Groot gemeentelijk communicatieonderzoek

Transcriptie

1 Groot gemeentelijk communicatieonderzoek Syntheserapport, juni 2013 Eric Goubin & Els Kint 1

2 Voorgeschiedenis 1997 telefonisch door Memori 2003 telefonisch door studenten marketing ism Memori 2008 online door studenten marketing ism Memori 2013 door onderzoekers marketing & Memori: online enquête + mondelinge enquête bij de centrumsteden Telkens hoge respons In kaart gebracht: evoluties binnen gemeentelijke overheidscommunicatie in tijden van ondermeer doorbraak internet, decreet openbaarheid van bestuur => professionalisering & diversifiëring Wat nu? Besparingen? Verdere professionalisering? Wat met opkomst sociale media? 2

3 Inhoud 1. Methodologie & representativiteit 2. Organisatie en structuur van gemeentelijke communicatie 3. De communicatieambtenaar 4. Gemeentelijk communicatiebeleid 5. OCMW & gemeente 6. Participatie & communicatie 7. De gemeentelijke mediamix 8. Besluiten 3

4 1. Methodologie & representativiteit 4

5 Methodologie Online (qualtrics) Bezoek aan centrumsteden Half maart-half mei reminder via Telefonische opvolging 5

6 responspercentage Representativiteit 235 / 308 = 76% responsgraad 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% weging! VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 6 Groot Bedrijfsmanagement Gemeentelijk 2012 Communicatieonderzoek 2013

7 % van de gemeenten Verband provincie - inwonersaantal 100% 90% 2% 3% 5% 25% 6% 6% 29% 25% 17% 27% 80% 70% 60% 40% 50% 45% 42% 39% 50D+ 50% 20-50D 40% 30% 34% 34% 10-20D -10D 20% 10% 19% 25% 27% 0% VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL 7

8 2. Organisatie en structuur: gemeentelijke communicatie, wie doet het? 8

9 Welke mandataris is verantwoordelijk voor communicatiebeleid? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 83% % van de gemeenten 70% 60% 50% 40% 30% 46% 56% 30% 70% 55% 52% 51% 48% burgemeester schepen noch bij burgemeester, noch bij schepen 20% 10% 0% 17% 5% 3% 2% 3% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=308 p=.001 9

10 % van de gemeenten Welke mandataris is verantwoordelijk voor communicatiebeleid? (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 46% 56% 31% 69% 41% 66% 64% 45% 48% 53% 52% 44% burgemeester schepen noch bij burgemeester, noch bij schepen 20% 10% 0% 3% 4% 5% 4% 2% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=308 p=

11 % van de gemeenten EVOLUTIE: Beleidsbevoegdheid communicatie schepen burgemeester 11

12 % van de gemeenten Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatieambtenaar? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 88% 90% 98% 100% 70% 75% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=308 p=

13 % van de gemeenten Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatieambtenaar? (volgens provincie) 100% 90% 80% 88% 87% 98% 100% 85% 70% 74% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=308 p=

14 % van de gemeenten Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatiedienst? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 91% 100% 70% 60% 69% 70% 50% 40% 42% 30% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=308 p=

15 Hoeveel gemeenten hebben (in de praktijk) een communicatiedienst? (volgens provincie) 100% 90% 80% 85% 80% 70% 60% 69% 62% 68% 50% 51% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=308 p=

16 % van d e gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met communicatieambtenaar TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 16

17 % van de gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met communicatiedienst TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 17

18 % van de gemeenten met communicatiedienst Hoeveel communicatiemedewerkers zijn er? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 60% 4% 3% 2% 17% 22% 7% 1% 13% 23% 40% 80% 24% 25% 15% 54% 85 en 140 meer dan 20 koppen tot 20 koppen 50% 40% 30% 40% 53% 35% 31% tot 10 koppen tot 5 koppen tot 2 koppen 1 kop 20% 10% 0% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=211 p=

19 % van de gemeenten met communicatiedienst Hoeveel VTE communicatiemedewerkers zijn er? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 3% 6% 4% 8% 0% 17% 86% 13% 19% 4% 31% 15% 31% 60 en % 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 24% 68% 43% 46% 51% 19% 8% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ meer dan 20 vte tot 20 vte tot 10 vte tot 5 vte tot 2 vte 1 kop Gewogen n=211 p=

20 Aantal medewerkers communicatie inwonersaantal Gemiddeld aantal verschillende mensen aantal VTE s -10D 1,3 1, D 1,9 1, D 3,4 2,6 50D+ 27,3 20,4 TOTAAL 3,8 3 Gewogen n=211 20

21 EVOLUTIE: Aantal VTE s communicatiemedewerker in de gemeente TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D , ,3 1,3 2 2, ,8 1 1,3 2, ,5 2,6 20,4 In 2008 zaten bepaalde grote steden zoals Antwerpen niet in het bestand Wat een onmiddellijke weerslag heeft op de gemiddelden 21

22 Medewerkers in specifieke communicatiefuncties redacteur infoblad webmaster 53% 50% persverantwoordelijke 37% graficus coördinator sociale media coördinator interne communicatie coördinator vrijetijdscommunicatie (UiT) 24% 24% 23% 19% verantwoordelijke evenementen inspraakambtenaar woordvoerder 7% 11% 10% andere specifieke functies, specifieer: 18% geen specifieke functies 33% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten 4% non respons Gewogen n=308 22

23 Medewerkers in specifieke functies (volgens inwonersaantal) redacteur infoblad webmaster persverantwoordelijke graficus coördinator sociale media coördinator interne communicatie coördinator vrijetijdscommunicatie (UiT) verantwoordelijke evenementen inspraakambtenaar woordvoerder 50D D 10-20D -10D andere specifieke functies, specifieer: geen specifieke functies 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten Gewogen n=308 max p=

24 EVOLUTIE: Medewerkers in specifieke functies webredacteur 48% redacteur infoblad 53% persverantw. 33% webmaster 50% graficus 18% persverantw. 37% verantw. evenementen 17% graficus 24% inspraakambtenaar 6% coörd. soc. media 24% coörd.interne comm. 23% coörd. VT/UiT 19% verantw. evenementen 11% GEEN 42% GEEN 33% 24

25 % van de gemeenten met communicatiedienst Hoe lang bestaan de communicatiediensten al? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13% 4% 3% 21% 77% 12% 17% 13% 33% 22% 16% 23% 33% 28% 26% 46% 24% 25% 21% 8% 15% 4% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ langer dan 20 jaar jaar jaar 6-10 jaar 0-5 jaar 4% non respons Gewogen n=211 p=

26 % van de gemeenten met communicatiedienst Hoe lang bestaan de communicatiediensten al? (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13% 7% 9% 20% 15% 15% 12% 13% 13% 16% 28% 36% 23% 38% 36% 16% 26% 23% 21% 28% 21% 21% 14% 15% 3% 12% 16% 23% 15% 29% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL langer dan 20 jaar jaar jaar 6-10 jaar 0-5 jaar 4% non respons Gewogen n=211 p=

27 Diensten met een eigen communicatieverantwoordelijke Cultuur Vrije Tijd Toerisme/Feesten/Evenementen Sport Bibliotheek Jeugd Personeel/Interne zaken Informatica/ICT Secretariaat Burgerzaken Grondgebied/Ruimtelijke Ordening OCMW Technische dienst Brandweer Alle diensten Andere Geen 8% 8% 6% 6% 4% 4% 4% 8% 3% 0% 3% 0% 2% 0% 1% 0% 1% 0% 1% 0% 0% 0% 3% 6% 0% 14% 15% 23% 23% 31% 42% 46% 61% 65% TOTAAL 50D+ 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gewogen n=.308 p=.000(cochran) 27

28 EVOLUTIE: Diensten met eigen communicatieverantwoordelijke Cultuur 16% 14% Jeugd 7% 4% Sport 6% 6% Toerisme 5% 6% Secretariaat 4% 3% Vrije Tijd 4% 9% Bibliotheek 3% 4% Personeel/interne zaken 3% 4% GEEN 59% 63% 28

29 % van de gemeenten Eigen communicatieverantwoordelijke op de cultuurdienst 100% 90% 80% 70% 60% 65% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 9% 10% 20% -10D 10-20D 20-50D 50D+ 29

30 3. De communicatieambtenaar 30

31 Communicatieambtenaar: M/V vrouw; 57% man; 43% Gewogen n=

32 % van de communicatieambtenaren Leeftijd communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 16% 17% 11% 19% 42% 22% 26% 26% 33% 70% 60% 50% 40% 45% 41% 49% 43% 8% 33% 51+ jaar jaar jaar -30 jaar 30% 20% 10% 13% 16% 18% 17% 0% 4% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=.239 p=

33 Gemiddelde leeftijd communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal) Algemeen: 40 jaar -10D: 40 jaar 10-20D: 38 jaar 20-50D: 41 jaar 50D+: 44 jaar Gewogen n=.239 p=

34 % van de communicatieambtenaren Diploma communicatieambtenaar (Volgens inwonersaantal) 100% 90% 46% 34% 42% 56% 83% 80% 70% 60% 50% 44% 43% 51% master/licentiaat bachelor 40% 40% secundair onderwijs 30% 20% 10% 0% 21% 17% 8% 7% 2% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=.239 p=

35 % van de communicatieambtenaren Statuut communicatieambtenaar (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 23,2% 24,9% 12,5% 41,6% 22,0% 1,8% 5,8% ,4% 20,6% 86% 78% 75% 76% 69% 58% contractueel bepaalde duur contractueel onbepaalde duur vastbenoemd, statutair 30% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=239 p=

36 % van de communicatieambtenaren Ambtenarengraad communicatieambtenaar (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 12% 31% 11% 47% 8% 53% 60% 92% 70% 60% 50% 40% 59% 53% C B A 30% 20% 35% 29% 10% 0% 10% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=239 p=

37 % van de communicatieambtenaren Moeten de communicatieambtenaren hun communicatietaken combineren met andere taken? (volgens inwonersaantal) 100% 90% 87% 80% 70% 60% 50% 60% 58% 40% 46% 30% 20% 10% 0% 17% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ Gewogen n=239 p=

38 % van de communicatieambtenaren Moeten de communicatieambtenaren hun communicatietaken combineren met andere taken? (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 81% 60% 50% 60% 63% 51% 55% 55% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL Gewogen n=239 p=

39 % van de communicatieambtenaren die taken moeten combineren Welke taken combineren de communicatieambtenaren? 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 42% 30% 32% 31% 27% 27% 24% 21% 20% 10% 13% 9% 6% 6% 5% 4% 2% 0% 39 Gewogen n=239

40 Lidmaatschappen communicatieambtenaren Kortom, Vlaamse Vereniging voor Overheidscommunicatie 89% Provinciale collegawerkgroep van communicatieambtenaren 61% UiTnetwerk - Cultuurnet 44% Vereniging voor Zakelijke Communicatie Belgische Vereniging voor Interne Communicatie BVIC Andere, specifieer: 6% 4% 4% Weet niet/geen antwoord 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de communicatieambtenaren Gewogen n=239 40

41 % van de communicatieambtenaren EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Geslacht en leeftijd 100% % 80% 70% 60% 39 jaar 39 jaar 40 jaar 50% 40% Vrouw Man 30% 20% 10% 0%

42 % van de communicatieambtenaren EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Diploma 100% 90% 80% % 28 60% 50% 40% secundair bachelor master 30% 20% 10% 0%

43 % van de communicatieambtenaren EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Ambtenarengraad 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% D C B A 20% 10% 0%

44 EVOLUTIE: profiel communicatieambtenaar Statuut 100% % 80% 70% 60% 50% 40% Vastbenoemd Contractueel onbepaalde duur Contractueel bepaalde duur 30% 20% % 0%

45 % van de gemeenten EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar combinatie met andere taken

46 EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar combinatie met andere taken Receptie/infobalie/onthaal minimaal 26% 32% Evenementen 4e plaats 37% 31% Ombuds minimaal 33% 27% Secretariaat 2e plaats 27% 27% Toerisme 1e plaats 32% 24% Informatisering minimaal 19% 21% Cultuur 1e plaats 21% 13% 46

47 EVOLUTIE: Profiel communicatieambtenaar Lidmaatschappen UiTnetwerk/cultuurnet 44 Provinciale collegawerkgroep Kortom

48 4. Gemeentelijk communicatiebeleid 48

49 % van de gemeenten Gemeenten met een meerjarenbeleidsplan communicatie (volgens inwonersaantal) 100% 90% 5% 14% 4% 70% 69% 72% 67% 80% 71% 70% 60% 50% weet niet geen antwoord neen 40% 30% 20% 24% 27% 28% 33% ja 10% 0% 14% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

50 % van de respondenten Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte ) beleidsplannen (volgens inwonersaantal) 100% 90% 8% 18% 5% 55% 56% 56% 38% 80% 55% 70% 60% 63% weet niet geen antwoord 50% neen 40% 30% 38% 39% 42% ja 20% 26% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

51 % van de gemeenten Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte ) communicatieplannen (volgens provincie) 100% 90% 8% 7% 8% 8% 6% 8% 55% 73% 36% 61% 57% 51% 80% 70% 60% 50% 55% weet niet geen antwoord neen 40% 30% 38% 31% 37% 41% ja 20% 10% 0% 20% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL 12% non respons Gewogen n=.308 p=

52 % van de gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met meerjarenbeleidsplan communicatie TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 52

53 % van de gemeente EVOLUTIE: Gemeenten met specifieke (thema-, dienst-, doelgroepgerichte ) beleidsplannen TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 53

54 % van de gemeenten Gemeenten met eigen communicatiebudget (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 24% 20% 31% 21% 13% 8% 32% 41% 26% 35% 79% 44% 39% 43% 44% neen min of meer ja 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

55 % van de gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met eigen communicatiebudget geen meting 2013 duidelijk 2013 min of meer 10 0 TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 8 55

56 % van de gemeenten Gemeenten met deontologische code m.b.t. communicatie van mandatarissen en ambtenaren (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 9% 20% 13% 21% 8% 7% 8% 11% 17% 26% 12% weet niet geen antwoord geen afspraken 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 20% 15% 29% 24% 27% 19% 25% 17% 13% 46% 32% 27% 26% 29% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ informele afspraken, te beperkt of onvoldoende duidelijk duidelijke informele afspraken duidelijke afspraken, formeel goedgekeurd door het gemeentebestuur 12% non respons Gewogen n=.308 p=

57 EVOLUTIE: Gemeenten met deontologische code m.b.t. communicatie van mandatarissen en ambtenaren formeel goedgekeurd duidelijk informeel onduidelijk/beperkt informeel geen geen antwoord % van de gemeenten 57

58 % van de gemeenten Gemeenten met goedgekeurd reglement klachtenbehandeling 100% 90% 80% 70% 60% 67% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 23% 10% ja neen weet niet geen antwoord 12% non respons Gewogen n=

59 Rol communicatieambtenaar in klachtenbehandeling meldpunt/verzamelpunt 43% coördinerende rol 40% klachtenopvolging 37% verantwoordelijk voor actieve openbaarheid 36% stelt reglement op 21% advies verlenen, consult bij twijfels 21% behandelt alle klachten en aanvragen 21% andere rol, specifieer 5% geen rol 26% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeentebn 12% non respons Gewogen n=

60 % van de gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met reglement klachtenbehandeling

61 % van de gemeenten Gemeenten met een goedgekeurd reglement Openbaarheid van Bestuur (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 75% 60% 50% 40% 30% 38% 33% 43% 31% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

62 % van de gemeenten Gemeenten met een goedgekeurd reglement Openbaarheid van Bestuur (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 38% 32% 48% 36% 38% 34% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL 12% non respons Gewogen n=.308 p=

63 % van de gemeenten EVOLUTIE: Gemeenten met een reglement openbaarheid van bestuur

64 % van de gemeenten Gemeenten met interne richtlijnen m.b.t. gebruik sociale media (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 75% 60% 50% 40% 30% 20% 26% 25% 32% 10% 0% 14% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

65 % van de gemeenten Gemeenten met interne richtlijnen m.b.t. gebruik sociale media (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 37% 35% 20% 10% 26% 24% 18% 18% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL 12% non respons Gewogen n=.308 p=

66 Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? nieuwe inwoners 68% jongeren 57% toeristen handelaars senioren deelnemer vrijetijdsaanbod (UiT) ondernemingen 43% 42% 41% 36% 35% horeca 19% personen met een handicap etnisch-culturele minderheden inwoners van de regio/omliggende gemeenten mensen in armoede jonge gezinnen andere geen speciale doelgroepbenadering 11% 10% 10% 8% 8% 7% 15% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 12% non respons Gewogen n=

67 Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? (volgens inwonersaantal) nieuwe inwoners jongeren toeristen handelaars senioren deelnemer vrijetijdsaanbod (UiT) ondernemingen horeca 50D D 10-20D -10D personen met een handicap etnisch-culturele minderheden inwoners van de regio omliggende gemeenten jonge gezinnen 67 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 12% non respons Gewogen n=.308 Max p=.050

68 Voor welke doelgroepen zetten de gemeenten extra communicatie-initiatieven op? (volgens provincie) jongeren toeristen senioren OOST-VL WEST-VL LIMBURG ANTW VL-BRAB ondernemingen 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten 12% non respons Gewogen n=.308 Max p=

69 % van de gemeenten EVOLUTIE: Doelgroepenbenadering

70 % van de gemeenten Gemeentelijke huisstijl: logo of wapenschild? 100% 90% 78% 67% 75% 92% 92% 80% 70% 60% 50% 40% een ander logo dan een wapenschild een wapenschild als logo 30% 33% 20% 22% 25% 10% 0% 8% 8% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

71 % van de gemeenten Gemeenten en hun huisstijlrichtlijnen (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 56% 31% 57% 80% 71% 26% 44% 23% 8% 17% 25% 20% 15% 5% 21% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ huisstijlrichtlijnen, omschreven in een nota of huisstijlboekje richtlijnen omtrent huisstijl, maar die zijn niet vervat in een nota of huisstijlboekje geen richtlijnen omtrent de huisstijl 12% non respons Gewogen n=.308 p=

72 % van de gemeenten Gemeenten en hun huisstijlrichtlijnen (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 56% 43% 69% 67% 55% 48% 40% 28% 26% 21% 22% 19% 25% 24% 17% 17% 9% 14% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL huisstijlrichtlijnen, omschreven in een nota of huisstijlboekje richtlijnen omtrent huisstijl, maar die zijn niet vervat in een nota of huisstijlboekje geen richtlijnen omtrent de huisstijl 12% non respons Gewogen n=.308 p=

73 % van de gemeenten met huisstijlrichtlijnen Mate waarin de gemeentelijke huisstijlrichtlijnen worden opgevolgd (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 32% 46% 30% 21% 13% 46% 79% 87% 68% 54% 70% 50% slechts gedeeltelijk opgevolgd doorgaans goed opgevolgd 20% 10% 0% 12% non respons Gewogen n=.221 p=

74 % van de gemeenten Wanneer is huisstijl het laatst aangepast (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 11% 15% 14% 14% 2% 8% 42% 13% 11% 11% 27% 24% 17% 29% 34% 33% 30% 8% 28% 17% 21% 23% 24% 25% 18% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ weet niet geen antwoord langer dan 10 jaar geleden 6 tot 10 jaar geleden 3 tot 5 jaar geleden tijdens de laatste 2 jaar 12% non respons Gewogen n=.308 p=

75 % van de gemeenten Gemeenten met een baseline (volgens inwonersaantal) 100% 90% 80% 70% 75% 60% 50% 40% 50% 50% 41% 59% 30% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

76 % van de gemeenten Gemeenten met een baseline (volgens provincie) 100% 90% 80% 70% 60% 68% 50% 40% 30% 50% 54% 42% 40% 50% 20% 10% 0% TOTAAL VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL 12% non respons Gewogen n=.308 p=

77 5. OCMW & Gemeente 77

78 % van de gemeenten Gemeenten met (bij de gemeente bekende) communicatieambtenaar OCMW (volgens inwonersaantal) 100% 90% 100% 80% 70% 60% 50% 40% 44% 30% 20% 33% 31% 10% 0% 17% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 3% non respons 8% weet niet Gewogen n=.308 p=

79 % van de gemeenten EVOLUTIE: OCMW s met communicatieambtenaar 100% 90% % 70% 80 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D

80 Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie geen samenwerkingsverband 33% andere samenwerkingsverbanden 20% gemeenschappelijke communicatiekanalen 48% gemeenschappelijk communicatieplan 5% gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s) 8% gemeenschappelijke communicatiedienst 15% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gewogen n=

81 Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie (volgens inwonersaantal) geen samenwerkingsverband andere samenwerkingsverbanden gemeenschappelijke communicatiekanalen gemeenschappelijk communicatieplan gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s) 50D D 10-20D -10D gemeenschappelijke communicatiedienst 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% Gewogen n=.308 niet significantl 81

82 Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie (volgens provincie) geen samenwerkingsverband andere samenwerkingsverbanden gemeenschappelijke communicatiekanalen gemeenschappelijk communicatieplan gemeenschappelijke communicatiemedewerker(s) OOST-VL WEST-VL LIMBURG ANTW VL-BRAB gemeenschappelijke communicatiedienst 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Gewogen n=.308 Max p=

83 EVOLUTIE: Gemeente & OCMW: samenwerking m.b.t. communicatie GEEN 23% 33% gemeenschappelijke medewerker gemeenschappelijk beleid/plan andere samenwerking 8% 8% 5% 9% Vooral kleinere gemeenten 20% 29% Vooral grotere gemeenten gemeenschappelijke kanalen 48% 52% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten 83

84 6. Participatie & gemeentelijke communicatie 84

85 Methodieken bewonersparticipatie officiële adviesraden 72% bewonersvergaderingen en groepsgesprekken met burgers 55% bewonersenquêtes gemeentelijke website vragenuurtje/zitdagen door leden CBS sociale media wijkraden communicatie-adviesraad met burgers en verenigingen individuele interviews interne adviesraad met enkel ambtenaren andere, specifieer: geen enkele methode weet niet/geen antwoord 34% 29% 29% 21% 13% 6% 5% 3% 10% 10% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % van de gemeenten 12% non respons Gewogen n=

86 INWONERS PROVINCIE TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ VL-BRAB ANTW LIMBURG WEST-VL OOST-VL weet niet/geen antwoord 2% 7% 1% 8% 6% geen enkele methode 10% 6% 11% 15% 14% 4% 10% 13% 11% andere, specifieer: 10% 2% 11% 9% 54% 7% 13% 13% 6% 10% interne adviesraad met 3% 4% 5% 5% 2% 8% 2% enkel ambtenaren individuele interviews 5% 9% 2% 3% 17% 3% 2% 9% 10% 2% communicatieadviesraad 6% 11% 2% 6% 5% 3% 6% 11% 3% met burgers en verenigingen wijkraden 13% 6% 10% 18% 42% 5% 21% 12% 14% 11% sociale media 21% 15% 20% 30% 25% 12% 34% 18% 19% 21% vragenuurtje/zitdagen 29% 19% 29% 35% 38% 19% 36% 28% 22% 38% door gemeentelijke leden CBSwebsite 29% 28% 26% 36% 17% 44% 26% 26% 30% 16% bewonersenquêtes 34% 32% 28% 37% 71% 29% 51% 18% 36% 27% bewonersvergaderingen 55% 49% 50% 65% 63% 41% 72% 64% 48% 46% en officiële groepsgesprekken adviesraden 72% 68% 75% 75% 54% 66% 85% 60% 73% 73% 86

87 EVOLUTIE: methodieken gemeentelijke participatie Bewonersvergadering 68% 55% Vragenuur/zitdagen 42% 29% Bewonersenquêtes 37% 34% Adviesraad met burgers 16% 6% Wijkraad 13% 13% Poll/website 10% 29% (Niet aangeboden in 2008) Officiele adviesraad 72% Nieuw in 2013: Sociale Media 21% GEEN 8% 10% 87

88 % van de gemeenten Gemeenten die afgelopen twee jaar publieksonderzoek realiseerden 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% TOTAAL -10D 10-20D 20-50D 50D+ 12% non respons Gewogen n=.308 p=

89 Onderwerpen gemeentelijk publieksonderzoek Gebruik communicatiemiddelen Tevredenheid dienstverlening Verkeer, infrastructuur, parkeerbeleid, heraanleg Zeer specifiek lokale thema s 89

90 7. Mediamix 90

91 Mediamix: welke communicatiekanalen zetten de gemeenten in? website gemeentelijk informatieblad lokale persberichten en -contacten flyers/folders/brochures aanplakborden, affichekasten of -zuilen affiches bewonersbrieven bewonersvergaderingen infobalie / loket gemeentelijke info- of wegwijsgids Facebook e-zine/digitale nieuwsbrief digitale informatieborden betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan- vrijetijdsmagazine of UiTmagazine Twitter lokale televisie (online of via kabeltv) zelf actief bewoners benaderen via mondelinge communicatie stands op beurzen en evenementen lokale radio telefonische infolijn teletekstpagina's sms-berichten LinkedIn apps voor smartphone of tabletpc/ipad Netlog andere, specifieer: 1% 25% 25% 23% 18% 15% 12% 12% 9% 8% 10% 39% 39% 36% 58% 53% 100% 97% 96% 94% 89% 87% 87% 86% 79% 79% 79% 71% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Gewogen n=

92 Mediamix - gebruik Geen verschillen wat betreft gebruik website en infogids naar inwonersaantal of provincie Gewogen n=

93 Mediamix gebruik - pers (volgens inwonersaantal) lokale persberichten en -contacten 100% 100% 97% 89% betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan-huisbladen) 9% 39% 73% 66% 50D+ lokale televisie (online of via kabeltv) 19% 11% 37% 100% 20-50D 10-20D -10D lokale radio 6% 17% 27% 58% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100% % van de gemeenten Gewogen n=.308 max p=

94 Mediamix gebruik - pers (volgens provincie) Enkel significant verschil wat betreft lokale televisie die meer ingezet wordt in Limburg (39%) Gewogen n=

95 Mediamix gebruik sociale media (volgens inwonersaantal) Facebook 66% 63% 82% 100% Twitter 20% 33% 49% 81% sms-berichten LinkedIn 16% 8% 8% 12% 6% 5% 38% 54% 50D D 10-20D -10D apps voor smartphone of tabletpc/ipad 5% 2% 12% 46% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten Gewogen n=.308 max p=

96 Mediamix gebruik sociale media (volgens provincie) Facebook 57% 59% 80% 86% 77% Twitter 28% 21% 44% 48% 41% OOST-VL WEST-VL sms-berichten 5% 9% 12% 10% 22% LIMBURG ANTW VL-BRAB LinkedIn 7% 4% 5% 4% 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten Gewogen n=.308 max p=

97 Mediamix gebruik diverse kanalen (volgens inwonersaantal) flyers/folders/brochures affiches bewonersbrieven bewonersvergaderingen infobalie / loket gemeentelijke info- of wegwijsgids e-zine/digitale nieuwsbrief digitale informatieborden vrijetijdsmagazine of UiTmagazine 26% 26% 60% 39% 53% 65% 46% 40% 100% 99% 96% 85% 100% 96% 89% 72% 100% 94% 84% 78% 88% 92% 77% 68% 100% 93% 75% 69% 100% 93% 76% 66% 68% 92% 76% 100% 50D D 10-20D -10D 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % van de gemeenten Gewogen n=.308 max p=

98 Mediamix gebruik diverse kanalen (volgens inwonersaantal) flyers/folders/brochures aanplakborden, affichekasten of -zuilen bewonersvergaderingen infobalie / loket e-zine/digitale nieuwsbrief digitale informatieborden 43% 43% 66% 62% 38% 51% 59% 42% 93% 87% 98% 98% 93% 93% 89% 71% 96% 89% 82% 91% 88% 97% 76% 70% 78% 91% 89% 69% 77% 79% 76% 91% 69% 76% 77% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% OOST-VL WEST-VL LIMBURG ANTW VL-BRAB Gewogen n=.308 max p=

99 Mediamix In welke kanalen investeren gemeenten de meeste arbeidstijd? gemeentelijk informatieblad website lokale persberichten en -contacten flyers/folders/brochures gemeentelijke info- of wegwijsgids infobalie / loket e-zine/digitale nieuwsbrief Facebook digitale informatieborden bewonersbrieven vrijetijdsmagazine of UiTmagazine betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan- affiches bewonersvergaderingen aanplakborden, affichekasten of -zuilen zelf actief bewoners benaderen via mondelinge telefonische infolijn lokale televisie (online of via kabeltv) apps voor smartphone of tabletpc/ipad Twitter 20% 17% 12% 11% 11% 7% 7% 6% 6% 5% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% % % 79% 94% % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gewogen n=

100 Mediamix In welke kanalen wensen gemeenten de meeste arbeidstijd te investeren? gemeentelijk informatieblad website Facebook lokale persberichten en -contacten e-zine/digitale nieuwsbrief bewonersvergaderingen flyers/folders/brochures apps voor smartphone of tabletpc/ipad gemeentelijke info- of wegwijsgids infobalie / loket Twitter zelf actief bewoners benaderen via mondelinge vrijetijdsmagazine of UiTmagazine digitale informatieborden bewonersbrieven affiches sms-berichten telefonische infolijn lokale televisie (online of via kabeltv) aanplakborden, affichekasten of -zuilen betaalde ruimte bij gedrukte lokale pers (incl. huis-aan- lokale radio LinkedIn andere, specifieer: 8% 7% 6% 6% 5% 5% 5% 5% 4% 4% 3% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 0% 4% 24% 20% 15% 80% 78% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 Gewogen n=.308

101 EVOLUTIE: Mediamix Top Infoblad 1 Infoblad (98%) 1 Website ( bijna 100%) 1 Website (100%) 2 Lokale pers (incl HaH) 2 Website (93%) 2 Infoblad (97%) 2 Infoblad (97%) 3 Folders/brochs/gids 3 Lokale pers (incl HaH) (91%) 3 Flyers/folders/brochs (92%) 3 Lokale pers (96%) 4 Regionale TV 4 (Bewoners)brieven (90%) 4 Infopanelen e.d. (91%) 4 Flyers/folders/brochs (94%) 5 Teletekst 5 (89%) 5 Lokale pers (incl HaH) (90%) 5 Aanplakborden, affichezuilen/kasten (89%) 6 Affiches 6 Bewonersvergad. (88%) 6 Affiches (89%) 6 (87%) 7 Bewonersvergad. 7 Persoonl. gesprekken (82%) 7 Gemeentel. infogids (84%) 7 Bewonersbrieven (86%) 8 (Bewoners)brieven 8 Gemeentel. infogids (81%) 8 (84%) 8 Bewonersvergaderingen (79%) 9 Lokale radio 9 Flyers/folders/brochs (79%) 9 Bewonersvergad. (82%) 9 Infobalie/loket (79%) 10 Evenementen 10 Infopanelen e.d. (78%) 10 (Bewoners)brieven (81%) 10 Gemeentel. infogids (79%) 101

102 EVOLUTIE: Mediamix Sterke stijgers Social media: nieuwkomer Facebook 71% Twitter 36% LinkedIn 9% Digitale nieuwsbrief Van 32%(2008) naar 58% Digitale infoborden Van 35%(2008) naar 53% 102

103 8. Besluiten 103

104 Voor de periode kunnen we spreken van een lichte vooruitgang in gemeentelijke communicatie, niet minder en zeker niet meer dan dat. Het is duidelijk dat zoals ook op andere werkingsterreinen het geval is, met name kleinere gemeenten het moeilijker hebben om hun communicatieve kerntaak te kunnen waarmaken. Die trend zet zich in vergelijking met onze eerdere metingen nog sterker door. Ook de provinciale verschillen zijn nog scherper geworden dan bij vorige bevragingen, waarbij gemeenten in de provincies Antwerpen en Limburg een nog grotere communicatieve voorsprong ontwikkelen t.o.v. met name Vlaams-Brabant en in zekere mate ook t.o.v. West-Vlaanderen. 104

105 Communicatieve samenwerking met de OCMW s staat nog bij de meeste steden en gemeenten nog in de kinderschoenen, en lijkt zelfs eerder achteruit dan vooruit te gaan. Een markante vaststelling van het onderzoek is dat gemeentelijke communicatie nogal doenerig is, en er vaak weinig doordacht beleid of langetermijnvisie achter zit. Zo werkt men enerzijds hard aan de ontwikkeling van hoe langer hoe meer digitale, mondelinge en gedrukte communicatiekanalen. Maar anderzijds zijn er minder gemeenten dan bij de laatste bevraging (in 2008) met een communicatiebeleidsplan. Er is ook wat minder aandacht voor het gericht communiceren naar specifieke doelgroepen. Zo n ¾ van de Vlaamse gemeenten doet wel iets met sociale media, maar slechts bij ¼ van die gemeenten is sprake van beleid en afspraken op dat vlak. 105

106 Anderzijds nemen arbeidsdeling en bijhorende specialisatie toe, en ontstonden nieuwe, veelbelovende coördinatiefuncties m.b.t. interne communicatie, vrijetijdscommunicatie, sociale media. Professionalisering zet zich door op het vlak van statuut en scholingsgraad van de communicatieambtenaar, de ontwikkeling van een mix van digitale, gedrukte en mondelinge kanalen, huisstijlontwikkeling,. 106

107 De budgettaire krapte waarbinnen lokale overheden tegenwoordig moeten werken, zal de lokale overheden wellicht dwingen om ook op het vlak van communicatie tot keuzes over te gaan en tot rationalisering te komen. In dat geval is er meer dan ooit nood aan beleidskeuzes, aan een meerjarenvisie, en aan goede samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke actoren. 107

108 Bijlage: Tekstsynthese van het grafiekenrapport 108

109 1. Vraagstelling & respons Voor de vierde keer sinds 1997 organiseerden opleiding Marketing en onderzoekscentrum Memori (Thomas More hogeschool) een grootschalige bevraging van de gemeentelijke communicatiediensten. In die zestien jaar kende het lokale communicatielandschap een hele omwenteling. Rond de eeuwwisseling begon internet echt goed door te breken. In 2004 werd het Decreet op Openbaarheid van Bestuur van kracht, dat nu ook lokale overheden verplichtte tot het ontwikkelen van een communicatiebeleid, aangestuurd door een communicatieambtenaar. Het gemeentelijk communicatieonderzoek van 2008 toonde de professionaliseringsbeweging die het decreet op gang bracht. De hamvraag bij het Groot Gemeentelijk Communicatieonderzoek van 2013 is dan ook: zet de professionalisering van gemeentelijke communicatie zich verder? Dankzij de oproepen van de VVSG en Kortom was de respons opnieuw zeer groot: 76% van de 308 steden en gemeenten nam deel aan deze online bevraging. Bij de centrumsteden werd de enquête mondeling afgenomen. 109

110 2. Organisatie en structuur van gemeentelijke communicatie Wie neemt de beleidsbevoegdheid voor gemeentelijke communicatie op zich? In de kleinere gemeenten ( inwoners) is dat gewoonlijk een schepen (70%), bij de steden is dat doorgaans de burgemeester (83%). Maar hier merk je grote provinciale verschillen. Er stellen zich aanduidbare provinciale verschillen in de uitbouw van de gemeentelijke communicatiediensten. Waar in de provincies Antwerpen en Limburg zowat alle gemeenten beschikken over een communicatieambtenaar, heb je in de drie andere provincies telkens 12 à 26% waar die functie niet echt is ingevuld. Met name in West-Vlaanderen is dit een aandachtspunt. Antwerpen en Limburg zijn ook de provincies waar verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 4/5) beschikt over een min of meer volwaardige communicatiedienst. In Vlaams-Brabant is dat slechts 1 gemeente op 2. In Oost- en West-Vlaanderen is dat ongeveer 2/3. 110

111 In een gemeentelijke communicatiedienst werken gemiddeld 3,8 medewerkers (3 VTE). We kunnen stellen dat bij kleine en middelgrote gemeenten er per inwoners gemiddeld ongeveer 1 VTE communicatiemedewerker aan de slag is, wat ietsje hoger is dan bij de bevraging in Bij de centrumsteden ligt dat gemiddelde een stuk hoger dan VTE/ inwoners. Dat laat zich verklaren door de verhoudingsgewijs grotere hoeveelheid en verscheidenheid van stedelijke communicatietaken op het vlak van bijvoorbeeld toerisme, cultuur, welzijnsvoorzieningen, wijkwerking, haven, industrie,. 111

112 In vergelijking met de vorige onderzoeken maken meer en meer gemeenten werk van specifieke functies: redacteur infoblad (53%), webmaster (50%), persverantwoordelijke (37%), graficus (24%). En sinds 2008 doen ook nieuwe functies hun opgang: coördinator sociale media (24%), coördinator interne communicatie (23%), coördinator vrijetijdscommunicatie/uit (19%). Een minderheid van lokale overheden heeft een specifieke communicatieverantwoordelijke voor de vrijetijdsdiensten, cultuur, jeugd, sport, toerisme. 112

113 3. De gemeentelijke communicatieambtenaar Het beroep van communicatieambtenaar vervrouwelijkt: met in 1997 nog 54% mannelijke communicatieambtenaren zijn er nu 57% vrouwen. Er zijn ongeveer evenveel communicatieambtenaren met een hogeschoolals met een universitair diploma. Het overgrote merendeel is statutair (75%) of is contractueel onbepaalde duur (23%). De meeste communicatieambtenaren (89%) verenigen zich in Kortom, de beroepsvereniging voor overheidscommunicatie, en zijn lid van provinciale collegawerkgroepen (61%). 44% participeert aan het Uit-netwerk van Cultuurnet. Bij ongeveer ¾ van de lokale overheden heeft de communicatieambtenaar een rol bij klachtenbehandeling: voornamelijk als verzamelpunt van klachten en/of in een coördinerende rol. 113

114 4. Gemeentelijk communicatiebeleid Slechts 24% van de gemeenten beschikt over een communicatiebeleidsplan. In 2008 was dat nog 36%. Het merendeel van de kleine tot grotere gemeenten organiseert de communicatie nog veeleer ad hoc, met weinig of geen langetermijnvisie. Meer en meer kleine en middelgrote gemeenten maken ondertussen wel werk van domeinspecifieke communicatieplannen (vrijetijdsdiensten, toerisme, ). 44% van de gemeenten beschikt over een redelijk afgebakend communicatiebudget. Bij 32% is dat min of meer het geval, en ongeveer ¼ (24%) van de gemeenten heeft niet eens een communicatiebudget. 114

115 Hoewel de meeste lokale overheden wel specifieke communicatieinitiatieven nemen naar specifieke doelgroepen, kent de belangstelling daarvoor een licht dalende trend ten opzichte van de bevraging in % van de gemeenten stelt helemaal geen doelgroepgerichte communicatie op te zetten. Topper in doelgroepencommunicatie blijven de acties naar nieuwe inwoners (68% van de gemeenten), jongeren (57%), toeristen (43%), senioren (41%). Ten opzichte van vorige bevragingen ontwikkelt zich wel iets meer doelgroepgerichte communicatie naar ondernemingen (35%) en horeca (19%). Er is verhoudingsgewijs weinig gerichte communicatie naar kansengroepen (telkens ongeveer 10%): personen met een handicap, mensen in armoede, etnisch-culturele minderheden. 115

116 Niet meer dan een kwart van de gemeenten realiseerde afgelopen jaren minstens één publieksonderzoek: tevredenheidsmetingen, gebruik en waardering van de informatiekanalen, bevragingen m.b.t verkeersveiligheid en infrastructuurwerken. 32% van de gemeenten heeft zoiets als een formele afsprakennota of code over communicatie door ambtenaren en/of mandatarissen, 19% heeft hierover informele afspraken, en net zoals in 2008 heeft 40% heeft hierover nog weinig of geen afspraken. 38% van de gemeenten heeft een reglement openbaarheid van bestuur. Toch nog 22% van de gemeenten gebruikt het wapenschild als logo, 78% doet dat niet meer. Binnen die context beschikt 56% van de gemeenten over behoorlijk ontwikkelde huisstijlrichtlijnen, 26% heeft dit enkel informeel, en 17% heeft helemaal geen huisstijlrichtlijnen. 116

117 5. Gemeente & OCMW Bij liefst 2/3 van de OCMW s is er geen communicatieambtenaar, of is die niet bekend bij zijn gemeentelijke collega. Hier en daar werkt men samen tussen gemeente en OCMW: 15% heeft een gemeenschappelijke communicatiedienst, 48% heeft gemeenschappelijke communicatiekanalen. Markant is dat er eigenlijk minder communicatiesamenwerking is tussen OCMW en gemeente dan bij de bevraging in 2008: bij 33% van de lokale overheden is er helemaal geen communicatiesamenwerking tussen gemeente en OCMW (en opzichte van slechts 23% non-samenwerking in 2008). 117

118 6. Participatie en gemeentelijke communicatie Bewonersparticipatie blijft hoofdzakelijk lopen via officiële adviesraden (72%) en d.m.v. bewonersvergaderingen (55%). Eén gemeente op drie werkt daarvoor al eens met een bewonersenquête. Geleidelijk ontdekken gemeenten voor interactieve communicatie en participatie beroep de mogelijkheden van elektronische kanalen: de gemeentelijke website (van 10% in 2008 naar 29% in 2013) en sociale media (nieuw medium, 21% van de gemeenten). Dat compenseert het dalend belang van vragenuur/zitdagen (van 42% in 2008 naar 29% in 2013). ¼ van de steden en gemeenten realiseerde afgelopen twee jaar minstens één publieksonderzoek. 118

119 7. Mediamix Bijna alle lokale overheden hebben als topkanalen voor gemeentelijke communicatie de website, het gemeentelijk infoblad, de lokale pers en eigen drukwerkjes (flyers, brochures, ). Sociale media zijn in opgang: 71% van de gemeenten is op een of andere manier actief met Facebook, 36% met Twitter, 9% met LinkedIn. Ten opzichte van de bevraging van 2008 maken de lokale overheden gevoelig meer gebruik van digitale nieuwsbrieven (van 32% naar 58%) en digitale informatieborden (van 35% naar 53%). Een kwart van de steden en gemeenten biedt via kabeltelevisie of via internet lokale televisieinhoud aan. 18% biedt informatie via lokale radio. 8% van de steden en gemeenten heeft ondertussen ervaring in het aanbieden van apps voor smartphone of tablet computers. Tussen al dat digitale geweld blijven oude communicatievormen als bewonersbrieven, bewonersvergaderingen, loketwerking het als prominente communicatiekanalen nog erg goed doen bij telkens ongeveer 4/5 van de lokale overheden. 119

120 8. Markante verschillen naargelang schaalgrootte Vooral bij kleine gemeenten ( inwoners) is een schepen bevoegd voor communicatie, bij de steden is dat gewoonlijk de burgemeester. ¼ van de kleine gemeenten ( inwoners) heeft geen communicatieambtenaar. 42% van de kleine gemeenten heeft een communicatie dienst (t.o.v. Vlaams gemiddelde van 69%) Hoe kleiner de gemeente, hoe groter de kans dat de communicatieverantwoordelijke zijn baan moet combineren met andere taken. hoe kleiner de gemeente, hoe minder er sprake is van specifieke communicatiefuncties. Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op meer arbeidsdeling in specifieke communicatiefuncties. Enkel OCMW s van steden en gemeenten met meer dan inwoners hebben steeds een communicatieverantwoordelijke. In kleine gemeenten ( inwoners) is dat bij slechts 17% (Vlaams gemiddelde is 33%). 120

121 Eerder uitzonderlijk beschikt een kleine gemeenten over een communicatiebeleidsplan (14%). In vergelijking met de anderen doen de kleine gemeenten beduidend minder beroep op àlle types mondelinge, gedrukte en digitale communicatiekanalen. Enkel de gemeenten met meer dan inwoners beschikken in grote meerderheid over een afzonderlijk communicatiebudget. Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op een uitgewerkte huisstijl. Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans op een gerichte communicatiewerking naar specifieke doelgroepen Hoe groter de gemeente, hoe groter de kans dat er al eens een publieksonderzoek wordt opgezet. 121

122 9. Markante provinciale verschillen In het algemeen speelt schaalgrootte een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Vlaams-Brabant en West- Vlaanderen zijn de provincies met verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten met minder dan inwoners (telkens 34%). De Provincie Antwerpen heeft het minste kleine gemeenten (19%). Die verschillen laten zich voelen. 122

123 9.1 Provincie Antwerpen We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies. In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. De Provincie Antwerpen heeft het minste kleine gemeenten (19%). De gemeentelijke communicatiediensten zijn verhoudingsgewijs het beste uitgebouwd in de Provincie Antwerpen: 85% t.o.v. Vlaamse gemiddelde 69%. In de Provincie Antwerpen is de functie van communicatieambtenaar zowat overal ingevuld. Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. Gemeenten en OCMW s werken m.b.t. communicatie beduidend beter samen in de Provincie Antwerpen dan elders in Vlaanderen. Enkel in de provincies Antwerpen en Limburg beschikt telkens ongeveer ¼ van de gemeenten over een gemeenschappelijke communicatiedienst van gemeente en OCMW (t.o.v. Vlaams gemiddelde 15%). 123

124 In de Provincie Antwerpen maken de gemeenten gevoelig meer gebruik van verschillende communicatiekanalen. Dat geldt nog uitdrukkelijker voor de inzet van digitale kanalen. In de Provincie Antwerpen is er het meeste sprake van specifieke (thema- of doelgroepgerichte) communicatieplannen (bij 55% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 38%)). In de Provincies Antwerpen en Limburg werken de gemeenten verhoudingsgewijs meer met een uitgewerkte huisstijl (telkens ongeveer 68% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 56%). In de Provincies Antwerpen en Limburg beschikken verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 36%) over richtlijnen voor het gebruik van sociale media (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%). In de Provincies West-Vlaanderen (48%) en Antwerpen (46%) is er verhoudingsgewijs gevoelig meer gemeentelijke aandacht voor communicatie met ondernemingen dan elders in Vlaanderen (gemiddeld 35%). In de provincies Antwerpen en Limburg zijn er bijna twee keer zo veel gemeenten met doelgroepgerichte communicatie naar senioren, dan elders in Vlaanderen. De gemeenten in beide provincies zijn ook de koplopers in doelgroepencommunicatie naar jongeren. 124

125 9.2 Provincie Limburg We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies. In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Limburg en Oost-Vlaanderen zijn op dat vlak een gemiddelde provincie. In de Provincie Limburg is de functie van communicatieambtenaar zowat overal ingevuld (t.o.v. 88% Vlaams gemiddelde). De provincie Limburg heeft beduidend minder statutaire gemeentelijke communicatieambtenaren (58%) dan elders in Vlaanderen (gemiddeld 75%). Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. 125

126 Enkel in de provincies Antwerpen en Limburg beschikt telkens ongeveer ¼ van de gemeenten over een gemeenschappelijke communicatiedienst van gemeente en OCMW (t.o.v. Vlaams gemiddelde 15%). In de Provincies Antwerpen en Limburg werken de gemeenten verhoudingsgewijs meer met een uitgewerkte huisstijl (telkens ongeveer 68% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 56%). In de Provincies Antwerpen en Limburg beschikken verhoudingsgewijs het grootste aantal gemeenten (ongeveer 36%) over richtlijnen voor het gebruik van sociale media (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%). In de provincies Antwerpen en Limburg zijn er bijna twee keer zo veel gemeenten met doelgroepgerichte communicatie naar senioren, dan elders in Vlaanderen. De gemeenten in beide provincies zijn ook de koplopers in doelgroepencommunicatie naar jongeren. Enkel in Limburg (64%) en in West-Vlaanderen (53%) organiseert meer dan de helft van de gemeenten communicatie naar de doelgroep toeristen. 126

127 9.3 Provincie Oost-Vlaanderen We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies. In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Limburg en Oost- Vlaanderen zijn op dat vlak een gemiddelde provincie. Algemeen: Oost-Vlaanderen scoort veeleer gemiddeld in het hele onderzoek. Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. Verhoudingsgewijs minder gemeenten beschikken in deze provincie over een uitgewerkte huisstijl. In de Provincies Oost- en West-Vlaanderen beschikken verhoudingsgewijs het kleinste aantal gemeenten over richtlijnen voor het gebruik van sociale media: telkens 18% (t.o.v. Vlaams gemiddelde 26%). 127

128 9.4 Provincie Vlaams-Brabant We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies. In het algemeen speelt schaalgrootte (inwonersaantal) een belangrijke rol in mate waarin de communicatiedienst al dan niet is uitgebouwd. Samen met West-Vlaanderen is Vlaams Brabant de provincie met verhoudingsgewijs het grootste aantal kleine gemeenten, met minder dan inwoners (telkens 34%). Vlaams-Brabant scoort het zwakst wat betreft het aantal gemeenten dat over een min of meer volwaardige communicatie dienst beschikt (51% t.o.v. Vlaams gemiddelde 69%). Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. 128

129 In de Provincie Vlaams-Brabant is er het minste sprake van specifieke (thema- of doelgroepgerichte) communicatieplannen (bij 20% van de gemeenten t.o.v. Vlaams gemiddelde van 38%). In Vlaams-Brabant is er in de gemeentelijke communicatie gevoelig minder aandacht voor gerichte doelgroepencommunicatie dan in de ander provincies. In de Provincie Vlaams-Brabant is er verhoudingsgewijs het minste gemeentelijke aandacht voor communicatie met ondernemingen: 19% t.o.v. Vlaams gemiddelde van 35%. De Vlaams-Brabant ontwikkelt verhoudingsgewijs weinig communicatieinitiatieven naar de doelgroep toeristen. De Vlaams-Brabantse gemeenten zijn hier hekkensluiter met 27% t.o.v. het Vlaamse gemiddelde van 43%. 129

130 9.5 Provincie West-Vlaanderen We vermelden hier enkel de gegevens m.b.t. waar de gemeenten in deze provincie gevoelig anders scoren t.o.v. de andere Vlaamse provincies. Samen met Vlaams-Brabant is West-Vlaanderen de provincie met verhoudingsgewijs het grootste aantal kleine gemeenten, met minder dan inwoners (telkens 34%). In West-Vlaanderen moeten de gemeentelijke communicatieambtenaren hun job verhoudingsgewijs een stuk vaker (81)%) combineren met andere taken dan hun collega s elders in Vlaanderen (60%). In West-Vlaanderen is bij 26% van de gemeenten de functie van communicatieambtenaar niet echt ingevuld (t.o.v. 12% in heel Vlaanderen). Voornamelijk in Vlaams-Brabant en Provincie Antwerpen zijn het schepenen die bevoegd zijn voor communicatie, in Limburg en Oost-Vlaanderen is vooral de burgemeester hiervoor verantwoordelijk. In West-Vlaanderen is dat evenredig verdeeld. 130