Monitor voor- en vroegschoolse educatie 2012/2013

Transcriptie

1 dit is een LEA plus project - -Dit is een LEA plus project- Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 Telefoon Heeft u vragen? Wilt u reageren? Meer informatie?

2 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 Gemeente Almere, Onderzoek & Statistiek in samenwerking met onderzoeksbureau Oberon en de werkgroep VVE September 2013 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 3

3 FOTOPAGINA 4 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

4 plus Inhoudsopgave Almere Voorwoord 7 Inleiding 9 1. Voor- en vroegschoolse educatie gemeentelijk beleid almere doelgroepdefinitie en doorverwijzing Overzicht vve-aanbod Kinderen van tweeënhalf tot en met vijf jaar in almere ontwikkeling leeftijdgroepen ontwikkeling aantal gewichtenkinderen Voorschoolse educatie in almere aanbod aantal plaatsen en deelname bereik toeleidingsprogramma s vve ouderbetrokkenheidondersteunende programma s Vroegschoolse educatie in almere aanbod aantal plaatsen en deelname Doorstroom voorschools naar vroegschools doorstroom Vergelijking toetsresulaten scholen met en zonder vve kleutertoetsen technisch lezen woordenschat spelling rekenen Conclusies 39 Bijlagen 41 bijlage A onderzoeksverantwoording 42 bijlage B indeling sla-po-wijken 44 bijlage C vve-programma s 45 bijlage D peuters en kleuters in almere, per wijk 46 bijlage E gewichtenkinderen, per wijk 49 bijlage F voorschoolse educatie 50 bijlage G vroegschoolse educatie 53 bijlage H doorstroom 55 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 5

5 6 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

6 Voorwoord René Peeters, wethouder Jeugd, Onderwijs en Sport, voorzitter stuurgroep LEA Almere plus De gemeente Almere volgt het onderwijs in de stad nauwgezet. Zo brengen we de prestaties van basisschoolleerlingen op het gebied van taal, lezen en rekenen in beeld en monitoren we voortijdig schoolverlaten. Ook de stand van zaken op het gebied van vooren vroegschoolse educatie (vve) wordt op de voet gevolgd. Hoe staat het met de vooren vroegschoolse educatie in Almere? Hoeveel kinderen nemen er deel aan vve in de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen? In welke wijken is er een vve-aanbod? De rapportage die nu voor u ligt geeft antwoord op deze vragen. Alle feiten op tafel Velen spannen zich voortdurend in om de kwaliteit van het onderwijs en vooren vroegschoolse educatie te verbeteren. Door regelmatig onderzoek te doen, worden de resultaten van deze inspanningen en investeringen zichtbaar en wordt ook duidelijk waar nog extra aandacht nodig is. Daarnaast is het belangrijk dat de feiten over de kwaliteit van het onderwijs duidelijk, toegankelijk en vindbaar zijn voor iedereen. Pas als de feiten bekend zijn, kan er in openheid met elkaar gesproken worden over wat goed gaat en wat beter moet. Extra aandacht voor het jonge kind Extra aandacht voor vve is nodig, want door te investeren in de doelgroep 2-6 jaar, kunnen achterstanden op latere leeftijd voorkomen worden. Zo zijn we bezig met de oprichting van het Expertisecentrum Jonge Kind, waar de begeleiding en ontwikkeling van jonge kinderen centraal staat. Want hoe beter de start op de basisschool, hoe beter de resultaten van basisschoolleerlingen zullen zijn. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 7

8 plus Inleiding Almere De monitor vooren vroegschoolse educatie maakt deel uit van de brede Almeerse Onderwijsmonitor, waarin de voortgang op een breed aantal beleidsterreinen in beeld wordt gebracht. Deze monitormodule levert verdiepende informatie op het thema vooren vroegschoolse educatie (vve), als aanvulling op de basisgegevens die in de Lokale Staat zijn opgenomen 1. De voorliggende rapportage is de tweede monitorrapportage die specifiek is gericht op vve. In de rapportage wordt de stand van zaken in het schooljaar 2012/2013 in beeld gebracht met als peildatum 1 oktober De afgelopen periode zijn er op het gebied van vve verschillende beleidswijzigingen doorgevoerd. Zo is de leeftijd waarop kinderen aan vve kunnen deelnemen verhoogd van twee naar tweeënhalf jaar. Ook zijn er in schooljaar 2011/2012 resultaatsafspraken gemaakt tussen gemeente, schoolbesturen en voorschoolse partners. In het rapport wordt uitgegaan van geldende afspraken en definities op de peildatum (1 okt. 2012). De rapportage telt twee aanvullingen ten opzichte van de eerste rapportage. De monitor richt zich, meer dan de eerste rapportage 2, op het aanbod en de vraag naar vve op wijkniveau. Voor de wijkindeling is de indeling in SLA-PO wijken 3 gebruikt, zie bijlage B voor de grafische weergave van deze indeling. Tabellen van de gegevens op wijkniveau worden in de bijlages weergegeven. De monitor doet daarnaast een eerste aanzet tot het monitoren van de schoolloopbaan van vve-leerlingen door scores van leerlingen op vve-scholen en scholen zonder vve met elkaar te vergelijken (hoofdstuk 7) 4. Het rapport sluit af met conclusies. De onderzoeksverantwoording, gebruikte definities en gemaakte keuzes bij de analyse staan weergegeven in bijlage A. Om gemeentelijke en rijksdoelstellingen te kunnen volgen presenteren we in dit rapport gegevens met betrekking tot aanbod (aantal plaatsen) en bereik (deelname doelgroepkinderen) in de vooren vroegschoolse educatie. Achtereenvolgens komen aan bod: Vve: gemeentelijk beleid, doelgroepdefinities en doorverwijzing (hoofdstuk 1); Overzicht vve-aanbod (hoofdstuk 2); Aantal jonge kinderen van 2,5 tot en met 5 jaar (hoofdstuk 3); Voorschoolse educatie (hoofdstuk 4); Vroegschoolse educatie (hoofdstuk 5); Doorstroom van voorschools naar vroegschools (hoofdstuk 6); Vergelijking van toetsresultaten van vve-scholen en scholen zonder vve (hoofdstuk 7). 1 Lokale staat van het onderwijs in Almere 2012/2013 (in ontwikkeling) 2 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2009/ Wijkindeling ten behoeve van de invoering Passend Onderwijs 4 De toetsresultaten van leerlingen op vve-scholen werden eerder in de monitor Taal, Lezen en Rekenen gerapporteerd. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013 9

10 plus 1. Voor- en vroegschoolse educatie Almere 1.1 Gemeentelijk beleid Almere In Almere wordt sinds 1999 met vve gewerkt. Programma s voor vooren vroegschoolse educatie (vve) zijn gericht op het voorkomen en inlopen van taalachterstanden van kinderen van twee tot zes jaar. De gemeente Almere heeft in samenwerking met de partners per 1 januari 2011 de leeftijd waarop kinderen aan vve kunnen deelnemen verhoogd van twee naar tweeënhalf jaar. Sinds 1 augustus 2010 is de Wet OKE in werking getreden. Deze wet betekent een wijziging van de Wet kinderopvang, de Wet op het onderwijstoezicht, de Wet op het primair onderwijs en enkele andere wetten in verband met wijzigingen in het onderwijsachterstandenbeleid. Binnen de Wet OKE wordt harmonisatie tussen de voorschoolse voorzieningen (kinderopvang en peuterspeelzaalwerk) beoogd. De gemeente is verplicht om tot een dekkend en kwalitatief goed aanbod vve te komen. Voor de voorschoolse periode kunnen de Onderwijsachterstandmiddelen ingezet worden. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het vroegschoolse gedeelte. Binnen de Wet OKE wordt verplicht overleg en afspraken over vve tussen gemeenten, schoolbesturen en houders van voorschoolse voorzieningen geregeld, onder andere over de resultaten die behaald moeten worden met vve. In november 2011 is het bestuursakkoord Effectief benutten van vve en extra leertijd voor jonge kinderen afgesloten. Het doel van deze vier jaar durende regeling is dat kinderen met een risico op taalachterstand een zo goed mogelijke start maken op de basisschool en dat de resultaten van de kinderen op de basisschool omhoog gaan. Het Almeerse uitvoeringsplan sluit aan bij de ontwikkeling Integrale Kindcentra. De focus ligt op een doorgaande ontwikkelingslijn van jonge kinderen, het betrekken van de kinderopvang bij de beleidsuitvoering en wijkgerichte samenwerking. In de Impuls Onderwijs is de vooren vroegschoolse educatie opgenomen in de actielijn Kinderen van 2-6 prioriteit. Hierin is afgesproken dat alle partijen zich inspannen om de volgende beleidsdoelen te bereiken in de Impulsperiode: een dekkend vve aanbod voor alle doelgroepleerlingen in peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en scholen een doorgaande lijn vooren vroegschoolse educatie Verder is vastgelegd dat er gestreefd wordt naar het vormen van Integrale Kindcentra. Bovengenoemde beleidsdoelen vormen hiervoor de basis. In 2011/2012 heeft de gemeente samen met de schoolbesturen en voorschoolse partners resultaatsafspraken voor vve gemaakt 4. Binnen deze resultaatsafspraken komen de volgende aspecten aan bod: 1. Systematisch inzetten van vve-programma s op basisscholen gebaseerd op omvang van de doelgroep; 2. Overzicht van gegevens die scholen willen hebben van voorschoolse instellingen; 3. Een toetskalender voor de instrumenten die gebruikt worden voor de resultaatafspraken vve; 4. Grensscores voor bovengemiddelde vaardigheidsgroei vroegschools; Wat is vooren vroegschoolse educatie? Voor- en vroegschoolse educatie (vve) is een verzamelnaam voor de methodische en systematische ondersteuning van de ontwikkeling van jonge kinderen, in de leeftijd van ongeveer twee tot zes jaar. Dit vindt plaats door middel van speciale vve-programma s, waarin kinderen spelenderwijs gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. Het doel is mogelijke (taal-)achterstanden bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en te bestrijden. Vóór de kinderen naar de basisschool gaan, wordt hiermee gewerkt in peuterspeelzalen en steeds meer in kinderdagverblijven (voorschoolse educatie). Daarna ligt de verantwoordelijkheid bij de basisschool om met daarop aansluitende programma s in de onderbouw de ontwikkeling te stimuleren en achterstanden te voorkomen (vroegschoolse educatie). De doorgaande lijn tussen vooren vroegschoolse educatie wordt door gebruik van specifieke programma s ondersteund. 4 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

12 5. Indicator voor voorschoolse ontwikkelingsgroei in relatie tot de SLO-doelen 5 ; 6. Wijze van gegevensverzameling voor de resultaatafspraken. Met behulp van deze afspraken beogen de partijen om een betere samenwerking tot stand te brengen zodat er een betere doorgaande leerlijn voor kinderen tot stand komt, maar ook om de voortgang van kinderen beter inzichtelijk te krijgen. gekregen hebben. Er zijn nauwsluitende afspraken met de JGZ en de Schoor gemaakt over de manier waarop doelgroepkinderen naar vve worden toegeleid. Vanaf oktober 2012 worden alle kinderen via JGZ geïndiceerd en doorverwezen naar de Schoor voor plaatsing in peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. 1.2 Doelgroepdefinitie en doorverwijzing De rijksoverheid stelt jaarlijks een bedrag beschikbaar voor vve, gebaseerd op de gewichtenregeling in het basisonderwijs 6. De middelen voor voorschoolse educatie gaan naar de gemeente. De gemeente is dus verantwoordelijk en dient te zorgen voor voldoende en kwalitatief goede vve-plekken in Almere. De middelen voor vroegschoolse educatie gaan naar de scholen. De gemeente en de schoolbesturen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een goede overgang van voorschoolse naar vroegschoolse educatie, de doorgaande lijn. Gemeenten hebben beleidsvrijheid om zelf de definitie van de doelgroep voor voorschoolse educatie te bepalen. Almere richt zich voor voorschoolse educatie op kinderen van tweeënhalf tot en met drie jaar, voor vroegschoolse educatie op kinderen van vier tot en met vijf jaar. In Almere kunnen naast de gewichtenkinderen ook kinderen met een zwak taalniveau of een sociaal-emotionele ontwikkelingsachterstand deelnemen aan vve. Per augustus 2012 gelden de volgende doelgroepcriteria: 1) Het kind heeft een gewicht conform de gewichtenregeling; 2) Taalaanbod: de ouders spreken thuis geen Nederlands; 3) Taalaanbod: de (taal-)omgeving is onvoldoende stimulerend; 4) Het kind loopt risico op een sociaal-emotionele ontwikkelingsachterstand. De Schoor is verantwoordelijk voor de registratie van alle kinderen die een verwijzing voor vve 5 SLO, het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling, heeft in kaart gebracht welke doelen aan het eind van de voorschool en groep 2 bereikt zouden moeten zijn voor een goede start in groep 3. 6 De gewichtenregeling is gebaseerd op het opleidingsniveau van ouders. Leerlingen krijgen een gewicht als beide ouders, of de ouder die belast is met de dagelijkse verzorging, laagopgeleid zijn. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

13 Figuur 1: Aanbod vve 14 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

14 plus 2. Overzicht VVE-aanbod Almere De naastgelegen kaart geeft een overzicht van het vooren vroegschoolse aanbod in Almere en maakt inzichtelijk met welke vve-programma s gewerkt wordt. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

16 3. Kinderen van tweeënhalf tot en met vijf jaar in Almere Almere plus Voor- en vroegschoolse educatie in Almere wordt aangeboden aan kinderen in de leeftijd van tweeënhalf tot en met drie jaar en vier tot en met vijf jaar. Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft de ontwikkeling van het aan tal kinderen in deze leeftijdsklassen in Almere. Het tweede deel van het hoofdstuk gaat in op het aantal vieren vijfjarige gewichtenkinderen in Almere. Deze kinderen vormen de doelgroep voor vroegschoolse educatie. Een deel van de doelgroep van voorschoolse educatie - het aantal tweeënhalf tot en met driejarige gewichtenkinderen - wordt van dit aantal oudere gewichtenkinderen afgeleid. 3.1 Ontwikkeling leeftijdgroepen In Tabel 1 staat de ontwikkeling van beide leeftijdsgroepen aangegeven. Het totaal aantal kinderen in de leeftijd tweeënhalf tot en met vijf jaar is ten opzichte van 2009 met vier procent gedaald. In Tabel 2 en Tabel 3 staat de ontwikkeling van het aantal kinderen in de beide leeftijdsgroepen uitgesplitst naar etnische achtergrond en stadsdeel. Het aantal kinderen in Poort is hierbij samengevoegd met de aantallen kinderen in overige niet-ingedeelde stadsdelen, dit omdat in deze gebieden (nog) niet zoveel kinderen wonen. Tabel 1: Kinderen in Almere, op 1 januari Leeftijd ,5 t/m 3 jaar t/m 5 jaar totaal Bron: gemeente Almere Tabel 2: Aantal kinderen van 2,5 t/m 3 jaar, naar stadsdeel en etniciteit, op 1 januari 7 Stadsdeel Etniciteit Haven Autochtoon Westers Niet westers totaal Buiten Autochtoon Westers Niet westers totaal Poort/overig Autochtoon Westers x x Niet westers x totaal Stad Oost excl Waterwijk Autochtoon Westers Niet westers totaal Stad West incl Waterwijk Autochtoon Westers Niet westers totaal Almere Autochtoon Westers Niet westers totaal In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een x. 8 Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, of Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de overige landen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

17 Tabel 3 Aantal kinderen van 4 en 5 jaar, naar stadsdeel en etniciteit, op 1 januari 9 Stadsdeel Etniciteit Haven Autochtoon Westers Niet westers totaal Buiten Autochtoon Westers Niet westers totaal Poort/ overig Autochtoon Westers x x x Niet westers x totaal Stad Oost excl Waterwijk Autochtoon Westers Niet westers totaal Stad West incl Waterwijk Autochtoon Westers Niet westers totaal Almere Autochtoon Westers Niet westers totaal Bron: gemeente Almere Tabel 4: Totaal aantal kinderen van tweeënhalf tot en met vijf jaar naar etniciteit, op 1 januari Etniciteit Autochtoon Westers Niet westers Totaal Bron: gemeente Almere Het aantal kinderen van tweeënhalf tot en met vijf jaar is het hoogst in Almere Stad West en in Almere Buiten. De groep autochtone kinderen is het grootst, en daalt in omvang het snelst. De groep niet-westerse allochtone kinderen neemt in omvang licht af, het aantal westerse allochtone kinderen groeit. 3.2 Ontwikkeling aantal gewichtenkinderen Deze paragraaf geeft een overzicht van het aantal en de ontwikkeling van zowel het aantal vieren vijfjarige kinderen als het aantal vieren vijfjarige gewichtenkinderen in Almere. Het aantal gewichtenkinderen in Almere bedraagt per 1 oktober kinderen (Tabel 5). Almere Haven kent met 14% kinderen met een gewicht, het hoogste aandeel gewichtenkinderen. Het aandeel gewichtenkinderen in Almere Poort is met 4% kinderen met een gewicht juist relatief laag. Gegevens over het aantal en aandeel gewichten kinderen per wijk, staan in bijlage E. Het aantal gewichtenkinderen in de stadsdelen en wijken zijn hierbij gebaseerd op de basisscholen in de betreffende stadsdelen of wijken In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een x. 10 Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, of Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de overige landen. 11 De gewichten zijn bepaald op basis van de scholen in het stadsdeel en niet op basis van de kinderen die er wonen. Voor een wijk (binnen het stadsdeel) zonder basisschool zijn geen gewichtenleerlingen berekend. 18 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

18 Tabel 5: Aantal en aandeel kinderen van vier en vijf jaar met een gewicht onderverdeeld naar stadsdeel (peildatum 1 oktober 2012) Aantal vier en vijfjarige gewichtenkinderen Aantal vieren vijfjarigen Aandeel kinderen van vier en vijf jaar met een gewicht Almere Haven % Stad Oost excl Waterwijk % Stad West incl Waterwijk % Almere Buiten % Almere Poort % Overig/ niet ingedeelde stadsdelen % Almere totaal % Bron: gemeente Almere, DUO De afgelopen vier jaar is het aantal vieren vijfjarige Almeerse kinderen in grote lijnen afgenomen (zie Tabel 6 hieronder). Het aantal gewichtenkinderen is in de periode 2009/2010 vrijwel gelijk gebleven maar is sindsdien afgenomen. Dit heeft tot gevolg dat het aandeel vieren vijfjarige gewichtenkinderen, steeg van 10% in 2009 naar 11% in 2010, en vervolgens afnam tot 9% in Tabel 6: Ontwikkeling aantal vieren vijfjarige gewichtenkinderen Aantal Almeerse vieren vijfjarigen (peildatum 1 januari) Schatting vier en vijfjarige gewichtenkinderen (peildatum 1 oktober) Doelgroep als percentage van het aantal kinderen % 11% 10% 9% Bron: DUO 12 Dit aantal komt niet overeen met aantal vieren vijfjarige kinderen uit Tabel 6, het verschil wordt veroorzaakt door het gebruik van een andere peildatum. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

20 plus 4. Voorschoolse educatie in Almere Almere Voorschoolse educatie richt zich in Almere op tweeënhalf tot en met driejarige kinderen binnen de doelgroep. Kinderdagverblijven en peuterspeelzalen werken met speciale vveprogramma s zodat kinderen zoveel mogelijk zonder (taal-)achterstand over kunnen gaan naar de basisschool. In het besluit basisvoorwaarden (juli 2010) worden aan voorschoolse educatie de volgende kwaliteitseisen gesteld: Er is aanbod van vier dagdelen of tien uur per week voor elk kind; Er zijn twee beroepskrachten per groep die tevens geschoold zijn in het werken met een vve-programma; Het vve-programma is gericht op het gestructureerd en samenhangend stimuleren van de ontwikkeling op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaalemotionele ontwikkeling. Dit hoofdstuk gaat in op het aanbod en het bereik van voorschoolse educatie in Almere (peildatum 1 oktober 2012), zowel bij peuterspeelzalen als bij kinderdagverblijven. Bij het bepalen van aanbod aan vve is er een onderscheid gemaakt tussen aanbod volgens de hierboven genoemde kwaliteitseisen en aanbod dat (nog) niet aan alle voorwaarden voldoet Aanbod In Almere bieden 28 peuterspeelzalen vve aan (allen: kwalitatief vve). Van deze peuterspeelzalen zijn er zeven gevestigd in Stad Oost, acht in Stad West, acht in Almere Buiten, drie in Almere Haven en twee in Almere Poort. Vaak gebruikte programma s binnen peuterspeelzalen zijn Piramide en KO-Totaal. Bijlage F geeft een overzicht van de peuterspeel zalen, onderverdeeld naar gebruikt vve-programma, stadsdeel en SLA-PO wijk. In Almere geven 27 kinderdagverblijven aan dat ze vve aanbieden. Acht kinderdagverblijven geven aan dat ze voldoen aan de kwaliteitseisen. Negentien kinderdagverblijven voldoen, volgens eigen zeggen, niet aan alle regels. Vooral de scholing van beroepskrachten vormt hier het probleem, veel kinderdagverblijven geven aan dat niet alle beroepskrachten geschoold zijn in het vve-programma of langer dan een jaar scholing volgen. Bijlage F geeft een overzicht van kinderdagverblijven die vve aanbieden, onderverdeeld naar gebruikt programma, stadsdeel en SLA-PO wijk. Verdeeld over peuterspeelzalen en kinderdagverblijven is er in alle stadsdelen een aanbod aan voorschoolse educatie. 4.2 Aantal plaatsen en deelname In totaal volgen 470 kinderen in de leeftijd van tweeënhalf tot en met drie jaar met een gewicht of een andere indicatie vier dagdelen vve binnen een peuterspeelzaal. 115 kinderen met een vve-indicatie volgen (volgens eigen opgave van de kinderdagverblijven) vve binnen een kinderdagverblijf 14. Zowel bij peuterspeelzalen als kinderdagverblijven geldt dat net iets meer dan een vijfde van de geïndiceerde vve-kinderen een gewicht hebben. Binnen peuterspeelzalen is spraak- en taalontwikkelingen de belangrijkste indicatie op basis waarvan kinderen vve volgen (44%, zie Tabel 7), bij kinderdagverblijven is dat de thuistaal (ook 44%, Tabel 8). 13 Ook als niet alle beroepskrachten geschoold zijn, maar wel minimaal 1 jaar scholing hebben ontvangen, wordt in Almere gesproken van kwalitatief vve. 14 Zowel vve bij kinderdagverblijven die aan alle eisen voldoen, als vve bij kinderdagverblijven die hier nog niet aan voldoen. Ook bij verdere berekeningen zijn kinderen op beide soorten vve-kinderdagverblijven meegenomen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

21 Tabel 7: Overzicht indicaties tweeënhalf tot en met driejarige kinderen die vve volgen binnen een peuterspeelzaal Indicatie 15 Aantal bereikte kinderen Aandeel Gewicht % Spraak- en taalontwikkeling % Interne doorverwijzing, (Minisamenspel, Toeleiding) % Gezinssituatie 20 4% Sociaal-emotionele ontwikkeling 6 1% Gedragsproblematiek 4 1% Bron: De Schoor % Tabel 8: Overzicht indicaties tweeënhalf tot en met driejarige kinderen die vve volgen binnen een kinderdagverblijf Indicatie Aantal bereikte kinderen Aandeel Gewicht 25 22% Thuistaal 51 44% Taalomgeving 32 28% Sociaal-emotionele ontwikkeling 7 6% % Bron: Enquête kinderdagverblijven 4.3 Bereik Met de huidige definitie van de doelgroep voor voorschoolse educatie komt het bereik per 1 oktober 2012 uit op 63%. Het aantal doelgroepkinderen dat met voorschoolse educatie bereikt wordt, varieert sterk door de jaren heen. Dit wordt naast veranderingen in het daadwerkelijke aantal bereikte kinderen ook beïnvloed door veranderingen in de definities van de doelgroep 16. Tot en met 1 oktober 2011 werd het bereik van voorschoolse educatie berekend ten opzichte van de geschatte populatie gewichtenkinderen. Kinderen met een andere indicatie konden wel deelnemen aan vve, maar de omvang van de groep kinderen die hiervoor in aanmerking zouden komen, was onbekend. In de berekening van het bereik werd dit deel van de doelgroep daarom niet meegenomen. Er werd dus feitelijk met een te kleine doelgroep gerekend, waardoor het percentage bereik boven de 100% kon uitkomen (132% in 2011). Met ingang van 1 oktober 2012 worden alle kinderen die in aanmerking komen voor vve geregistreerd, waardoor de complete doelgroep steeds meer in beeld komt. Bij de berekening van het bereik volgens de werkwijze tot en met 2011 komt het bereik van voorschoolse educatie uit op 159%. In dat opzicht is er dus meer bereik dan in Er kan ook specifiek gekeken worden naar het aantal gewichtenkinderen dat bereikt wordt. Op 1 oktober 2012 volgen 128 kinderen met een gewicht vve. Op 1 oktober 2009 waren dit er Het bereik van gewichtenkinderen is daarmee in de periode licht afgenomen van 36% (twee tot en met driejarige gewichtenkinderen) tot 35% (tweeënhalf tot en met driejarigen gewichtenkinderen). Tabel 9 hieronder geeft een overzicht van de ontwikkeling van het totaal aantal vve-plaatsen, de grootte van de doelgroep en het daarop gebaseerde bereik van voorschoolse educatie voor de jaren 2009 tot Tabel 9: Ontwikkeling aantal vve-plaatsen voorschoolse educatie, per 1 oktober Vve-plaatsen peuterspeelzalen Vve-plaatsen kinderdagverblijven Totaal aantal bezette vve-plaatsen Totaal aantal geschatte 2 t/m 3-jarige gewichtenkinderen Totaal aantal geschatte 2,5 t/m 3- jarige gewichtenkinderen Totale doelgroep (gewicht en andere indicaties) 928 Bereik 78% 97% 132% Met geldende doelgroepdefinitie: 63% Met gewichtenkinderen als doelgroep: 159% Bron: De Schoor, enquête kinderdagverblijven, gemeente Almere Getallen in italics zijn de gebruikte doelgroep 15 De Schoor werkte op de peildatum (1 oktober 2012) nog met de oude indicatiestelling, de indeling van de geïndiceerde kinderen naar de nieuwe doelgroepdefinitie (gewicht, taalaanbod, taalomgeving, risico op sociaal emotionele achterstanden) is daarom niet beschikbaar. 16 De grootte van de doelgroep is in deze periode sterk veranderd. Tot en met oktober 2010 is gewerkt met een doelgroep van twee tot en met driejarige gewichtenkinderen voor vve. Vanaf oktober 2011 is de leeftijdsgrens verhoogd naar tweeënhalf jaar, de doelgroep is hierdoor kleiner geworden. Per oktober 2012 is de doelgroep voor voorschoolse educatie opgerekt. Zowel kinderen met een gewicht als kinderen met andere indicaties vallen onder de doelgroep. De doelgroep wordt hierdoor groter, dit heeft een verlagend effect op het bereik. 17 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2009/ Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

22 Tabel 10: Bereik voorschoolse educatie per stadsdeel Haven Buiten Poort Almere Stad Oost Almere Stad West Almere Totaal Aantal peuterspeelzalen met vve Aantal kinderdagverblijven met vve Aantal kinderen dat met vve bereikt wordt Waaronder gewichtenkinderen Waaronder: kinderen met andere indicaties Bereik vve totaal 19 51% 62% 50% 64% 68% 63% Bereik gewichtenkinderen 32% 31% 13% 27% 48% 35% Bereik kinderen met andere indicaties 68% 87% 75% 84% 79% 82% Bron: De Schoor, enquête kinderdagverblijven, gemeente Almere Tabel 10 geeft een overzicht van het bereik per stadsdeel. In de tabel wordt een onderscheid gemaakt tussen kinderen met een gewicht en kinderen met andere indicaties die met vve bereikt worden in de verschillende stadsdelen. Almere Stad West kent het hoogste totale bereik, 68% van de kinderen met een gewicht of indicatie worden bereikt. Het totale bereik is met 50% in Almere Poort relatief het laagst. Ook het bereik van gewichtenkinderen is in Almere Stad West het hoogst en in Almere Poort het laagst. In Almere Stad West worden met een bereik van 48% relatief veel gewichtenkinderen bereikt, in Almere Poort ligt dit bereik op 13%. Het bereik van gewichtenkinderen ligt in alle stadsdelen lager dan het bereik van kinderen met overige vve-indicaties. De gebruikte definities van doelgroepen zijn echter niet gelijkwaardig. De doelgroep van kinderen met overige indicaties is opgebouwd uit tweeënhalf tot en met driejarige kinderen die bij de JGZ in beeld zijn. Vanaf oktober 2012 worden alle kinderen via de JGZ geïndiceerd en doorverwezen voor plaatsing. Echter, nog niet alle jonge kinderen met mogelijke taal- of ontwikkelingsachterstanden zijn bij de JGZ langs geweest. 18 Hierdoor is het aantal kinderen met overige indicaties nog niet volledig in beeld. Dit in tegenstelling tot de doelgroep van het totaal aantal tweeënhalf tot en met driejarige gewichtenkinderen, deze doelgroep is bij benadering bekend. Bijlage D geeft een overzicht van het bereik onderverdeeld naar SLA-PO wijken. 4.4 Toeleidingsprogramma s vve In 2012 zijn er in totaal 539 peuters en hun ouders toegeleid naar vve binnen peuterspeelzalen. Het allergrootste deel van de nieuw ingestroomde peuters zijn naar vve toegeleid door de JGZ, de overige peuters door middel van interne toeleiding (Tabel 11). In 2011 was de JGZ de toeleider van 319 van de 489 nieuw ingestroomde peuters (65%). Tabel 11: Toeleiders nieuw ingestroomde peuters naar vve- periode januari t/m december 2012 Toeleider Aantal peuters Aandeel toeleiding JGZ % Interne toeleiding % Totaal: % Bron: De Schoor Minisamenspel en Opstapje zijn toeleidingsprogramma s voor peuterspeelzalen. Tabel 12 geeft een overzicht van het aantal geplaatste kinderen per september middels deze programma s. Tabel 12: Aantal kindplaatsen/ aantal geplaatste kinderen per september 2012, per programma Geplaatste Programma kinderen Mini-samenspel 49 Opstapje 84 Bron: De Schoor 4.5 Ouderbetrokkenheidondersteunende programma s Een ouderbetrokkenheidondersteunend programma is vve-thuis. Dit programma richt zich op ouders met kinderen van drie tot vier jaar die naar een speelzaal, startgroep of kinderdagverblijf met een vve-programma gaan. In 2012 hebben 75 kinderen hier aan meegedaan In de doelgroep zijn de kinderen opgenomen waarvan bekend is dat ze door de jeugdzorg geïndiceerd zijn en vervolgens wel of niet geplaatst zijn in een vve-groep binnen een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf op de peildatum. De doorverwijzingen van de JGZ zijn meegenomen t/m maart Het is echter mogelijk dat kinderen, die bijvoorbeeld thuis opgevangen worden, niet in beeld zijn van bijvoorbeeld jeugdzorg, kinderdagverblijf of peuterspeelzaal 19 Het bereik is berekend aan de hand van zowel het aanbod aan kwalitatief vve als vve dat niet volledig aan alle voorwaarden voldoet. Dit geldt ook voor de uitsplitsing van het bereik van gewichtenkinderen en kinderen met een andere indicatie. 20 Alleen voor Minisamenspel zijn er gegevens per 1 oktober 2012 beschikbaar. Mini-samenspel had toen 58 kindplaatsen 21 Verantwoording Welzijn 2012, De Schoor, maart 2013 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

24 plus 5. Vroegschoolse educatie in Almere Almere Vroegschoolse educatie wordt door basisscholen aangeboden aan vieren vijfjarige (doelgroep-) kinderen in de groepen 1 en 2. Er zijn op landelijk niveau afspraken van kracht over de kwaliteit van vve, die ook voor de Almeerse situatie geldend zijn: - basisscholen bieden doelgroepkleuters (leerlingen uit groep 1 en 2 met een gewicht) een vve-programma aan dat gericht is op het gestructureerd en samenhangend stimuleren van de ontwikkeling op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. - de school zet twee beroepsleerkrachten in per vve groep. De leerkrachten zijn geschoold in het toepassen van het vve-programma. Dit hoofdstuk gaat in op het aanbod en het bereik van vroegschoolse educatie in Almere (peildatum 1 oktober 2012). Bij het bepalen van aanbod aan vve is er een onderscheid gemaakt tussen scholen die volledig volgens bovenstaande kwaliteitseisen vroegschoolse educatie aanbieden 22 (kwalitatief vve) en scholen die vve aanbieden maar, naar eigen zeggen, (nog) niet aan alle voorwaarden voldoen. 5.1 Aanbod In Almere bieden in totaal 27 scholen vve aan in groep 1 en 2 van de basisschool. Vijf van deze basisscholen bieden kwalitatief vve aan, 22 scholen voldoen niet volledig aan de kwaliteitseisen. Het grootste struikelblok voor basisscholen is de eis van twee beroepsleerkrachten op elke vve-groep. Tweederde van de scholen die aangeven vve te gebruiken, zegt hier niet aan te (kunnen) voldoen. De scholen die vve volgens de kwaliteitseisen aanbieden zijn te vinden in Almere Stad Oost, Almere Stad West (2 locaties), Almere Buiten en Poort. Het totale aanbod van vve is verspreid over alle stadsdelen, wel zijn er een aantal SLA-PO wijken zonder aanbod. Bijlage G geeft een overzicht van de lijst met scholen met vroegschoolse educatie per wijk. Het aantal vve-locaties waarover wordt gerapporteerd is groter dan in voorgaande jaren. Tot en met 2010/2011 is uitgegaan van de twaalf scholen die eind 2010 door de schoolbesturen en gemeente aan de Inspectie van het Onderwijs zijn aangemeld als vve-scholen. 5.2 Aantal plaatsen en deelname Bij de vroegschoolse educatie wordt, in tegenstelling met de voorschoolse educatie, alleen de gewichtenkinderen tot het bereik gerekend. 23 Het aantal gewichtenkinderen dat wordt bereikt is toegenomen naar 248 in Dit komt door het grotere aantal vve-locaties. Het totaal aantal vieren vijfjarigen met een gewicht in Almere is sinds 2009 juist afgenomen met 10% tot 504 in Beide ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat het percentage bereik is toegenomen van 34% per 1 oktober 2009 tot 49% per 1 oktober Tabel 13: Ontwikkeling aantal doelgroepkinderen op vroegschoolse educatie, peildatum 1 oktober Aantal doelgroepkinderen dat met vve bereikt wordt Totaal aantal geschatte vier en vijfjarige doelgroepleerlingen Percentage bereik 34% 33% 28% 49% Bron: Duo, Gemeente Almere, enquête scholen 22 Ook als niet alle beroepskrachten geschoold zijn, maar wel minimaal 1 jaar scholing hebben ontvangen, wordt in Almere gesproken van kwalitatief vve. 23 Scholen krijgen jaarlijks middelen van het rijk om achterstanden te bestrijden op basis van de gewichtenregeling en niet op basis van de brede doelgroepdefinitie. Bovendien hebben zij nog onvoldoende zicht op de omvang van de overige doelgroep, door de recente invoering van de afspraken. 24 Gebaseerd op de door DUO gerapporteerde leerlingaantallen per school. 25 Het aantal vieren vijfjarige doelgroepkinderen is geschat op basis van het percentage gewichtenleerlingen op Almeerse scholen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

25 Tabel 14: Bereik vroegschoolse educatie per stadsdeel, 1 oktober 2012 Haven Stad Oost Stad West Buiten Poort Totaal Aantal basisscholen met vve totaal Waaronder: basisscholen met kwalitatief vve Aantal doelgroepkinderen dat met vve bereikt wordt Waaronder: aantal doelgroepkinderen dat met kwalitatief vve bereikt wordt Totaal geschat aantal vieren vijf jarige doelgroepkinderen/ Percentage bereik vve totaal 69% 66% 37% 43% 9% 49% Bron: Duo, Gemeente Almere, enquête scholen Het bereik van vve kan verder uitgesplitst worden naar stadsdeel, zie Tabel 14. Zie bijlage G.1 voor het vroegschoolse bereik per wijk. Vooral Almere Haven en Stad Oost kennen een relatief hoog bereik. In vergelijking met de Monitor VVE 2009/2010 valt vooral op dat het bereik van vve in Almere Buiten is toegenomen, dit geldt in mindere mate ook voor Haven en Stad Oost. In Stad West is het bereik juist afgenomen. 26 Scholen zijn gevraagd om naast het aantal gewichtenkinderen ook een schatting te geven van kinderen met andere indicaties binnen hun vve-groepen. Kinderen met een gewicht maken volgens de eigen opgave van de scholen indicatief ongeveer een derde van de kinderen met een indicatie uit. Een indicatie vanwege een niet-nederlandse thuistaal komt daarna het meest voor Bereikcijfers per oktober 2009: Haven: 43%, Buiten: 11%, Stad Oost: 37%, Stad West: 49%, Poort: 0%. 27 Inschatting op basis van de eigen opgave van basisscholen. Gegevens van basisscholen die het aantal kinderen met een gewicht fors hoger of lager hadden ingeschat dan het aantal gewichtenkinderen volgens de opgave van DUO zijn hierbij niet meegenomen. 26 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

26 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

28 6. Doorstroom voorschools naar vroegschools Almere plus De overgang van peuterspeelzaal en kinderdagverblijf naar de basisschool is erg belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. De gemeente, de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en scholen zijn hier samen verantwoordelijk voor. Om leerlingen met vve goede doorstroommogelijkheden te bieden is het van belang dat er voldoende vroegschools aanbod in de buurt aanwezig is en dat er gewerkt wordt met aansluitende programma s. In Almere bieden 28 peuterspeelzalen, 27 kinderdagverblijven 28 en 27 basisscholen 29 vve aan. KO-totaal is voorschools het meest gebruikte vve-programma, het programma wordt op de basisschool juist weinig gebruikt. Vroegschools worden de programma s Piramide en Peuterplein/ Kleuterplein vaak gebruikt (Tabel 15). Het programma Schatkist wordt voorschools niet aangeboden 30, maar wordt vroegschools regelmatig gebruikt. In het schooljaar 2009/2010 werd het programma Piramide zowel voorschools als vroegschools het vaakst gebruikt. Het aanbod aan vve-programma s is hiermee dus verschoven. Bijlage F en bijlage G geven een overzicht van de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met vve-aanbod, samen met de programma s waarmee gewerkt wordt. 6.1 Doorstroom De overgang van een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf naar de basisschool is een belangrijke stap in de ontwikkeling van jonge kinderen. Om deze overgang zo soepel mogelijk te laten verlopen is het van belang om te zorgen voor een doorgaande ontwikkelingslijn. Hiervoor is een goede overdracht en samenwerking tussen de voorschoolse organisaties en de basisschool nodig. De Peuterestafette is hiervoor een bruikbaar instrument. In Almere is ervoor gekozen om de Peuterestafette in de hele stad als overdrachtsinstrument te gebruiken. De Peuterestafette wordt ingevuld voor alle kinderen van twee tot vier jaar die een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf bezoeken. Alle peuterspeelzalen gebruiken de Peuterestafette. Daarnaast geven 13 kinderdagverblijven aan dat ze de Peuterestafette gebruiken om peuters goed te laten doorstromen naar de basisschool. In totaal stroomden in het schooljaar 2011/ vve-kinderen van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven door naar de basisschool 31. Van deze kinderen stroomde bijna een derde (117 kinderen, 30%) door naar een school met een vve-programma. Van de kinderen die doorstromen naar een basisschool met vve, hadden 60 kinderen (51%) een doorgaande lijn, Tabel 15: Programma-aanbod vve Programma Voorschools vroegschools Peuterspeelzalen kinderdagverblijven Piramide Startblokken en Basisontwikkeling KO-totaal (Puk en Ko, Uk en Puk, Ik en Ko) Kaleidoscoop Schatkist Peuterplein/Kleuterplein Overig Bron: basisscholen, kinderdagverblijven, de Schoor 28 Acht kinderdagverblijven bieden kwalitatief vve aan, 19 kinderdagverblijven bieden vve aan maar voldoen niet volledig aan alle voorwaarden 29 Vijf basisscholen bieden kwalitatief vve aan, 22 basisscholen bieden vve aan maar voldoen niet volledig aan alle voorwaarden. 30 Van het programma Schatkist is ook geen voorschoolse variant beschikbaar (bron: informatie de Schoor) 31 De informatie over het aantal kinderen dat doorstroomt vanuit peuterspeelzalen is voor alle peuterspeelzalen bekend. Over de doorstroom vanuit kinderdagverblijven is slechts beperkt informatie beschikbaar; voor zover zij dat hebben aangeleverd. Het aantal doorstromende kinderen is daarom voor 90% opgebouwd uit doorstromers van uit peuterspeelzalen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

29 Tabel 16: Doorstroom per stadsdeel stadsdeel Uitstromende kinderen voorschools Uitstromende kinderen naar een school met vve Percentage overgang naar vve Uitstromende kinderen naar een school met hetzelfde vve-programma Percentage doorlopende leerlijn 32 Haven % 9 60% Almere Buiten % 6 24% Almere Poort % 0 0% Almere Stad Oost % 22 56% Almere Stad West % 23 62% Almere totaal % 60 51% Bron: Duo, Gemeente Almere, enquête scholen zij stroomden door naar een school dat hetzelfde vve-programma aanbiedt als hun peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. Verder stroomt de overgrote meerderheid (93%) van de doorstromende kinderen door naar een basisschool in hetzelfde stadsdeel. Meer dan viervijfde van de vve-kinderen (83%) blijft onderwijs volgen binnen dezelfde wijk. Tabel 16 geeft een overzicht van de doorstroom onderverdeeld naar stadsdeel. Almere Haven en Almere Stad Oost kennen het hoogste percentage doorstroom van voorschoolse naar vroegschoolse educatie met respectievelijk 39% en 45%. De doorstroom in Almere Poort is met 14% het laagst. Kinderen die doorstromen naar een basisschool met vve, stromen in Almere Stad West het vaakst door binnen hetzelfde programma, namelijk 62%. Bijlage H geeft een overzicht van de doorstroom per wijk. Het percentage doorgestroomde peuters kan vergeleken worden met het aandeel doorgestroomde peuters in het schooljaar 2009/2010. Van dat schooljaar zijn er alleen gegevens over de doorstroom vanuit peuterspeelzalen bekend 33. In dit schooljaar stroomden 513 kinderen vanuit peuterspeelzalen door naar de basisschool. Een beperkt aantal van deze kinderen, 16%, stroomden door naar een basisschool met vroegschoolse educatie. In 2011/2012 is dat percentage met 30% bijna verdubbeld. Dit komt voornamelijk door de toename van het aantal vve-scholen. De kinderen die in 2009/2010 doorstroomden naar een vve-school konden na doorstroom wel vrijwel allemaal het zelfde vve-programma volgen (doorgaande lijn: 98%). De doorgaande lijn is nu met 51% een stuk lager. Niet alleen het aandeel dat doorstroomt is afgenomen, maar ook het aantal kinderen dat doorstroomt is lager (81 kinderen in 2009/2010, 60 kinderen in 2011/2012). 32 Het aantal kinderen dat overgaat naar een basisschool die gebruikt maakt van hetzelfde vve programma als aandeel van het aantal kinderen die van een voorschoolse vve overgaan naar vroegschoolse vve 33 Dit heeft slechts een beperkt effect op de vergelijking. De informatie over het aantal doorstromers in het schooljaar 2011/2012 bestaat voor 90% uit doorstromers vanuit peuterspeelzalen 30 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

30 Tabel 17: Doorstroom per vve-programma 34 Programma 35 Uitstromende kinderen voorschools Uitstromende kinderen die overgaan naar een school met vve Percentage overgang naar vve Kinderen die overgaan naar een school met hetzelfde vve-programma Percentage doorlopende leerlijn 36 Piramide % 43 65% Startblokken en Basisontwikkeling % 15 65% KO-totaal % 2 8% Kaleidoscoop % 0 0% overig 3 0 0% 0 0% Totaal % 60 51% Bron: De Schoor, enquête kinderdagverblijven, enquête basisscholen De doorstroom van voorschoolse naar vroegschoolse educatie kan ook per programma bepaald worden (Tabel 17). Kinderen die voorschools het programma Startblokken en Basisontwikkeling volgen stromen het vaakst door naar vroegschoolse educatie (49%). Het gaat hier om relatief weinig kinderen, het aantal kinderen dat voorschools de programma s KO-totaal en Piramide volgt, is fors hoger. Kinderen die voorschools de programma s Piramide en Startblokken en Basisontwikkeling volgden, hebben, voor zover ze overgaan naar een school met vve, relatief het vaakst een doorlopende leerlijn (65%). Kinderen die vanuit KO-totaal of Kaleidoscoop doorstromen naar een basisschool met vve stromen bijna nooit door binnen hetzelfde programma. Bijlage H2 geeft informatie over samenwerkingsverbanden. Kinderen die vve volgen op een kinderdagverblijf of peuterspeelzaal die deel uitmaakt van een startgroep, brede school of integraal kindcentrum met vroegschools aanbod stromen vaker dan gemiddeld door naar bijbehorende basisschool. Dertig procent van alle voorschoolse vve-leerlingen stroomt (ongeacht het programma) door naar een vve-basisschool. Ongeveer de helft van de vve-kinderen uit een samenwerkingsverband stroomt door naar de basisschool uit het samenwerkingsverband, die vaak ook met hetzelfde programma werkt. 34 Aantal uitstromende kinderen voorschools met het programma Peuterplein/Kleuterplein is onbekend. De doorstroom vanuit dit programma is daarom niet in de tabel opgenomen 35 Programma s die voorschools aangeboden worden. 36 Het aantal kinderen dat overgaat naar een basisschool die gebruikt maakt van hetzelfde vve programma als aandeel van het aantal kinderen die van een voorschoolse vve overgaan naar vroegschoolse vve Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

32 7. Vergelijking toetsresulaten scholen met en zonder vve Almere plus In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de taal-, lees- en rekenprestaties van vve-scholen in het schooljaar 2011/2012. De prestaties van leerlingen op vve-scholen worden vergeleken met leerlingen op scholen zonder vve en met de landelijke verdeling 37. In Almere bieden in totaal 27 scholen vve aan in groep 1 en 2 van de basisschool. Al deze scholen hebben toetsresultaten aangeleverd voor de Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2011/ Niet elke toets is door elke school afgenomen. Afhankelijk van de toets, hebben 20 tot 26 scholen toetsresultaten van leerlingen aangeleverd. De toetsresultaten van vve-scholen en scholen zonder vve worden hieronder per toets met elkaar vergeleken. Per toets wordt aangeven of en in hoeverre de resultaten van vve-scholen afwijken van die van scholen zonder vve. De gemiddelde toetsscores van leerlingen op vve-scholen en scholen zonder vve zijn hiervoor vertaald naar een waarde tussen de 0 en de 100%, waarmee de positie ten opzichte van de landelijke verdeling wordt weergegeven. De gemiddelde scores kunnen zo voor meerdere jaren uitgezet worden ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Dit landelijk gemiddelde wordt voor alle toetsen weergegeven met 50% 39. Uit de Monitor Taal, Lezen en Rekenen blijkt dat gewichtenleerlingen over het algemeen lager scoren dan de leerlingen zonder gewicht. Vvescholen hebben meer gewichtenkinderen dan scholen zonder vve, vooral het aandeel kinderen met een zwaar gewicht (gewicht 1,2) ligt hoger op vve-scholen (Tabel 18). De resultaten per toets worden daarom ook (voor zover mogelijk) uitgesplitst naar gewichtsfactor om te bepalen of er verschillen zijn in de resultaten van kinderen zonder, met een licht of met een zwaar gewicht tussen vve-scholen en scholen zonder vve. 7.1 Kleutertoetsen Kinderen van zowel scholen met als zonder vve scoren hoger dan gemiddeld in Nederland op de toets Taal voor kleuters. Kinderen in het eerste leerjaar (weergeven met M1 in de figuur) scoren beter op de toets dan kinderen in het tweede leerjaar (weergeven met M2). Vve-scholen scoren niet duidelijk beter of slechter op deze toets dan scholen zonder vve, verschillen in gemiddelde scores zijn beperkt. De score van leerlingen op vve-scholen op deze toets is hiermee beduidend beter dan in het leerjaar 2010/2011. Het verschil tussen vve-scholen en scholen zonder vve was toen veel groter en de gemiddelde scores van leerlingen van vve-scholen lagen toen zowel in het eerste als tweede leerjaar onder het landelijk gemiddelde 41. Tabel 18: Verdeling gewichtenleerlingen over vve-scholen en scholen zonder vve Geen gewicht Gewicht 0,3 40 Gewicht 1,2 Totaal vve-scholen % 424 7% % % Niet-vve scholen % 479 4% 339 3% % Totaal Almere % % % % 37 De gemiddelde scores op de volgende toetsen worden vergeleken: LOVS Taal voor Kleuters, LOVS Rekenen voor kleuters, LOVS Drie Minuten Toets, LOVS Woordenschat, LOVS Spelling en LOVS rekenen- wiskunde. De toetsresulaten zijn medio-afnames. 38 In deze monitor zijn de stedelijke taal-, lees- en rekenprestaties in beeld gebracht. Zie dit rapport voor meer informatie over de werkwijze en stedelijke resultaten. 39 Feitelijk gaat het hier over de mediaan en niet het gemiddelde. Er kan aangenomen worden dat het verschil tussen het landelijk gemiddelde en de mediaan klein is. 40 Een gewicht 0,3 betekent dat beide ouders of de ouder die belast is met de dagelijkse verzorging, laagopgeleid zijn. Een gewicht 1,2 betekent daarnaast dat één van de ouders maximaal basisonderwijs heeft gevolgd. 41 Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2010/2011, Oberon, juni 2012 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

33 100% 80% 60% De gemiddelde scores van Almeerse kinderen liggen voor de toets Rekenen voor Kleuters rond het landelijk gemiddelde in zowel groep 1 en 2. Er is geen groot verschil tussen vve-scholen en scholen zonder vve (Figuur 4). 40% 100% 20% 80% 0% M1 M2 60% geen vve vve Figuur 2: Vaardigheidsscores Taal voor Kleuters, vve- en niet vve- scholen ten opzichte van landelijke verdeling De gemiddelde vaardigheidsscores van leerlingen op vve-scholen en scholen zonder vve staan hieronder voor de toets Taal voor Kleuters uitgesplitst naar leerlinggewicht. Gewichtenkinderen scoren zowel in groep 1 als groep 2 gemiddeld beduidend lager dan niet-gewichtenkinderen op deze toets. Kinderen zonder gewicht scoren op zowel vve-scholen als scholen zonder vve boven het landelijk gemiddelde 42, de score van gewichtenkinderen, en dan vooral de score van kinderen met een zwaar gewicht, liggen lager dan het landelijk gemiddelde. De verschillen in scores van leerlingen met en zonder gewicht tussen vvescholen en scholen zonder vve zijn (voor zover bekend) niet erg groot (Figuur 3) % 20% 0% M1 M2 geen vve vve Figuur 4: Vaardigheidscores Rekenen voor kleuters, vve-scholen en scholen zonder vve ten opzichte van de landelijke verdeling 100% 100% Almere Nederland 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 Taal voor Kleuters, groep 1 Taal voor Kleuters groep 2 Figuur 3: Vaardigheidscores Taal voor Kleuters, vve- en vve-scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht 42 Dit gemiddelde bestaat uit scores van zowel gewichten als niet gewichtenkinderen. 43 Het aantal toestsscores in groep 1 van leerlingen met een gewicht op de scholen zonder vve is te klein om over te rapporteren, alleen gemiddelde scores die gebaseerd zijn op minimaal 25 toetsscores worden gerapporteerd. 34 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

34 100% 100% Almere Nederland 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 Rekenen voor kleuters groep 1 Rekenen voor kleuters groep 2 Figuur 5: Vaardigheidscores Rekenen voor Kleuters, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht De verschillende vaardigheidsscores op de toets Rekenen voor Kleuters staan hierboven uitgesplitst naar leerlinggewicht. Ook hier geldt dat leerlingen met een gewicht gemiddeld lager scoren dan leerlingen zonder gewicht. Verschillen tussen vve-scholen en scholen zonder vve zijn (voor zover bekend) niet erg groot Technisch lezen Op het gebied van technisch lezen scoren zowel leerlingen van vve-scholen als leerlingen van scholen zonder vve gemiddeld hoger dan het landelijk gemiddelde op de Drie-Minuten-Toets. De score van leerlingen van vve-scholen is gemiddeld hoger dan die van leerlingen van scholen zonder vve (Figuur 6). 100% 80% Als er gekeken wordt naar het onderscheid tussen leerlingen met of zonder gewicht, blijkt dat Almeerse kinderen zowel met als zonder gewicht gemiddeld hoger scoren dan het landelijk gemiddelde. Leerlingen van vve-scholen, zowel met als zonder gewicht, scoren beter op deze toets dan leerlingen van scholen zonder vve. Op scholen zonder vve zijn de verschillen tussen leerlingen met en leerlingen zonder een gewicht klein. Bij vve-scholen is dat anders, leerlingen met een zwaar gewicht scoren op vve-scholen gemiddeld het beste op deze toets. Hun gemiddelde score is hiermee meteen de gemiddelde hoogste score. 100% 80% 60% 40% 20% Almere Nederland 60% 40% 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht % 0% vve niet-vve Figuur 7: Vaardigheidscores Drie Minuten Toets groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht Figuur 6: Vaardigheidsscore LOVS Drie Minuten Toets in groep 3, vve- en niet vve scholen, ten opzichte van de landelijke verdeling 44 Het aantal toetsscores in groep 1 van leerlingen met een gewicht op de scholen zonder vve is te klein om over te rapporteren, alleen gemiddelde scores die gebaseerd zijn op minimaal 25 toetsscores worden gerapporteerd. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

35 7.3 Woordenschat Almeerse leerlingen van zowel vve-scholen als scholen zonder vve scoren in het derde leerjaar ruim onder het Nederlandse gemiddelde op de LOVS toets Woordenschat. Leerlingen van scholen zonder vve scoren gemiddeld iets beter op deze toets dan leerlingen van vve-scholen. Ook in het schooljaar 2010/2011 scoorden Almeerse leerlingen op deze toets onder het landelijk gemiddelde Spelling Op de LOVS toets Spelling scoren Almeerse leerlingen van zowel vve-scholen als scholen zonder vve rond het landelijk gemiddelde. Dit is een verbetering ten opzichte van scores in het schooljaar 2010/2011 toen leerlingen van scholen zonder vve maar vooral ook leerlingen van vve-scholen onder het landelijk gemiddelde scoorden. 100% 100% 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% vve niet-vve Figuur 8: Vaardigheidsscore LOVS Woordenschat in groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling Wat opvalt is dat leerlingen zonder gewicht op een vve-school lager scoren op Woordenschat dan leerlingen zonder gewicht op een school zonder vve. Leerlingen met een gewicht scoren juist beter op een vve-school, dit geldt vooral voor de leerlingen met een laag gewicht. Dit beeld komt overeen met de meting in 2010/ % 80% 60% 40% 20% Almere Nederland 0% vve niet-vve Figuur 10: Vaardigheidsscore LOVS Spelling in groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling Als er gekeken wordt naar verschillen tussen leerlingen met of zonder gewicht op vve-scholen en scholen zonder vve, blijkt dat leerlingen met een gewicht op vve-scholen op de toets gemiddeld gezien beduidend hoger gescoord hebben. Leerlingen zonder gewicht scoren op een vveschool ongeveer even hoog als de leerlingen op een school zonder vve. In 2010/2011 hadden leerlingen op een vve-school nog een achterstand. Almere Nederland 100% 80% 60% 40% 20% 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 gewicht 0 gewicht 0.3 gewicht 1.2 Figuur 9: Vaardigheidscores Woordenschat groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht Figuur 11: Vaardigheidscores Spelling groep 3, vve- en niet vve scholen, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht 45 Dit gemiddelde bestaat uit scores van zowel gewichten als niet gewichtenkinderen. 36 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

36 7.5 Rekenen Voor de toets Rekenen-Wiskunde liggen de toetsresultaten van zowel leerlingen van vvescholen als scholen zonder vve boven het landelijk gemiddelde. De score van leerlingen van scholen zonder vve ligt gemiddeld hoger dan die van leerlingen van scholen met vve. Wat opvalt is dat leerlingen zonder gewicht op vve-scholen iets lager scoren op Rekenen-Wiskunde dan leerlingen zonder gewicht op een school zonder vve. Leerlingen met een gewicht scoren juist beter op een vve-school. 100% 100% Almere Nederland 80% 80% 60% 60% 40% 40% 20% 20% 0% vve niet-vve vve niet-vve vve niet-vve 0% gewicht0 gewicht0.3 gewicht1.2 vve niet-vve Figuur 12: Vaardigheidsscore LOVS Rekenen-Wiskunde in groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling Figuur 13: Vaardigheidscores Rekenen-Wiskunde groep 3, vve-scholen en scholen zonder vve, ten opzichte van de landelijke verdeling, uitgesplitst naar gewicht Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

38 plus 8. Conclusies Almere Voor- en vroegschoolse educatie is een verzamelnaam voor de methodische en systematische ondersteuning van de ontwikkeling van jonge kin deren, in de leeftijd van ongeveer twee tot en met vijf jaar. Doel van vve is om mogelijke (taal-)achter standen bij kinderen zo vroeg mogelijk op te sporen en te voorkomen of te bestrijden. Vve is onder verdeeld in voorschoolse en vroeg schoolse educatie. Voor - schoolse educatie wordt in Almere gegeven aan tweeën half- tot en met drie jarigen op peuterspeelzalen en kinder dag verblijven, vroeg schoolse educatie aan vieren vijf jarigen op basis scholen. In Almere bieden op 1 oktober peuterspeel zalen, 27 kinderdagverblijven en 27 basisscholen vve aan. Voor vve worden eisen gesteld wat betreft het programma, het aantal uur (of dag delen) aanbod, het aantal beroepskrachten per groep en de scholing. Het aanbod van peuter speel zalen voldoet aan deze eisen. Voor de kinder dag verblijven en basisscholen geldt dit niet voor elke organisatie. Acht kinder dagverblijven en vijf basisscholen bieden vve volgens de eisen aan. De scholing van beroepskrachten is bij kinderdag verblijven het belangrijkste knelpunt, bij basis scholen is dit het aantal beroepskrachten per groep. Met voorschoolse educatie worden in Almere 585 tweeënhalf- tot en met driejarige kinderen door kinderdagverblijven en peuterspeelzalen bereikt. Van deze kinderen hebben 128 kinderen een leerlinggewicht (22%), 457 kinderen hebben een andere indicatie. Het bereik van voorschoolse educatie uitgaande van een doelgroep van gewichtenkinderen en kinderen met andere indicaties, komt hiermee op 63%. Het bereik zou 159% bedragen als, net als in de Lokale Staat 2011/ 2012, voor het bereik het aantal geplaatste kinderen uitgezet zou worden tegen het geschat aantal gewichtenkinderen binnen de stad. Als er zuiver gekeken wordt naar het bereikte aantal gewichtenkinderen als aandeel van het geschatte aantal voorschoolse gewichtenkinderen binnen de stad, is het aandeel bereikte gewichtenkinderen sinds 2009 ongeveer gelijk gebleven (36% in 2009 en 35% in 2012) Op 1 oktober 2012 worden 248 Almeerse doelgroep kinderen bereikt met vroegschoolse educatie. Dit is een bereik van 49 procent. Dit bereik is hoger dan het bereik van voorgaande jaren (34% in 2009 tot 28% in 2011). Dit is voornamelijk het gevolg van de uitbreiding van het aantal scholen dat als vve-locatie wordt meegenomen. Het aandeel kinderen dat doorstroomt van voor schoolse naar vroegschoolse educatie is toe genomen. Van de vve-kinderen die in 2011/2012 uitstroomden vanuit een peuter speelzaal of kinderdagverblijf met vve stroomde 30% door naar een basisschool met vve. In 2009/2010 bedroeg deze doorstroom nog 16% 46. De doorstroom binnen specifieke vve-programma s is afgenomen. In 2009/2010 stroomden vrijwel alle kinderen die door stroom den naar een basisschool met vve door naar een basisschool die hetzelfde vve-programma aan bood. In 2011/2012 geldt dit voor net iets meer dan de helft van de doorstromende kinderen. Ook het aantal kinderen dat doorstroomt binnen het zelfde programma is afgenomen. In deze monitor zijn de toetsresultaten van leer lingen van vve-scholen en scholen zonder vve met elkaar vergeleken. 47 Verschillen tussen vve-scholen en scholen zonder vve verschillen per toets en blijken in het algemeen niet erg groot te zijn. De vve-scholen hebben een zwaardere leer ling populatie dan de scholen zonder vve, 17% van hen heeft een gewicht t.o.v. 6% voor de overige scholen. Het is daarom zuiverder om de scores uit te splitsen naar leerlinggewicht. Kinderen met een leerlinggewicht binnen vvescholen blijken het bij vrijwel alle toetsen beter te doen dan kinderen met een vergelijkbaar gewicht op scholen zonder vve. In 2010/2011 verschilde dit sterk per toets. In dat jaar scoorden leerlingen zonder gewicht op een vve-school vaak lager dan de leerlingen zonder gewicht op een school zonder vve. Dit is in 2011/2012 niet het geval, de verschillen zijn beperkt Voor het jaar 2011/2012 is gekeken naar de doorstroom van leerlingen van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven waarvan bekend was dat ze vve volgden, in 2009/2010 alleen naar doorstroom van leerlingen van peuterspeelzalen. Omdat uitstromende vve-kinderen van peuterspeelzalen in het jaar 2011/2012 zo n 90% van het aantal kinderen uitmaken, heeft dit slechts beperkt invloed op de vergelijking. 47 Voor het jaar 2010/2011 is dit gebeurd in de Monitor Taal, Lezen en Rekenen 2010/2011, Oberon, juni In 2010/2011 ging het om 11 scholen, in 2011/2012 gaat het om 27 scholen. Dit is dus een andere groep scholen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

40 Bijlagen Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

41 Bijlage A: Onderzoeksverantwoording A.1 Dataverzameling Informatie over de toepassing van vve bij kinderdagverblijven en basisscholen is verzameld door middel van een enquête. Kinderdagverblijven en basisscholen zijn in deze enquête onder meer gevraagd of ze vve aanbieden, welk programma ze gebruiken en hoeveel kinderen met welke indicaties bij hen vve volgen. De enquête naar basisscholen is per (maart 2013) verzonden naar alle Almeerse basisscholen. Van deze 77 scholen hebben na een reminder vanuit de schoolbesturen uiteindelijk 63 scholen gereageerd. Dit is een respons van 82%. De enquête naar kinderdagverblijven is per (maart 2013) verzonden naar 29 kinderdagverblijven die bij een eerder onderzoek naar vve aangegeven hadden dat ze vve aanbieden of waarvan bekend was dat ze een aanbod vve hebben. Van deze kinderdagverblijven hebben na een reminder per en een telefonische reminder uiteindelijk 23 kinderdagverblijven gereageerd. De uiteindelijke respons (aantal invulde enquêtes), komt hiermee op 79%. Vijf kinderdagverblijven die in eerste instantie abusievelijk niet benaderd zijn, zijn alsnog telefonisch benaderd. Deze kinderdagverblijven hebben de enquête uiteindelijk niet ingevuld maar hebben wel gegevens aangeleverd over hun vve-gebruik inclusief de door hen gebruikte vve-programma s. Informatie over het vve-gebruik bij peuterspeelzalen is bekend uit de rapportages van de Schoor. Gegevens over de toetsresultaten van leerlingen op vve-scholen en scholen zonder vve zijn in samenwerking met Oberon verzameld uit databestanden met toetsresultaten die eerder door schoolbesturen aangeleverd zijn voor de Monitor Taal, Lezen en Rekenen. Gegevens over het aantal Almeerse kinderen met een bepaalde leeftijd in verschillende wijken en stadsdelen zijn beschikbaar uit de gemeentelijke basisadministratie. Gegevens over het aantal leerlingen met een leerlinggewicht per school zijn afkomstig van DUO. A.2 Analyse Bij de analyse zijn de volgende definities gebruikt en keuzen gemaakt: - Peildatum: In principe wordt overal de peildatum 1 oktober 2012 gehanteerd, ook voor het bepalen van de doelgroeppopulatie. Alleen voor de leeftijdsopbouw vanaf 2009 wordt 1 januari gebruikt, omdat de historie anders niet beschikbaar is. - Kwalitatief vve en grijs vve: Bij een aantal analyses is er een onderscheid gemaakt tussen vve en kwalitatief vve. Kwalitatief vve is vve dat aan alle kwaliteitseisen voldoet, dit betreft eisen omtrent aangeboden programma (zie bijlage C de lijst met erkende programma s), aangeboden aantal uren of dagdelen, het aantal beroepskrachten voor de vve-groep en de scholing van deze beroepskrachten. Bij aanbod vve waarbij niet voldaan wordt aan alle eisen, wordt gesproken van grijs vve. Kinderopvangorganisaties en basisscholen hebben in de enquête zelf aangegeven in hoeverre ze voldoen aan de kwaliteitseisen. - De berekeningen van bereik en doorstroom zijn, behalve als anders aangegeven, gebaseerd op het bereik en de doorstroom vanaf zowel kwalitatief als grijs vve. - Schatting gewichtenpopulatie: De schatting van het aantal gewichtenkinderen in beide leeftijdsgroepen is gebaseerd op het percentage gewichtenkinderen op de basisscholen in de leeftijd van 4 en 5 jaar. Voor beide leeftijdsgroepen wordt dit percentage toegepast op het totaal aantal kinderen in die leeftijdsgroep in Almere (dit betekent dat ook voor de 4 en 5 jarigen het aantal gewichtenkinderen kan afwijken van de gewichtenkinderen op Almeerse scholen). Voor de schatting van de gewichtenpopulatie per wijk wordt het percentage gewichtenkinderen op de scholen in deze wijk gebruikt voor de berekening van de omvang. De aantallen per wijk worden gecorrigeerd, zodat het totaal gelijk is aan het berekende stadstotaal. Er kan verschil zijn tussen de wijk waar kinderen wonen en waar ze naar school gaan, vooral voor een aantal wijken in Stad is dit het geval. 42 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

42 - Schatting overige doelgroep: De Schoor registreert vanaf 1 oktober 2012 alle kinderen die door de JGZ doorverwezen zijn voor vve en of en wanneer deze kinderen geplaatst zijn bij peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. De kinderen die op basis van de overige indicaties in aanmerking komen (op de peildatum 1 oktober 2012) maar op dat moment nog niet in beeld waren of nog niet vier dagdelen zijn geplaatst vormen, samen met de geplaatste kinderen met overige indicaties, de doelgroep. De doorverwijzingen van de JGZ zijn van oktober 2012 t/m maart 2013 meegenomen. Nog niet alle jonge kinderen met mogelijke taal- of ontwikkelingsachterstanden zijn bij de JGZ langs geweest. Hierdoor is het aantal kinderen met overige indicaties nog niet volledig in beeld. De werkelijke doelgroep zal dus in de praktijk groter zijn. Van 24 kinderen die vve volgen was de indicatie niet bekend, deze kinderen zijn meegenomen in de doelgroep met overige indicaties. - Indicaties peuterspeelzalen: Van de kinderen die 4 dagdelen of 2 dagdelen zijn geplaatst op 1 oktober is de indicatie bekend. Dit is ook het geval bij de doorverwijzingen van de JGZ, hier is alleen onderscheid gemaakt tussen kinderen met en kinderen zonder gewicht. - Bereik peuterspeelzalen: alle kinderen met een vve-indicatie die op 1 oktober 2012 voor 4 dagdelen op een peuterspeelzaal zitten. Voor de indeling in wijken en stadsdelen is het woonadres van het kind aangehouden. - Bereik kinderdagverblijven: alle kinderen met een vve-indicatie die op 1 oktober 2012 voor 4 dagdelen op een kinderdagverblijf zitten. Het bereik van kinderen met een vve-indicatie is gebaseerd op de aantallen kinderen die door de kinderdagverblijven zelf in de enquête aangegeven zijn. - Non-bereik voorschoolse educatie: alle kinderen met een vve-indicatie die op 1 oktober 2012 voor 2 dagdelen op een peuterspeelzaal zitten, plus alle kinderen die na 1 oktober zijn geplaatst of doorverwezen door JGZ (t/m maart 2013). Deze lijst is gekoppeld aan de gemeentelijke basisadministratie (GBA) om de kinderen die na 1 oktober 2012 in Almere zijn komen wonen eruit te halen. Zo is ook het woonadres van de kinderen die doorverwezen zijn door de JGZ aangevuld (was meestal onbekend). - Bereik vroegschoolse educatie: alle kinderen met een gewicht die op 1 oktober 2012 op de basisscholen met vve geregistreerd staan. Hier is de DUO-registratie aangehouden en niet de gegevens die de scholen zelf hebben aangeleverd. A.3 Volledigheid gegevens Een deel van de gegevens van basisscholen en kinderdagverblijven is verzameld door middel van enquêtes. 18% van de scholen en 21% van de aangeschreven kinderdagverblijven hebben de vragenlijst niet ingevuld. Dit betekent dat er meer locaties kunnen zijn met een aanbod vve. Daarnaast hebben elf kinderdagverblijven geen gegevens over het aantal bereikte kinderen ingevuld en zijn een aantal andere ingevulde gegevens niet altijd compleet of bruikbaar. Dit geldt vooral voor de doorstroom van kinderen naar de basisschool, deze gegevens hebben veel kinderdagverblijven niet kunnen invullen. De gegevens van de Schoor en het aantal gewichtenkinderen op de basisscholen zijn daarentegen volledig. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

43 Bijlage B: Indeling SLA-PO-wijken In dit rapport is voor de wijkindeling de indeling in SLA-PO wijken 50 gebruikt, zie Figuur 14. Figuur 14: Indeling SLA-PO wijken Almere Haven Almere Stad 1 Almere Stad 2 Almere Stad 3 Almere Stad 4 Almere Stad 5 Almere Stad 6 Almere Buiten 1 Almere Buiten 2 Almere Poort 50 Wijkindeling ten behoeve van de invoering Passend Onderwijs 44 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

44 Bijlage C: VVE-programma s Op nationaal niveau worden een aantal vve-programma s erkend. Erkende programma s zijn programma s waarvan naar oordeel van een onafhankelijke commissie tenminste op theoretisch niveau aannemelijk is gemaakt dat het programma werkt en dat de doelen van het programma bereikt worden. De volgende programma s worden erkend op nationaal niveau 51 : - Doe meer met Bas - Kaleidoscoop - KO-totaal (Uk & Puk, Puk & Ko, Ik & Ko) - Piramide - Speelplezier - Sporen - Startblokken en Basisontwikkeling Op Almeers niveau is afgesproken de volgende programma s ook te erkennen als goed vve-programma: - Kleuterplein/Peuterplein - Schatkist 51 Gegevens over de erkennningscommissie en erkende programma s zijn beschikbaar op Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

45 Bijlage D: Peuters en kleuters in Almere, per wijk Voor- en vroegschoolse educatie in Almere wordt aangeboden aan kinderen in de leeftijd van tweeënhalf tot en met drie jaar en vier tot en met vijf jaar. De ontwikkeling in het aantal kinderen in beide leeftijdsgroepen staat hieronder uitgesplitst naar etnische achtergrond en SLA-PO-wijk (de uitsplitsing naar etnische achtergrond en stadsdeel is weergegeven in hoofdstuk 3). Tabel 19: Aantal kinderen van 2,5 t/m 3 jaar, naar SLA-PO wijk en etniciteit, op 1 januari 52 Stadsdeel Wijk Etniciteit Haven Haven Autochtoon Haven Westers Haven Niet westers Haven totaal Stad Oost excl Waterwijk Almere Stad 1 Autochtoon Almere Stad 1 Westers Almere Stad 1 Niet westers Almere Stad 1 totaal Almere Stad 4 Autochtoon Almere Stad 4 Westers Almere Stad 4 Niet westers Almere Stad 4 totaal Stad West incl Waterwijk Almere Stad 2 Autochtoon Almere Stad 2 Westers Almere Stad 2 Niet westers Almere Stad 2 totaal Almere Stad 3 Autochtoon Almere Stad 3 Westers Almere Stad 3 Niet westers Almere Stad 3 totaal Almere Stad 5 Autochtoon Almere Stad 5 Westers Almere Stad 5 Niet westers Almere Stad 5 totaal Almere Stad 6 Autochtoon Almere Stad 6 Westers Almere Stad 6 Niet westers Almere Stad 6 totaal In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een x. 53 Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, of Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtoon: allochtoon met als herkomstgroepering één van de overige landen. 46 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

46 Buiten Almere Buiten 1 Autochtoon Almere Buiten 1 Westers Almere Buiten 1 Niet westers Almere Buiten 1 totaal Almere Buiten 2 Autochtoon Almere Buiten 2 Westers Almere Buiten 2 Niet westers Almere Buiten 2 totaal Poort Almere Poort Autochtoon x Overig Almere Poort Westers x x x Almere Poort Niet westers x Almere Poort totaal x Niet ingedeelde stadsdelen Autochtoon x Niet ingedeelde stadsdelen Westers x x x x x Niet ingedeelde stadsdelen Niet westers x x x x x Niet ingedeelde stadsdelen totaal Almere Almere Autochtoon Almere Westers Almere Niet westers Almere totaal Tabel 20: Aantal kinderen van 4 en 5 jaar, naar SLA-PO wijk en etniciteit, op 1 januari 54 Stadsdeel Wijk Etniciteit Haven Haven Autochtoon Haven Westers Haven Niet westers Haven totaal Stad Oost excl Waterwijk Almere Stad 1 Autochtoon Almere Stad 1 Westers Almere Stad 1 Niet westers Almere Stad 1 totaal Almere Stad 4 Autochtoon Almere Stad 4 Westers Almere Stad 4 Niet westers Almere Stad 4 totaal Stad West incl Waterwijk Almere Stad 2 Autochtoon Almere Stad 2 Westers Almere Stad 2 Niet westers Almere Stad 2 totaal In de tabel zijn aantallen kleiner dan 10 weergegeven met een x. 55 Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, of Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtoon: allochtoon met als herkomstgroepering één van de overige landen. Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

47 Almere Stad 3 Autochtoon Almere Stad 3 Westers Almere Stad 3 Niet westers Almere Stad 3 totaal Almere Stad 5 Autochtoon Almere Stad 5 Westers Almere Stad 5 Niet westers Almere Stad 5 totaal Almere Stad 6 Autochtoon Almere Stad 6 Westers Almere Stad 6 Niet westers Almere Stad 6 totaal Buiten Almere Buiten 1 Autochtoon Almere Buiten 1 Westers Almere Buiten 1 Niet westers Almere Buiten 1 totaal Almere Buiten2 Autochtoon Almere Buiten2 Westers Almere Buiten2 Niet westers Almere Buiten2 totaal Poort Almere Poort Autochtoon x Almere Poort Westers x x x Almere Poort Niet westers x Almere Poort totaal x Overig Niet ingedeelde stadsdelen Autochtoon Niet ingedeelde stadsdelen Westers x x x x x Niet ingedeelde stadsdelen Niet westers x x x x x Niet ingedeelde stadsdelen totaal Almere Almere Autochtoon Almere Westers Almere Niet westers Almere totaal Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

48 Bijlage E: Gewichtenkinderen, per wijk De onderstaande tabel geeft het percentage gewichtenkinderen per wijk (zowel totaal, als alleen voor vieren vijfjarige kinderen). De cijfers zijn gebaseerd op de basisscholen in de betreffende wijken, en dus niet op basis van de kinderen die in de wijken wonen. Hierdoor kunnen verschillen ontstaan, met name in de wijken waar een school staat met een stedelijk voedingsgebied. Voor een wijk zonder basisschool zijn geen gewichtenleerlingen berekend. Tabel 21: Aantal en aandeel gewichtenkinderen, totaal en specifiek onder vieren vijfjarigen, uitgesplitst per SLA-PO wijk (peildatum 1 oktober 2012) Leerlingen basisschool Vier- en vijfjarigen Aandeel gewichtenleerlingen Wijk (indeling SLA-PO) Gewicht nul Gewicht 0,3 Gewicht 1,2 Aantal kinderen Aantal gewichtengewicht totaal gewicht 4 en 5 jaar Almere Haven % 14% Almere Stad % 11% Almere Stad % 5% Almere Stad % 7% Almere Stad % 7% Almere Stad % 10% Almere Stad % 24% Almere Buiten % 13% Almere Buiten % 7% Almere Poort % 4% Overig/ niet ingedeelde stadsdelen % % 9% Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

49 Bijlage F: Voorschoolse educatie F.1 Voorschoollocaties en programma s Tabel 22 en Tabel 23 hieronder geven een overzicht van vve-programma s die bij peuterspeelzalen en kinderdagverblijven gebruikt worden. In tabel 23 is een onderscheid gemaakt tussen kinderdagverblijven die aangeven dat ze vve volgens alle regels aanbieden ( kwalitatief vve) en kinderdagverblijven die vve aanbieden maar niet aan alle eisen voldoen( grijs vve in de tabel). Dit onderscheid is niet gemaakt in Tabel 22 omdat alle peuterspeelzalen kwalitatief vve aanbieden. Tabel 22: Gebruikte programma s peuterspeelzalen 56 Stadsdeel Wijk Peuterspeelzaal Programma Buiten Almere Buiten 1 Haasje Repje Piramide Almere Buiten 1 Speelmolen (ook startgroep) Piramide Almere Buiten 1 Ziezo Piramide Almere Buiten 2 Archipel KO-Totaal Almere Buiten 2 Het Kleine Avontuur KO-Totaal Almere Buiten 2 Rombombom (speelopvang) KO-Totaal Almere Buiten 2 Wolkewietje KO-Totaal Almere Buiten 2 Tierelier Piramide Haven Almere Haven Minnie Mouse Kaleidoscoop Almere Haven Sprinkhaan KO-Totaal Almere Haven Windekind Startblokken Poort Almere Poort Europakwartier (speelopvang) KO-Totaal Almere Poort Kleine Columbus Startblokken Stad Oost excl Waterwijk Almere Stad 1 Petteflet Piramide Almere Stad 1 Ollie Piramide Almere Stad 1 Caleidoscoop (peutergroep) Piramide Almere Stad 1 Jan Huigen Piramide Almere Stad 4 Koppoter KO-Totaal Almere Stad 4 Meesterwerk Startblokken Almere Stad 5 Dikkie Dik KO-Totaal Stad West incl Waterwijk Almere Stad 2 Schippertje KO-Totaal Almere Stad 2 Ik en jij Piramide Almere Stad 2 Bommes en Joepie Startblokken Almere Stad 3 Tinkelbel KO-Totaal Almere Stad 5 Muis KO-Totaal Almere Stad 5 Kleine prins Piramide Almere Stad 6 Humpie Dumpie KO-Totaal Almere Stad 6 Pierewiet (ook startgroep) Piramide 56 Tussenrapportage speelzaalwerk en voorschoolse educatie tot en met oktober 2012, De Schoor, oktober Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

50 Tabel 23: Gebruikte programma s kinderdagverblijven Stadsdeel Wijk Kinderopvanglocatie vve Programma Almere Haven Almere Haven Almere-Thuis.nl grijs vve KO-totaal Almere Haven UK Haven grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Haven Kinderworld Fontanapad 57 grijs vve Peuterplein/ Kleuterplein Almere Buiten Almere Buiten 1 Mai Kids kwalitatief KO-totaal Almere Buiten 1 Happy Kids kwalitatief KO-totaal Almere Buiten 1 Precious Kids kwalitatief KO-totaal Almere Buiten 1 UK Buitelaar grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Buiten 2 Partou Speelopvang Rombombom kwalitatief KO-totaal Almere Buiten 2 Kindercentrum Kunstenmakers grijs vve KO-totaal Almere Buiten 2 Speel-Mere grijs vve KO-totaal Stad Oost excl Waterwijk Almere Stad 1 Kindercentrum UK Bios kwalitatief Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 1 UK Caleidoscoop grijs vve Piramide Almere Stad 1 La Luna: Het Paleis grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 1 Kinderworld i.s.m. Zonnewiel/ Olijfboom grijs vve Peuterplein/ Kleuterplein Almere Stad 4 Kinderopvang Pluk kwalitatief KO-totaal Almere Stad 4 Kinderdagpaleis La Luna grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 4 La Luna: Het Meesterwerk grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Stad West incl Waterwijk Almere Stad 2 Kinderworld Almere West/ Audioweg grijs vve Peuterplein/ Kleuterplein Almere Stad 3 UK Doremi kwalitatief Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 3 Baloe Kinderopvang grijs vve KO-totaal Almere Stad 3 KDV Dikkertje Dap - Bakerstraat grijs vve overig Almere Stad 3 Bizzie Kids grijs vve Piramide Almere Stad 5 LevTov kwalitatief Piramide Almere Stad 5 UK Koriander grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 6 Kinderopvang Arco Iris grijs vve KO-totaal Almere Stad 6 De Eenheid - Stedenwijk grijs vve KO-totaal Almere Stad 6 Kinderworld i.s.m. de Delta grijs vve Peuterplein/ Kleuterplein 57 Geen informatie over de lengte van scholing beschikbaar- de vier vestigingen van Kinderworld voldoen wel aan de andere vve-eisen Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

51 F.2 Bereik voorschoolse educatie Tabel 24: Totaal bereik, bereik van gewichtenkinderen en bereik van kinderen met overige indicaties, onderverdeeld wijk per SLA-PO wijk Aantal bereikte gewichtenkinderen Aantal gewichtenkinderen Bereik gewichten- Aantal bereikte kinderen met andere indicaties Aantal kinderen met andere indicaties Bereik kinderen met overige indicaties Totaal bereik- alle doel gr oepkinderen Almere Haven % % 51% Almere Poort % % 50% Almere Stad % % 62% Almere Stad % % 43% Almere Stad % % 95% Almere Stad % % 68% Almere Stad % % 79% Almere Stad % % 56% Almere Buiten % % 62% Almere Buiten % % 65% Almere % % 63% 52 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

52 Bijlage G: Vroegschoolse educatie G.1 Scholen en programma s De onderstaande tabel geeft een overzicht van het vve-aanbod van Almeerse basisscholen. In de tabel is een onderscheid gemaakt tussen scholen die vve volgens alle regels aanbieden ( kwalitatief vve in de tabel) en scholen die (nog) niet voldoen aan alle kwaliteitseisen ( grijs vve). Tabel 25: Overzicht scholen met een aanbod vroegschoolse educatie Stadsdeel Wijk School vve Vve-programma Almere Haven Almere Haven De Polderhof grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Haven Obs de Wierwinde grijs vve Startblokken en Basisontwikkeling Almere Haven Klaverweide grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Haven IKC de Regenboog grijs vve Piramide Almere Haven De Dubbeldekker grijs vve Schatkist Almere Buiten Almere Buiten 1 PCB Het Kompas kwalitatief KO-totaal Almere Buiten 1 De Albatros grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Buiten 1 OBS De Tjasker grijs vve Piramide Almere Buiten 1 PCB De Buitenburcht grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Buiten 1 De Architect grijs vve overig Almere Buiten 2 De Egelantier grijs vve Schatkist Almere Buiten 2 Het Kristal grijs vve Schatkist Almere Poort Almere Poort Europaschool kwalitatief Peuterplein/Kleuterplein Stad Oost excl Waterwijk Almere Stad 1 Caleidoscoop grijs vve Piramide Almere Stad 1 Hasselbraam grijs vve Schatkist Almere Stad 1 Brede school OBS De Zevensprong grijs vve Piramide Almere Stad 4 Het Meesterwerk kwalitatief Startblokken en Basisontwikkeling Almere Stad 4 de Compositie grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Stad 4 Het Palet grijs vve overig Stad West incl Waterwijk Almere Stad 5 Shri Ganeshaschool grijs vve Piramide Almere Stad 5 De Kameleon kwalitatief Piramide Almere Stad 5 De Waterhoek kwalitatief KO-totaal Almere Stad 6 Samenspel Noord (Flevoschool) grijs vve Piramide Almere Stad 6 Samenspel Midden (Waterlandschool) grijs vve Piramide Almere Stad 6 De Driemaster grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Stad 6 KBS de Delta grijs vve Peuterplein/Kleuterplein Almere Stad 6 Al-Iman grijs vve Piramide Bron: Enquête basisscholen Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

53 G.2 Bereik Tabel 26 hieronder geeft een overzicht van het bereik van vroegschoolse educatie onderverdeeld naar SLA-PO wijk. In de tabel is een onderscheid gemaakt tussen scholen die vve aanbieden maar nog niet aan alle eisen voldoen ( grijs vve in de tabel) en scholen die vve volgens alle regels aanbieden ( kwalitatief vve in de tabel). Tabel 26: Bereik Vroegschoolse educatie, onderverdeeld naar wijk Haven Almere Stad 1 Almere Stad 2 Almere Stad 3 Almere Stad 4 Almere Stad 5 Almere stad 6 Buiten 1 Buiten 2 Poort Aantal basisscholen met vve totaal Waaronder: basisscholen met kwalitatief vve Aantal doelgroepkinderen dat met (kwalitatief en grijs) vve bereikt wordt Waaronder: doelgroepkinderen dat met kwalitatief vve bereikt wordt Totaal aantal geschatte vieren vijf jarige doelgroepkinderen Percentage bereik vve totaal (kwalitatief en grijs vve) 69% 68% 0% 0% 68% 29% 70% 68% 20% 9% Bron: Enquête basisscholen 54 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

54 Bijlage H: Doorstroom H.1 Doorstroom per wijk Tabel 27 hieronder geeft een overzicht van de doorstroom van voorschoolse vve-kinderen naar vroegschools. Tabel 27: Doorstroom per SLA-PO wijk SLA-PO Wijk Uitstromende kinderen voorschools Uitstromende kinderen die overgaan naar een school met vve Percentage overgang naar vve Kinderen die overgaan naar een school met hetzelfde vveprogramma Percentage doorlopende leerlijn 58 Haven % 9 60% Almere Poort % 0 0% Almere Stad % 16 80% Almere Stad % 1 100% Almere Stad % 0 Almere Stad % 6 32% Almere Stad % 12 63% Almere Stad % 10 59% Almere Buiten % 6 25% Almere Buiten % 0 0% % 60 51% Bron: De Schoor, enquête kinderdagverblijven, enquête basisscholen 58 Het aantal kinderen dat overgaat naar een basisschool die gebruikt maakt van hetzelfde vve programma als aandeel van het aantal kinderen die van een voorschoolse vve overgaan naar vroegschoolse vve Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/

55 H.2 Samenwerkingsverbanden en vve Brede scholen en integrale kindcentra Tabel 28 hieronder geeft een overzicht van brede scholen en integrale kindcentra met (voor zover bekend) een voorschools of vroegschools aanbod. Tussen haakjes is het gebruikte vve-programma weergegeven. Tabel 28: Bereik Vroegschoolse educatie, onderverdeeld naar wijk Brede school voorschoolse partners vroegschoolse partners wijk Wierwinde Windekind (Startblokken) De Wierwinde (Startblokken) Almere Haven De Klipgriend / Regenboog De Sprinkhaan (Ko-totaal) De Regenboog (Piramide) Almere Haven Partou De Regenboog (geen vve) Zevensprong Jan Huigen (Piramide) Zevensprong (Piramide) Almere Stad 1 Caleidoscoop Peutergroep Caleidoscoop (Piramide) Caleidoscoop (Piramide) Almere Stad 1 uk Caleidoscoop (Piramide) uk Laterna (geen vve) Meesterwerk Compositie Het Meesterwerk (Startblokken) La Luna Meesterwerk (Startblokken) Kinderdagpaleis La Luna (Startblokken) uk Compositie (geen vve) Het Meesterwerk (Startblokken) De Compositie ( Kleuterplein) Almere Stad 4 Almere Stad 4 Stedenwijk Pierewiet (Piramide) Samenspel Noord Flevoschool (Piramide) Almere Stad 6 Samenspel Midden Waterlandschool (Piramide) De Delta Kinderworld (Peuterplein) De Delta (Kleuterplein) Almere Stad 6 Bouwmeester Ziezo (Piramide) De Architect (eigen programma) Almere Buiten 2 De Manse (geen vve) Letterland Ik & Jij (Piramide) Letterland (geen vve) Almere Stad 2 Archipel Archipel (Ko-totaal) De Archipel (geen vve) Almere Buiten 2 Vlechtwerk Speelopvang Rombombom (Ko-totaal) Het Drieluik (geen vve) Almere Buiten 2 De Ruimte Speelopvang Europakwartier (Ko-totaal) De Ruimte (geen vve) Almere Poort Startgroepen Startgroepen zijn specifiek ingericht voor vve. Almere kent per 1 oktober 2012 vier startgroepen/ samenwerkingsverbanden: - De Speelmolen en de Tjasker; - Het Windekind en de Wierwinde; (Dit samenwerkingsverband valt samen met de brede school) - Pierewiet en het Samenspel; (Dit samenwerkingsverband valt samen met de Brede school Stedenwijk) - Noah s Ark/ Precious Kids 59 en het Kompas. 59 Noah s Ark is failliet gegaan en heeft een doorstart gemaakt onder de naam Precious Kids. Noah s Ark is niet in de enquête meegenomen 56 Monitor vooren vroegschoolse educatie 2012/2013

56

Nog meer weergeven