Hogeschool Rotterdam. HBO-Bachelor International Business and Languages

Transcriptie

1 Hogeschool Rotterdam HBO-Bachelor International Business and Languages Netherlands Quality Agency (NQA) oktober 2010

2 2/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Hogeschool Rotterdam Opleiding International Business and Languages Variant Voltijd Croho-nummer Locatie Rotterdam Auditdatum 8 juni 2010 Auditteam De heer ing. V.J.M. Guyt (vakdeskundige) Mevrouw dott. A. Corda (vakdeskundige) Mevrouw L.S. Stroo B IBL (studentlid auditteam) Mevrouw M. Snel BHRM & BEd (NQA-auditor) Door Hogeschool Rotterdam is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (IBL). Bij de aanvraag werd door de instelling een zelfevaluatie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de zelfevaluatie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De zelfevaluatie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Bij de beoordeling van de opleiding zijn bevindingen vanuit de generieke audit meegenomen. De generieke audit heeft bij Hogeschool Rotterdam plaatsgevonden op woensdag 17 maart Doelstellingen van de opleiding De opleiding IBL hanteert de landelijk overeengekomen eindcompetenties, zoals vastgelegd in IBL bekent kleur (2009). Deze eindcompetenties omvatten de specifiek IBL inkleuring binnen het domein Commerce. In het landelijke profiel is het beroepsbeeld voor een IBL er beschreven. Dit is via het landelijke overlegorgaan met verschillende regionale adviesorganen afgestemd. De opleiding volgt dit beroepsbeeld. Daarbij legt de opleiding een accent op exportmanagement, wat wordt onderschreven door haar regionale afnemers, en biedt IBL studenten via minoren de mogelijkheid tot een passende bi-diplomering. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 3/59

4 De opleiding heeft overtuigend aangetoond dat de nagestreefde competenties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor, i.c. de Dublin descriptoren. Programma Er is in de opleiding veel aandacht voor interactie met de beroepspraktijk, zowel in opdrachten, projecten, stages als tijdens het afstuderen. De vakliteratuur laat naar de mening van het auditteam de gewenste kwaliteit zien waarbij ook van internationale titels gebruik wordt gemaakt. Er is tevens aandacht voor praktijkgerichte onderzoeksvaardigheden. Het vierjarige voltijd studieprogramma biedt studenten de mogelijkheid om de voor de opleiding geformuleerde competenties te behalen. De competenties zijn vertaald in leerdoelen en in onderdelen van het programma en expliciet gemaakt voor de studenten. Daarbij kan de opleiding de beoogde taalniveaus nog verder definiëren aan de andere competenties. De opleiding biedt een duidelijk en samenhangend opleidingsprogramma. De balans tussen binnenschools en buitenschools leren is naar de mening van het auditteam goed. Het programma is voldoende studeerbaar voor studenten en de studielast is reëel. De inhoud en de didactiek van de opleidingen sluiten goed aan bij relevante vooropleidingen. De startgesprekken leveren volgens het auditteam een nuttige bijdrage. Voor aanvang van de studie wordt zo bepaald waar in het programma studenten mogelijk extra ondersteuning nodig hebben. De opleiding voldoet aan de formele eisen voor studieduur. Het didactisch concept en het toetsbeleid van de opleiding is adequaat om de competenties van de opleiding te bereiken. De didactiek is uitgewerkt conform de centraal vastgestelde kaders, te weten het ROM en het OIIO-beleid. De opleiding past een cyclische aanpak toe bij de uitvoering en ontwikkeling van de toetsing. Het toetsbeleid dat daaraan ten grondslag ligt is deels is in ontwikkeling. Er wordt gewerkt vanuit een toetsplan. De relatie die daarin wordt gelegd tussen toetsen en de beoogde eindkwalificaties behoeft aandacht. Diverse documentatie rondom toetsing getuigt verder van een adequate uitvoering van een gewenste toetspraktijk. Inzet van personeel De docenten weten de verbinding tussen de opleiding en de beroepspraktijk te leggen. Ze houden het vakgebied bij en zijn op de hoogte van relevante ontwikkelingen in het beroepenveld. Ook maakt de opleiding gebruik van gastdocenten uit het werkveld. De opleiding zet voldoende personeel in om de opleiding te verzorgen. Achtergronden van docenten laten zien dat zij over de nodige inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische kwaliteiten beschikken om het programma te verzorgen. Via functionerings- en beoordelingsgesprekken wordt toegezien op het gewenste functioneren en wordt geïnvesteerd in professionalisering van docenten. 4/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

5 Voorzieningen Het auditteam heeft voor de visitatie toegang gekregen tot de digitale leeromgeving van de opleiding Infoland en heeft geconstateerd dat de studenten hierdoor van uitgebreide informatie worden voorzien. Daarnaast worden studenten via verschillende passende informatiekanalen geïnformeerd over het onderwijs. Naast de digitale voorzieningen zijn de fysieke voorzieningen toereikend om de opleiding te verzorgen. Voorts kent de opleiding een gestructureerd systeem van studieloopbaanbegeleiding dat goed is ingebed in het onderwijssysteem en aansluit op de nagestreefde onderwijsfilosofie; namelijk gericht op de ontwikkeling van de student naar zelfstandig professional. Interne kwaliteitszorg Het kwaliteitszorgsysteem van de opleiding wordt uitgevoerd conform de beleidsplannen van de hogeschool en het instituut. De beschikbare kwaliteitszorgplannen zijn degelijk en gericht op het evalueren van de kwaliteit van het onderwijs en de tevredenheid van alle betrokkenen. De opleiding hanteert de hogeschoolbreed vastgestelde normen voor tevredenheid. Naar aanleiding van de evaluaties stelt de opleiding verbeterplannen op die vervolgens leiden tot verbeteringen in het onderwijs. De opleiding betrekt relevante stakeholders bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. Resultaten De gerealiseerde eindkwalificaties van de afgestudeerden zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua bachelorniveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het werkveld is positief over de kwaliteit en het niveau van de afgestudeerden. De kwantitatieve resultaten komen niet overeen met de gestelde streefnormen. De opleiding alsmede het instituut stuurt op rendementsbevorderende maatregelen door uitval in een zo vroeg mogelijk stadium te laten plaatsvinden. Resultaten hiervan zijn vooralsnog niet zichtbaar. Op grond van de feitelijk behaalde kwantitatieve resultaten, die in de ogen van het auditteam positief zijn, en de ingezette maatregelen, beoordeelt het auditteam de onderwijsrendementen positief. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages van Hogeschool Rotterdam aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 5/59

6 6/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

7 1 Basisgegevens 9 2 Beoordeling Doelstellingen van de opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 40 3 Bijlagen 45 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 47 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 51 Bijlage 3 Bezoekprogramma 55 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 57 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 7/59

8 8/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

9 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Hogeschool Rotterdam 2. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO International Business and Languages 4. Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau Hbo-bachelor 6. Aantal studiepunten Locatie Kralingse Zoom 91, Rotterdam 8. Code of conduct Hogeschool Rotterdam heeft de Code of conduct getekend. 9. Variant Voltijd 10. Inhoudelijk profiel opleiding De student zal niet alleen kennis moeten hebben van de nieuwste inzichten op het gebied van bijvoorbeeld internationale marketing, maar zal een goede beheersing van de moderne vreemde talen moeten aantonen. Een speciaal aandachtspunt is bovendien het verwerven van inzicht in de invloed van interculturele factoren op het proces van internationaal zaken doen. Ook kennis van de wereldeconomie en wereldpolitiek zijn zaken waaraan aandacht besteed wordt. De competenties worden zowel op de hogeschool als in de praktijk verworven, in binnenen buitenland. 11. Beoogd werkveld alumni IBL-afgestudeerden vinden werk bij organisaties die opereren in een internationale omgeving. De IBLafgestudeerde legt en onderhoudt contacten met de internationale relaties van zijn organisatie, met name op de onderstaande drie gebieden: Internationale inkoop-, verkoop- en accountmanagement, internationaal communicatiemanagement en exportmanagement. 12. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool De opleiding IBL wordt aangeboden vanuit de Rotterdam Business School (RBS), het instituut van Internationale Economische Opleidingen binnen de Hogeschool Rotterdam. Naast IBL biedt RBS de volgende opleidingen: - Trade Management gericht op Azië (bachelor, Nederlandstalig); - International Business and Management Studies (bachelor, Engelstalig) - Master of Business Administration (Engelstalig); - Master in Finance and Accounting (Engelstalig); - Master in Consultancy and Entrepreneurship (Engelstalig); - Master in Logistics Management (Engelstalig). NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 9/59

10 13. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO 14. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie 2004: 28 juni 2005 Het curriculum is geheel herzien en aangepast op het Rotterdam Onderwijs Model, in het bijzonder zijn het eerste en het tweede jaar volledig nieuw ingericht. Minoren zijn ontwikkeld en geïmplementeerd. De inbreng vanuit het beroepenveld is verwerkt. Het curriculum is aangepast op de competenties van het domein Commerce. er is een nieuw SLC-programma ontwikkeld en geïmplementeerd in het eerste jaar. 15. Opbouw programma De opleiding bestaat uit vier studiejaren die als volgt zijn onderverdeeld: Propedeuse: 60 EC Hoofdfase: 180 EC, waarvan de major 150 EC beslaat en de profilering 30 EC. 10/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

11 2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp Oordeel Facet Oordeel 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2 Programma P 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Goed Goed Voldoende Goed Goed Goed Voldaan Goed Voldoende Goed Goed Goed Goed Goed Goed Goed Goed Goed Voldoende Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding International Business and Languages (IBL) van Hogeschool Rotterdam aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. 2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 11/59

12 Bevindingen De opleiding IBL van Hogeschool Rotterdam hanteert per de eindcompetenties, zoals zijn beschreven in IBL bekent kleur (2009). IBL bekent kleur is het door de dertien Nederlandse IBL-opleidingen opgestelde landelijke beroepscompetentieprofiel, dat het oude profiel uit 2003 vervangt. In het vernieuwde profiel IBL bekent kleur (2009) zijn de tien domeincompetenties van de Bachelor of Commerce (HBO-raad, december 2005) - het domein waartoe IBL behoort - opgenomen en aangevuld met drie specifieke IBL-competenties: 1. International Business, 2. International Communication, 3. Intercultural Awareness. Met de drie verbindende IBL-competenties onderscheiden de IBL-opleidingen zich van de andere opleidingen die tot het domein Commerce behoren, zoals Commerciële Economie, Small Business & Retail Management, Food & Business and Trade Management gericht op Azië. Daarbij zijn naast de competenties maatschappelijke ontwikkelingen beschreven, is het beroepenveld gedefinieerd en zijn beroepsproducten, - taken en -rollen verwoord (IBL bekent kleur, 2009). De opleiding volgt relevante (inter)nationale ontwikkelingen door actieve deelname aan landelijke overleggen. Zo is de opleidingsmanager van IBL secretaris van het landelijke opleidingenoverleg IBL (LOO-IBL) en participeert IBL van Hogeschool Rotterdam aan het landelijke domeinoverleg Commerce. Verder onderhoudt de opleiding, zo blijkt uit bestudering van documentatie en gevoerde gesprekken met het opleidingsmanagement en de docenten, regelmatig contacten met hoger onderwijsinstellingen in binnen- en buitenland ( partnerscholen ) en contacten uit het beroepenveld. De opleiding heeft de eindcompetenties voorgelegd aan haar adviesraad en aan afgestudeerden via een schriftelijke enquête (Alumnimeter 2009). Zowel het in de adviesraad vertegenwoordigde werkveld als de afgestudeerden onderschrijven de eindcompetenties van de opleiding zo blijkt uit bestudeerde documentatie en gevoerde gesprekken. In de adviesraad is het relevante beroepenveld vertegenwoordigd waarvoor de opleiding opleidt. Na verloop van tijd, zo blijkt uit notulen en het gevoerde gesprek met leden van de adviesraad, wordt de samenstelling van de adviesraad (deels) gewijzigd om vernieuwde input te blijven genereren. Dit heeft in 2009 voor het laatst plaatsgevonden. De Rotterdam Business School (RBS), waaronder IBL valt, geeft in haar Strategisch Beleidsplan aan, dat zij kiest voor de strategie van versmalling waarbij de focus verder komt te liggen op de ontwikkeling van het instituut tot internationaal specialist. Het auditteam constateert dat de opleiding IBL goed binnen dit profiel past en dat zij zich op dit punt nadrukkelijker kan profileren. Het auditteam beschouwt de wijze waarop de opleiding aandacht heeft voor internationalisering vergaand en goed geborgd in verschillende samenwerkingsverbanden. Zo heeft de opleiding, naast de vereiste activiteiten die een opleiding IBL behoort te besteden aan internationale activiteiten, nadrukkelijk aandacht heeft voor internationalisering in projecten en minoren. De opleiding werkt daarvoor samen met internationale partnerscholen in Europa (Frankrijk, Duitsland en Spanje) en de Verenigde Staten. Deze samenwerking is volgens het auditteam goed verankerd. Wanneer studenten modules willen volgen aan de onderwijsinstelling in het buitenland, wordt het studieprogramma, door de curriculumcommissie, bekeken en getoetst aan de eindkwalificaties van IBL. 12/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

13 De opleiding vergelijkt op structurele basis haar doelstellingen en uitgangspunten met die van partneronderwijsinstellingen in het buitenland. Naast een vergelijking van in het kader van studentuitwisseling, worden doelstellingen vergeleken met programma s van andere instellingen die onderwijs bieden op het gebied van International Business (met talen), zoals de Fachhochschule Frankfurt am Main, University of Applied Science, de Hogescholen Universiteiten Brussel (HUB) en met het Dublin Institute of Technology. Via specifieke minoren kunnen studenten in aanmerking komen voor een bi-diplomering en kunnen zij, naast het bachelorgetuigschrift IBL, ook een certificaat voor Exportmanagement B van de Federatie voor Nederlandse Export (Fenedex) krijgen of een diploma van de Dutch Dialogue Marketing Association (DDMA). Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding de landelijk gedefinieerde competenties, zoals verwoord in IBL bekent kleur (2009), hanteert als de eindcompetenties. Bij de vaststelling van deze eindcompetenties zijn landelijke referentiekaders, zoals de domeincompetenties van de Bachelor of Commerce, gehanteerd. De opleiding participeert in het landelijk overleg van IBL-opleidingen waar vanuit de eindkwalificaties structureel worden herzien. Daarnaast laat de opleiding haar eindkwalificaties met regelmaat valideren door haar eigen sparringpartners in het veld, waaronder de adviesraad. De opleiding heef nadrukkelijk aandacht voor internationalisering via verschillende onderdelen in het programma waarbij studenten naar het buitenland kunnen. Naast de verplichte semesters in het buitenland aan een partnerinstelling (studie) en stage en de verplichte drie moderne vreemde talen, is het voor studenten ook mogelijk om de afstudeerthesis in het buitenland te doen bij een internationaal bedrijf. Inhoudelijk legt de opleiding in het programma een accent op exportmanagement. Via minoren kunnen studenten in aanmerking komen voor een bi-diplomering op het gebied van bijvoorbeeld exportmanagement. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen IBL volgt het landelijke beroepsprofiel waarin een koppeling wordt gemaakt tussen de competenties, de tien generieke hbo-eisen en de Dublin descriptoren. De domeincompetenties zijn volgens landelijke afspraak de kerncompetenties van het IBLprofiel en zijn door het werkveld gevalideerd. Volgens het auditteam komt in IBL bekent kleur (2009) duidelijk naar voren dat de deze eindcompetenties van de opleiding overeenkomen met het hbo-niveau. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 13/59

14 De opleiding heeft de dertien competenties op drie niveaus uitgewerkt: - niveau 1: propedeuse; - niveau 2: middenniveau, studiejaar 2 en 3; - niveau 3: bachelorniveau, studiejaar 4. De opleiding hanteert de concretisering van de Dublin descriptoren die de hogeschool voor al haar bachelor- en masteropleidingen heeft geformuleerd (Kwalificaties van de hbo-bachelor resp. de hbo-master; november 2003). De opleiding heeft in een competentiematrix ( ) de relatie tussen de gehanteerde IBL-competenties en de Dublin descriptoren inzichtelijk gepresenteerd. Domeincompetentie 2 Uitvoeren, interpreteren, toetsen en evalueren van marktonderzoek en 4 Ontwikkelen van marketingbeleid voor een nationaal of internationaal opererende onderneming en het kunnen onderbouwen en beargumenteren van gemaakte keuzes zijn bijvoorbeeld gerelateerd aan de Dublin descriptoren Toepassen van Kennis en Inzicht, Kennis en Inzicht en Oordeelsvorming en worden onder meer verworven via de module methoden en technieken, jaar 1. Bij de beschrijving van de module is uitgewerkt op welk niveau (1, 2, of 3) de competenties behaald moeten worden. In de niveaubeschrijving is weergegeven welke prestatieindicatoren hieronder vallen. IBL kiest ervoor om voor de twee domeincompetenties, onderneming en marktonderzoek, die zij als ondersteunend ziet, als eindniveau niveau 2 te handhaven. De andere domeincompetenties dient te student op niveau drie te beheersen wat aansluit bij de keuze van de opleiding voor een accent op exportmanagement. In de opleiding verwerft de student drie moderne vreemde talen ten behoeve van domeincompetentie 7 Communiceren in meer talen en rekening houdend met culturele verschillen, intern en extern, nationaal en internationaal (IBL bekent kleur, 2009). In het landelijke profiel is het beoogde taalniveau voor taalvaardigheid aangegeven waarbij de normen van het Common European Framework worden gehanteerd. Het auditteam stelt vast dat de opleiding de landelijke uitgangspunten volgt en merkt daarbij op dat zij het advies van het IVLOS (Interfacultair Instituut voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en Studievaardigheden) kan volgen door de niveaus voor taalvaardigheid te relateren aan de gehanteerde competentieniveaus. Overwegingen In een vergelijking tussen de eindcompetenties en de Dublin descriptoren maakt de opleiding IBL voor het auditteam op overtuigende wijze duidelijk, dat de opleidingscompetenties aansluiten bij internationale beschrijvingen van het hbo-bachelorniveau. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. 14/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

15 Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen Zie ook bevindingen bij facetten 1.1 en 1.2. De opleiding IBL van de Hogeschool Rotterdam heeft meegewerkt aan de totstandkoming van het landelijke beroepscompetentieprofiel IBL bekent kleur (2009) via het LOO-IBL en participeert in het domeinoverleg Commerce. De landelijke IBLeindcompetenties zijn voorgelegd en geaccordeerd door de verschillende regionale adviesraden c.q. beroepenveldcommissies van de IBL-opleidingen in Nederland (IBL bekent kleur, 2009). Bestudering van notulen van de adviesraad, alsmede het gesprek met vertegenwoordigers van deze raad, maken duidelijk dat de IBL haar uitgangspunten met regelmaat spiegelt aan het relevante beroepenveld. De opleiding IBL bedient een breed palet aan beroepen. Zij leidt op voor een beginnend beroepsbeoefenaar voor de functies variërend in internationale verkoop, export, import en internationaal relatiebeheer tot functies in de internationale non-profit sector. Per sector onderscheidt men instroom- en doorstroomfuncties. Voorbeelden van instroomfuncties zijn; (assistent)productmanager, marketingmedewerker, accountmanager, (assistent) inkoper, aftersales medewerker en adviseur/consultant (IBL bekent kleur, 2009). Overwegingen De opleiding conformeert zich aan de landelijke eisen, zoals geformuleerd in IBL bekent kleur (2009). De eindkwalificaties van de opleiding laten op overtuigende wijze het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar zien. Het auditteam stelt vast dat de opleiding opleidt tot een breed inzetbare IBL er. Een afgestudeerde IBL er is een professional die in staat is verbinding tussen zakelijke contexten te leggen, waarbij de kennis van verschillende talen een als meerwaarde gezien wordt. Het auditteam stelt vast dat de gekozen invalshoek exportmanagement wordt onderschreven door het beroepenveld van de opleiding. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen van de opleiding Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstellingen van de opleiding positief. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 15/59

16 2.2 Programma Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen Met de aanpak volgens het Rotterdams Onderwijsmodel (ROM, zie ook facet 2.7) is er een kader voor een kennisgerichte benadering van het onderwijs, gekoppeld aan een gerichte betrokkenheid van en op de beroepspraktijk waartoe de studie opleidt. Vanaf het begin van de studie leren de studenten om vraagstukken aan te pakken die ze in hun beroepspraktijk tegenkomen. Het betreft zoveel mogelijk echte vraagstukken met een echte opdrachtgever, waar mogelijk samen met andere studenten, ook van andere opleidingen binnen en buiten het eigen instituut. De kennisbasis van de opleiding is beschreven in de Body of Knowledge en Skills (BoKS). De opleiding heeft voor de domeincompetenties Commerce de BoKS geformuleerd en in een overzichtelijk schema een onderscheid gemaakt in basics, visions en trends. Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding hierdoor de actuele ontwikkelingen meeneemt bij het bepalen van de BoKS. Onder visions zijn internationaal gangbare modellen en theorieën van bekende (internationale) auteurs opgenomen. Naast verplichte literatuur op basis van de BoKS wordt van studenten verwacht dat zij relevante vakliteratuur raadplegen, en dit tonen, bij projecten en rapportages. In de praktijk betekent dat studenten meerdere modellen leren kennen en deze modellen vanuit de eigen rugzak leren toe te passen. Tijdens het gesprek met studenten kwam naar voren dat zij positief zijn over de samenstelling van het studiemateriaal en de werkwijze die hiervoor gehanteerd wordt. Het auditteam heeft de literatuurlijst bekeken tijdens de bezoekdag en stelt vast dat de literatuurlijst laat zien dat de opleiding van relevante en actuele literatuur gebruik maakt. Uit bestudering van het studiemateriaal/het programma blijkt dat binnen de kennisgestuurde leerlijn (zie facet 2.3) de BoKS als uitgangspunt geldt voor de te ontwikkelen kenniselementen. Conform het hogeschoolbeleid heeft de opleiding het thema onderzoek expliciet opgenomen in het curriculum. Bestudering van het programma van IBL laat zien dat studenten vanaf het begin van de studie methoden en technieken van onderzoek aanleren. Zo worden studenten bijvoorbeeld gevraagd zelf artikelen te zoeken en te raadplegen. Het doel is dat studenten in staat worden gesteld om wetenschappelijke artikelen te interpreteren en benutten en om evidence based te werken in de praktijk. Daarnaast maken studenten gebruik van (praktijkgerichte) onderzoeksvaardigheden tijdens het uitvoeren van projecten. 16/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

17 Verbinding met actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk wordt door de opleiding langs diverse kanalen gelegd. De opleiding maakt gebruik van de ervaring van het zogeheten bedrijvenplatform, de adviesraad, het Bureau Externe Betrekkingen van het instituut, de kenniskring International Business en gastsprekers. Daarnaast brengen studenten een bezoek aan (internationale) bedrijven. Het Bureau Externe Betrekkingen draagt binnen het instituut de verantwoordelijkheid voor het op professionele wijze onderhouden van contacten met het werkveld. Voor de opleiding betekent dit dat zij de studenten afstudeerprojecten en stages kunnen bieden die aan de juiste criteria voldoen. Het auditteam heeft een overzicht van de externe contacten gezien en beoordeelt deze als goed op basis van de representatieve vertegenwoordiging van het IBL-veld. De curriculumcommissie toets de actualiteit van het studieprogramma. Zij gebruikt daarbij ook de feedback van de Opleidingscommissie. Zo blijkt ook de gevoerde gesprekken met studenten en docenten. Gedurende de gehele studie staan de beroepstaken en -producten centraal. Via de ontwikkeling van beroepsproducten leren studenten de benodigde beroepsvaardigheden. Zo moeten zij een ondernemingsplan schrijven, een product-introductieplan ontwikkelen, participeren bij internationale projecten en een business abroad managementgame ontwikkelen. Het aanleren van beroepsvaardigheden is door de opleiding op verschillende manieren vormgegeven. Binnen de praktijkgestuurde leerlijn (voor leerlijnen, zie ook 2.3) werken studenten aan reële bedrijfsopdrachten en wordt hen geleerd met internationaal erkende methoden te werken. De verplichte stage in het buitenland en de verplichte studie in het buitenland en de mogelijkheid om af te studeren in het buitenland, dragen ook bij aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden in een internationale context. In de gesprekken met docenten en studenten werd bevestigd dat de stageperiode in het buitenland als zeer waardevol wordt ervaren. In het Opleidingsjaarplan geeft de opleiding aan dat het aspect internationalisering goed is verankerd in het curriculum door twee verplichte buitenlandperiodes (studie en stage). Daarbij spreekt zij ook de wens uit het aspect internationalisering meer af te stemmen op de huidige tijd. Geformuleerde verbeteracties zijn: in een eerder stadium van de opleiding (jaar 1 en 2) projecten opnemen die in samenwerking met (internationale) partners worden uitgevoerd, het benutten van het internationale netwerk ten behoeve van de minoren. De aansluiting bij de kenniskring International Business, gericht op het internationale MKB in Chili en Mexico, leidt tot mogelijkheden voor verdieping en verbreding. De kenniskring houdt zich bezig met projecten waarbij docenten van de opleiding zijn betrokken. De focus ligt nu op de docentenparticipatie binnen de kenniskring. In de toekomst zal het voor studenten ook mogelijk zijn om binnen de kenniskring projecten uit te voeren. In het Opleidingsjaarplan (mei 2009) heeft de opleiding zich tot doel gesteld om vanaf februari 2010 ook Engelstalig onderwijs aan te bieden in het derde en vierde leerjaar teneinde exchange studenten te kunnen ontvangen. Voor docenten betekent dit dat zij een cursus Engels gaan volgen waarmee ze de Cambridge certificering behalen. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 17/59

18 Vele docenten hebben een relevante beroepsachtergrond, waardoor zij in staat zijn de actuele beroepspraktijk in het programma in te brengen. Door de studenten wordt dit als positief ervaren (zie ook facet 3.1). Overwegingen Het auditteam stelt vast dat kennisontwikkeling door studenten plaatsvindt via relevante en actuele vakliteratuur die van het gewenste niveau is. De opleiding maakt gebruik van Engelstalige artikelen. De toepassing van kennis vindt integraal, met de toepassing (en ontwikkeling) van beroepsvaardigheden, plaats binnen de projecten. Bestudering van het materiaal laat zien dat in de projecten wordt gewerkt aan beroepsproducten. Dit gebeurt op basis van actuele casuïstiek die is ontleend aan de beroepspraktijk. Tijdens het uitvoeren van de projecten komen studenten regelmatig in contact met het werkveld, waardoor beroepsvaardigheden worden ontwikkeld. Verder stelt het auditteam vast dat studenten via stage en het afstuderen in aanraking komen met de internationale beroepspraktijk. Hierbij komen studenten ook in aanraking met actuele ontwikkelingen in het vakgebied die studenten toepassen in de producten die zij ontwikkelen. De studenten geven aan dat zij opdrachten uitvoeren binnen de relevante beroepspraktijk en op de hoogte zijn van de actuele ontwikkelingen uit deze beroepspraktijk. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen In IBL bekent kleur kan men lezen dat de Nederlandse IBL-opleidingen een duidelijke visie hebben op het gebied van doelstellingen en inhoud programma binnen het domein Commerce. Voor de vaststelling van de eindkwalificaties heeft afstemming plaatsgevonden met het werkveld om de aansluiting op de arbeidsmarkt te analyseren. De opleiding volgt de landelijk overeengekomen uitgangspunten voor IBL (IBL bekent kleur, 2009). De eindkwalificaties worden in het onderwijsprogramma op drie niveaus verworven: niveau 1 propedeuse, niveau 2 middenniveau (studiejaar 2/3) en niveau 3 bachelorniveau. Studenten binnen de versnelde route doen jaar 1 en 2 binnen 1 jaar. De opleiding heeft een competentiematrix (april 2010) opgesteld dat een overzicht van het curriculum geeft en dat expliciet maakt binnen welke module de beoogde eindkwalificaties worden verworven en op welk niveau. 18/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

19 Het niveau wordt bepaald door mate van complexiteit van de werkzaamheden en door de mate van zelfstandigheid waarmee de student opdrachten uitvoert. De toenemende zelfsturing en verantwoordelijkheid is onderdeel van het ROM. De opleiding heeft niveauindicatoren voor complexiteit en zelfstandigheid geformuleerd, afgeleid van de beoogde competenties (competentiematrix, april 2010). Bijvoorbeeld binnen het onderwerp exportmanagement is de opbouw in niveaus duidelijk zichtbaar. In het eerste en tweede jaar wordt de basis gelegd door eerst de import te leren kennen. In het derde jaar wordt export onderwezen, zodat studenten in het vierde jaar (zelfstandig) een exportplan kunnen schrijven. De opleiding gebruikt leerdoelen om aan te geven waar een student binnen een programmaonderdeel aan werkt in de context van de te bereiken competentie. Voor iedere module is een modulebeschrijving opgesteld. In een modulebeschrijving worden, naast het doel van de module, de leerdoelen, de studielast, het weekschema en de wijze van toetsen vermeld. Per module wordt zo de link gelegd tussen de beoogde eindkwalificaties en de inhoud van de module. De modulebeschrijvingen zijn voor studenten beschikbaar via Infoland/Osiris. Het auditteam heeft een aantal modulebeschrijvingen bestudeerd en stelt vast dat deze beknopt en gedegen informatie geven over onder andere de bijdrage aan de beroepscompetenties, de relatie met andere onderwijseenheden, de leerdoelen en de werk- en toetsvormen. Het programma dekt alle IBL-competenties in de verschillende modules, de projecten, de stage en het afstuderen. Naar aanleiding van de interne audit in 2007 wordt het inzichtelijk maken van competenties en leerdoelen voor studenten door de opleiding als verbeterpunt gezien. Uit een door de opleiding in 2009 uitgevoerde analyse blijkt dat het programma de eindkwalificaties dekt en dat dit inzichtelijk is voor studenten. Dit is door zowel de studenten als het auditteam bevestigd. Het verder inzichtelijk maken van de beoogde taalniveaus, aan de hand van de hiervoor gehanteerde niveaubeschrijvingen, kan daarbij nog plaatsvinden. Studenten kunnen een eigen accent aanbrengen in hun profiel via keuzemogelijkheden en verschillende soorten minoren binnen de studentgestuurde leerlijn. De keuzeruimte in het eerste studiejaar is bij gericht op ondersteuning van studenten, bijvoorbeeld doordat zij met achterstanden instromen. Wanneer een student de keuzeruimte niet voor dit doel nodig heeft, kan hij gebruik maken van het hogeschoolbrede keuzeonderwijs. Het curriculum bevat een minor met een omvang van 30 EC. De student kan kiezen uit een reeks verbredende, verdiepende of doorstroom minoren die relevant zijn voor deze opleiding. Het werken aan concrete vraagstukken uit de beroepspraktijk is centraal in het minorprogramma. Overwegingen Op basis van de gevoerde gesprekken en de bestudeerde documentatie stelt het auditteam vast dat de leerdoelen een adequate vertaling zijn van de onderliggende eindkwalificaties. In een matrix zijn de eindkwalificaties gerelateerd aan modules en leerlijnen. In de uitwerking van het programma zijn per module leerdoelen gepresenteerd. Op basis van het bestudeerde materiaal stelt het auditteam verder vast dat de inhoud van het programma op overtuigende wijze aandacht heeft voor de drie elementen van het IBLprofiel. De ontwikkeling van drie vreemde talen op het gewenste eindniveau blijkt bijna niet NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 19/59

20 mogelijk binnen de gestelde tijd, omdat dit min of meer vraagt om ten minste een half jaar studie in het buitenland waar de betreffende taal wordt gesproken. Veelal gebeurt dit bij twee van de drie vreemde talen. Het auditteam merkt op dat dit een landelijk fenomeen is bij de IBL-opleidingen. Het auditteam onderschrijft verder de door de opleiding geformuleerde verbeteractie om de leerdoelen, specifiek voor taal, aan de beoogde competenties te toetsen (Opleidingsjaarplan 2010). Conclusie Op grond van bovenstaande overweging, ten aanzien van het verder integraal definiëren van de beoogde taalniveaus bij de andere competenties, komt het auditteam tot een oordeel voldoende. Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen Het programma van de opleiding is vormgegeven volgens het Rotterdams Onderwijsmodel, waarin drie leerlijnen zijn te onderscheiden: 1. kennisgestuurd: deze lijn legt een fundament van kennis en vaardigheden. 2. praktijkgestuurd: in deze lijn leren studenten vraagstukken uit hun toekomstige beroepspraktijk aan te pakken in een (authentieke) relevante praktijksetting. 3. studentgestuurd: in deze lijn staat de individuele student centraal, waarbij de studenten begeleid worden vanuit studieloopbaancoaching. Iedere student krijgt in het keuzeonderwijs en de minor de ruimte om accenten in het eigen programma aan te brengen. Het auditteam heeft geconstateerd dat de leerlijnen herkenbaar zijn in het studieprogramma. Zo bevat ieder onderwijsblok de onderdelen: kennis, praktijk en studieloopbaancoaching. Het IBL-programma kent een concentrische opbouw waarbij de competenties waaraan gewerkt wordt, verdiepend terugkeren in opvolgende leerjaren. Binnen de praktijkgestuurde leerlijn ontwikkelen studenten de eindcompetenties die ten grondslag liggen aan het programma. Naarmate het programma vordert, neemt de omvang en complexiteit van de opdrachten binnen deze leerlijn toe. Deze leerlijn draagt concreet bij aan de verticale samenhang in het programma. Deze verticale samenhang is mede te ontlenen uit het feit dat de mate van zelfsturing bij studenten toeneemt, naarmate het programma vordert. De verticale opbouw van het programma is eveneens zichtbaar in thema s per blok waarin beroepsopdrachten centraal staan. De thema s komen in oplopende moeilijkheidsgraad terug, zoals bij exportmanagement het geval is. De thema s zijn ontleend aan het beroepsprofiel van de IBL er. De toevoeging van thema s aan het studieprogramma vindt plaats in afstemming met de curriculumcommissie en het werkveld. 20/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

21 De opleiding begint met het aanreiken van theoretische concepten en methoden en het praktisch oefenen van vaardigheden en handelingen, om deze vervolgens in praktijk te brengen buiten de school en in het buitenland in de jaren 3 en 4 en om zo toe te werken naar volledige beheersing van de competenties op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Hierbij is ook rekening gehouden met een toenemende zelfsturing van studenten. Dit blijkt uit de toename van integrale opdrachten enerzijds en de afname van docenttijd bij het begeleiden van deze opdrachten. Binnen de drie leerlijnen wordt het onderwijs in onderlinge samenhang aangeboden. Onderwijseenheden binnen de praktijkgestuurde leerlijn worden ondersteund door modules vanuit de kennisgestuurde leerlijn. Binnen de studentgestuurde leerlijn komt alles samen. Deze leerlijn maakt de mate waarin sprake is van horizontale samenhang tussen de leerlijnen expliciet. In het programma is sprake van een horizontale samenhang door een logische opeenvolging van de modules met beroepsopdrachten, ondersteund door de opbouw van het taalniveau en complexiteit van projecten, binnen een jaar. Het theorie- en praktijkonderwijs binnen de kennis- en praktijkleerlijnen zijn op elkaar afgestemd, en gericht op een optimale ontwikkeling van de beoogde competenties. IBL maakt de samenhang tussen theorie en praktijk inzichtelijk doordat in de modulewijzers concreet wordt verwezen naar onderwijseenheden waarmee de betreffende module samenhangt. De samenhang van het opleidingsprogramma wordt geborgd door vanuit de curriculumcommissie die controleert of modules inhoudelijk bijdragen aan het beoogde profiel. Daarbij worden de adviesraad en het bedrijvenplatform geraadpleegd. Studenten wordt om hun mening gevraagd via verschillende kanalen. Op basis van evaluatieresultaten en de interne audit uit 2007 zijn verbetermaatregelen gefaseerd in gang gezet. Eén van deze verbeteringen is het inzichtelijk maken van de samenhang voor studenten door de samenhang van het opleidingsprogramma expliciet te benoemen in de modulewijzers. In het STO najaar 2009 beoordelen de samenhang van het onderwijsprogramma met een 3,6 op 5-puntsschaal. Overwegingen Op grond van bestudering van het curriculum stelt het auditteam vast dat het programma een logische, samenhangende opbouw kent. Het programma laat overtuigend een inhoudelijke samenhang zien. De opleiding hanteert het Rotterdams Onderwijsmodel waarin drie leerlijnen (kennisgestuurde, praktijkgestuurde en studentgestuurde leerlijn) als didactische onderlegger voor het programma fungeren. Deze leerlijnen dragen naar de mening van het auditteam ook bij aan een inhoudelijk samenhangend programma. In de gesprekken met studenten en docenten wordt het bestaan van een inhoudelijk samenhangend programma bevestigd. Docenten geven daarbij aan dat de samenhang wordt bewaakt door regelmatig formeel en informeel overleg tussen docenten. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 21/59

22 Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen De RBS heeft normen voor studeerbaarheid vastgelegd in het instituutbrede OER. Deze normen bevatten onder andere richtlijnen voor het aantal studiepunten per onderwijsperiode en zijn integraal opgenomen in de hogeschoolgids van de RBS (Hogeschoolgids RBS). De studieleiding doet structureel onderzoek onder studenten naar factoren die zij als belemmerend voor hun studie ervaren. Daarbij wordt ook onderzocht in hoeverre de feitelijke studielast overeenkomt met de geplande studielast. Hierbij worden ook uitkomsten van het tweejaarlijkse studenttevredenheidsonderzoek gebruikt waarin de ervaren studielast gemeten wordt. Resultaten van het STO 2009 laten een stijging zien van 2,7 naar 3,2 van tevredenheid over studielast en studeerbaarheid van het onderwijsprogramma ten opzichte van Studenten beoordelen de studeerbaarheid in landelijk onderzoek met een 6,7. De opleiding sluit aan bij de richtlijnen van de hogeschool voor het versterken van de studeerbaarheid. Deze richtlijnen zijn vastgelegd in de hogeschoolnotitie Werken aan attractief en intensief onderwijs (maart 2008). Hierin is onder andere vastgelegd, dat: - het studiejaar is ingedeeld in vier kwartalen van 10 weken (negen lesweken); - keuzeonderwijs en minoren op vaste dagen wordt verzorgd; - in het eerste kwartaal van de opleiding een nulmeting of diagnostische toets wordt afgenomen om achterstanden op te sporen, attitudes en motivatie te inventariseren en op basis daarvan eventueel afspraken te maken; - maximaal drie schriftelijke toetsen aan het einde van een kwartaal worden afgenomen. De hogeschool heeft het minimum aantal contacturen per studiejaar vastgelegd. Daarnaast is de omvang van de geroosterde lesuren vanaf het studiejaar vastgesteld op 50 minuten (voorheen 40 minuten). Voor voltijdopleidingen is het aantal contacturen vanaf september bepaald op 580, 580, 310, 280 voor respectievelijk het eerste, tweede, derde en vierde studiejaar. Dit aantal uren heeft betrekking op een gemiddelde over een heel cursusjaar. Daarbij worden alle aantoonbaar begeleide contactmomenten meegerekend, zoals de stagebegeleiding. De studielast is verdeeld volgens het ROM. Studenten kunnen elk blok van 10 weken 15 EC verwerven. Bij het ontwikkelen van modules wordt studielast (contacttijd, zwaarte zelfstudie, tentamentijd) afgestemd op vaste normen van HR. De voorziene studielast is aangegeven in de modulewijzers. Het auditteam heeft geconstateerd dat studenten de studielast als redelijk ervaren; er worden geen struikelvakken door studenten ervaren; en de mate van studiebegeleiding wordt door studenten als voldoende beoordeeld. In navolging van het HR project Succes voor iedereen implementeert de opleiding ondersteunende activiteiten in de vorm van summerschools voor studenten die problemen ondervinden bij bepaalde vakken en voor studenten die om logistieke redenen (buitenlandstages) vertraging dreigen op te lopen. Ook is de studieloopbaancoaching geïntensiveerd en aangepast en is peercoaching door ouderejaars studenten ingevoerd. 22/59 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages

23 Uit de documentatie is gebleken dat de opleiding in januari 2009, op basis van een analyse door de toetscommissie, is gestart met een verbetertraject gericht op variatie en spreiding van toetsen. Overwegingen Het auditteam stelt op basis van gesprekken en materiaalbestudering vast dat de studielast reëel is. De opleiding biedt naar de mening van het auditteam een studeerbaar programma, doordat factoren die betrekking hebben op het programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het programma biedt ook ruimte voor studenten om gericht deficiënties weg te werken. Het instituut biedt verder faciliteiten die een gewenste doorstroom optimaliseren via bijvoorbeeld SLC, peercoaching en het voeren van startgesprekken. Studenten zijn hierover tevreden. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot een oordeel goed. Instroom (facet 2.5) Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen Voor havisten, vwo- en mbo-studenten zijn verschillende formele toelatingseisen geformuleerd. Deze zijn vastgelegd in het OER ( ). Als een student niet voldoet aan de voorwaarden en/of ouder dan 21 jaar is, dan kan hij of zij voor de start van de opleiding een toelatingsexamen, Nederlandse taaltoets of deficiëntietoets afleggen. Hogeschool Rotterdam tracht de aansluiting vanuit het toeleverend onderwijs (vo en mbo) goed te laten verlopen. De hogeschool heeft in het kader van afspraken met de minister van OC&W over het verbeteren van in-, door- en uitstroom van studenten het project Studiesucces voor iedereen geformuleerd. Dit project is in oktober 2008 vastgesteld door het College van Bestuur en wordt door IBL gevolgd. Concrete maatregelen zijn het voeren van startgesprekken met alle instromers, ondersteunende programma s in de vorm van summerschools en intensieve studiebegeleiding. Er zijn ondersteunende programma s voor het wegwerken van deficiënties vooraf maar ook voor bijspijkeren tijdens de opleiding. Daarbij streeft de hogeschool ernaar dat haar studentenpopulatie een afspiegeling is van de omgeving en dus dat de hogeschool aansluit bij de culturele diversiteit in Rotterdam. Hierom krijgen met name aspirantstudenten met een allochtone achtergrond extra aandacht bij de instroom om uitval tegen te gaan. IBL heeft te maken met een relatief hogere uitval in het eerste studiejaar (41 procent na jaar 1 in 2009). Reden daarvoor zijn niet zozeer de niet-westerse allochtone achtergronden van studenten, maar - zo blijkt uit een eerste inventarisatie van de opleiding - een verkeerde beeldvorming bij studenten over de opleiding, in het bijzonder NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding International Business and Languages 23/59