogelijk. Zoekresultaten bevatten ook holdinggegevens. 31. PiCart Algemene Catalogus (via PICA) : omvat de Nederlandse Centrale Catalogus (catalogus voor de meeste Nederlandse universiteiten en een aantal hogescholen), Online Contents (bibliografische databank van ruim lopende tijdschriften en Netfirst (elektronische catalogus van internetbronnen). 32. Project MUSE - Scholarly Journals Online Full-Text Databank : biedt toegang tot de full text van de recente jaargangen (vanaf 1993) van ongeveer 250 tijdschriften binnen de humane wetenschappen. Het grootste deel van deze tijdschriften is afkomstig van Johns Hopkins University Press. 33. Sawada, Janine Anderson (1953-?). Sexual Relations as Religious Practice in the Late Tokugawa Period: Fujido. The Journal of Japanese Studies, Vol 32, Number 2, Summer (2006): JP Wikipedia Okinawaken ( 35. Techorati ( 36. Hakuhō periode: vanaf de Asuka periode tot het begin van de Tenpei periode, Rikaichan ( Een vertaalsite(firefox). 38. Jim Breen's WWWJDIC Japanese Dictionary Server (Monash University Site) ( Japans-Engels en Engels-Japans online woordenboek. 39. Zotero ( The Next-Generation Research Tool Ontvangen van " Deze pagina is het laatst bewerkt op 3 jun 2007 om 13:36. De inhoud is beschikbaar onder de a Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 2.0 Belgium License.