Telefoon Heeft u vragen? Wilt u reageren? Meer informatie? Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011.

Transcriptie

1 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 Telefoon Heeft u vragen? Wilt u reageren? Meer informatie?

2

3 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 Gemeente Almere, Onderzoek & Statistiek in samenwerking met onderzoeksbureau Oberon November 2011 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 3

4 FOTOPAGINA 4 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

5 plus Inhoudsopgave Almere Voorwoord 7 Samenvatting en conclusies 9 Inleiding Het onderwijs in Almere Voor- en vroegschoolse educatie Kwaliteitsverbetering zwakke scholen Versterken leesonderwijs primair onderwijs en voortgezet onderwijs Brede scholen Integratie en segregatie Schakelklassen in het Taalcentrum Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroeps onderwijs Passend onderwijs Voortijdig schoolverlaten Onderwijstijdverlenging primair onderwijs 71 Afkortingenpagina 76 Bijlage 1 Voorschools aanbod per 1 oktober Bijlage 2 Vroegschools aanbod per 1 december Bijlage 3a Historie zwakke scholen primair onderwijs 80 Bijlage 3b Historie zwakke scholen (voorgezet) speciaal onderwijs 83 Bijlage 3c Historie zwakke scholen voortgezet onderwijs 84 Bijlage 4 Partners brede scholen 85 Bijlage 5 Deelnemende scholen overdrachtskalender 86 Bijlage 6 Deelname projecten onderwijstijdverlenging 87 Colofon November 2011 Deze rapportage is opgesteld door de werkgroep Monitor: Finnie Deijs (Stichting De Schoor) Alie van Rossum (Almeerse Scholengroep) Dick Hattenberg (SLA-PO) Arnica Derkink, Klaske Grimmerink, William Roelofsen (gemeente Almere) Wilma Tjalsma (Prisma) Met medewerking van Oberon: Walter de Wit, Edwin Dubbelman en Anne Luc van der Vegt Vormgeving SBZ/Communicatie/Vormgeving (gemeente Almere) Redactie Arnica Derkink, Netty van Stenus, Klaske Grimmerink, Marjolein Verhaaf (gemeente Almere) Fotografie Marga Tieken, Netty van Stenus en Andre Heuzer (gemeente Almere) Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 5

6 6 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

7 plus We zijn goed gestart Almere Voor u ligt de tweede versie van de Lokale Staat van het Onderwijs Almere (2010/2011). De bereikte onderwijsresultaten en de kwaliteitsgegevens zijn hiermee voor alle belanghebbenden beschikbaar en toegankelijk. Belangrijk, want één van de zes gemeentelijke prioriteiten bij de aanpak naar beter onderwijs is Alle feiten op tafel, transparantie en publieke verantwoording. Transparantie waarvoor alle bij het onderwijs betrokken partijen zich inspannen. De schoolbesturen van het voortgezet onderwijs doen dit via Vensters voor verantwoording. Als aanvulling hierop hebben de schoolbesturen voor het primair onderwijs toegezegd in 2012 gegevens over de kwaliteit van het onderwijs op hun eigen website te presenteren en daarmee toegankelijk te maken voor de burgers van Almere. Uit reacties is gebleken dat de vorige rapportage op prijs werd gesteld, maar dat de uitwerking van de resultaten transparanter kon. Vandaar dat deze editie voorzien is van diverse bijlagen. Ook deze keer zijn we weer benieuwd naar uw reactie. Naast de Lokale Staat kunt u ook beschikken over de verdiepingsrapportage voor- en vroegschoolse educatie en de nulmeting van de Monitor Taal, Lezen en Rekenen in het Almeerse basisonderwijs. Beide zijn te vinden op de website van de LEAplus. Begin 2012 verschijnt ook de 2e Monitor Taal, Lezen en Rekenen. Wat kunt u lezen in de Lokale Staat? Per deelprogramma wordt dat aan u uitgelegd; waar boeken we successen en waar zullen we nog hard op moeten inzetten? Zo zijn er op een aantal terreinen al flinke verbeteringen zichtbaar. 7 zwakke scholen hebben per 1 september 2011 weer een basisarrangement ontvangen. Hiermee is de doelstelling voor 2011 gehaald. Ook bij de voorschoolse educatie gaat het de goede kant op. Het bereik van de voorschoolse educatie op peuterspeelzalen en kinderopvang is gestegen tot 97% in De vroegschoolse educatie op de basisscholen blijft helaas nog sterk achter bij het landelijk beeld. Ouderbetrokkenheid is belangrijk voor goed onderwijs. Ik denk daarbij aan voorleesouders, lidmaatschap van de ouder- of medezeggenschapsraad, helpen bij klusjes in de klas. Ouders zijn voor scholen extra handen, partners en kritische vrienden. Maar ook na schooltijd is deze betrokkenheid belangrijk. Een kind moet gestimuleerd worden om te lezen in plaats van televisie te kijken of te gamen. Daarom zijn we begonnen met een voorleescampagne. Daarmee willen we bereiken dat kinderen in de leeftijd van 0 tot 8 jaar en hun ouders op een toegankelijke manier kennis maken met voorlezen en daarvan de positieve effecten op de taal- en algemene ontwikkeling ervaren. Op 21 september 2011 is de website gelanceerd. In korte filmpjes worden verhaaltjes voorgelezen en illustraties getoond. Deze campagne is in samenwerking met veel partners tot stand gekomen. En dat is volgens mij belangrijk: samenwerking maakt het verschil! Samenwerking die ik bij alle partners terug zie. Samenwerking tussen de schoolbesturen onderling, maar ook de samenwerking met de Pabo. Schoolbesturen en gemeente trekken nu gezamenlijk op. De kwaliteit van het onderwijs wordt ook nader onderzocht door de Universiteit van Twente onder leiding van prof.dr. P. Sleegers. Tot slot wordt nauw samengewerkt binnen het onderzoek dat vanuit het Integraal Afspraken Kader (IAK) dit najaar volgt. Het gaat om een onafhankelijk breed onderzoek door het SCO Kohnstamm Instituut naar de verklarende factoren voor het groter dan gemiddeld aantal zwak functionerende scholen en de achterblijvende onderwijsopbrengsten in Almere. Ook deze resultaten komen naar u toe. Al met al zijn we stevig op weg om de kwaliteit van het onderwijs in Almere te verbeteren. En goed onderwijs is wat de stad nodig heeft en waar kinderen recht op hebben, want goed onderwijs biedt jongeren later betere kansen in de samenleving en op de arbeidsmarkt. René Peeters, wethouder Onderwijs, Jeugd en Sport, voorzitter stuurgroep LEA Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 7

8 FOTOPAGINA 8 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

9 plus Samenvatting en conclusies Almere Almere heeft een jonge bevolking. Het aandeel gezinnen met kinderen is groter dan het landelijk gemiddelde. Voor de ontwikkeling van kinderen, maar daarbij ook de ontwikkeling van de stad, is het belangrijk dat deze kinderen goed onderwijs ontvangen. Op dit moment presteert Almere minder goed op het gebied van onderwijs dan het landelijk gemiddelde. En ook in vergelijking met de vier grote steden blijven de prestaties achter. In de Lokale Educatieve Agenda en de Impuls Onderwijs hebben Almeerse schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen afspraken gemaakt om met name de onderwijskwaliteit te verbeteren. De Lokale Educatieve Agenda en Impuls Onderwijs (LEAplus) De Almeerse schoolbesturen en de gemeente Almere hebben afspraken gemaakt om samen te werken aan de verbetering van het Almeerse onderwijs. Deze afspraken zijn opgeschreven in de Lokale Educatieve Agenda ( ). In 2011 is in het convenant Onderwijsimpuls afgesproken om de kwaliteit van het onderwijs met een impuls versneld te verbeteren. De Impuls Onderwijs betekent een verbreding van de LEA tot LEA plus Almere. Er worden tien deelprogramma s onderscheiden. Deelprogramma 1. Zwakke scholen primair onderwijs en voortgezet onderwijs (LEA / Impuls) In 2014 zijn er geen zwakke basisscholen en zwakke afdelingen van voortgezet onderwijs meer in Almere. Daarnaast wordt ingezet op het borgen van verbeteringen in de schoolorganisaties, het realiseren van een goede kwaliteitszorg en een opbrengstgerichte cultuur. Deelprogramma 2. Brede leesimpuls (LEA) Het leesonderwijs moet versterkt worden met als doel de onderwijsresultaten te verbeteren in het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deelprogramma 3. Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs (LEA) Verbetering van de overgang primair naar voortgezet onderwijs via de totstandkoming en het gebruik van het schooladvies, wat leerlingen aan het eind van het primair onderwijs krijgen. Deelprogramma 4. Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs (LEA) De overgangsperiode is een belangrijk risicomoment voor uitval. Er wordt gewerkt aan een naadloze overgang van het vo/vmbo naar het mbo. Deelprogramma 5. Integratie en segregatie (LEA) Integratie en segregatie in het onderwijs heeft de belangstelling van zowel de gemeente(raad) als de schoolbesturen. Er wordt een onderzoek ingesteld, waarbij zowel etnische als sociaal-economische componenten in ogenschouw worden genomen. Deelprogramma 6. Monitoring en transparantie (LEA / Impuls) Voor het realiseren van de doelen en het bereiken van de juiste resultaten is het belangrijk een goede analyse van de problemen te maken. Ook worden de te behalen resultaten gevolgd en zichtbaar gemaakt. Alle partijen spannen zich in om een open en transparante bestuurscultuur te bereiken, waarin publieke verantwoording wordt afgelegd over de kwaliteit van het onderwijs. Deelprogramma 7. Kinderen 2-6 jaar prioriteit (LEA / Impuls) Investeren in de doelgroep 2-6 jaar blijkt zeer rendabel omdat hierdoor achterstanden worden voorkomen. Het doel is een dekkend voor- en vroegschools aanbod voor alle doelgroepleerlingen in de voorschoolse en vroegschoolse perio de en de waarborging van de doorgaande lijn. Deelprogramma 8. Meer tijd om te leren (Impuls) Het vergroten van de kansen op een voorspoedige schoolcarrière van alle kinderen door de leertijd voor kinderen die dat nodig hebben te verlengen. Deelprogramma 9. Goed onderwijspersoneel (Impuls) Goed onderwijspersoneel vormt de cruciale factor voor onderwijskwaliteit. De besturen en scholen werken in samenwerking met de Pabo continu aan verbetering van de kwaliteit en voor goede opleiding en scholing van het onderwijspersoneel. Deelprogramma 10. Omgeving betrekken bij de school (Impuls) Ouders, maar ook maatschappelijke organisaties in de buurt en het bedrijfsleven moeten meer worden betrokken bij de school, zodat zij een bijdrage kunnen leveren aan het onderwijs. Onderdeel hiervan is een gemeentelijke voorleescampagne. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 9

10 Daarnaast voeren de gemeente en onderwijs- en welzijnsorganisaties gezamenlijk beleid op de volgende thema s: Brede scholen, Schakelklassen in het Taalcentrum, Passend onderwijs. In het kader van de LEA is besloten een brede onderwijsmonitor te ontwikkelen, waarbij de voortgang op een breed aantal beleidsterreinen wordt gevolgd. De Lokale Staat van het Onderwijs in Almere maakt deel uit van deze monitor en verschijnt jaarlijks. Dit rapport geeft de huidige stand van zaken met betrekking tot de diverse onderwijsbeleidsthema s van gemeente en onderwijs/welzijn weer. Deze tweede editie van de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere rapporteert over het schooljaar 2010/2011. Daarnaast zijn er periodiek verdiepingsrapportages over diverse beleidsterreinen. Zo is eind 2010 de verdiepingsmodule vooren vroegschoolse educatie in Almere verschenen en begin 2011 de nulmeting van de Monitor Taal, Lezen en Rekenen in het Almeerse basisonderwijs. In onderstaande alinea s wordt per thema een overzicht gegeven van de belangrijkste conclusies. Het Almeerse onderwijs Het aantal leerlingen in het regulier basisonderwijs daalt licht en het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs lijkt zich te stabiliseren. Het aantal leerlingen in het (v)so is sterk toegenomen sinds 2009, dankzij de start van een nieuwe school. Na de volledige doorvoering van de nieuwe gewichtenregeling is de scherpe daling van het percentage gewichtenleerlingen in het Almeerse basisonderwijs gestopt op een niveau van 12%. De stijging in de afgelopen jaren van het percentage leerlingen dat in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs havo of vwo volgt, heeft niet doorgezet. Almere blijft hiermee nog steeds achter bij het landelijk percentage van 45%. Voor- en vroegschoolse educatie Het aantal Almeerse kinderen van 2 tot 6 jaar is de afgelopen vijf jaren gedaald met 8%. Deze daling wordt veroorzaakt door de afname van het aantal autochtone kinderen. Het aantal kinderen met een niet-westerse achtergrond is al een aantal jaar stabiel. Het percentage doelgroepkinderen (conform de in deze periode geldende definitie) dat deelneemt aan voorschoolse educatie is de afgelopen jaren gestegen van 19% van het aantal gewichtenkinderen in 2006 tot 97% in 2010; hiermee is de doelstelling van 100% voor eind 2010 vrijwel volledig gehaald. Het percentage doelgroepkinderen dat deelneemt aan vroegschoolse educatie ligt op 33% in 2010, hiermee blijft Almere nog steeds achter bij het landelijk gemiddelde van 58%. De Inspectie concludeert dat slechts een deel van de hoge vve-ambities zijn gerealiseerd en dat er nog veel te verbeteren valt. In de peuterspeelzalen is de implementatie en kwaliteit van vve goed, de basisscholen blijven hierbij achter. Verbeterpunten worden gezien in het verhogen van het bereik, concrete prestatieafspraken, ouderbetrokkenheid en de doorgaande lijn. Kwaliteit zwakke scholen De kwaliteit van het Almeerse basisonderwijs blijft achter bij het landelijk gemiddelde. Op 1 januari 2011 is 35% van de beoordeelde scholen zwak of zeer zwak in vergelijking met 7% landelijk. Drie van de vier sbo-scholen staan onder geïntensiveerd toezicht van de Onderwijsinspectie. Negentien scholen doen mee aan de kwaliteitsaanpak primair onderwijs vanuit de LEA. Alle scholen hebben de adoptiefase afgerond en zitten in de implementatiefase. Scholen hebben een uitvoerige kwaliteitsanalyse uitgevoerd en hebben een verbeterplan opgesteld. In september 2011 gaan vanuit de Impuls Onderwijs nog eens tien zwakke of risicoscholen deelnemen. Aan het eind van het schooljaar (1 september 2011) hebben zeven bo-scholen en twee sboscholen hun kwaliteit verbeterd en zijn niet meer (zeer) zwak. Versterken leesonderwijs primair en voortgezet onderwijs De prestaties van de Almeerse scholen en leerlingen op begrijpend lezen en woordenschat zijn zorgwekkend. In veel leerjaren wordt ruim onder het landelijke gemiddelde gescoord. De vaardigheidsscores op technisch lezen liggen rond het landelijke gemiddelde. Er zijn sterke schommelingen in toetsresultaten tussen de leerjaren/groepen en de taaldomeinen, ook binnen scholen. Deze schommelingen wijzen op onbetrouwbare toetsresultaten. Er is besloten om in schooljaar 2011/2012 te starten met de uitvoering van de plannen voor de voorschoolse periode en de groepen 1 t/m 4 van de basisschool. Er worden woordenlijsten ontwikkeld en scholingsbijeenkomsten georganiseerd. 10 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

11 Brede scholen Almere heeft tien brede scholen, waarvan acht het keurmerk Brede Almeerse School hebben verkregen. De doelstelling van twaalf brede scholen in 2012 is hiermee bijna gehaald. In twee aandachtswijken worden dagarrangementen aangeboden. Door te weinig inschrijvingen in de Bouwmeesterbuurt is hier gestopt met dit aanbod. De beschikbare middelen worden nu elders ingezet. De tweede doelstelling; dagarrangementen in drie aandachtswijken, is hiermee niet bereikt. De kaders van het brede schoolbeleid hebben goed uitgewerkt en de brede scholen functioneren over het algemeen goed. Wel moeten de brede scholen meer resultaatgericht en systematischer werken. De komende tijd wordt gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de werkplannen. Integratie en segregatie In Almere komt etnische en sociaal-economische segregatie in beperkte mate voor. Er zijn elf te zwarte scholen en twee scholen met een enigszins te witte leerlingenpopulatie. Daarnaast heeft Almere tien scholen met een hoger en drie scholen met een lager aandeel leerlingen met laagopgeleide ouders dan de wijk. De cijfers geven geen aanleiding tot het spreken van het verzwarten of verwitten van scholen. Schakelklassen in het Taalcentrum Er functioneren in Almere in 2010 drie vormen van een voltijd-schakelklas: de Centrale Opvangklas, de KOP-klas en de Internationale Schakelklas voortgezet onderwijs. In oktober 2010 nemen 153 leerlingen deel aan de Almeerse schakelklassen, dit betekent een daling van 16% ten opzichte van Deze daling komt met name door minder aanmeldingen voor de Centrale Opvangklas en de Schakelgroep 3/4. Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs Het Almeerse gemiddelde op de Cito-eindtoets is in 2010/2011 gelijk aan 535,8. Dit ligt 0,7 punt onder het landelijke gemiddelde van 536,5, maar net boven het gemiddelde van de G4. Dit is een sterke verbetering ten opzichte van voorgaande jaren, toen bedroeg de achterstand op het landelijke gemiddelde twee scorepunten. Ruim de helft van de leerlingen uit groep 8 van het basisonderwijs kreeg in schooljaar 2010/2011 een vmbo-advies (52%), 47% van de leerlingen kreeg een havo of vwo advies. Dit komt overeen met de landelijke cijfers. In het schooljaar 2010/2011 werden 416 leerlingen aangemeld voor lwoo of PrO, dit is 16% van alle leerlingen uit groep 8. Dit aandeel is sinds 2007/2008 met 3 procentpunt gedaald. Met name in het speciaal basisonderwijs zijn in verhouding minder aanvragen ingediend. Ongeveer driekwart van de leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs volgt het niveau dat op de basisschool is geadviseerd. Voor een kwart van de leerlingen is dus sprake van op- en afstroom; onder leerlingen met een advies voor PrO, vmbo-tl en havo komt dit relatief vaak voor. Slechts enkele sbo-leerlingen die naar het vmbo zijn gegaan, zitten in het derde leerjaar op een school voor praktijkonderwijs, dit is een forse verbetering ten opzichte van 2008/2009 (destijds was dit 25%). Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs 98% van de vierdejaars vmbo-ers stroomt door naar het mbo of (een kleine groep) naar havo/ vwo/vavo. Ongeveer 2% schreef zich niet in op een nieuwe school. Dit is een forse verbetering ten opzichte van de 9% in het voorgaande jaar. Van alle leerlingen die in het schooljaar 2010/2011 begonnen aan een mbo-opleiding, zit op 1 april nog 98% op het mbo. De uitval van eerstejaars mbo-leerlingen is hiermee licht verminderd met één procentpunt. De overdrachtskalender, waarin onder andere afspraken over de warme overdracht staan, is in het schooljaar 2009/2010 ingevoerd. De aantallen leerlingen met een warme overdracht zijn nog niet voor alle scholen bekend. Passend onderwijs Het percentage leerlingen met extra zorg in het vo is hoger dan in het primair onderwijs en het mbo. Het gaat hier om leerlingen met een lwooof PrO-indicatie. 33% van de leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs maakt gebruik van het aanbod buiten Almere, voor de overige zorgleerlingen ligt dit percentage een stuk lager (1 à 2%). 12% van de jongeren met een (v)so achtergrond heeft een startkwalificatie behaald, dit is een forse verbetering ten opzichte van 2010 (8%). Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

12 12 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

13 Voortijdig schoolverlaten Het aantal en percentage voortijdig schoolverlaters is in de afgelopen vijf jaar structureel gedaald, tot 8% van de totale groep jongeren van 16 t/m 22 jaar. Het aandeel jongeren met een startkwalificatie is met 3% toegenomen, en ligt nu op 38%. 71% van de jongeren die in 2006 zestien en zeventien jaar waren, heeft in 2011 een startkwalificatie bereikt, 16% van hen is nog schoolgaand. In vergelijking met landelijke cijfers (BRON) heeft Almere meer nieuwe voortijdig schoolverlaters, 4,5% ten opzichte van 3% landelijk. Onderwijstijdverlenging In Almere zijn met ingang van het schooljaar 2009/2010 twee projecten onderwijstijdverlenging gestart in het kader van de subsidieregeling van OCW. In Almere Haven en Buiten doen negen basisscholen en twee vo-scholen mee aan de zomerschool. In Stedenwijk werken drie basisscholen en één vo-school met een verlengde schooldag. Slotbeschouwing In deze tweede Lokale Staat van het Onderwijs in Almere wordt een beeld gegeven van de kwaliteit en de recente ontwikkelingen van het onderwijs in Almere. In de eerste rapportage over het schooljaar 2009/2010 werd een tamelijk zorgelijk beeld geschetst. Er waren relatief veel zwakke scholen en er was onvoldoende deelname aan vroegschoolse educatie. Relatief veel leerlingen wisselden tijdens hun schoolloopbaan van schooltype of vielen uit (overgang voortgezet onderwijs-middelbaar beroepsonderwijs). Ook in het schooljaar 2010/2011 zijn er nog veel zwakke scholen en de kwaliteit van en deelname aan vroegschoolse educatie blijft nog steeds onvoldoende. De Onderwijsinspectie conclu deert aangaande vve dat er nog veel te verbeteren valt in het verhogen van het bereik, ouderbetrokkenheid en de doorgaande lijn. Verder zijn de taalprestaties in het basisonderwijs onvoldoende. Op een aantal terreinen zijn verbeteringen zichtbaar. Zo is de afstroom van het vmbo naar praktijkonderwijs sterk afgenomen en de doorstroom naar het mbo is verbeterd. Met deze succesvolle overstap hebben de leerlingen een cruciale stap gezet op weg naar een startkwalificatie. Ook bij jongeren die speciaal onderwijs hebben gevolgd, zijn de kansen op de arbeidsmarkt verbeterd. Het aantal jongeren met een (v)so-achtergrond dat een startkwalificatie behaalt, is toegenomen. In de Impuls Onderwijs Almere wordt ingezet op de verbetering van de kwaliteit van het onderwijs op een groot aantal terreinen. In het kader van de Brede Leesimpuls (LEA) wordt gewerkt aan verbetering van het leesonderwijs. Daarbij wordt begonnen bij de jongste kinderen, want kinderen van 2 tot 6 jaar hebben prioriteit. Er wordt geïnvesteerd in een dekkend aanbod van voor- en vroegschoolse educatie en een doorgaande lijn. Veel scholen werken met een verbetertraject aan de kwaliteit van het onderwijs en een aantal zwakke scholen heeft per 1 september 2011 weer een basisarrangement ontvangen. Verder krijgen de schakelmomenten in de schoolloopbaan extra aandacht. De aansluiting tussen vmbo en mbo is door middel van de overdrachtskalender verbeterd. Ook de procedure bij de overgang tussen primair en voortgezet onderwijs wordt de komende jaren verbeterd. Dit om ervoor te zorgen dat leerlingen terecht komen op een school die past bij hun capaciteiten. Tenslotte wordt vanuit de Impuls Onderwijs en een subsidieregeling vanuit OCW, extra ingezet op onderwijstijdverlenging. Zomerschool en verlengde schooldag zorgen voor extra leertijd en worden ook ingezet om de overgang van primair naar voortgezet onderwijs en tussen vmbo en mbo te vergemakkelijken. Het zal tijd kosten voordat deze maatregelen effect sorteren. In de volgende rapportages van de Loka le Staat van het Onderwijs in Almere worden de resultaten en ontwikkelingen gepresenteerd. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

14 14 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

15 plus Inleiding Almere Dit is de tweede editie van de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere. Deze monitor werd vormgegeven vanuit de sterke behoefte aan informatie over de voortgang en effecten van het gemeentelijke onderwijsbeleid, en over de mate waarin beleidsdoelstellingen gerealiseerd worden. De kwaliteit van het onderwijs in Almere blijft op veel terreinen achter in vergelijking met landelijke cijfers en de vier grote steden. In de Lokale Educatieve Agenda hebben Almeerse schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen afspraken gemaakt om de onderwijskwaliteit te verbeteren. Daarnaast is in 2011 het convenant Onderwijsimpuls ondertekend. Dit convenant heeft als doel de kwaliteit van het onderwijs met een impuls versneld te verbeteren. De impuls onderwijs betekent een verbreding van de LEA tot LEAplus Almere. De Lokale Educatieve Agenda en Impuls Onderwijs (LEAplus) De Almeerse schoolbesturen en de gemeente Almere hebben afspraken gemaakt om samen te werken aan de verbetering van het Almeerse onderwijs. Deze afspraken zijn opgeschreven in de Lokale Educatieve Agenda ( ). In 2011 is in het convenant Onderwijsimpuls afgesproken om de kwaliteit van het onderwijs met een impuls versneld te verbeteren. De impuls onderwijs betekent een verbreding van de LEA, tot LEA plus Almere. Er worden tien deelprogramma s onderscheiden. Deelprogramma 1. Zwakke scholen po en vo (LEA / Impuls) In 2014 zijn er geen zwakke basisscholen en zwakke afdelingen van vo-scholen meer in Almere. Daarnaast wordt ingezet op het borgen van verbeteringen in de schoolorganisaties, het realiseren van een goede kwaliteitszorg en een opbrengstgerichte cultuur. Deelprogramma 2. Brede leesimpuls (LEA) Het leesonderwijs moet versterkt worden met als doel de onderwijsresultaten te verbeteren in het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deelprogramma 3. Overgang primair onderwijs naar voorgezet onderwijs (LEA) Verbetering van de overgang primair naar voortgezet onderwijs via de totstandkoming en het gebruik van het schooladvies, wat leerlingen aan het eind van het primair onderwijs krijgen. Deelprogramma 4. Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs (LEA) De overgangsperiode is een belangrijk risicomoment voor uitval. Er wordt gewerkt aan een naadloze overgang van het vo/vmbo naar het mbo. Deelprogramma 5. Integratie en segregatie (LEA) Integratie en segregatie in het onderwijs heeft de belangstelling van zowel de gemeente(raad) als de schoolbesturen. Er wordt een onderzoek ingesteld, waarbij zowel etnische als sociaal-economische componenten in ogenschouw worden genomen. Deelprogramma 6. Monitoring en transparantie (LEA / Impuls) Voor het realiseren van de doelen en het bereiken van de juiste resultaten is het belangrijk een goede analyse van de problemen te maken. Ook worden de te behalen resultaten gevolgd en zichtbaar gemaakt. Alle partijen spannen zich in om een open en transparante bestuurscultuur te bereiken, waarin publieke verantwoording wordt afgelegd over de kwaliteit van het onderwijs. Deelprogramma 7. Kinderen 2-6 jaar prioriteit (LEA / Impuls) Investeren in de doelgroep 2-6 jaar blijkt zeer rendabel omdat hierdoor achterstanden worden voorkomen. Het doel is een dekkend voor- en vroegschools aanbod voor alle doelgroepleerlingen in de voorschoolse en vroegschoolse perio de en de waarborging van de doorgaande lijn. Deelprogramma 8. Meer tijd om te leren (Impuls) Het vergroten van de kansen op een voorspoedige schoolcarrière van alle kinderen door de leertijd voor kinderen die dat nodig hebben te verlengen. Deelprogramma 9. Goed onderwijspersoneel (Impuls) Goed onderwijspersoneel vormt de cruciale factor voor onderwijskwaliteit. De besturen en scholen werken in samenwerking met de Pabo continu aan verbetering van de kwaliteit en voor goede opleiding en scholing van het onderwijspersoneel. Deelprogramma 10. Omgeving betrekken bij de school (Impuls) Ouders, maar ook maatschappelijke organisaties in de buurt en het bedrijfsleven moeten meer worden betrokken bij de school, zodat zij een bijdrage kunnen leveren aan het onderwijs. Onderdeel hiervan is een gemeentelijke voorleescampagne. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

16 Naast de thema s van de LEA en Impuls voeren de gemeente en onderwijs- en welzijnsorganisaties gezamenlijk beleid op de volgende thema s: Brede scholen, Schakelklassen in het Taalcentrum, Passend onderwijs. Onderwijsmonitor Onderzoek, analyse en monitoring is een van actiepunten uit de LEA plus. Hiervoor is besloten een brede onderwijsmonitor te ontwikkelen, voor het volgen van de voortgang op een breed aantal beleidsterreinen. Uitgangspunt is dat waar gezamenlijk (lokaal) beleid is ontwikkeld ook de voortgang in beeld wordt gebracht. De beoogde effecten van het beleid vormen daarbij de richtlijnen voor de monitor. Op deze manier wordt de monitor onderdeel van beleidsontwikkeling. Daarbij is ook de proceskant belangrijk. Monitorrapportages worden besproken in bestuurlijke overleggen. Daar moet een beoordeling worden gemaakt van de voortgang van het beleid. Organisatie en proces De lokale partners - schoolbesturen, de gemeente Almere en overige instellingen - zijn gezamenlijk eindverantwoordelijk voor de uitvoering van de monitor. Besluitvorming over de monitor vindt plaats in het lokaal overleg tussen gemeente en schoolbesturen (en overige instellingen). Er is een werkgroep Monitor ingericht met vertegenwoordigers namens de schoolbesturen, peuterspeelzalen en de gemeente. Deze werkgroep heeft de opdracht om jaarlijks de nieuwe monitor voor te bereiden, conceptrapportages te toetsen en terug te koppelen naar het lokaal overleg. Jaarlijks wordt de Lokale Staat van het onderwijs in Almere opgesteld, met informatie over de voortgang op de diverse beleidsthema s. Daarnaast verschijnen er periodiek rapportages over diverse beleidsterreinen zoals voor- en vroegschoolse educatie of taal-, lees- en rekenprestaties in het primair onderwijs. Elke rapportage bevat aanbevelingen en een advies aan de stuurgroep LEAplus of vve-partners. De stuurgroep bespreekt de aanbevelingen en adviezen en neemt vervolgens hierover besluiten. Zo kan de monitor ook echt als sturingsinstrument gebruikt worden. Daarbij staat de vraag centraal of Almere op koers ligt voor wat betreft de doelstellingen en intenties of dat er wellicht beleidsaanpassingen nodig zijn. De Lokale Staat wordt jaarlijks aan de raad voorgelegd. Naar behoefte worden schoolbestuurlijke- of instellingsrapportages opgesteld. De monitorresultaten kunnen ook een basis vormen om meer concrete resultaatdoelen te formuleren op de verschillende beleidsthema s. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere Doel van de Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011 is het in beeld brengen van de voortgang op de diverse beleidsthema s waar gemeente en onderwijs/welzijn gezamenlijk beleid op hebben ontwikkeld. Er wordt gerapporteerd over het schooljaar 2010/2011. Schematisch ziet de opzet van de Almeerse Onderwijsmonitor er als volgt uit: Basismodules Verdieping Lokale Staat van het Onderwijs Almere monitor voor- en vroegschoolse educatie monitor Taal, Lezen en Rekenen onderzoek naar segregatie monitor voor tijdig school verlaten Optioneel: mbo monitor Optioneel: hbo monitor 16 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

17 Het gaat om de volgende beleidsthema s, die in dit rapport achtereenvolgens aan bod komen: hfdst. 1 Het onderwijs in Almere hfdst. 2 Voor- en vroegschoolse educatie hfdst. 3 Kwaliteitsverbetering zwakke scholen hfdst. 4 Versterken leesonderwijs primair onderwijs en voortgezet onderwijs hfdst. 5 Brede scholen hfdst. 6 Integratie en segregatie hfdst. 7 Schakelklassen in het Taalcentrum hfdst. 8 Overgang primair onderwijs naar voortgezet onderwijs hfdst. 9 Overgang voortgezet onderwijs naar middelbaar beroepsonderwijs hfdst. 10 Passend onderwijs hfdst. 11 Voortijdig schoolverlaten hfdst. 12 Onderwijstijdverlenging In het eerste hoofdstuk van dit rapport wordt een beeld geschetst van het onderwijs in Almere. De daarop volgende hoofdstukken beschrijven per thema achtereenvolgens de volgende punten: het huidige beleid en de beleidsachtergrond, de beleidsdoelstellingen en kernindicatoren (indien geformuleerd), resultaten en conclusies. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

18 18 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

19 plus 1. Het onderwijs in Almere Almere In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van het onderwijs in Almere. 1.1 Primair onderwijs De leerlingpopulatie In oktober 2010 heeft Almere 77 basisscholen, daarnaast wordt er speciaal basisonderwijs (sbo) aangeboden op 4 scholen en speciaal onderwijs ((v)so) op 3 scholen. Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van het aantal leerlingen in het Almeerse onderwijs weer 1). Tabel 1.1: Ontwikkeling van het aantal leerlingen in het primair onderwijs op 1 oktober bo sbo (v)so totaal Bron: DUO Het aantal leerlingen in het regulier basisonderwijs is in 2010 iets gedaald ten opzichte van de voorgaande jaren, het aantal leerlingen in het (v)so is sterk toegenomen. Deze toename is het gevolg van de komst van een nieuw schoolbestuur binnen Almere (Stichting Almere Speciaal) gericht op (v)so. Het totaal aantal leerlingen in het primair onderwijs ligt lager dan vorig jaar. Gewichtenleerlingen De gewichtenregeling in het basisonderwijs is een regeling die bepaalt hoeveel extra middelen een basisschool krijgt voor het verminderen van onderwijsachterstanden. Tot 2006 werden de gewichten toegekend op basis van etniciteit en opleidingsniveau van de ouders. In de nieuwe gewichtenregeling speelt etniciteit geen rol meer. Sinds het schooljaar 2009/2010 is de wijziging volledig ingevoerd. Het aandeel leerlingen met een gewicht, dat sinds de gefaseerde invoering daalde tot 12% in oktober 2009, ligt ook dit jaar weer op 12% en lijkt zich te stabiliseren. Figuur 1.1: Ontwikkeling van het percentage gewichtenleerlingen in het basisonderwijs. 25% 20% 15% 10% 5% 0% Bron: DUO 23% In onderstaande tabel vergelijken we het aantal gewichtenleerlingen per stadsdeel. Haven heeft het hoogste percentage gewichtenleerlingen, Poort het laagste. Stad West heeft als enige stadsdeel meer leerlingen met een zwaar gewicht (= 1,2) dan leerlingen met een licht gewicht (= 0,3) 2). Er zijn hierin geen noemenswaardige verschillen met het voorgaande jaar. Tabel 1.2: Percentage gewichtenleerlingen per stadsdeel op 1 oktober 2010 stadsdeel gewicht 0 gewicht 0,3 gewicht 1,2 gewicht totaal Haven 84% 8% 8% 16% Stad West 87% 6% 7% 13% Stad Oost 3) 89% 6% 5% 11% Buiten 90% 6% 4% 10% Poort 93% 6% 1% 7% Almere totaal 88% 6% 5% 12% Bron: DUO en LLA 19% 16% 12% 12% ) Een deel van de leerlingen zit buiten Almere op school, deze zijn in deze cijfers niet meegenomen. De Almeerse rugzakleerlingen zitten in het reguliere bo en vo, of het sbo, deze leerlingen worden hier niet onderscheiden. 2) Een gewicht 0,3 betekent dat beide ouders, of de ouder die belast is met de dagelijkse verzorging, laagopgeleid zijn. Een gewicht 1,2 betekent daarnaast dat één van de ouders maximaal basisonderwijs heeft gevolgd. 3) Stad Oost is inclusief Centrum Almere Stad Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

20 Etniciteit Almere is een stad met relatief veel allochtone inwoners (westers en niet-westers) en dit is ook terug te zien in de leerlingenpopulatie in het primair onderwijs. Het aandeel allochtone leerlingen is in de loop der jaren licht gestegen van 42% in 2006 naar 46% in Op het (v)so zitten in verhouding minder allochtone kinderen. Tabel 1.3: Percentage allochtone leerlingen in Almere 4) bo 42% 43% 44% 46% 46% sbo 42% 43% 44% 46% 45% v(so) 5) 39%* 40% Bron: LLA * In de eerste editie van de LSvO stond abusievelijk 47%. 1.2 Voortgezet onderwijs Leerlingpopulatie Almere heeft per oktober scholen voor het voortgezet onderwijs 6). Op deze scholen zitten ruim twaalfduizend leerlingen. Het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs is ten opzichte van 2006 met 5% gestegen (tabel 1.4 en figuur 1.2). Figuur 1.2: Ontwikkeling van het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs (2006=100%) Onderwijsdeelname in het derde leerjaar Tabel 1.5 geeft de ontwikkeling van Almeerse leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs weer, per schooltype. Ruim de helft van de leerlingen volgt in 2010/2011 een vmboopleiding. Dit aandeel is, na een daling, de laatste jaren stabiel. Het percentage leerlingen dat havo of vwo volgt, ligt echter weer iets onder het aandeel van vorig jaar. De deelname aan havo en vwo blijft hiermee achter bij het landelijke percentage. In Almere gaan verhoudingsgewijs meer kinderen naar het praktijkonderwijs dan landelijk. Tabel 1.4: Ontwikkeling van het aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs vo totaal Bron: DUO Tabel 1.5: Onderwijsdeelname in derde leerjaar voor Almere en Nederland Almere schoolsoort 2006/ / / / /2011 Nederland 2010/2011 praktijkonderwijs 4% 4% 5% 4% 4% 3% vmbo totaal: 62% 57% 55% 55% 56% 52% lwoo 20% 17% 17% 16% 15% 12% basisberoepsgericht 7% 5% 6% 4% 4% 4% kaderberoepsgericht 15% 13% 12% 13% 13% 11% theoretisch (en gemengd) 20% 21% 20% 21% 23% 24% experimenteel 7) 1% 1% 0% havo en vwo totaal: 34% 39% 40% 41% 40% 45% havo 12% 13% 12% 13% 12% 21% vwo 12% 14% 15% 15% 14% 22% havo/vwo 10% 11% 13% 13% 15% 3% aantal (=100%) Bron: DUO 4) Het gaat hier om alle Almeerse leerlingen in het primair onderwijs. 5) De cijfers van de etniciteit van leerlingen in het (v)so voor 2005 tot en met 2008 zijn niet beschikbaar. 6) Dit aantal is toegenomen, doordat een aantal scholen in het afgelopen jaar officieel erkend is als nevenvestiging. 7) De experimentele leerroute vmbo-mbo2 is dit jaar voor het eerst aangeboden in Almere 20 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

21 Slaagpercentages Tabel 1.6 schetst de ontwikkeling van het aantal examenkandidaten in het Almeerse voortgezet onderwijs en de bijbehorende slaagpercentages, naar schooltype. De slaagpercentages voor het vmbo zijn het hoogst, namelijk 95% in schooljaar 2009/2010. Dit percentage ligt iets boven het landelijke percentage. De slaagpercentages voor havo en vwo in Almere liggen een stuk lager dan voor het vmbo, op respectievelijk 84% en 82%. Dit is een paar procentpunten lager dan vorig jaar. Vooral het vwo scoort hiermee beduidend onder het landelijk gemiddelde, dat op 89% ligt. Overigens liggen ook de landelijke slaagpercentages iets lager dan in het schooljaar 2008/2009. Tabel 1.6: Slaagpercentages van het Almeerse en landelijke voortgezet onderwijs aantal kandidaten Almere 2007/2008 aantal kandidaten Almere 2008/2009 aantal kandidaten Almere 2009/2010 aantal kandidaten Nederland 2009/2010 slaagpercent. slaagpercent. slaagpercent. slaagpercent. vmbo totaal: % % % % basisberoepsgericht % % % % kaderberoepsgericht % % % % theoretisch (en gemengd) % % % % havo % % % % vwo % % % % Bron: DUO Conclusies Het aantal leerlingen in het regulier basisonderwijs daalt licht en het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs lijkt zich te stabiliseren. Het aantal leerlingen in het (v)so is sterk toegenomen sinds 2009 dankzij de start van een nieuwe school. Na de volledige doorvoering van de nieuwe gewichtenregeling is de scherpe daling van het percentage gewichtenleerlingen in het Almeerse basisonderwijs gestopt op een niveau van 12%. De stijging in de afgelopen jaren van het percentage leerlingen dat in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs havo of vwo volgt, heeft niet doorgezet. Almere blijft hiermee nog steeds achter bij het landelijke percentage van 45%. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

22 22 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

23 plus 2. Voor- en vroegschoolse educatie Almere Lokaal onderwijsbeleid Almere Programma s voor voor- en vroegschoolse educatie (vve) zijn gericht op het voorkomen en inlopen van taalachterstanden van kinderen van twee tot zes jaar. In de voorschoolse periode (twee- tot vierjarigen) gebeurt dit op peuterspeelzalen en een aantal kinderdagverblijven en voor leerlingen van vier en vijf jaar in de groepen 1 en 2 van de basisschool (de vroegschoolse periode). Sinds 1 augustus 2010 is de Wet OKE in werking getreden. Deze wet betekent een wijziging van de Wet kinderopvang, de Wet op het onderwijstoezicht, de Wet op het primair onderwijs en enkele andere wetten in verband met wijzigingen in het onderwijsachterstandenbeleid. Binnen de Wet OKE wordt harmonisatie tussen de voorschoolse voorzieningen (kinderopvang) en peuterspeelzaalwerk beoogd. De gemeente is verplicht om tot een dekkend en kwalitatief goed aanbod vve te komen. Voor de voorschoolse periode kunnen de Onderwijsachterstandsmiddelen ingezet worden. De schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor het vroegschoolse gedeelte. Binnen de Wet OKE wordt verplicht overleg en afspraken over vve tussen gemeenten, schoolbesturen en houders van voorschoolse voorzieningen geregeld, o.a. over de resultaten die gehaald moeten worden met vve. Beleidsdoelen In de nota Allemaal klaar voor school, is de doelstelling geformuleerd om in % van de doelgroepkinderen in de voorschoolse periode te bereiken met een vve-programma. Deze doelstelling is, op grond van gewijzigd rijksbeleid, bijgesteld tot een bereik van 100% eind De gemeente probeert dit doel te realiseren door op peuterspeelzalen en sinds 2009 ook in de kinderdagopvang, vve te subsidiëren. Aan de doelgroepkinderen wordt minimaal vier dagdelen of 10 uur per week een erkend vve programma aangeboden, uitgevoerd met dubbele bezetting.* In de Impuls Onderwijs 2011 is de voor- en vroegschoolse educatie opgenomen in de actielijn kinderen van 2-6 prioriteit. Hierin is afgesproken dat alle partijen zich inspannen om de volgende beleidsdoelen te bereiken in de Impulsperiode: een dekkend vve aanbod voor alle doelgroepleerlingen in peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en scholen, een doorgaande lijn voor- en vroegschoolse educatie. Verder is vastgelegd dat er gestreefd wordt naar de vorming van integrale kindcentra. Bovengenoemde beleidsdoelen vormen hiervoor de basis. Kernindicatoren aantal kinderen van 2 en 3 jaar (voorschools) en van 4 en 5 jaar (vroegschools) naar stadsdeel, woonwijk, etniciteit en sociaal-economische status**, aantal kinderen van 2 en 3 jaar op peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, uitgesplitst naar doelgroep- en nietdoelgroep kinderen, percentage voorschools aanbod voor de doelgroep, aantal bereikte kinderen voorschoolse educatie, deelname aantal (gewichten)leerlingen in vroegschoolse educatie aan een vve-programma, programma-aanbod voor- en vroegschools (aantal peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en vve-scholen). *) Deze wijziging is ingevoerd per 1 augustus De stuurgroep LEA heeft daarnaast in 2010 een beleidswijziging m.b.t. de definiëring van een vve-doelgroepkind vastgesteld, ingaande per 1 januari Vanaf die datum is een verwijzing naar vve niet meer mogelijk op basis van (de ruim gedefinieerde) ontwikkelingsachterstand. Ook wordt de leeftijd waarop kinderen kunnen deelnemen aan vve verhoogd van 2 naar 2 ½ jaar. Deze wijzigingen zijn voor de peildatum van dit document, oktober 2010, nog niet van toepassing. **) De sociaal-economische status van de kinderen is met behulp van de huidige bronnen niet te beantwoorden. Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/

24 Bevolkingssamenstelling van 2 tot 6 jarigen In tabel 2.1 wordt de ontwikkeling weergegeven van het aantal kinderen in de leeftijd van 2 tot 6 jaar in Almere vanaf Wat opvalt, is dat het totaal aantal 2 tot 6 jarigen de afgelopen vijf jaar met ongeveer 8% is afgenomen. Tabel 2.1: Bevolking naar leeftijdsgroep, per 1 januari van elk jaar leeftijd & 3 jaar & 5 jaar totaal Tabel 2.2 laat de verdeling zien van diezelfde leeftijdsgroepen naar herkomstgroep over de afgelopen vijf jaar. De groep autochtonen is het grootst, maar daalt ieder jaar met zo n 150 à 200 kinderen. Het aantal kinderen met een niet-westerse achtergrond is sinds 2008 redelijk stabiel. De groep westerse allochtonen tenslotte is relatief gering, maar stabiel. De afname van het aantal 2 tot 6 jarigen is dus vooral het gevolg van de daling van het aantal autochtone kinderen. Bron: Gemeente Almere Tabel 2.2: Herkomst- en leeftijdsgroepen, per 1 januari van elk jaar 8) leeftijd autochtoon 2 & & totaal niet westers 2 & allochtoon 4 & totaal westers 2 & allochtoon 4 & totaal Bron: Gemeente Almere Tabel 2.3 laat de verdeling zien van de kinderen van 2 tot 6 jaar naar leeftijd- en herkomstgroepen over de verschillende stadsdelen. Almere Buiten telt de meeste kinderen in deze leeftijdscategorie, gevolgd door Stad Oost en West. Wat opvalt, is dat de omvang van de groep niet-westerse allochtonen in deze drie stadsdelen ongeveer even groot is. Relatief gezien heeft Haven het kleinste aandeel kinderen met een niet-westerse achtergrond. Tabel 2.3: Herkomst- en leeftijdsgroepen per stadsdeel, aantallen per 1 januari 2011 leeftijdsgroep etniciteit 2 t/m 5 jarigen 2 & 3 jr 4 & 5 jr totaal autochtoon westers niet-westers niet-westers (%) Buiten % Stad Oost 9) % Stad West % Haven % Poort/Hout % Stad Centrum % Almere totaal % Bron: Gemeente Almere 8) Autochtoon: persoon van wie de beide ouders in Nederland zijn geboren, ongeacht waar men zelf is geboren. Westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de landen van Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, Indonesië of Japan. Niet-westerse allochtoon: Allochtoon met als herkomstgroepering een van de overige landen. 9) Stad Oost is inclusief Centrum Almere Stad 24 Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/2011

25 Tabel 2.4: Ontwikkeling aantal vve-plaatsen voorschoolse educatie 1 okt okt okt okt okt 2010 vve-plaatsen peuterspeelzalen vve-plaatsen kinderdagverblijven totaal aantal bezette vve-plaatsen totaal aantal geschatte 2 t/m 3-jarige doelgroepkinderen 10) percentage bereik 19% 51% 59% 78% 97% Bron: Gemeente Almere, De Schoor, kinderdagverblijven Bereik voorschoolse educatie Gemeenten krijgen financiële ondersteuning van de rijksoverheid voor voorschoolse educatie op basis van de gewichtenregeling. Wel is er beleidsvrijheid om zelf de definitie van de doelgroep voor voorschoolse educatie te bepalen. In Almere worden naast de gewichtenkinderen ook kinderen met een indicatie van Jeugdgezondheidszorg als doelgroepkind gezien. Daarnaast kunnen ook kinderen meedoen aan vve op basis van een interne indicatie van peuterspeelzaal of kinderdagverblijf, hiervoor is een checklist ontwikkeld. In de Wet OKE is vastgelegd dat voorschoolse educatie tenminste vier dagdelen of 10 uur per week wordt gegeven. Deze wijziging is ingegaan per 1 augustus In het kader van de Impuls Onderwijs zijn daarnaast wijzigingen in de doelgroepdefinitie en leeftijd afgesproken, deze wijzigingen zijn per 1 januari 2011 ingegaan en worden in 2012 verder verfijnd. De wijzigingen zijn op de peildatum van dit document (1 oktober 2010) nog niet van toepassing. In tabel 2.4 wordt het aantal kinderen van 2 en 3 jaar dat een vve-programma volgt op een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf weergegeven. Almere heeft 36 peuterspeelzalen die vve aanbieden. In totaal volgen hier 418 peuters vier dagdelen een vve-programma. Dit is minder dan in voorgaande jaren, toen ook het aanbod van drie dagdelen werd meegeteld als vve. Vanaf 2009 is er gestart met het aanbieden van vve-programma s op kinderdagverblijven. In oktober 2010 gebeurde dit op 16 kinderdagverblijven, 168 kinderen volgden hier een vve-programma. Dit is een forse stijging ten opzichte van Zie bijlage 1 voor de lijst met voorschoolse locaties en de programma s waarmee zij werken. Almere heeft zich ten doel gesteld om aan het eind van peuters te bereiken met een vve-programma. Dit streefcijfer is gebaseerd op het geschatte aantal gewichtenkinderen. Doordat in Almere ook kinderen met een indicatie van Jeugdgezondheidszorg of met een interne indicatie kunnen deelnemen aan vve, is de totale doelgroep overigens groter dan het aantal gewichtenkinderen. Op 1 oktober 2010 werden 586 peuters bereikt, ofwel 97% van het streefcijfer. Het percentage kinderen dat deelneemt aan vve is fors hoger dan voorgaand jaar, deze stijging is te danken aan de toenemende deelname van kinderdagverblijven (zie tabel 2.4). In het voorjaar van 2011 is de Monitor voor- en vroegschoolse educatie 2009/ ) verschenen, waarin verdiepende informatie wordt geleverd op het thema vve, als aanvulling op de Lokale Staat van het Onderwijs Almere. In dit rapport, met peildatum van 1 oktober 2009, wordt onder andere een beeld gegeven van het bereik per stadsdeel. Toeleidingsprogramma s vve Naast de vve-programma s op peuterspeelzalen, worden twee programma s aangeboden aan peuters, met als doel hen en hun ouders toe te leiden naar de peuterspeelzaal. Het gaat om de programma s Opstapje en Samen Spelen Samen Taal / Minispel, waaraan respectievelijk 72 en 23 kinderen meedoen. Bereik vroegschoolse educatie Vroegschoolse educatie wordt door basisscholen aangeboden aan 4 en 5 jarige (doelgroep)kinderen in de groepen 1 en 2. Eind 2010 heeft de Inspectie van het Onderwijs onderzoek gedaan naar de kwaliteit van vve in Almere (zie paragraaf voor- en vroegschoolse educatie), hiertoe zijn 12 basisscholen door de schoolbesturen aan de Inspectie en de gemeente aangemeld als vve-school. In deze paragraaf zijn voor de jaren 2009 en 2010 de gegevens van deze 12 scholen gepresenteerd, in 2008 ging het nog om 19 scholen met een vve-programma. Zie bijlage 2 voor de lijst met vroegschoolse locaties en de programma s die zij gebruiken. 10) Het aantal gewichtenkinderen van 2 en 3 jaar is berekend op basis van het percentage gewichtenleerlingen van 4 t/m 11 jaar. Bron: DUO-registraties 11) Monitor voor- en vroegschoolse educatie 2009/2010 (maart 2011). Lokale Staat van het Onderwijs in Almere 2010/