Hogeschool Rotterdam. HBO-Bachelor Civiele Techniek

Transcriptie

1 Hogeschool Rotterdam HBO-Bachelor Civiele Techniek Netherlands Quality Agency (NQA) December 2010

2 2/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

3 Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) een bestaande hbo-bacheloropleiding heeft beoordeeld. Het beschrijft de bevindingen, overwegingen en conclusies. Het rapport is conform het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding opgesteld. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Hogeschool Rotterdam Opleiding Civiele Techniek Varianten Voltijd/deeltijd/duaal Croho-nummer Locatie Rotterdam Auditdatum Auditteam Dhr. ing. F. Wermer (vakdeskundige) Dhr. ir. K.Th. Veenvliet (vakdeskundige) Mevr. A. van Leeuwen (studentlid auditteam) Mevr. drs. S. Wierema (NQA-auditor) Door Hogeschool Rotterdam is een dossier ingediend bij NQA voor de beoordeling van de bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek. Bij de aanvraag werd door de instelling een kritische reflectie aangeboden die naar vorm en inhoud voldeed aan de eisen die NQA in het NQA Protocol 2010 hbo-bacheloropleiding stelt. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het team heeft de kritische reflectie bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De kritische reflectie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding De opleiding Civiele Techniek heeft een relevante set van eindkwalificaties opgesteld. Deze eindkwalificaties zijn tot stand gekomen in overleg met het beroepenveld. Het instituut vervult een voortrekkersrol in het verbinden van verschillende opleidingenniveaus en beroepsgroepen door haar initiërende rol in het project RDM-campus, waar ook de opleiding Civiele Techniek een actieve en herkenbare rol in vervult. De opleiding heeft in het opleidingsprofiel duidelijk weergegeven welk beroepsbeeld aan het programma van de opleiding ten grondslag ligt en heeft dit beroepsbeeld op adequate wijze vertaald in beroepsrollen en beroepsdiensten en -producten. De opleiding heeft aangetoond dat de nagestreefde eindcompetenties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 3/69

4 Onderwerp 2 Programma De opleiding verzorgt een voltijd-, een deeltijd- en een duaal programma. Het programma komt aantoonbaar overeen met de door de opleiding onderscheiden competentiegebieden, behorende bij de Bachelor of Built Environment en heeft deze uitgebreid met vijf aanvullende competenties voor de Civiel Ingenieur. Het programma is op de beroepspraktijk gericht. Dit vertaalt zich in opdrachten, casuïstiek, gastcolleges en beroepsproducten die gebaseerd zijn op of ontleend zijn aan de beroepspraktijk en de projecten en stages die studenten doorlopen in de hoofdfase van de opleiding. Het programma is op de beroepspraktijk gericht. Dit vertaalt zich in opdrachten, casuïstiek, gastcolleges en beroepsproducten die gebaseerd zijn op of ontleend zijn aan de beroepspraktijk en de projecten en stages die studenten doorlopen in de hoofdfase van de opleiding. De door de opleiding gehanteerde basisliteratuur is relevant en van niveau, maar bevat weinig internationale titels. Er wordt beperkt gebruik gemaakt van internationale artikelen en/of wetenschappelijk onderzoek van aanpalende vakgebieden. Aan de basis van het curriculum liggen drie leerlijnen volgens het ROM (Rotterdams Onderwijs Model) gecombineerd met de vier belangrijkste specialisaties binnen de Civiele Techniek. De leerlijnen en de studietaken lopen als een rode draad door de opleiding en zorgen voor een inhoudelijk samenhangend programma. De opleiding heeft een studeerbaar programma uitgewerkt. De instroomeisen en vrijstellingen zijn vastgelegd in de Studiegids en in het Onderwijs- en Examenreglement. De opleiding voldoet aan de formele eisen voor studieduur. De opleiding biedt competentiegericht onderwijs. Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen en de werkvormen sluiten daarbij aan. De opleiding heeft haar toetsbeleid helder uitgewerkt in een geactualiseerd document. De gehanteerde toetsvormen zijn gevarieerd en van niveau. De kwaliteit van de toetsen is geborgd door de inzet van de curriculumcommissie en de toetscommissie. Onderwerp 3 Inzet van personeel Het streven van de opleiding is dat docenten voor een deel in de beroepspraktijk werkzaam zijn. De opleiding weet dit streven om te zetten in realiteit. Studenten zijn positief over de praktijkgerichtheid van docenten. Er wordt voldoende personeel ingezet om het onderwijs te verzorgen. Wel komen er uit de gesprekken met docenten en studenten signalen dat de werkdruk hoog kan zijn, met als gevolg dat docenten niet altijd even goed bereikbaar zijn voor de studenten. De opleiding heeft met goed gevolg verbetermaatregelen ingezet om de werkdruk te verlagen. Het docententeam voldoet qua masterniveau nog niet aan het hogeschoolbrede streefdoel. De opleiding investeert zichtbaar in het behalen van de norm in de toekomst. Via functionerings- en beoordelingsgesprekken wordt toegezien op het gewenste functioneren en wordt geïnvesteerd in professionalisering van docenten. Onderwerp 4 Voorzieningen De opleiding biedt voorzieningen die toereikend zijn om het gewenste onderwijs te verzorgen. De opleiding voert de studiebegeleiding op adequate wijze uit en er wordt actief toegezien op de studievoortgang van studenten. Studenten zijn in het algemeen tevreden over zowel de studiebegeleiding als de voorzieningen. 4/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

5 Onderwerp 5 Kwaliteitszorg Het kwaliteitsbeleid van de opleiding wordt uitgevoerd conform de beleidsplannen van de hogeschool en het instituut IBB. De beschikbare kwaliteitszorgplannen zijn degelijk en gericht op het evalueren van de kwaliteit van het onderwijs en tevredenheid van alle betrokkenen. De opleiding hanteert diverse vormen van evaluaties teneinde een volledig beeld te krijgen van het onderwijsaanbod. Naar aanleiding van de evaluaties stelt de opleiding verbeterplannen op die vervolgens leiden tot verbeteringen in het onderwijs. De opleiding betrekt relevante stakeholders bij de kwaliteitszorg van het onderwijs. De kwaliteitscyclus wordt volledig doorlopen door de opleiding. Onderwerp 6 Resultaten De gerealiseerde eindkwalificaties van de afgestudeerden zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua hbo-niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het werkveld is positief over de kwaliteit en het niveau van de afgestudeerden. De kwantitatieve resultaten zijn over het algemeen conform de streefnormen. De opleiding heeft een aantal rendementsbevorderende maatregelen in gang gezet. Het effect hiervan is nog niet bekend. Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek van Hogeschool Rotterdam aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is opgenomen in hoofdstuk 2. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 5/69

6 6/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

7 1 Basisgegevens 9 2 Beoordeling Doelstellingen van de opleiding Programma Inzet van personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Resultaten 45 3 Bijlagen 51 Bijlage 1 Deskundigheden auditteam 53 Bijlage 2 Onafhankelijkheidsverklaring auditteam 57 Bijlage 3 Bezoekprogramma 61 Bijlage 4 Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal 63 Bijlage 5 Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 67 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 7/69

8 8/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

9 1 Basisgegevens De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. Naam instelling Hogeschool Rotterdam 2. Status instelling Bekostigd 3. Naam opleiding in CROHO Civiele Techniek 4. Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau Hbo-bachelor 6. Aantal studiepunten Locatie Rotterdam 8. Code of conduct Hogeschool Rotterdam heeft de Code of Conduct getekend. 9. Variant(en) Voltijd/deeltijd/duaal 10. Inhoudelijk profiel opleiding De algemene doelstelling van de opleiding is studenten op te leiden tot startbekwame beroepsbeoefenaren die inzetbaar zijn op het brede domein van de bebouwde omgeving. De werkzaamheden binnen dit domein zijn overwegend gericht op het ontwerpen, realiseren, beheren van de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte, waarbij de nadruk ligt op infrastructuur. Van de civiel ingenieur wordt verwacht dat hij binnen dit domein in multidisciplinaire projectteams kan samenwerken. 11. Beoogd werkveld alumni Een civiel ingenieur is werkzaam binnen het brede domein van de bebouwde omgeving. De beroepspraktijk waarbinnen de meeste civiel ingenieurs zich bewegen bestaat uit de overheid, het aannemingsbedrijf en ingenieurs- en adviesbureaus. 12. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool Sinds september 2007 kent de Hogeschool Rotterdam 11 instituten. Elk van deze instituten is direct verbonden met een herkenbare maatschappelijke sector in Rotterdam en de regio. Binnen een instituut worden bachelor- en masteropleidingen aangeboden en vinden onderzoeks- en contractactiviteiten plaats. Op hogeschoolniveau zijn er negen diensten verantwoordelijk voor de uitvoering van het hogeschool beleid op het gebied van bijvoorbeeld personeel, ICT en huisvesting en ondersteuning van de instituten. De instituten en diensten zijn binnen de door het college van bestuur vastgestelde kaders autonoom en resultaat verantwoordelijk. Sturing vindt plaats door een vierjarige cyclus van strategische beleidsvorming en door een jaarlijkse planning- en controlecyclus. Het college wordt bij de kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking bijgestaan door het bureau Auditing, Monitoring & Control (AMC) Het instituut voor Bouw- en bedrijfskunde (IBB) is verantwoordelijk voor: - Negen bacheloropleidingen, Civiele Techniek (voltijd, duaal en deeltijd), Watermanagement, ruimtelijke Ordening & Planologie, Bouwkunde (voltijd, duaal en deeltijd), Facility Management (voltijd en deeltijd), Logistiek & Economie (voltijd en deeltijd), Logistiek & technische Vervoerskunde (voltijd en deeltijd, Technische Bedrijfskunde (voltijd en deeltijd) en Maritiem NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 9/69

10 13. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO 14. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie Officier (in samenwerking met het Scheepvaart en Transportcollege). - Twee bekostigde masteropleidingen: Architectuur en Stedenbouwkunde (onder gebracht in de Academie van Bouwkunst Rotterdam). - Vijf lectoraten: Stedelijke Infrastructuur & Mobiliteit, Stad en Water, Stedelijke Vernieuwing, Gebiedsontwikkeling en Transitiemanagement en Logistics (ondergebracht in het kenniscentrum Transurban). Visitatie: 16 en 17 september 2004 Ingang besluit: 1 januari 2006 Voor de opleiding Civiele Techniek kenmerkt de afgelopen periode zich aan de hand van een aantal organisatorische en inhoudelijke processen die grote invloed hebben uitgeoefend op de hoedanigheid van de opleiding. Na de laatste accreditatie is de opleiding omgezet van een opleiding gebaseerd op kernkwalificaties naar een opleiding gebaseerd op competenties (1). De fusie tussen twee instituten heeft een invloed gehad op het beleid, praktische afspraken en de onderlinge samenwerking; (2). Tenslotte heeft het beleid van de opleiding en van de Hogeschool op het gebied van relaties met het werkveld en de mogelijkheden daarvan voor samenwerking met het onderwijs invloed op het handelen in het beroepsonderwijs. 1. Voor het omzetten van de opleiding naar het competentiegericht onderwijs vanuit het landelijk BBE-profiel (Bachelor of Built Environment), heeft de opleiding een daarop aansluitend eigen competentieprofiel opgesteld. Dit competentieprofiel is geaccordeerd door de eigen werkveldcommissie. De opleiding heeft dit profiel vertaald naar onderwijs en toetsvormen. 2. De fusie vroeg om het onderling afstemmen van beleid, met name eenduidigheid in de afspraken met betrekking tot procedures rond en/of inhoud van onder andere stage, afstuderen en studieloopbaan coaching. Voor studenten zijn de afspraken en structuren veel duidelijker geworden. Op het gebied van onderlinge samenwerking is het mogelijk gebleken instituutsbrede afspraken te maken over onder andere het in het onderwijs opnemen van multidisciplinaire PraktijkIntegratie projecten (Pi-projecten). Het derde aspect betreft de relatie tussen onderwijs en het werkveld. Het Outside In, Inside Out beleid (OIIO) heeft ten doel samenwerking aan te gaan met diverse geledingen van het werkveld. Leerbedrijven, maar ook Innovation Labs of het ontwikkelen van samenwerking ten behoeve van Excellente Leerroutes zijn in ontwikkeling of staan op stapel. Doel van deze samenwerking is enerzijds aansluiting te vinden bij de praktijk, anderzijds de studenten in een vroeg stadium passie voor hun vak, gerelateerd aan de echte beroepspraktijk, te kunnen geven. Ook hier is de organisatie lerende, maar de evaluaties en reacties van de studenten zijn positief. 10/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

11 15. Schema opbouw programma Voltijd curriculum: Duale curriculum: Deeltijd curriculum: NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 11/69

12 12/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

13 2 Beoordeling Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp Oordeel Facet Oordeel 1 Doelstellingen P 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau 1.3 Oriëntatie hbo 2 Programma P 2.1 Eisen hbo 2.2 Relatie doelstellingen programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming vormgeving inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 3 Inzet personeel P 3.1 Eisen hbo 3.2 Kwantiteit 3.3 Kwaliteit 4 Voorzieningen P 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding 5 Interne kwaliteitszorg P 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen verbetering 5.3 Betrokkenheid 6 Resultaten P 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Goed Goed Goed Voldaan Goed Voldoende Goed Goed Goed Voldoende Goed Goed Goed Goed Voldoende Voldoende Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbobacheloropleiding Civiele Techniek van Hogeschool Rotterdam aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau. 2.1 Doelstellingen van de opleiding Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 13/69

14 Bevindingen De opleiding Civiele Techniek (CT) leidt startbekwame beroepsbeoefenaren op die inzetbaar zijn over de hele breedte van het domein van de Bebouwde Omgeving. Binnen dit domein zijn de werkzaamheden met name gericht op het ontwerpen, realiseren en beheren van de inrichting en het gebruik van de openbare ruimte. Voor de opleiding CT ligt hierbij de nadruk op de infrastructuur als onderdeel van deze openbare ruimte (ZER 2010). Als zelfstandige opleiding binnen het instituut IBB leidt de opleiding studenten op voor de beroepspraktijk van de civiel ingenieur. Dit wordt gedaan via een voltijd variant (208 studenten), een duale variant (twaalf studenten) en een deeltijdvariant (87 studenten) (ZER 2010). De opleiding hanteert nagenoeg dezelfde eindtermen voor de drie varianten. CT sluit aan bij het landelijk beroepsprofiel waarin twaalf competenties zijn benoemd en heeft deze aangevuld met vijf extra competenties, te weten: Denken in modellen, systemen en processen; Plannen & Organiseren; Omgevingsbewustzijn; Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; Communiceren & Samenwerken; Zelfontwikkeling & Leervermogen. Van iedere competentie bestaat een beschrijving met daarin het gewenste niveau op basis van de Dublin descriptoren. Bij de totstandkoming van het competentieprofiel is het beroepenveld geraadpleegd en zijn ook ontwikkelingen in het denken binnen de betrokken vakdisciplines meegenomen. Het curriculum van de opleiding van Hogeschool Rotterdam is overwegend nationaal georiënteerd en dan specifiek op de regio Rijnmond en de stad Rotterdam. Ten behoeve van de aansluiting met internationale ontwikkelingen is binnen de opleiding een beleid geformuleerd, dat aansluit op het beleid van het instituut IBB (die internationalisering tot één van de speerpunten heeft benoemd). Dit beleid is gericht op het internationaliseren van het curriculum en het bevorderen van de mobiliteit van de student en docent en komt concreet tot uiting in het invoeren van het vak Engels, het hanteren van Engelstalige referenties, het verzorgen van internationale studiereizen, het aanbieden van Engelstalige literatuur en het stimuleren van deelname aan internationale stages, internationale minoren en afstuderen in het buitenland. Het auditteam is positief over het streven van de opleiding om aan te sluiten bij de American Society of Civil Engineers (ASCE). Uit de toegevoegde vijf competenties blijkt dat er een relatie wordt gelegd met de doelstellingen van de ASCE. Teneinde de eindkwalificaties te kunnen borgen, neemt de opleiding deel aan de landelijke discussie over, zowel het beroepsprofiel HBO-Civiele Techniek als de (HTNO/HEO)-profilering en de doelstellingen van de ASCE. Periodiek wordt de voortgang hiervan bezien op implicaties voor inhoud van het curriculum. Op deze manier zorgt de opleiding ervoor minimaal de landelijke state of the art te weerspiegelen. Tevens vindt er periodiek afstemming plaats met vertegenwoordigers van de beroepspraktijk. Dit gebeurt via de volgende gremia: - Beroepenveldcommissie. Deze adviseert met betrekking tot het curriculum en onderdelen daarvan en helpt de opleiding algemene, landelijke ontwikkelingen en specifieke grootstedelijke ontwikkelingen op civieltechnisch gebied in de opleiding te vervlechten. 14/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

15 - Alumni. Deze specifieke representanten van het beroepenveld worden periodiek bevraagd over de aansluiting van de opleiding met hun beroepspraktijk. Ook via de landelijke HBO-Monitor krijgt de opleiding feedback over de aansluiting tussen opleiding en beroepenveld. - Extern deskundigen. Afstudeersessies waarbij extern deskundigen uit de beroepspraktijk samen met de docentbegeleider en de tweede lezer het niveau van het afstudeerproduct beoordelen en vaststellen aan de hand van de projectrapportage, presentatie en verdediging. Aan het einde van de afstudeersessies vindt een bijeenkomst plaats waarin de behaalde resultaten besproken worden in relatie tot het gedefinieerde eindniveau van de opleiding. Eventuele op- en aanmerkingen worden verwerkt in het opleidingsprofiel en kunnen leiden tot aanpassingen in het curriculum. - Kenniscentrum Transurban. Theoretische verdieping en empirische validatie wordt ingebracht door de lectoraten. Overwegingen De opleiding Civiele Techniek hanteert met het opleidingsprofiel een heldere set van eindkwalificaties die adequaat zijn uitgewerkt naar beroepsrollen en beroepsproducten. In het opleidingsprofiel zijn door de opleiding de actuele ontwikkelingen in het beroep en maatschappelijke ontwikkelingen, inzichten en ervaringen verwerkt. Het auditteam is van mening dat de opleiding daarmee aantoont het belang te zien van een actueel profiel en heeft zich aantoonbaar ingezet om een profiel neer te zetten dat aansluit bij en voldoet aan de eisen die aan de beginnende civiel ingenieur wordt gesteld. Via structurele overleggen en intensieve samenwerking met het beroepenveld, het lectoraat en externe deskundigen wordt de aansluiting op de eisen van vakgenoten door de beroepspraktijk gewaarborgd. Ten aanzien van het thema internationalisering stelt het auditteam vast dat de opleiding in een beginfase zit waarbij zij vooralsnog overwegend gericht is op het internationaliseren van het curriculum. De focus kan hierbij nog verschoven worden van inhoud naar een meer procesmatige en organisatorische betekenis van internationalisering. Het auditteam is van oordeel dat de opleiding proactief is in het leggen van internationale contacten. Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen Uitgangspunten voor de eindkwalificaties zijn de landelijk vastgestelde eindkwalificaties voor beginnende beroepsbeoefenaren (zie facet 1.1). Deze staan beschreven en uitgewerkt in de Hogeschoolgids IBB NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 15/69

16 De opleiding hanteert het landelijk competentieprofiel samengesteld door de werkgroep Bouw en ruimte als basis. Dit landelijk competentieprofiel is beschreven in de publicatie Bachelor Built Environment: een toekomstgerichte profielbeschrijving en uitgebracht in Bij het opstellen van het opleidingsspecifieke competentiemodel heeft de opleiding, binnen het landelijke competentieprofiel, onderscheid gemaakt tussen vier inhoudelijke vakgebieden die samen het domein van de Civiele Techniek beschrijven: Waterbouwkunde & watermanagement; Infrastructuur & Mobiliteit; Constructief ontwerpen; Uitvoering & Management. In het opleidingsprofiel wordt het verband tussen de eindkwalificaties met de Dublin descriptoren verder inzichtelijk gemaakt en uitgewerkt. Hier worden de Dublin descriptoren gekoppeld aan de opleidingscompetenties, de modulen waarin deze terugkomen en wordt de gehanteerde onderwijsvorm genoemd. De opleiding hanteert bij het beoordelen van de competenties twee extra aspecten ter aanvulling op het toepassen van de Dublin descriptoren: de mate van complexiteit en de mate van zelfsturing en zelfstandigheid. Bij de deeltijdvariant worden enkele programmaonderdelen vervangen door werkervaringen die studenten opdoen in de praktijk. De Dublin descriptoren zijn hierin op vergelijkbare wijze verwerkt als bij de voltijdvariant. Bij de duale variant wordt gebruik gemaakt van de Handleiding duaal civiele techniek In deze handleiding wordt aangegeven waaraan producten en arbeidsplaats moeten voldoen. Toetsing en waardering zijn hierbij gebaseerd op de Dublin Descriptoren, en vertaald naar de beroepspraktijk. Overwegingen Op basis van het overzicht in het opleidingsprofiel waarin de Dublin descriptoren worden gekoppeld aan de opleidingscompetenties, komt het auditteam tot de conclusie dat de opleiding overtuigend heeft aangetoond dat de nagestreefde competenties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Daarnaast is het auditteam van mening dat het bachelorniveau tevens wordt geborgd door de inhoud en onderwijsvorm van de modulen en de door de student op te leveren projectopdrachten en afstudeeropdrachten. Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. 16/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

17 Bevindingen De opleiding betrekt het beroepenveld bij de opstelling van de eindkwalificaties en haar visie daaromtrent middels beroepenveldcommissies, expertmeetings, het onderhouden van contacten met alumni, het betrekken van externe deskundigen tijdens de studie (zie ook facet 1.1). De eindkwalificaties van de opleiding (Opleidingsprofiel Civiele Techniek, 2010) zijn ontleend aan het landelijke profiel dat is opgesteld door de Hoger Onderwijsgroep Bouw & Ruimte ( Bachelor Built Environment: een toekomstgerichte profielbeschrijving, 2006). Zowel het landelijk profiel als het eigen opleidingsprofiel zijn gevalideerd door de beroepenveldcommissie van de opleiding. De opleiding stelt in het opleidingsprofiel 2010 dat de kern van de beroepspraktijk van een bachelor civiel ingenieur is, dat hij/zij werkzaamheden verricht die betrekking hebben op het veilig en gezond functioneren van de infrastructuur (water, wegen, kunstwerken) die door de samenleving wordt gebruikt. Startbekwame beroepsbeoefenaren, zo stelt de opleiding, hebben naast de technische kennis en vaardigheden, noodzakelijk voor het realiseren en beheren van de civieltechnische producten, ook kennis en vaardigheden van maatschappelijke ontwikkelingen en bestuurlijke processen waarin inspraak en besluitvorming geregeld zijn. De opleiding heeft voor het realiseren van deze doelstellingen (naast de vakinhoudelijke competenties) vijf competenties met bijbehorende uitgangspunten geformuleerd en verwerkt in het curriculum van de opleiding. Het auditteam is van mening dat de eindkwalificaties in voldoende mate zijn ontleend aan de geldende beroepsprofielen. De opleiding neemt deel aan het project RDM-campus waarbinnen samenwerking met relevante partijen uit het beroepenveld binnen Rotterdam plaatsvindt. - RDM-campus: in samenwerking met ROC Albeda college en het Havenbedrijf is op het voormalig RDM-terrein een campus ingericht waar opleidingen en bedrijven in een leerwerkplaats samenwerken aan innovatieve projecten op het gebied van energie, bouw en mobiliteit. Vanaf 2009 wordt het praktijkdeel van een aantal technische opleidingen op het RDM-terrein verzorgd. Het lectoraat Transurban bevindt zich eveneens op de campus. - Pact op Zuid: docenten, studenten en lectoren van de hogeschool werken in samenwerking met de Gemeente Rotterdam in projecten rond de stedelijke vernieuwing op de zuidelijke oever van Rotterdam. In 2010 is het Innovation-lab (I-lab) van start gegaan. Het I-lab is een samenwerking van de opleiding met het lectoraat, het bedrijfsleven en de onderzoeksinstituten. Tijdens de opleiding staat de oriëntatie op de beroepspraktijk centraal. Dit uit zich enerzijds in het ROM, dat onder meer een praktijkgestuurde leerlijn kent en gestoeld is op het binnenhalen van de beroepspraktijk in het onderwijs en het teruggeven van resultaten aan de beroepspraktijk: Outside in, Inside out (OIIO). Anderzijds uit zich dit in specifieke opdrachten gericht op het kennismaken met functies en taken in de beroepspraktijk: - het verzorgen van excursies; - het verzorgen van een stagemarkt door en voor studenten; - het bijwonen van afstudeersessies. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 17/69

18 Overwegingen De opleiding heeft eindkwalificaties gespecificeerd die van hbo-bachelorniveau zijn. De eindkwalificaties zijn op een heldere wijze ontleend aan het beroepsbeeld en de beroepscompetenties. Studenten worden opgeleid zodat zij een breed profiel hebben binnen het domein van de Built Environment, wat een goede basis biedt om te starten op de arbeidsmarkt en bovendien aanknopingspunten biedt om, indien gewenst, verder te specialiseren. Het auditteam stelt vast dat in de uitwerking van de competenties, de beroepsrollen, de taakgebieden en de beroepsproducten het niveau van de beginnende civiel ingenieur herkenbaar is. De opleiding heeft overtuigend aangetoond dat wordt opgeleid waarvoor een hbo-opleiding vereist is. Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen van de opleiding Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp Doelstellingen van de opleiding positief. 2.2 Programma Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen Met de aanpak volgens het ROM (zie ook facet 2.7) is er een kader voor een kennisgerichte benadering van het onderwijs, gekoppeld aan een gerichte betrokkenheid bij de beroepspraktijk waartoe de studie opleidt. Vanaf het begin van de studie leren de studenten om vraagstukken aan te pakken die ze in hun beroepspraktijk tegenkomen. Het betreft zoveel mogelijk praktijkgerichte vraagstukken met een opdrachtgever uit de praktijk, waar mogelijk samen met andere studenten, ook van andere opleidingen binnen en buiten het eigen instituut. De kennisbasis van de opleiding is beschreven in de Body of Knowledge and Skills (BOKS). Binnen de kennisgestuurde leerlijn dient BOKS als uitgangspunt voor de te ontwikkelen kenniselementen. Modulen zijn gekoppeld aan de BOKS (zie ook facet 2.2). Conform hogeschoolbeleid heeft de opleiding het thema onderzoek expliciet opgenomen in het curriculum. Bij de bacheloropleiding gaat het om informatievaardigheden. Het doel is dat studenten in staat worden gesteld om 18/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

19 wetenschappelijke artikelen te interpreteren en benutten en om evidence based te werken in de praktijk. De opleiding CT heeft hiertoe de beschikking over diverse laboratoria: het waterloopkundig laboratorium; het laboratorium grondmechanica; het wegenbouwkundig laboratorium en het betonlaboratorium. In deze laboratoria worden door studenten van alle leerjaren proeven uitgevoerd, steeds in relatie tot de reeds verworven kennis. Daarbij draagt de aansluiting IBB bij de kenniskring Transurban bij aan het stimuleren van de ontwikkeling van onderzoeksvaardigheden, waardoor tevens de Dublin descriptor Oordeelsvorming meer de gewenste nadruk krijgt. De kenniskring Transurban houdt zich bezig met onderzoeksprojecten van een vijftal lectoraten waarbij docenten/studenten van de opleiding zijn betrokken, evenals het bedrijfsleven. In het kader van dergelijke projecten is in 2010 het Innovation lab (I-lab) van start gegaan met onder andere het project Flood control. Dit project is onderdeel van de minor Watermanagement en biedt de student de mogelijkheid zich te onderscheiden van anderen. De opleiding CT is betrokken bij drie lectoraten te weten: Stedelijke Infrastructuur en Mobiliteit, Stad en Water en Stedelijke vernieuwing. Meerdere docenten van de opleiding CT zijn lid van het kenniscentrum. Onder leiding van lectoren werken in het kenniscentrum studenten, docenten, onderzoekers en bedrijven samen aan praktijkgerichte onderzoeksvragen. De opleiding heeft de bewuste keuze gemaakt om toegepast onderzoek in de eerste twee studiejaren een minder prominente rol te laten spelen, vanuit de visie eerst een gedegen hoeveelheid basiskennis aan te bieden middels een meer theoretische benadering. In studiejaar één tot en met vier zijn alle projecten en cursussen die worden gegeven gebaseerd op een actuele praktijkcasus. Er wordt elk jaar een actualiteiten collegereeks georganiseerd. Deze colleges zijn voor alle studenten verplicht in kader van het SLC-programma (studieloopbaancoaching). In de eerste helft van studiejaar drie werkt de student aan een stageopdracht in een bedrijf uit het beroepenveld waarvoor wordt opgeleid. In de tweede helft van studiejaar drie en de eerste helft van studiejaar vier pakken minors praktijkvraagstukken aan die gerelateerd zijn aan het onderwerp van de specifieke minor. In studiejaar drie en vier worden Praktijk Integratie projecten aangeboden (Pi-projecten). Studenten van verschillende opleidingen werken hierin samen aan een opdracht die wordt geformuleerd door een opdrachtgever uit de praktijk. In studiejaar vier werkt de student aan een afstudeeropdracht. Deze afstudeeropdracht is een realistisch vraagstuk dat leeft in het betreffende bedrijf of de organisatie/instelling waar de student stage heeft gelopen. Beantwoording van het vraagstuk levert voor de organisatie een theoretisch onderbouwd beroepsproduct op. Uit evaluaties blijkt dat onderzoeksvaardigheden en onderzoeksattitude nog niet breed vertegenwoordigd is onder de studenten. De opleiding erkent dat de student veel gestuurd moet worden in het rapporteren en toepassen van de onderzoeksvaardigheden en heeft onder andere besloten daartoe keuzemodules op te nemen in het nieuwe curriculum. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor het kenniscentrum. Het projectonderwijs is een andere manier om studenten vaardigheden op het gebied van NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 19/69

20 analyse en oordeelsvorming bij te brengen. Studenten worden hier geconfronteerd met grootschaliger projecten waarbij zij allereerst begeleid worden om de vraag achter de vraag te leren achterhalen. Het Bureau Externe Betrekkingen (BEB) van het instituut draagt binnen het instituut de verantwoordelijkheid voor het op professionele wijze onderhouden van contacten met het werkveld. Kennisontwikkeling vindt plaats aan de hand van vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en toegepast onderzoek. In de modulehandleiding wordt aangegeven welke boeken en readers verplicht dan wel aanbevolen zijn. Het auditteam heeft in het gesprek met studenten vernomen dat de theorie uit de opleiding goed toepasbaar is in de stages. Wel is er naast de theoretische benadering nog behoefte aan informatievoorziening over de bijbehorende operationele kenmerken. Om op de hoogte te blijven van de actuele ontwikkelingen in het vakgebied maakt de opleiding gebruik van; vakliteratuur, bronnen op internet, uitwisselingen met onderwijsinstellingen en bedrijven, lectoraat, docentenstages en cursussen, onderzoek en de beroepenveldcommissie. De opleiding hanteert hiervoor het beleid van de hogeschool Outside In, Inside Out (OIIO). De hogeschool heeft dit neergelegd in de notitie Over OIIO, vraagsturing, en de kwaliteit van praktijkgestuurd leren (2008). Centraal staan twee manieren om het beroepsonderwijs aan de beroepspraktijk te verbinden: - Opdrachten en projecten worden uit de beroepspraktijk de opleidingen binnengehaald. - Studenten brengen in het kader van stages en afstudeeropdrachten kennis vanuit de opleidingen naar de beroepspraktijk. Ook docenten doen dit, bijvoorbeeld in het kader van onderzoeksactiviteiten binnen de lectoraten. Directe interactie met de beroepspraktijk vindt plaats in stages, projecten en het afstuderen. Interactie met de beroepspraktijk loopt als een rode draad door de opleiding heen en wordt tijdens de opleiding intensiever en complexer. Studenten voeren praktijkgericht onderzoek uit en worden hierop methodologisch toegerust. De curriculumcommissie is verantwoordelijk voor het borgen van de actualiteit van het opleidingsprogramma. Hiernaast heeft de beroepen- en werkveldcommissie een adviserende rol in het actueel houden van het programma. Het auditteam heeft vastgesteld dat het docententeam ook werkelijk als team opereert en samen de verantwoordelijkheid nemen dat het aanbod in het curriculum up to date en volledig is. Door het, onder begeleiding van de studieloopbaancoach (SLC), opstellen van een Persoonlijk Ontwikkelings Plan (POP) en daarbij aangevend aan welke competenties er gewerkt zal worden, blijft de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden zichtbaar voor zowel de student als de SLC er. Uit het Studententevredenheidsonderzoek 2007, 2008 en 2009 blijkt dat studenten de opleiding en het studiemateriaal als voldoende beoordelen (boven de 3,1 op een vijfpuntsschaal). Over de voorbereiding op de beroepspraktijk en de invulling van de stages zijn de studenten eveneens tevreden. Opvallend is dat de duale variant 20/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

21 beduidend lager scoort dan de overige varianten, maar nog wel voldoende (laagste score is 2,5 op een vijfpuntsschaal). Dit wordt deels verklaard door het geringe aantal studenten dat de enquêtes heeft ingevuld. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat het programma voorziet in relevante projecten en opdrachten waarin actuele ontwikkelingen in het werkveld aan bod komen. Het management analyseert actuele ontwikkelingen zorgvuldig om te voorkomen dat er achter iedere hype wordt aangelopen. Hoewel de opleiding betrokken is bij drie lectoraten en de laatste jaren sterker inzet op het bijbrengen van onderzoeksvaardigheden bij studenten, is het algemene begrip hiervan (uitvoeren praktijkgericht onderzoek, raadplegen bronnen, toepassen structuur et cetera.) nog niet wijdverbreid onder de studenten. De opleiding is zich hiervan bewust, wat ertoe heeft geleid dat er in het nieuwe curriculum extra aandacht wordt besteed aan analyse- en rapportagevaardigheden. De opleiding heeft een aantoonbaar sterke praktijkcomponent, waarvan praktijkopdrachten, stages, inzet van gastdocenten en docentenstages het bewijs zijn. Wel blijkt dat de kennisgestuurde en de praktijkgestuurde leerlijnen elkaar niet altijd voldoende overlappen. Studenten geven aan in het kennisgedeelte meer behoefte te hebben aan terugkoppeling vanuit de praktijk. De link tussen een kenniscomponent en de bijbehorende praktijkcomponent lijkt daarmee niet altijd even helder voor studenten. Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel voldoende. Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen De opleiding Civiele Techniek heeft als doel, studenten op te leiden tot beginnende professionals in de Civiele Techniek. Inhoudelijk richt de opleiding zich hierbij op een beginnende beroepsbeoefenaar die breed inzetbaar is in de beroepspraktijk. De opleiding hecht waarde aan het ontwikkelen van een integrale blik op het bouwproces. Dit houdt in dat studenten leren om verder te kijken dan alleen het eigen vakgebied en leren samenwerken met collega s uit andere disciplines. De opleiding biedt studenten daartoe kennis, inzichten en vaardigheden in de gehele breedte van het werkterrein van de Civiele Techniek aan. De opleiding leidt twee verschillende bloedgroepen civiele ingenieurs op; generalisten en specialisten. De student kan zelf de gewenste focus aanbrengen door het kiezen van bepaalde keuzevakken, minoren en NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 21/69

22 stage- en afstudeeropdrachten. Keuzemogelijkheden en verschillende minoren worden aangeboden vanuit de studentgestuurde leerlijn. De keuzeruimte in het eerste studiejaar is bij voorrang gericht op ondersteuning van studenten, bijvoorbeeld doordat zij met achterstanden instromen. Voor zover een student de keuzeruimte niet voor dit doel nodig heeft, kan hij gebruik maken van het hogeschoolbrede keuzeonderwijs. In de eerste twee opleidingsjaren wordt een algemeen basisniveau gegeven in kennis, vaardigheid en gedrag. Dit basisniveau vormt de noodzakelijke voorbereiding op de meer praktijkgestuurde onderwijsvormen in de laatste twee opleidingsjaren. De opleiding stelt de beroepsproducten centraal. De mate waarin neemt toe, naarmate het programma vordert. Via het werken aan deze opdrachten verwerven de studenten beoogde competenties. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van het onderwijs en de leerdoelen van de modulen ligt bij de onderwijsmanager, die hierin wordt geadviseerd door de curriculumcommissie. De curriculumcommissie bestaat uit de coördinatoren van de minoren, de stage en het afstuderen en de SLC-coördinator. De modulebeheerders (docenten) zijn verantwoordelijk voor het uitwerking van het competentieprofiel in modulewijzers en nemen daarbij één of meerdere modulen voor hun rekening. De curriculumcommissie controleert de uitwerking in de modulewijzers op grond van de eindkwalificaties. Dit doet de commissie aan de hand van het format modulewijzer IBB. In de modulewijzers zijn de leerdoelen opgenomen en wordt de wijze van toetsing toegelicht. Ook is vermeld aan welke competenties de module een bijdrage levert. Het auditteam heeft geconstateerd dat in de verantwoording per module is aangegeven aan welke kerncompetenties moet worden voldaan. Dit geldt echter niet voor modules construeren 1e jaar en belastingen op bouwwerken. Tevens merkt het auditteam op dat de wijze waarop de relatie is gelegd met de kerncompetenties verschilt per module. In de meeste modulen is een tabel opgenomen waarin per module de relevante competenties zijn aangegeven. Bij een aantal modules is voor een andere - minder heldere - structuur gekozen. Ook zijn soms de kerncompetenties niet herkenbaar zoals bij construeren en belastingen op bouwwerken in het eerste jaar. De vijf toegevoegde competenties vindt het auditteam spaarzaam terug in de modulebeschrijvingen. Overwegingen De doelstellingen zijn over het algemeen helder uitgewerkt en worden duidelijk gecommuniceerd. Het auditteam plaatst hierbij wel de kanttekening dat niet in alle modules helder is aangegeven aan welke kerncompetenties moet worden voldaan. Uit bestudering van het curriculum, de modulewijzers, en opdrachten blijkt dat het programma de eindkwalificaties weerspiegelt. Het auditteam is van mening dat er veel verschillende instrumenten worden ingezet om dit einddoel ook te bereiken (zie tevens facet 2.4). Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel voldoende. 22/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

23 Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen Het programma van de opleiding is vormgegeven volgens het ROM, waarin drie leerlijnen zijn te onderscheiden: - Kennisgestuurd: deze bestaat uit modulen waarbij studenten door middel van hoorcolleges, werkcolleges, opdrachten en dergelijke inhoudelijke basiskennis opdoen. De moeilijkheidsgraad neemt gedurende de eerste twee leerjaren toe en legt zo een basis voor de studenten om een eerste kennismaking met de beroepspraktijk aan te gaan. - Praktijkgestuurd: bij de projecten vormen realistische beroepssituaties in de vorm van aan de praktijk ontleende casussen en rechtstreeks opdrachten uit het beroepenveld de motor voor het leren. Er vindt een toepassing van kennis en inzicht plaats, oordelen op basis van reflectie en onderzoek, communiceren met specialisten en niet-specialisten en (toekomstige) vakgenoten. - Studentgestuurd: in deze lijn staat de individuele student centraal, waarbij de studenten begeleid worden vanuit studieloopbaancoaching. Iedere student krijgt in het keuzeonderwijs en de minor de ruimte om accenten in het eigen programma aan te brengen. Binnen de kennisgestuurde leerlijn zijn inhoudelijke leerlijnen ondergebracht. De inhoudelijke leerlijnen zijn vanuit de beroepscompetenties opgesteld en omvatten een opeenvolgende samenhang van modulen in een vakgebied. De plaats van een module wordt bepaald door begin- en eindtermen van de aanliggende modulen. Daarnaast dragen zij ook bij aan de afgewogen verdeling van vaardigheden, kennis en inzicht, praktijktoepassingen, oordeelsvorming, communicatie, en leervaardigheden. Binnen de praktijkgestuurde leerlijn - zichtbaar in projecten, stage en afstuderen - ontwikkelen studenten de eindcompetenties die ten grondslag liggen aan het programma. Naarmate het programma vordert, neemt de mate van zelfsturing bij studenten toe, maar neemt ook de omvang en complexiteit van de opdrachten binnen deze leerlijn toe. Deze leerlijn draagt concreet bij aan de verticale samenhang in het programma. Middels de drie leerlijnen wordt het onderwijs in onderlinge samenhang aangeboden. Onderwijseenheden binnen de praktijkgestuurde leerlijn worden ondersteund door modulen vanuit de kennisgestuurde leerlijn. Binnen de studentgestuurde leerlijn komt alles samen. Deze leerlijn maakt de mate waarin sprake is van horizontale samenhang tussen de leerlijnen expliciet. Het theorie- en praktijkonderwijs binnen de kennis- en praktijkleerlijnen zijn op elkaar afgestemd en gericht op de ontwikkeling van de beoogde competenties. Binnen de praktijkleerlijn werken studenten aan praktijkopdrachten waarin zij verworven kennis toepassen in de praktijk. Het auditteam heeft de uitwerking van deze leerlijnen terug gezien in het curriculum en is van mening dat de uitwerking op een systematische wijze heeft plaatsgevonden. De samenhang wordt jaarlijks geëvalueerd door de curriculumcommissie. Studenten beoordelen de samenhang van het onderwijsprogramma als voldoende (Studententevredenheidsonderzoek 2007, 2008 en 2009). NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 23/69

24 Overwegingen Het auditteam is van mening dat de programmadelen inhoudelijk voldoende basis hebben en elkaar logisch opvolgen. De opleiding biedt studenten daarmee een inhoudelijk samenhangend programma. De verwevenheid van de drie leerlijnen die voortkomen uit het ROM, draagt hier mede zorg voor. Op grond hiervan en op basis van de gesprekken met docenten en studenten is het auditteam overtuigd van een goede inhoudelijke samenhang in het programma. Conclusie Op grond van voorgaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen Het instituut heeft normen voor studeerbaarheid vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling (OER) dat voor iedere opleiding van toepassing is. Deze normen bevatten onder andere richtlijnen voor het aantal studiepunten per onderwijsperiode en zijn tevens opgenomen in de Studiegids van de opleiding De studieleiding doet structureel onderzoek onder studenten naar factoren die zij als belemmerend voor hun studie ervaren. Daarbij wordt ook onderzocht in hoeverre de feitelijke studielast overeenkomt met de geplande studielast. De opleiding sluit aan bij de richtlijnen van de hogeschool voor het versterken van de studeerbaarheid. Deze richtlijnen zijn vastgelegd in de hogeschoolnotitie Werken aan attractief en intensief onderwijs (maart 2008). Hierin is onder andere vastgelegd dat: - het aantal contacturen voor de eerste, tweede, derde en vierdejaars studenten in de voltijd en duale opleiding bedraagt respectievelijk 20, 20, 12 en 12 contacturen per week. Voor de deeltijdvariant bedraagt dit 12 uur; - het opleidingsjaar is ingedeeld in vier kwartalen van tien weken, waarvan er negen lesweken zijn en één toetsweek; - in het eerste kwartaal van de opleiding een nulmeting of diagnostische toets wordt afgenomen om achterstanden op te sporen, attitudes en motivatie te inventariseren en op basis daarvan eventueel afspraken te maken; De hogeschool heeft het minimum aantal contacturen per studiejaar vastgelegd. Daarnaast is de omvang van de geroosterde lesuren vanaf het studiejaar vastgesteld op 50 minuten (voorheen 40 minuten). Voor voltijdopleidingen is het aantal contacturen vanaf september bepaald op 580, 580, 310, 280 voor respectievelijk het eerste, tweede, derde en vierde studiejaar. Dit aantal uren heeft betrekking op een gemiddelde over een heel cursusjaar. Daarbij worden alle aantoonbaar begeleide contactmomenten meegerekend, zoals de stagebegeleiding. De opleiding zorgt dat er per kwartaal afwisseling bestaat tussen leerlijnen, werkvormen en toetsvormen. 24/69 NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek

25 Teneinde de toetsdruk gelijkmatig te spreiden, vinden schriftelijke toetsen plaats aan het einde van ieder kwartaal. Opdrachten gelden als afzonderlijke toetseenheid en kunnen voorafgaand aan de toetsperiode of na de toetsperiode ingeleverd worden. Per studiejaar wordt voor elk onderdeel uit de kennisgerichte leerlijnen de gelegenheid gegeven te herkansen. De opleiding heeft verscheidene methodieken ingebouwd om de studielast beheersbaar te houden. Een voorbeeld daarvan is het tussentijds laten opleveren van onderdelen uit projecten. De beoordelingen voor de onderdelen tezamen vormen het totaalcijfer. Studenten hebben een eigen studieloopbaancoach (SLC) die hun studievoortgang in de gaten houdt en hen adviseert. Er vindt per kwartaal minimaal één individueel gesprek plaats, maar studenten kunnen ook om meer begeleiding vragen in de vorm van bijspijkercursussen en peercoaching (begeleiding van ouderejaars studenten, in Studiesucces). Uit de gesprekken met studenten blijkt dat de begeleiding door de SLC als nuttig en prettig wordt ervaren. Over de benadering van Peercoaches geven studenten verder aan dat deze laagdrempeliger is dan van docenten. Mede op basis van de uitkomst van het startgesprek (zie facet 2.5) kan de student voor aanvang van het programma deelnemen aan een summerschool-programma om eventuele deficiënties of achterstanden weg te werken. Studenten die een risicoprofiel hebben, krijgen aanvullende begeleidingsgesprekken bij de studieloopbaancoaching (SLC). Ook kan de studieloopbaancoach peercoaching inzetten als aanvulling op het SLC-programma (vergelijk facet 4.2). Er vinden na afsluiting van iedere module, evaluaties plaats. De resultaten hiervan worden ieder kwartaal besproken in het studentenoverleg. Op basis van de resultaten van dit overleg wordt een advies gegeven aan de curriculumcommissie. In geval van klachten bestaat er een klachtenregeling. Uit de ervaringen van studenten blijkt dat er adequaat opvolging wordt gegeven aan ingebrachte klachten. Uit evaluatie van de studielast blijkt dat de student het programma studeerbaar vindt. Dit wordt nog eens bevestigd door de Nationale Studenten Enquête, NSE Overwegingen Het auditteam is van mening dat de studenten veel vrijheid hebben en mogelijkheden aangereikt krijgen om zelf sturing te kunnen geven aan het spreiden en acceptabel maken van de studielast. De opleiding heeft overtuigend aangetoond aandacht te besteden aan de studeerbaarheid van het programma. Het programma is zodanig ingericht dat de studielast goed is verdeeld, er zijn normen voor contacturen, de studielast is een vast onderdeel van evaluaties en er zijn maatregelen genomen om studievertraging te voorkomen. Ook in het geval van achterstanden wordt de student in staat gesteld om de achterstand te verkleinen, of zelfs op te heffen, door bijvoorbeeld. het krijgen van extra begeleiding, bijspijkercursussen, peercoaching. Deze instrumenten gelden deels als onderdeel van het project Studiesucces. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot het oordeel goed. NQA - Hs. Rotterdam: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Civiele Techniek 25/69