Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013. plus. Almere. Almere. Almere. Telefoon

Transcriptie

1 -Dit is een LEA plus project- Almere plus Almere dit is een LEA plus project - Almere dit is een LEA plus project - dit is een LEA plus project - is een LEA plus proje.lea.almere.nl- Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 Telefoon Heeft u vragen? Wilt u reageren? Meer informatie?

2

3 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 Gemeente Almere, Onderzoek & Statistiek Januari 2014 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 3

4 4 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

5 plus plus Inhoudsopgave Almere Almere Voorwoord 7 Managementsamenvatting 9 Inleiding Het onderwijs in Almere Voor- en vroegschoolse educatie Kwaliteitsverbetering zwakke scholen Versterken leesonderwijs: Brede Leesimpuls Goed onderwijspersoneel Brede scholen Schakelklassen Integratie en segregatie Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs Kwaliteitsontwikkeling mbo Voortijdig schoolverlaten Passend Onderwijs Omgeving betrekken bij de school Meer tijd om te leren Laaggeletterdheid 93 Bijlage 1: Gebruikte afkortingen 98 Bijlage 2: Voorschools aanbod per 1 oktober Bijlage 3: Vroegschools aanbod per 1 oktober Bijlage 4A: Historie zwakke scholen primair onderwijs 102 Bijlage 4B: Historie zwakke scholen (voortgezet) speciaal onderwijs 105 Bijlage 4C: Historie zwakke scholen voortgezet onderwijs 106 Bijlage 5: Partners brede scholen 107 Bijlage 6: Initiatieven Integrale Kindcentra 108 Bijlage 7: Betrokken scholen Omgeving betrekken bij school 109 Bijlage 8: Deelname projecten onderwijstijdverlenging 112 Colofon Januari 2014 Deze rapportage is een product van de Werkgroep monitor: Erna Driessen (Stichting De Schoor) Riejet van Til (Almeerse Scholengroep) Erich van den Heuvel (Almeerse Scholengroep) Wilma Tjalsma (Prisma) Dick Hattenberg (SLA-PO) Arnica Derkink (Gemeente Almere, DMO) Klaske Grimmerink (Gemeente Almere, O&S) Met medewerking van: Anne Luc van der Vegt (Oberon) Anne Kets (Gemeente Almere, O&S) Vormgeving: Team Vormgeving (gemeente Almere, CBW) Redactie: Klaske Grimmerink (Gemeente Almere, O&S) Arnica Derkink (Gemeente Almere, DMO) Marga Tieken (Gemeente Almere, DMO) Virginia Mossaad (Gemeente Almere, CBW) Fotografie: Marga Tieken (Gemeente Almere, DMO) Rob van Schooten (Gemeente Almere, CBW) Virginia Mossaad (Gemeente Almere, CBW) Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 5

6 6 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

7 plus plus Voorwoord Almere Almere Kwaliteitsverbetering van het onderwijs vereist een lange adem. Verschillende partijen moeten samen blijvend aandacht besteden aan veel verschillende terreinen: kwaliteitsaanpak zwakke scholen, scholing van leerkrachten, ouders erbij betrekken, aandacht voor het jonge kind. Voor een duurzame verbetering van kwaliteit van het onderwijs is langjarig, consistent beleid essentieel. En om dit beleid te kunnen toetsen en waar nodig bij te kunnen sturen, is monitoring nodig. De Lokale Staat van het Onderwijs die nu voor u ligt, is een van deze monitoringsinstrumenten. Het is een jaarlijks rapport dat we nu voor de vierde keer publiceren. En daar ben ik trots op. Ik vind het belangrijk dat de feiten over de kwaliteit van het onderwijs duidelijk, toegankelijk en vindbaar zijn voor iedereen. Uit dit rapport leren we onder andere dat de resultaten op het gebied van taal, lezen en rekenen verbeterd zijn, maar dat dat niet geldt voor het onderdeel woordenschat. Wat hier achter zit gaan we nader onderzoeken. Maar wat vooral opvalt, is natuurlijk het aantal zwakke scholen in onze stad. In drie jaar tijd zijn we van 25 naar nog slechts één zwakke school gegaan. Een topprestatie van alle mensen binnen en buiten het onderwijs die hieraan een bijdrage geleverd hebben! René Peeters, wethouder Jeugd, Onderwijs en Sport, voorzitter stuurgroep LEA Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 7

8 8 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

9 plus plus Managementsamenvatting Almere Almere De Lokale Staat, onderdeel van de Onderwijsmonitor Almere, geeft een overzicht van het onderwijs in Almere. De voorliggende monitor is gericht op het jaar 2012/2013. Schoolbesturen en gemeente hebben de afgelopen jaren vanuit de LEAplus Almere fors ingezet op de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Hiervan zijn de effecten op een aantal terreinen al zichtbaar. Op andere terreinen blijven de resultaten nog achter bij landelijke cijfers. Over het algemeen kan geconcludeerd worden dat Almeerse leerlingen in het primair onderwijs goed scoren, maar vervolgens minder goed scoren bij de overgang naar het voortgezet onderwijs. In het voortgezet onderwijs lijkt er een tweedeling te zijn. Almeerse leerlingen behalen goede resultaten op lagere, en minder goede resultaten op hogere onderwijsniveaus. Minder zwakke scholen en verbeterde toetsresultaten Ruim leerlingen krijgen in 2012 les op één van de 76 Almeerse basisscholen (sbo en (v)so niet meegerekend). Het aandeel (zeer) zwakke scholen in Almere is de afgelopen jaren sterk afgenomen van 35% op 1 januari 2011 naar 13% op 1 januari Ook in 2013 is dit aandeel verder gedaald. Op basis van de meest recente gegevens (december 2013) is er nog één zwakke basisschool (1%). 1) Leerlingen in het Almeerse basisonderwijs scoren over het algemeen voldoende tot goed op de verschillende Cito-toetsen. De resultaten op de meeste toetsen laten sinds de meting in 2010 daarnaast een positieve ontwikkeling zien. Alleen de gemiddelde score op de toets Woordenschat blijft, vooral in de eerste leerjaren, fors achter. Aan het einde van de basisschool blijkt echter dat voldoende tot goede scores op de verschillende Cito-toetsen tijdens de schoolloopbaan zich niet altijd vertalen naar relatief hoge scores op de Cito Eindtoets en schooladviezen. De gemiddelde Almeerse score op de Cito Eindtoets (exclusief lwoo- en PrO-leerlingen) is ongeveer gelijk aan het gemiddelde in de G4, maar ligt onder het landelijk gemiddelde. Almeerse leerlingen krijgen in vergelijking met landelijk ook minder vaak hoge schooladviezen. Zo krijgt 44% van de Almeerse leerlingen het advies om een havo- of vwo-opleiding te volgen, ten opzichte van 49% landelijk. Tweedeling in het voortgezet onderwijs Tijdens de schoolloopbaan in het voortgezet onderwijs lijkt er een tweedeling op te treden, waarbij leerlingen op lagere onderwijsniveaus relatief goed presteren, en leerlingen op een hoog opleidingsniveau relatief minder goed. De afstroom- het aandeel leerlingen dat in het derde leerjaar een opleiding volgt die lager ligt dan het schooladvies- is het hoogst bij leerlingen met een advies voor de theoretische leerweg vmbo en havo. Ook de afstroom vanaf het vwo is hoog, gemeten in het vierde leerjaar. Leerlingen met een advies voor de verschillende vmbo-richtingen kennen de hoogste opstroom. Eenmaal in het laatste jaar van hun opleiding, slaagt, net als overal, niet elke examenkandidaat. Slaagpercentages blijven in Almere achter voor havo- en vwo-leerlingen, van Almeerse vmbo ers slaagt juist een hoger aandeel leerlingen dan landelijk gemiddeld. Mbo in Almere Het onderwerp kwaliteitsontwikkeling mbo is dit jaar voor het eerst in de Lokale Staat opgenomen. Eerste resultaten laten zien dat Almeerse leerlingen op het mbo het goed doen. In vergelijking tot landelijk volgen mbo-studenten in Almere relatief vaak een opleiding op een hoger mbo-niveau (mbo 3 of 4) en minder vaak een opleiding op een lager mbo-niveau. De uitval - het aantal nieuwe schoolverlaters in een jaar - ligt in de regio Flevoland wel wat hoger dan gemiddeld in Nederland. Beleid gemeente en schoolbesturen Schoolbesturen en gemeente hebben de afgelopen jaren vanuit de LEAplus Almere fors ingezet op de kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Zij zetten hiervoor verschillende instrumenten in om de onderwijskwaliteit te verbeteren. Scholen die zwak zijn of het risico lopen zwak te worden, nemen deel aan een meerjaren verbeteraanpak en er wordt veel geïnvesteerd in het opleiden van personeel, vaak in nauwe samenwerking met de 1) Aan het eind van schooljaar 2012/2013 was dit aandeel 5%. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 9

10 Pabo Almere. De scholen proberen op een planmatige manier de ouders bij het onderwijs te betrekken en door middel van de boekjes Ik zoek een woord zetten schoolbesturen en gemeente in op het verbeteren van de woordenschat in de voorschoolse periode en vroeg in het basisonderwijs. De ontwikkeling van leerprestaties binnen het primair onderwijs wordt van jaar tot jaar gevolgd door middel van de monitor Taal, Lezen en Rekenen. Het systeem Digidoor ondersteunt, door registratie, steeds beter de overgang tussen het po en vo. De afstroom in het voortgezet onderwijs heeft de aandacht van de scholen in het voortgezet onderwijs en is onderwerp van gesprek tussen schoolbesturen primair onderwijs, voortgezet onderwijs en gemeente. Ook op het volgen van de voortgang van leerresultaten binnen het voortgezet onderwijs wordt ingezet. Het opstellen van een monitor Taal, Lezen en Rekenen voor het voortgezet onderwijs wordt voorbereid, deze monitor wordt naar verwachting voorjaar 2014 uitgebracht. Schoolbesturen en gemeente zetten zich in om uitval van leerlingen bij risicomomenten, zoals de overgang van het voortgezet onderwijs naar het mbo, te voorkomen. Schoolbesturen en gemeente volgen zo de voortgang van leerlingen over hun hele schoolperiode en kunnen zo opmerken op welke onderdelen en momenten de voortgang tijdelijk stokt, achterloopt, of waar mogelijk uitval dreigt. Door deze en andere instrumenten in te zetten, richten schoolbesturen en gemeente zich op een verdere verbetering van onderwijskwaliteit en leerprestaties. Conclusies per thema De Lokale Staat beschrijft de ontwikkeling binnen de verschillende (beleids-) onderdelen van het Almeerse onderwijs. In de onderstaande alinea s wordt per thema een overzicht gegeven van de belangrijkste conclusies over het schooljaar 2012/2013. Ontwikkelingen in het Almeerse onderwijs worden hierbij zoveel mogelijk vergeleken met landelijke ontwikkelingen. Het Almeerse voortgezet onderwijs Het aandeel leerlingen dat in 2012/2013 in Almere in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs op het vmbo, of het havo/vwo zit, is gelijk gebleven ten opzichte van 2011/2012. Almere blijft met het aandeel havo- en vwoleerlingen van 37% nog steeds achter bij het landelijk percentage van 45%. De slaagpercentages voor havo en vwo blijven met resp. 82% en 79% ruim onder het landelijk gemiddelde liggen (allebei 87%). Op het vmbo slaagt 94% van de kandidaten, dit aandeel is wat hoger dan het landelijk gemiddelde (92%). Voor- en vroegschoolse educatie Met de huidig geldende definitie voor de doel groep voor voorschoolse educatie, komt het bereik in 2012/2013 (1 oktober 2012) uit op 63%. Anders dan in 2011/2012 worden nu naast gewichtenkinderen ook kinderen met een taalachterstand of sociaal-emotionele ontwikkelingsachterstand tot de doelgroep gerekend. Als er met de oude definitie gerekend wordt, is het bereik van voorschoolse educatie in 2012/ 2013 toegenomen ten opzichte van 2011/2012. Het percentage gewichtenkinderen dat in Almere door vroegschoolse educatie bereikt wordt, bedraagt op 1 oktober %. Dit is fors hoger dan het bereik op 1 oktober 2011 (28%) maar lager dan het landelijk gemiddelde van 55% uit Van de doelgroepkinderen die in 2011/2012 vanuit voorschoolse educatie naar de basisschool gingen, stroomde 30% door naar een basisschool met een vroegschools aanbod. Kwaliteit zwakke scholen Het aantal zwakke scholen in Almere is afgenomen. Almere heeft op 1 januari 2013 negen zwakke scholen, terwijl dit er op 1 januari 2012 nog twaalf waren. Ondanks deze vooruitgang blijft Almere achter bij het landelijk gemiddelde. In Almere was op 1 januari % van de beoordeelde scholen zwak, in vergelijking met 3% landelijk. Aan het eind van het schooljaar (31 juli 2013) hebben vijf basisscholen hun kwaliteit verbeterd en een basisarrangement gekregen. Eén basisschool is zwak geworden. In totaal zijn er dan nog 4 zwakke scholen (5%). Van de drie scholen voor speciaal basisonderwijs staat er op 1 januari 2013 één school onder geïntensiveerd toezicht van de Inspectie van het Onderwijs. Dit is een verbetering ten opzichte van de voorafgaande jaren. In 2011 stonden drie van de (toen) vier Almeerse sbo-scholen onder geïntensiveerd toezicht, in 2012 gold dat voor twee van de vier. Aan het eind van het schooljaar 2012/2013, heeft ook de laatste zwakke sbo-school het basisarrangement verkregen. In totaal doen op 1 oktober scholen mee aan de aan de Kwaliteitsaanpak primair onderwijs. 10 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

11 Leerlingen van zwakke scholen hebben in het schooljaar 2011/2012 op toetsen in vrijwel alle domeinen minder goed gescoord dan leerlingen van scholen met een basisarrangement. Dit is een verandering ten opzichte van de meting uit 2010/2011. De verschillen tussen de toetsscores van leerlingen op zwakke scholen en leerlingen op scholen met een basisarrangement waren toen bij de meeste toetsen niet zo groot. Versterken leesonderwijs: Brede Leesimpuls Almeerse leerlingen in het basisonderwijs hebben in 2011/2012 op alle domeinen beter gescoord dan vorig jaar, ook op de domeinen waarop de resultaten in het schooljaar 2010/2011 al positief waren. Op technisch lezen wordt in alle groepen op of boven het landelijk gemiddelde gescoord. Op het gebied van woordenschat blijven de resultaten echter fors achter, met name in de onderbouw. Op begrijpend lezen wordt in groep 6 onder het landelijk gemiddelde gescoord, de scores in de overige groepen liggen rond of boven het landelijk gemiddelde. 2) Gemeente en schoolbesturen hebben binnen de Brede Leesimpuls activiteiten opgezet die zich richten op het vergroten van de woordenschat van kinderen en de doorgaande lijn tussen de voorschoolse en vroegschoolse periode. Goed Onderwijspersoneel Er is binnen de actielijn Goed onderwijspersoneel veel geïnvesteerd in de professionalisering van toekomstig, beginnend en zittend personeel. Zo zijn er in 2012/ opleidingsscholen, 39 opgeleide schoolopleiders en 233 mentoren actief. Alle Pabo-studenten zijn actief binnen de opleidingscholen. In 2012/2013 hebben 21 Pabo-studenten meegewerkt aan het project Extra handen in de klas, zij hebben ondersteuning geboden aan vijf basisscholen. Zestien beginnende docenten zijn in 2012/2013 gestart met een inductietraining, gericht op kwaliteitversterking van beginnend personeel. In 2012/2013 hebben vier studenten de tweejarige masteropleiding Special Educational Needs (SEN) afgerond, vier studenten zijn nog bezig met de opleiding. Daarnaast hebben 44 docenten deelgenomen aan losse modules. In 2012/2013 hebben 42 (adjunct-)directeuren en 46 docenten of teamleiders een scholingstraject gevolgd. Brede scholen Almere heeft in 2012/2013 twaalf brede scholen. De doelstelling om twaalf brede scholen in 2012 te realiseren is hiermee behaald. In Almere zijn er meerdere initiatieven voor het vormen van een Integraal Kindcentrum. Dit zijn deels nieuwe initiatieven, deels doorontwikkelingen van bestaande brede scholen. In schooljaar 2012/2013 zijn de eerste drie Almeerse Integrale Kindcentra van start gegaan. Schakelklassen Er zijn in Almere in 2012 drie vormen van een voltijd-schakelklas: de Centrale Opvangklas, de KOP-klas en de Internationale Schakelklas voortgezet onderwijs. Het aantal leerlingen in schakelklassen in 2012 is met 166 net wat lager dan in 2011 (185). De forse groei van het aantal leerlingen in de Centrale Opvangklas uit 2011 heeft niet verder doorgezet en ook het aantal leerlingen van de KOP-klas en Internationale Schakelklas vo ligt in 2012 net wat lager dan in Het aantal kinderen dat binnen het asielzoekerscentrum les krijgt ligt in 2012 ongeveer op het niveau uit 2010 en is fors lager dan in De aanbieder van schakelklassen, het Taalcentrum, heeft op basis van een kwaliteitsanalyse verbeterplannen opgesteld voor het primair en voortgezet onderwijs. Er wordt gewerkt aan scholing, ontwikkelperspectieven, klassenmanagement en zelfevaluatie. Ondanks de geboekte voortgang bij het in kaart brengen van het eigen functioneren en kwaliteit door het Taalcentrum, is het nog niet mogelijk om de leeropbrengsten van de schakelklassen in beeld te brengen. Integratie en segregatie Er is sprake van sociaaleconomische segregatie als meer dan 30% van de leerlingen op een school laagopgeleide ouders heeft of als het aandeel leerlingen met laagopgeleide ouders op een school afwijkt van het aandeel laagopgeleide ouders in de wijk waarin de school staat. In 2011/2012 hebben zeven scholen een leerlingpopulatie met meer dan 30% leerlingen 2) In januari 2014 verschijnt de Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2012/2013 met de gegevens over schooljaar 2012/2013. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

12 met laagopgeleide ouders. In 2006/2007 gold dit nog voor twaalf scholen. Op dertien Almeerse basisscholen wijkt het aandeel leerlingen met laagopgeleide ouders met meer dan 10% af van het aandeel laagopgeleide ouders in de wijk. In 2006/2007 gold dit voor elf scholen. De meeste van deze scholen hebben een groter aandeel laagopgeleide ouders in vergelijking met de wijk. Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs In het schooljaar 2012/2013 kreeg 44% van de Almeerse leerlingen uit het basisonderwijs een advies voor havo of vwo, het aandeel leerlingen met een vwo-advies vertoont hierbij een licht stijgende trend. In 2012/2013 kreeg 53% van de Almeerse leerlingen een vmbo-advies. Vergeleken met het landelijk beeld ontvangen hiermee nog steeds relatief weinig Almeerse leerlingen een advies voor havo of vwo (percentage landelijk: 49%) Het Almeerse gemiddelde op de Cito Eindtoets, exclusief de scores van leerlingen die voor lwoo of PrO aangemeld zijn, bedraagt 535,3 punten. Dit is ongeveer gelijk aan de score in 2011/2012. De gemiddelde Cito-score in Almere ligt 0,8 punt onder het landelijk gemiddelde en 0,1 punt boven de gemiddelde score van de G4. In 2012/2013 hebben 369 leerlingen een indicatie gekregen voor lwoo of PrO (14%). Het aandeel leerlingen uit het regulier basisonderwijs dat extra ondersteuning nodig heeft is met 10% iets lager dan in 2011/2012. Het aandeel leerlingen uit het speciaal basisonderwijs dat extra ondersteuning nodig heeft is, na een daling in 2011/2012, dit jaar weer toegenomen tot 88%. Driekwart van de leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs volgt het niveau dat de basisschool geadviseerd heeft. Voor een kwart van de leerlingen is sprake van op- of afstroom. De grootste afstroom heeft plaatsgevonden onder de leerlingen die een advies voor de theoretische leerweg vmbo of de havo ontvingen (28% resp. 35%), de hoogste opstroom is er bij leerlingen met een vmbo-bbl/ kbl of vmbo-tl advies (11% resp. 10%). Als gekeken wordt naar het vierde leerjaar, dan is ook de afstroom van leerlingen met een vwo-advies fors (34%). Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs 97% van de vierdejaars vmbo ers uit 2011/2012 stroomt door naar het middelbaar beroepsonderwijs of naar havo of vwo (een kleine groep). Ongeveer 3% schreef zich niet in op een nieuwe school (peildatum 1 oktober 2012). De uitval blijft hiermee ongeveer op hetzelfde niveau als vorig jaar. Van alle leerlingen die in het schooljaar 2012/2013 begonnen aan een mbo-opleiding, zit op 1 april nog 98% op het mbo. De uitval van de eerstejaars mbo ers komt hiermee op 2% en ligt hiermee ongeveer op het zelfde niveau als vorig jaar. Alle scholen voor voortgezet onderwijs gebruiken de overdrachtskalender en de warme overdracht naar het middelbaar beroepsonderwijs. Kwaliteitsontwikkeling mbo Almere heeft vergeleken met landelijk relatief minder mbo-leerlingen op lagere mbo-niveaus en relatief meer leerlingen op hogere mboniveaus. 26% van de mbo-leerlingen in Almere volgt een technische mbo-opleiding, dit aandeel is goed vergelijkbaar met het landelijk aandeel van 27%. In het schooljaar 2011/2012 hebben in totaal 874 studenten binnen de RMC-regio Flevoland hun beroepsopleiding voortijdig verlaten. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters als aandeel van het aantal studenten jonger dan 22 jaar over het schooljaar 2011/2012 bedraagt in Flevoland hiermee 8,0%. Dit percentage is lager dan in het voorafgaande schooljaar (9,4%) en wat hoger dan gemiddeld in Nederland (6,9% in 2011/2012). De gemeente Almere heeft in 2012 samen met Almeerse mbo-instelllingen een kwaliteitsagenda voor het mbo opgesteld. De focus ligt op het verminderen van de uitval van leerlingen op niveau 1 en 2 en extra investeringen in de onderwijskolom techniek. De agenda is onderverdeeld naar drie beleidslijnen: duurzame aanpak van de entreeopleiding, (her-) inrichten van de onderwijskolom techniek en de doorlopende leerlijn mbo-plus-hbo. Binnen de drie beleidslijnen zijn in 2012/2013 stappen gezet om de kwaliteit van het mbo-onderwijs in de stad te versterken. 12 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

13 Voortijdig schoolverlaten Het percentage voortijdig schoolverlaters is, na een sterke daling in de afgelopen jaren, gestabiliseerd rond de 9% van de totale groep jongeren van zestien tot en met tweeëntwintig jaar. De groep jongeren met een formele startkwalificatie neemt toe. Van de jongeren van 16 tot en met 22 jaar heeft op 1 oktober % een formele startkwalificatie en 3% een persoonlijke startkwalificatie ontvangen. Daarnaast is 44% schoolgaand zonder startkwalificatie. Het aantal nieuwe voortijdige schoolverlaters volgens BRON laat zowel in Almere als nationaal een dalende lijn zien. Vooral in Almere is het aandeel vsv-ers het afgelopen jaar sterk gedaald van 5% in 2007/2008 tot 3,5% in 2011/2012. Het aandeel vsv-ers in Almere ligt nog wel hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,7%. Passend Onderwijs Het aandeel leerlingen met extra ondersteuning in het primair onderwijs en het mbo blijft door de jaren heen min of meer constant. In het voortgezet onderwijs krijgt een relatief groot aantal leerlingen extra ondersteuning. Dit zijn voornamelijk leerlingen met een lwoo- of PrO-indicatie. Het aandeel leerlingen met deze indicaties neemt door de jaren heen licht af. Het aandeel leerlingen met specialistische zorg in het voortgezet onderwijs is ongeveer constant. 23% van de leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs maakt gebruik van het onderwijsaanbod buiten Almere, voor het overige onderwijs met extra of specialistische zorg ligt dit percentage een stuk lager (op ongeveer 1 à 2%). Omgeving betrekken bij de school Gemeente en schoolbesturen zetten zich in om de ouderbetrokkenheid binnen het onderwijs te vergroten. In 2012/2013 is er een plan van aanpak opgesteld op 20 basisscholen en zijn vijf scholen voor voortgezet onderwijs begonnen met een pilot om de ouderbetrokkenheid te vergroten. In totaal hebben m.i.v. juli 2013 (= einde schooljaar 2012/2013) 56 basisscholen een plan van aanpak voor ouderbetrokkenheid. 40 Almeerse basisscholen hebben in 2012/2013 het ISOP-label (Innovatie, School, Ouders, Partnerschap). De scholen laten met het label zien dat ze, vanuit hun eigen uitgangssituatie, op innovatieve wijze werk maken van het beter betrekken van ouders bij het onderwijs. Meer tijd om te leren In Almere worden sinds het schooljaar 2009/2010 twee projecten onderwijstijdverlenging uitgevoerd in het kader van de subsidieregeling van OCW. In Almere Haven en Buiten kunnen leerlingen van 23 basisscholen en twee scholen voor voortgezet onderwijs in 2012/2013 meedoen aan de zomerschool. Er zijn 98 deelnemende leerlingen. In Stedenwijk werken drie basisscholen en één school voor voortgezet onderwijs met een verlengde schooldag. 471 leerlingen nemen deel. In het schooljaar 2012/2013 is de Weekend Academie gestart, er zijn 53 deelnemende leerlingen. Ook is een kantoortijdenschool van start gegaan. Verder is het project Playing for Success gestart, een project waarbij er samen met onder meer de voetbalclub Almere City FC gewerkt wordt aan het verbeteren van de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen. Het project heeft 89 deelnemers. Laaggeletterdheid Als aangenomen wordt dat het aandeel laaggeletterdheid in Almere niet sterk afwijkt van het landelijk gemiddelde, kent Almere per 1 januari 2013 ongeveer laaggeletterden in de leeftijd van 18 tot 65 jaar. In verhouding zijn Nederlandse laaggeletterden vaker vrouw, laaggeschoold (lager onderwijs of vbo), ouder, niet actief op de arbeidsmarkt of allochtoon uit de eerste generatie. De totale groep laaggeletterden in Nederland bestaat voor 73% uit autochtone inwoners. Het ROC Flevoland biedt cursussen aan, gericht op het tegengaan van laaggeletterdheid. Daarnaast worden laaggeletterden bereikt door vrijwilligersorganisatie het Gilde Samenspraak en de Schoor. In Almere zijn er in nieuwe vrijwilligers geworven en geschoold. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

14 14 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

15 plus plus Inleiding Almere Almere Dit is de vierde editie van de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere. Deze monitor vervult in de sterke behoefte aan informatie over de voortgang en effecten van het gemeentelijke onderwijsbeleid en over de mate waarin beleidsdoelstellingen bereikt worden. Voor Almere is inzicht in de staat van het onderwijs extra belangrijk, omdat de kwaliteit van onderwijs in het verleden op veel terreinen achterbleef in vergelijking met de landelijke cijfers en de vier grote steden. Almeerse schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen hebben in de Lokaal Educatieve Agenda afspraken gemaakt om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. De afspraken in het kader van de Lokaal Educatieve Agenda (LEA) zijn in 2011 aangevuld met de afspraken uit het Convenant Onderwijs Impuls Dit convenant heeft het doel de kwaliteit van het onderwijs middels de Onderwijs Impuls versneld te verbeteren. Door de ondertekening van het convenant verbreedt de LEA zich tot de LEAplus Almere. Het kader geeft een overzicht van de doelstellingen van de LEAplus. Gemeente en mbo-onderwijsinstellingen hebben in 2012 een kwaliteitsagenda voor het mbo opgesteld. Hiermee is de Onderwijs Impuls uitgebreid van het primair en voortgezet onderwijs naar het mbo. Gemeente, onderwijs- en welzijnsorganisatie voeren naast de thema s van de LEA en de Onderwijs Impuls ook een gezamenlijk beleid op Brede scholen, Schakelklassen, Passend Onderwijs en Laaggeletterdheid. De Almeerse Onderwijsmonitor Onderzoek, analyse en monitoring vormen één van de actielijnen uit de LEAplus. Om de voortgang op een breed aantal beleidsterreinen te kunnen volgen hebben schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen besloten om een brede onderwijsmonitor te ontwikkelen. Deze brede onderwijsmonitor heeft het uitgangspunt dat waar gezamenlijk (lokaal) beleid ontwikkeld wordt, ook de voortgang in beeld gebracht wordt. De monitor is zo vormgegeven dat hij deel uit maakt van beleidsontwikkeling en -proces. De monitor wordt vormgegeven rondom beoogde beleidseffecten. De monitorrapportages worden besproken in bestuurlijke overleggen, waar ook de voortgang van het beleid besproken wordt. Binnen de Almeerse Onderwijsmonitor wordt jaarlijks de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere opgesteld. De Lokale Staat geeft informatie over de voortgang op diverse beleidsthema s. Daarnaast verschijnen er onder de koepel van de Almeerse monitor periodiek rapportages over verschillende beleidsterreinen zoals voor- en vroegschoolse educatie of taal, lezen en rekenen in het primair onderwijs. Onderstaande figuur geeft een schematisch overzicht van de Almeerse Onderwijsmonitor. Schematisch overzicht Almeerse Onderwijsmonitor Basismodules Verdieping Lokale Staat van het Onderwijs Almere Monitor Voor- en Vroegschoolse Educatie Monitor Taal, Lezen en Rekenen po/vo Monitor Voortijdig Schoolverlaters Optioneel: mbo monitor Optioneel: hbo monitor Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

16 De Lokaal Educatieve Agenda en Onderwijs Impuls (LEAplus) De Almeerse schoolbesturen en de gemeente Almere hebben afspraken gemaakt om samen te werken aan de verbetering van het Almeerse onderwijs. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Lokaal Educatieve Agenda ( ). In het convenant Onderwijs Impuls is afgesproken de kwaliteit van het onderwijs door middel van een impuls versneld te verbeteren. De Lokaal Educatieve Agenda (LEA) verbreedt zich hiermee tot de LEAplus Almere. De LEAplus Almere onderscheidt elf deelprogramma s: Deelprogramma 1. Zwakke scholen binnen het primair en voortgezet onderwijs (LEA/ Onderwijs Impuls) In 2014 zijn er in Almere geen zwakke basisscholen en geen zwakke afdelingen meer binnen het voorgezet onderwijs. Er wordt daarnaast ingezet op het borgen van verbeteringen in schoolorganisaties, het realiseren van een goede kwaliteitszorg en een opbrengstgerichte cultuur. Deelprogramma 2. Brede Leesimpuls (LEA) De Bede Leesimpuls wil het leesonderwijs versterken met het doel de onderwijsresultaten te verbeteren in het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deelprogramma 3. Overgang van primair naar het voortgezet onderwijs (LEA) Verbetering van de overgang primair naar voortgezet onderwijs via het tot stand komen en het gebruik van het schooladvies, dat leerlingen aan het eind van het primair onderwijs krijgen. Deelprogramma 4. Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs (LEA) De overgangsperiode is een belangrijk risicomoment voor uitval. Er wordt gewerkt aan een naadloze overgang van het voortgezet onderwijs (vo/vmbo) naar het mbo. Deelprogramma 5. Integratie en segregatie (LEA) Integratie en segregatie in het onderwijs heeft de belangstelling van zowel de gemeente (-raad) als de schoolbesturen. Binnen het deelprogramma wordt zowel de etnische als sociaal-economische component van segregatie onderzocht. Deelprogramma 6. Monitoring en transparantie (LEA/Onderwijs Impuls) Voor het realiseren van doelen en het bereiken van de juiste resultaten is het belangrijk dat problemen geanalyseerd worden. De behaalde resultaten moeten ook gevolgd en inzichtelijk gemaakt worden. Alle partijen spannen zich ervoor in een open en transparante bestuurscultuur te bereiken, waarin publiek verantwoording wordt afgelegd over de kwaliteit van het onderwijs. Deelprogramma 7. Kinderen 2-6 jaar prioriteit (LEA/Onderwijs Impuls) Door in de leeftijdsgroep van 2- tot 6-jarige kinderen te investeren kunnen achterstanden voorkomen worden. Het deelprogramma heeft als doel om een dekkend aanbod voorschoolse en vroegschoolse educatie (vve) te realiseren voor alle doelgroepkinderen en de doorgaande lijn te waarborgen. Deelprogramma 8. Meer tijd om te leren (Onderwijs Impuls) Het vergroten van kansen op een voorspoedige schoolcarrière van alle kinderen door de leertijd voor kinderen die dat nodig hebben te verlengen. Deelprogramma 9. Goed onderwijspersoneel (Onderwijs Impuls) Goed onderwijspersoneel vormt de cruciale factor voor onderwijskwaliteit. De besturen en scholen werken samen met de Pabo continu aan de verbetering van de kwaliteit. De focus ligt op goede opleidingen en scholing van het onderwijspersoneel. Deelprogramma 10. Omgeving betrekken bij de school (Onderwijs Impuls) Ouders, maar ook maatschappelijke organisaties in de buurt en het bedrijfsleven moeten meer worden betrokken bij de school, zodat zij een bijdrage kunnen leveren aan het onderwijs. De gemeentelijke voorleescampagne maakt deel uit van dit deelprogramma. Deelprogramma 11: Kwaliteitsagenda mbo De kwaliteit van het mbo-onderwijs in de stad verbeteren. De focus ligt op het verminderen van de uitval van leerlingen op niveau 1 en 2 en extra investeringen in de onderwijskolom techniek. Hierbij wordt een duidelijke koppeling gemaakt tussen de opleiding en de vraag uit de markt. 16 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

17 Organisatie en proces De lokale partners - schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen - zijn gezamenlijk eindverantwoordelijk voor de uitvoering van de monitor. Besluitvorming over de monitor vindt plaats in het lokaal overleg tussen gemeente, schoolbesturen en overige instellingen. Afhankelijk van het onderwerp, ligt de uitvoering van de monitor in handen van de verschillende werkgroepen. In deze werkgroepen zijn schoolbesturen, gemeente en partners zoals peuterspeelzalen betrokken. Werkgroepen hebben de opdracht om rapportages voor te bereiden, conceptrapportages te toetsen en terug te koppelen naar het lokaal overleg. Elke rapportage bevat aanbevelingen en een advies aan de stuurgroep LEAplus of andere relevante partners. De stuurgroep LEAplus bespreekt de aanbevelingen en adviezen en neemt hier besluiten over. De stuurgroep kan de uitkomsten van de monitor gebruiken als input voor opbrengstgericht beleid en bepalen of Almere op koers ligt wat betreft haar doelstellingen en intenties, of dat er wellicht beleidsaanpassingen nodig zijn. De stuurgroep heeft, als vervolgstap, de mogelijkheid om de rapportage en aanbevelingen aan de raad voor te leggen. De monitorresultaten kunnen ook gebruikt worden om meer concrete resultaatdoelen te formuleren op verschillende beleidsthema s. Lokale Staat 2012/2013: doel en opbouw De Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013 is een onderdeel van de Almeerse Onderwijsmonitor. De Lokale Staat richt zich op het in kaart brengen van de voortgang op de diverse beleidsterreinen waarop gemeente, onderwijs en welzijn gezamenlijk beleid ontwikkeld hebben. De rapportage is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 1 Het onderwijs in Almere Hoofdstuk 2 Voor- en vroegschoolse educatie Hoofdstuk 3 Kwaliteitsverbetering zwakke scholen Hoofdstuk 4 Versterken leesonderwijs: Brede Leesimpuls Hoofdstuk 5 Goed onderwijspersoneel Hoofdstuk 6 Brede scholen Hoofdstuk 7 Schakelklassen Hoofdstuk 8 Integratie en segregatie Hoofdstuk 9 Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs Hoofdstuk 10 Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs Hoofdstuk 11 Kwaliteitsontwikkeling mbo Hoofdstuk 12 Voortijdig schoolverlaten Hoofdstuk 13 Passend Onderwijs Hoofdstuk 14 Omgeving betrekken bij de school Hoofdstuk 15 Meer tijd om te leren Hoofdstuk 16 Laaggeletterdheid Hoofdstuk 1 schetst een beeld van het onderwijs in Almere. In de daarop volgende hoofdstukken wordt ingegaan op de voortgang op beleidsthema s over het schooljaar 2012/2013. Per thema wordt ingegaan op de volgende onderdelen: het huidige beleid en de beleidsachtergrond; de beleidsdoelstellingen en kernindicatoren, voor zover deze geformuleerd zijn; resultaten en conclusies. In de rapportage worden verschillende afkortingen gebruikt, een overzicht van deze afkortingen staat in bijlage 1. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

18 18 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

19 9% 8% 7% 6% 2007/ / / / /2012 5% 1. Het onderwijs in Almere 4% plus plus Almere Nederland Almere Almere met correctie 7% Almere Nederland G4 6% 5% 4% Dit hoofdstuk schetst een beeld van het onderwijs in Almere. Primair onderwijs Leerlingenpopulatie In oktober 2012 heeft Almere 76 basisscholen (bo), drie scholen voor speciaal basisonderwijs (sbo) en drie scholen voor speciaal onderwijs ((v)so). Onder - staande tabel geeft een overzicht van de ontwikkeling van het aantal leerlingen in het Almeerse onderwijs 3). 2008/ / / / /2013 Tabel 1.1 Ontwikkeling van het aantal leerlingen in het primair onderwijs op 1 oktober * 2012** bo sbo (v)so totaal Bron: DUO * aangepast aan de definitieve cijfers 2011 ** voorlopige cijfers Het totaal aantal leerlingen in het primair onderwijs daalt licht vanaf Het aantal leerlingen in het basisonderwijs is in 2012 net iets lager dan in 2010 en 2011 en deze aantallen liggen weer wat lager dan in de daar voorafgaande jaren. Het aantal leerlingen binnen het (v)so is vanaf 2009 toegenomen. Deze toename is het gevolg van de komst van een nieuwe school in Almere (Stichting Almere Speciaal) gericht op (v)so. De stijging in het aantal leerlingen in het (v)so zet in 2012 (in lichtere mate) door. Gewichtenleerlingen De gewichtenregeling in het basisonderwijs is een regeling die bepaalt hoeveel extra middelen basisscholen krijgen voor het verminderen van onderwijsachterstanden. De toekenning van gewichten aan leerlingen is in 2006 aangepast. Tot 2006 werden gewichten toegekend op basis van etniciteit en opleidingsniveau van de ouders, in de nieuwe gewichtenregeling speelt etniciteit geen rol meer. De wijziging is sinds het schooljaar 2009/2010 volledig ingevoerd. 3% Het aandeel leerlingen in Almere met een gewicht daalt 2% licht sinds de volledige invoering, van 12% in % naar 10% in Dit percentage is wat lager dan het landelijke percentage van 12% 4). 0% Figuur 1: Ontwikkeling van het percentage gewichtenleerlingen in het basisonderwijs 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2003/ % 2004/ / % 2006/ / % 2008/ /2010 Bron: DUO * cijfer 2011 aangepast aan definitieve cijfers ** voorlopige cijfers 2010/ % 11% 2011/ /2013 Leerlingen worden afhankelijk van het opleidingsniveau van hun ouders onderverdeeld naar leerlingen zonder gewicht (0), leerlingen met een licht gewicht (0,3) en leerlingen met een zwaar gewicht (1,2) 5). Tabel 1.2 geeft een overzicht van de percentages gewichtenleerlingen per stadsdeel. Het aandeel leerlingen met een leerlinggewicht is in 2012 ten opzichte van 2011 afgenomen. Op stadsdeelniveau is het aandeel gewichtenkinderen in Almere Haven, Stad West en Poort gedaald, in de andere stadsdelen is het aandeel gelijk gebleven. Almere Haven kent, ondanks de daling (met een procentpunt), het hoogste aandeel gewichtenkinderen. Poort kent relatief het laagste aandeel gewichtenkinderen. Almere Haven en Stad West zijn, net als in 2011, de enige stadsdelen met meer leerlingen met een zwaar, dan met een licht gewicht. Bij de andere stadsdelen is dit andersom of is het aandeel gelijk. 10% * 2012** 3) Een deel van de leerlingen zit buiten Almere op school, deze zijn in deze cijfers niet meegenomen. Almeerse rugzakleerlingen gaan naar het reguliere bo en vo, of het sbo. Deze leerlingen worden hier niet onderscheiden. 4) Landelijk percentage leerlingen met een leerlinggewicht op 1 oktober ) Een gewicht 0,3 betekent dat beide ouders of de ouder die belast is met de dagelijkse verzorging, laagopgeleid zijn/is. Een gewicht 1,2 betekent daarnaast dat één van de ouders maximaal basisonderwijs heeft gevolgd. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

20 20 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

21 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% Tabel 1.2: Percentage gewichtenleerlingen per stadsdeel op 1 oktober 2012 stadsdeel gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 gewicht totaal Haven 87% 6% 7% 13% Stad West 89% 5% 6% 11% Stad Oost 6) 90% 5% 5% 10% Buiten 90% 6% 4% 10% Poort 95% 4% 0% 5% Almere totaal 90% 5% 5% 10% Bron: DUO Tussentijdse in- en uitstroom Figuur 2 geeft een overzicht van de tussentijdse in- en uitstroom van leerlingen in het primair onderwijs in Almere en gemiddeld in Nederland over de afgelopen tien jaar. Dit zijn leerlingen die afkomstig zijn van een andere school, dus leerlingen die tussentijds van school zijn gewisseld. Er wordt hier alleen gekeken naar scholen die tenminste vijf jaar bestaan, nieuwe scholen hebben immers extra veel tussentijdse instroom. In Almere zijn in 2010/2011 en 2011/2012 meerdere scholen gefuseerd of opnieuw gestart. Deze ontwikkelingen leiden tot een hogere tussentijdse in- en uitstroom. Voor Almere is de tussentijdse in- en uitstroom daarom door middel van twee lijnen weer gegeven. De rode lijn geeft de tussentijdse in- en uitstroom weer voor alle Almeerse scholen (voor zover deze tenminste vijf jaar bestaan) en de roze lijn geeft de ontwikkeling weer waarbij de scholen die recent gefuseerd zijn, niet zijn meegenomen 7). Figuur 2: Tussentijdse in- en uitstroom leerlingen primair onderwijs Nederland en Almere 7% 6% 5% 4% 3% Nederland Almere Almere met correctie De Almeerse in- en uitstroom is hoger dan gemiddeld in Nederland. Het grootste gedeelte van de tussentijdse in- en uitstroom bestaat uit wisselingen van school binnen Almere (gemiddeld 67%). Etniciteit Almere is een stad met relatief veel (westerse en niet-westerse) allochtone inwoners. Dit is terug te zien in de leerlingenpopulatie in het primair onderwijs. Het aantal allochtone leerlingen in het basisonderwijs is in de loop der jaren licht gestegen van 44% in 2008 tot 47% in Het aandeel allochtone leerlingen op het sbo is in 2012 toegenomen ten opzichte van 2011 en bedraagt nu 49%. Op het (v)so zitten in verhouding minder allochtone kinderen. Tabel 1.3: Percentage allochtone leerlingen in Almere 8) bo 44% 46% 46% 47% 47% sbo 44% 46% 45% 45% 49% v(so) 9) - 39% 10) 40% 39% 39% Bron: DUO/gemeente Almere Voortgezet onderwijs Leerlingpopulatie Almere heeft op oktober 2012 dertien scholen voor het voortgezet onderwijs. Op deze scholen zitten net iets meer dan leerlingen. Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs is ten opzichte van 2008 met krap 5% gestegen. Tabel 1.4: Ontwikkeling van het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs * 2012** vo totaal Bron: DUO * aangepast aan definitieve cijfers ** voorlopige cijfers 2% 1% 0% 2003/ / / / / / / / / /2013 Bron: DUO 25% 20% 15% 10% 6) Stad Oost is inclusief het Centrum Almere Stad. 7) Het gaat hier om de fusie van de Manse en Montessori Buiten (2010/2011), de fusie van de Waterspiegel en de Oase en de start van Digitalis en de Heliotroop 19% (2011/2012). 8) Het gaat hier om alle Almeerse leerlingen in het primair onderwijs. 16% 9) De cijfers van de etniciteit van leerlingen in het (v)so tot en met 2008 zijn niet beschikbaar. 10) In de eerste editie van de Lokale Staat van het Onderwijs stond hier abusievelijk 47%. 12% 11% 11% 10% 5% Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

22 Tabel 1.5: Onderwijsdeelname in het derde leerjaar voor Almere en Nederland Almere 2008/ / / /2012* 2012/2013** Nederland 2012/2013** praktijkonderwijs 5% 4% 4% 3% 3% 3% vmbo totaal: 55% 55% 56% 60% 60% 52% leerwegondersteunend onderwijs 17% 16% 15% 15% 14% 12% basisberoepsgericht 6% 4% 4% 3% 5% 4% kaderberoepsgericht 12% 13% 13% 16% 15% 10% theoretisch (en gemengd) 20% 21% 23% 26% 26% 25% experimenteel 11) 1% 1% 0% 0% 0% havo en vwo totaal: 40% 41% 40% 37% 37% 45% havo 12% 13% 12% 9% 9% 21% vwo 15% 15% 14% 13% 14% 21% havo/vwo 13% 13% 15% 14% 14% 3% aantal leerlingen Bron: DUO * aangepast aan definitieve cijfers 2011/2012 ** voorlopige cijfers Onderwijsdeelname in het derde leerjaar Tabel 1.5 geeft per schooltype de ontwikkeling weer van Almeerse leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs. Ruim de helft van de leerlingen volgt in 2012/2013 een vmbo-opleiding. Dit aandeel vmbo-leerlingen is gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar en ligt hoger dan in de voorafgaande jaren. Het aandeel havo/vwo-leerlingen is ook gelijk gebleven ten opzichte van vorig jaar, maar ligt lager dan in de jaren daarvoor. De deelname aan havo en vwo in Almere blijft, net als in de voorafgaande jaren, achter bij het landelijke percentage. Het aandeel leerlingen dat in Almere praktijkonderwijs volgt ligt in 2012/2013 net als in 2011/2012 op het landelijk niveau. Slaagpercentages Tabel 1.6 laat het aantal examenkandidaten in het Almeerse voortgezet onderwijs zien en de bijbehorende slaagpercentages, onderverdeeld naar schooltype. De slaagpercentages zijn het hoogst voor het vmbo met 94% voor het schooljaar 2011/2012, dit is gelijk aan 2010/2011. Het slaagpercentage ligt hiermee hoger dan het landelijk gemiddelde van 92%. Het slaagpercentage voor de havo is in 2011/2012 met één procentpunt gestegen ten opzichte van 2010/2011. De slaagpercentages voor havo en vwo in Almere liggen ondanks deze stijging in het slaagpercentage havo een stuk lager dan voor het vmbo, op respectievelijk 82% en 79%. Vooral het vwo scoort hiermee beduidend onder het landelijk gemiddelde. Landelijk slaagde in 2011/ % van de havo- en vwo-leerlingen. Tabel 1.6: Slaagpercentages Almeers en landelijk voortgezet onderwijs aantal kandidaten Almere 2009/2010 % geslaagd aantal kandidaten Almere 2010/2011* % geslaagd aantal kandidaten Almere 2011/2012** % geslaagd aantal kandidaten Nederland 2011/2012** % geslaagd vmbo totaal: % % % % basisberoepsgericht % % % % kaderberoepsgericht % % % % theoretisch (en gemengd) % % % % havo % % % % vwo % % % % % % % % Bron: DUO * aangepast aan definitieve cijfers 2010/2011 ** voorlopige cijfers 11) De experimentele leerroute vmbo-mbo2 is in 2009/2010 voor het eerst aangeboden in Almere. 22 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

23 Conclusies Het aantal leerlingen in het regulier basisonderwijs daalt licht, het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs schommelt licht door de jaren heen en het aantal leerlingen in het (v)so is sterk toegenomen sinds 2009, dankzij de start van een nieuwe school. Het aandeel leerlingen met een leerlinggewicht is sinds de invoering van de nieuwe gewichtenregeling licht gedaald van 12% in 2009 tot 10% in Het aandeel leerlingen dat in 2012/2013 in Almere in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs op het vmbo, of het havo/vwo zit, is gelijk gebleven ten opzichte van 2011/2012. Almere blijft met het aandeel havo- en vwoleerlingen van 37% nog steeds achter bij het landelijk percentage van 45%. De slaagpercentages voor havo en vwo blijven met resp. 82% en 79% ruim onder het landelijk gemiddelde liggen (allebei 87%). Op het vmbo slaagt 94% van de kandidaten, dit aandeel is wat hoger dan het landelijk gemiddelde (92%). Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

24 24 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013

25 plus plus 2. Voor- en vroegschoolse Almere educatie Almere Lokaal onderwijsbeleid Almere Programma s voor voor- en vroegschoolse educatie (vve) zijn gericht op het voorkomen en inlopen van taalachterstanden van kinderen van twee tot zes jaar. In de voorschoolse periode (twee- tot vierjarigen) gebeurt dit op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, in de vroegschoolse periode (vier- en vijfjarigen) in de eerste twee groepen van de basisschool. De gemeente Almere heeft in samenwerking met de partners per 1 januari 2011 de leeftijd waarop kinderen aan vve kunnen deelnemen verhoogd van twee naar tweeënhalf jaar. Op 1 augustus 2010 is de Wet OKE in werking getreden. Binnen deze wet wordt harmonisatie tussen de voorschoolse voorzieningen (kinderopvang en peuterspeelzaalwerk) beoogd. De gemeente is verplicht om tot een dekkend en kwalitatief goed vve-aanbod te komen. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het vroegschoolse gedeelte. Binnen de Wet OKE worden overleggen en afspraken over vve tussen gemeenten, schoolbesturen en houders van voorschoolse voorzieningen verplicht gesteld. Het moet onder andere gaan over de resultaten die behaald moeten worden met vve. Beleidsdoelen In november 2011 is het bestuursakkoord Effectief benutten van vve en extra leertijd voor jonge kinderen afgesloten. Het doel van deze vier jaar durende regeling is dat kinderen met een risico op taalachterstand een zo goed mogelijke start maken op de basisschool en dat de resultaten van de kinderen op de basisschool omhoog gaan. Het Almeerse uitvoeringsplan sluit aan bij de ontwikkeling Integrale Kindcentra. De focus ligt op een doorgaande ontwikkelingslijn van jonge kinderen, het betrekken van de kinderopvang bij de beleidsuitvoering en wijkgerichte samenwerking. In de Onderwijs Impuls 2011 is de voor- en vroegschoolse educatie opgenomen in de actielijn Kinderen van 2-6 prioriteit. Hierin is afgesproken dat alle partijen zich inspannen om de volgende beleidsdoelen te bereiken in de Onderwijs Impulsperiode: een dekkend vve-aanbod voor alle doelgroepleerlingen in peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en scholen een doorgaande lijn voor- en vroegschoolse educatie Verder is vastgelegd dat er gestreefd wordt naar het vormen van Integrale Kindcentra. Kwaliteitseisen voor voorschoolse educatie zijn vastgelegd in het besluit basisvoorwaarden uit juli Voor vroegschoolse educatie zijn de kwaliteitseisen op landelijk niveau vastgelegd. Gemeente, schoolbesturen en voorschoolse partners hebben de verschillende doelstellingen waaronder afspraken over het meten van effecten van vve, in 2011/2012 nader uitgewerkt in resultaatafspraken. Kernindicatoren aantal kinderen van tweeënhalf en drie jaar (voorschools) en van vier en vijf jaar (vroegschools) naar stadsdeel aantal en percentage bereikte doelgroepkinderen met voorschoolse educatie aantal en percentage bereikte (gewichten-)leerlingen met vroegschoolse educatie programma-aanbod voor voor- en vroegschoolse educatie aantal en percentage kinderen dat van voorschoolse educatie doorstroomt naar vroegschoolse educatie Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/

26 Kinderen in de voorschoolse en vroegschoolse leeftijd Tabel 2.1 geeft een overzicht van het aantal kinderen van tweeënhalf t/m vijf jaar. Het aantal tweeënhalf- t/m vijfjarigen is in de periode met 4% gedaald. Tabel 2.1: Aantal kinderen per leeftijdsgroep, op 1 januari van elk jaar 12) ,5 t/m 3 jaar t/m 5 jaar Totaal Bron: Gemeente Almere Tabel 2.2 laat de verdeling zien van de kinderen van tweeënhalf t/m vijf jaar naar leeftijd en de verschillende stadsdelen. Almere Buiten telt de meeste kinderen in deze leeftijdscategorie, gevolgd door Stad West en Stad Oost. Tabel 2.2: Aantal kinderen per leeftijdsgroep en stadsdeel, op 1 januari ,5 t/m 3 jaar 4 t/m 5 jaar totaal Buiten Stad West 13) Stad Oost Haven Poort/Hout Totaal Bron: Gemeente Almere Bereik voorschoolse educatie De financiële ondersteuning die gemeenten van de rijksoverheid krijgen voor voorschoolse educatie is gebaseerd op de gewichtenregeling. Gemeenten hebben wel beleidsvrijheid om zelf de definitie voor voorschoolse educatie te bepalen. De definitie van de doelgroep van voorschoolse educatie is de afgelopen jaren meerdere malen gewijzigd. Door veranderingen in definities en veranderingen in het aantal bereikte kinderen varieert het bereik van voorschoolse educatie de afgelopen jaren sterk. Tot en met oktober 2010 is gewerkt met een doelgroep van twee- tot en met driejarige gewichtenkinderen voor vve 14). Vanaf oktober 2011 is de leeftijdsgrens voor vve verhoogd naar tweeënhalf jaar, de doelgroep is hierdoor kleiner geworden. In 2012 is de definitie van de doelgroep voor voorschoolse educatie opgerekt. Vanaf september 2012 worden kinderen van tweeënhalf tot en met drie jaar die voldoen aan één of meerdere van de onderstaande criteria toegerekend aan de doelgroep van voorschoolse educatie: 1) Het kind heeft een gewicht conform de gewichtenregeling, 2) Taalaanbod: de ouders spreken thuis geen Nederlands, 3) Taalaanbod: de (taal-)omgeving is onvoldoende stimulerend, 4) Het kind loopt risico op een sociaal-emotionele ontwikkelingsachterstand. Deze verbreding van de definitie van de doelgroep heeft een verlagend effect op het bereik 15). Met de JGZ en De Schoor zijn afspraken gemaakt over de manier waarop doelgroepkinderen naar vve toegeleid worden. Met ingang van 1 oktober 2012 worden alle kinderen die in aanmerking komen voor vve door JGZ geïndiceerd en doorverwezen naar De Schoor voor plaatsing in peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. Deze kinderen worden door De Schoor geregistreerd, waardoor de complete doelgroep steeds meer in beeld komt. Op 1 oktober 2012 bieden in Almere 28 peuterspeelzalen, waaronder 2 locaties speelopvang (combinatie van peuterspeelzaal en kinderopvang) vve aan. Dit aanbod voldoet aan de kwaliteitseisen uit het besluit basisvoorwaarden 16). Daarnaast bieden op 1 oktober Almeerse kinderdag- 12) De gegevens over aantallen tweeënhalf tot en met driejarige kinderen zijn aangepast ten opzichte de Lokale Staat 2011/ ) De indeling in stadsdelen is aangepast aan de indeling in SLA-PO wijken. De wijk Waterwijk valt bij deze indeling onder Almere Stad West. 14) Kinderen met een andere indicatie konden wel deelnemen aan vve, maar de omvang van de groep kinderen die hiervoor in aanmerking zouden komen, was onbekend. In de berekening van het bereik werd dit deel van de doelgroep daarom niet meegenomen. 15) Het bereik bestaat uit het aantal bereikte kinderen gedeeld door de grootte van de doelgroep. Als de definitie van de doelgroep verbreed wordt, wordt het aantal kinderen dat onder de doelgroep valt groter. Dat leidt er toe dat als vve-locaties het zelfde aantal kinderen blijven bereiken, het aandeel bereikte kinderen lager wordt. 16) In het besluit basisvoorwaarden (juli 2010) worden aan voorschoolse educatie de volgende kwaliteitseisen gesteld: Er is aanbod van vier dagdelen of tien uur per week voor elk kind; Er zijn twee beroepskrachten per groep die tevens geschoold zijn in het werken met een vve-programma; Het vve-programma is gericht op het gestructureerd en samenhangend stimuleren van de ontwikkeling op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. 26 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2012/2013